Άρθρο του Νίκου Κοκκάλη
«Αντίο Απόσχιση» έγραφαν με πηχυαίους τίτλους στα πρωτοσέλιδα οι συντηρητικές εφημερίδες της Ισπανίας, πανηγυρίζοντας την πτώση των ποσοστών του κόμματος του κυβερνήτη Αρτούρ Μας, κατά τις περιφερειακές εκλογές της Καταλονίας το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Το κόμμα του Μας έχασε 16 έδρες (από τις 66 που κατείχε) στην Καταλανική εθνοσυνέλευση, δίνοντας το έναυσμα για πανηγυρισμούς στο κυβερνόν Λαϊκό Κόμμα του Μαριάνο Ραχόι, ο οποίος έβλεπε με τρόμο την πιθανότητα αποσκίρτησης ή περαιτέρω αυτονόμησης της πιο πλούσιας περιφέρειας της Ισπανίας.
Όμως τι σημαίνει η πτώση των ποσοστών του Μας, η απώλεια της αυτοδυναμίας και το «όχι» στην αυτονομία ή το «ναι» στην παραμονή εντός Ισπανίας; Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή.
Άρτουρ Μας – «απόσχιση» από τη μια, λιτότητα από την άλλη
Σε αυτές τις εκλογές ο Μας έκανε την «περαιτέρω αυτονομία» σημαία του, δηλώνοντας λίγο-πολύ ότι η Καταλονία πρέπει να διαχειρίζεται η ίδια τα λεφτά που εισπράττει από τους φόρους.
Σύμφωνα με το Ισπανικό Σύνταγμα, η Καταλονία πρέπει να δίνει τους φόρους που εισπράττει στην κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας, και από εκεί και πέρα μόνο ένα μέρος από αυτά τα χρήματα επιστρέφεται στην καταλανική κυβέρνηση, ενώ τα υπόλοιπα πηγαίνουν σε πιο φτωχές περιφέρειες, όπως η Γαλικία (που συμπτωματικά είναι προπύργιο του Λαϊκού Κόμματος). Το αντίστροφο, συμβαίνει, λ.χ. στην Χώρα των Βάσκων, όπου η τοπική κυβέρνηση αποδίδει στην κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας μόνο ένα μικρό μέρος των φορολογικών εσόδων που έχουν να κάνουν μόνο με υπηρεσίες που ελέγχονται από την κεντρική κυβέρνηση (συνοριοφύλακες, αεροδρόμια, κάποιοι αυτοκινητόδρομοι κοκ) και διαχειρίζεται τα υπόλοιπα έσοδα της σύμφωνα με τις ανάγκες της περιφέρειας.
Έτσι στην τελευταία του επίσκεψη στην Μονκλόα (το Ισπανικό «Μαξίμου»), ο Μας επιχείρησε να παίξει το χαρτί της απόσχισης για να «εκβιάσει» τον Ραχόι ώστε να αλλάξει το Σύνταγμα για να μπορεί η κυβέρνηση της Καταλονίας να διαχειρίζεται η ίδια τα φορολογικά της έσοδα. Η «μπλόφα» όμως δεν «έπιασε», και έτσι ο Μας προκήρυξε περιφερειακές εκλογές, λέγοντας ότι αν εκλεγεί θα «διεκδικήσει την απόσχιση της Καταλονίας από την Ισπανία».
Δεν κατάφερε να πάρει την αυτοδυναμία, χάνοντας 16 έδρες (έχει πλέον 50) γιατί πολύ απλά, ενώ παρουσιαζόταν αντίθετος στην «Ισπανική λιτότητα», εφάρμοζε μια «Καταλανική λιτότητα» η οποία ήταν πιο σκληρή από αυτήν του Ραχόι.
Και επιπλέον κατηγορείται για ανάμειξη σε πολλά σκάνδαλα, που περιλαμβάνουν από αναθέσεις έργων με «περίεργους διαγωνισμούς» μέχρι και το βόλεμα «ημέτερων» σε διάφορες θέσεις κλειδιά της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Κύριοι κερδισμένοι οι υποστηρικτές της αυτονομίας και η Αριστερά
Κερδισμένοι από την εκλογική πτώση του Μας, είναι οι αυτονομιