Του σ. Rob Jones, από το ρώσικο τμήμα της CWI
Οι λαϊκές κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν από το πιό φτωχό νότιο τμήμα της Κιργιζίας και ανάγκασαν τελικά τον μέχρι τότε ισχυρό Πρόεδρο της χώρας Α. Ακάγιεφ να διαφύγει κρυφά στο εξωτερικό ονομάστηκαν από τον διεθνή τύπο ‘κίτρινη επανάσταση’ ή ‘επανάσταση της τουλίπας’. Τα γεγονότα όμως αυτά ενώ είχαν ομοιότητες με τις εξελίξεις στην Γεωργία και την Ουκρανία, την ίδια ώρα είχαν και σημαντικές διαφορές
Φίλος των ΗΠΑ ο Ακάγιεφ
Μόλις ανάλαβε πρόεδρος της χώρας (1991) έσπευσε αμέσως, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, να εντάξει την Κιργιζία στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο(ΔΝΤ) και τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου(ΔΟΕ), με αποτέλεσμα να γίνει το αγαπημένο παιδί αυτών των οργανισμών, που υποστήριζαν ότι η χώρα θα γίνει σύντομα ‘η Αυστρία της Κεντρικής Ασίας’.
Στην πραγματικότητα, η οικονομία της κατέρρευσε κατά 49% από το 1990-96. Η βιομηχανία της, που ήταν κύρια συγκεντρωμένη στο βόρειο τμήμα της, όπου επικρατεί η ρώσικη γλώσσα, κυριολεχτικά διαλύθηκε.
Σαν αποτέλεσμα, το ίδιο το ΔΝΤ αναγνωρίζει σήμερα ότι η Κιργιζία είναι από τις πιό φτωχές χώρες του κόσμου. Ο μέσος μηνιαίος μισθός δεν υπερβαίνει τα 30 δολάρια, δηλαδή μόνο 1 δολάριο την μέρα. Τέτοια είναι η φτώχεια, που 1 εκατομμύριο Κιργίζιοι, από συνολικό πληθυσμό 5 εκ., έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό (Ρωσία, Καζακστάν) για να βρούνε δουλειά. Περισσότερο από το 50% του πληθυσμού, κύρια στο πιό φτωχό ορεινό νότο, ψευτοζεί από την πρωτόγονη γεωργία.
Διαφθορά και καταπίεση
Οι διεθνείς οργανισμοί (ΔΝΤ,ΔΟΕ) υποστήριζαν ότι η Κιργιζία αποτελεί μια ‘δημοκρατική όαση’ μέσα σ’ όλη την Κεντρική Ασία. Η αλήθεια είναι ότι η διαφθορά και τα σκάνδαλα έχουν πάρει απίστευτες διαστάσεις. Ενώ στις άλλες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ την οικονομία ελέγχουν λίγοι ολιγάρχες, συνήθως πρώην γραφειοκράτες, στην Κιργιζία όλος ο πλούτος ελέγχεται μόνο από την οικογένεια του Ακάγιεφ. Όλη η διεθνής ‘βοήθεια’ και τα δάνεια για να καταπολεμηθεί δήθεν η φτώχεια εξαφανίζονταν.
Για να ελέγξει την λαϊκή κατακραυγή και να επιζήσει για 15 χρόνια τώρα στην προεδρία, ο Ακάγιεφ εγκατέλειψε γρήγορα το δημοκρατικό προσωπείο του και προχώρησε με ‘ δημοψηφίσματα’ στην ενίσχυση των προεδρικών εξουσιών, την καταπίεση των λαϊκών κινητοποιήσεων και την φυλάκιση όλων των πολιτικών αντιπάλων του.
Η “νέα” ηγεσία
Ο Μπακίεφ, που ανέλαβε προσωρινός πρόεδρος και πρωθυπουργός της χώρας δεν είναι καθόλου νέο πρόσωπο. Από το 1994 ήτανε διορισμένος πρόεδρος της κρατικής Επιτροπής Ιδιωτικοποιήσεων, που ξεπούλησε στον Ακάγιεφ και την οικογένεια του όλο τον πλούτο της χώρας, με το αζημίωτο βέβαια. Για να τον ανταμείψει για τις πολύτιμες υπηρεσίες του, διορίστηκε πρωθυπουργός της χώρας, το 2000. Στη συνέχεια, όταν ξέσπασαν ταραχές στο νότο και η αστυνομία πυροβόλησε στο ψαχνό και σκότωσε τουλάχιστον πέντε διαδηλωτές, ο ίδιος ο Ασάγιεφ τον παραίτησε.
Η Ρόζα Ουτουνμπάγεβα, που ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών, ήτανε επίσης στενή συνεργάτης του Ασάγιεφ μέχρι πρίν 6 μήνες. Ο Φέλιξ Κούλοφ, επίσης, ήταν υπουργός των Εσωτερικών και αντιπρόεδρος, από τους πιό στενούς συνεργάτες του Ακάγιεφ.
Σαθρό καθεστώς
Στη πραγματικότητα, ούτε οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, ούτε η Ρωσία, αλλά ούτε και οι ηγέτες της αντιπολίτευσης περίμεναν να καταρρεύσει τόσο γρήγορα και τόσο εύκολα το καθεστώς του Ασάγιεφ. Η αντιπολίτευση βρέθηκε διαιρεμένη και ανέτιμη. Όπως οι ίδιοι ομολογούν πιάστηκαν κυριολεχτικά στόν ύπνο από την λαϊκή εξέγερση στο νότο και την έφοδο 10.000 διαδηλωτών στην πρωτεύουσα, αρκετοί από τους οποίους επιδόθηκαν σε καταστροφές και λεηλασίες από εκδίκηση, γιατί ούτε οι ίδιοι πίστευαν ότι θα κερδίσουν τόσο εύκολα. Στις συγκρούσεις με την αστυνομία σκοτώθηκαν 15 πολίτες και τραυματίστηκαν 300. Το καθεστώς αποδείχτηκε τόσο σαθρό, που η αστυνομία και ο στρατός παράλυσαν.
Μετά βέβαια την ανατροπή του στενού συνεργάτη τους Ακάγιεφ, τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Ευρώπη έσπευσαν να συγχαρούν την νέα ηγεσία και να χαρακτηρίσουν την πτώση του ‘ένα βήμα προόδου για την δημοκρατία’.
Εκρηκτικά εθνικά προβλήματα
Οι Κιργίζιοι αποτελούν το 65% περίπου του πληθυσμού, αλλά υπάρχουν και σημαντικές μειονότητες, όπως οι Ουζμπέκοι (13%), οι Τατζίκοι(12%), οι Ρώσοι(11%), χωρίς να υπολογίζουμε το 1 εκ. Ουτιγόρους, που είναι πρόσφυγες και προέρχονται κύρια από την Κίνα. Επίσης, το 75% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι, το 20% ορθόδοξοι χριστιανοί και το 5% διάφοροι.
Όπως ήτανε επόμενο, η μεγάλη φτώχεια, η δυστυχία και η καταπίεση οξύνουν και περιπλέκουν τις σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες εθνότητες, ενώ την ίδια ώρα, βρίσκεται σε μεγάλη έξαρση και το φανταμεταλιστικό ισλαμικό κίνημα, παρά την μεγάλη καταπίεση και τους διωγμούς που υφίσταται στην Κιργιζία και σ’ όλες τις γειτονικές χώρες.
Ακόμα, η Κιργιζία, παρ’ όλη την καθυστέρηση και τον μικρό πληθυσμό της είναι μια χώρα που έχει μεγάλο στρατηγικό χαραχτήρα λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Βρίσκεται στην καρδιά της Κεντρικής Ασίας, ανάμεσα στην Κίνα, το Τατζικιστάν, το Αφγανιστάν, το Καζμίρ, το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν και την Ρωσία και έχει έκταση όση η μισή Γαλλία.
Ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί
Έτσι, καθόλου τυχαία, ιδιαίτερα μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης του Σεπτέμβρη, οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα ανταγωνίζονται σκληρά για το ποιός θα επεκτείνει την επιρροή του σ’ αυτή την κρίσιμη περιοχή. Ήδη, οι ΗΠΑ και οι Ρωσία έχουν εξασφαλίσει στρατιωτικές βάσεις στην Κιργιζία και η Κίνα με οικονομικά ανταλλάγματα επιδιώκει να αποκτήσει και δική της.
Την ίδια ώρα, οι επιτελείς των Μεγάλων αυτών Δυνάμεων ανησυχούνε σοβαρά πως οι εκρήξεις λαϊκής οργής και η ανατροπή καθεστώτων, οι εθνικιστικές συγκρούσεις και οι επέκταση της επιρροής των φανατικών ισλαμιστών σ’ όλη την Κεντρική Ασία, μπορεί να αποσταθεροποιήσει ακόμα παραπέρα την στρατηγική αυτή περιοχή και να επιρρεάσει κι άλλες κοντινές μουσουλμανικές χώρες (Πακιστάν κ.α.).
Πολιτικό κενό
Για μιά ακόμα φορά, τα γεγονότα στην Κιργιζία έδειξαν ότι είναι τόση μεγάλη η συσωρευμένη λαϊκή οργή και τόσο σαθρή η πολιτική και κοινωνική βάση των καθεστώτων στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, που αρκούν ακόμα και σχετικά μικρές λαϊκές κινητοποιήσεις για να ανατρέψουν τους μισητούς δικτάτορες. Είναι μάλιστα τέτοιος ο φόβος τους για την εξάπλωση αυτών των κινητοποιήσεων στις δικές τους χώρες, που έσπευσαν αμέσως να κλείσουνε τα σύνορα τους με την Κιργιζία.
Ενώ, όμως, οι λαϊκές κινητοποιήσεις μπορούν πολλές φορές να ανατρέψουνε τις κυβερνήσεις τους, δεν μπορούν από μόνες τους αυθόρμητα να αναδείξουν νέες κυβερνήσεις που να θέλουν και να μπορούν να βάλουν τέλος στη διαφθορά και την φτώχεια και την εκμετάλλευση. Στην Κιργιζία, για παράδειγμα (όπως και στην Γεωργία και την Ουκρανία), αυτοί που αναριχήθηκαν στην εξουσία είναι οι πρώην συνεργάτες του Ασάγιεφ, που είναι εξ ίσου νεοφιλελεύθεροι και φιλοδυτικοί με αυτόν.
Οι φτωχές λαϊκές μάζες στην Κιργιζία και σ’όλη την Κεντρική Ασία δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από αυτούς και τους φίλους τους στις ΗΠΑ ή στη Ρωσία ή την Κίνα. Γι’ αυτό οι αγώνες τους πρέπει να προσανατολιστούν στην δημιουργία δικών τους ανεξάρτητων οργανώσεων (συνδικάτα, αγροτικούς και νεολαιίστικους συλλόγους) με δικά τους ταξικά αιτήματα, όπως και ενός μαζικού εργατικού κόμματος, που να συντονίσει τους αγώνες τους για πραγματική δημοκρατία και ευημερία, που δεν μπορεί να προσφέρει ο σάπιος καπιταλισμός.
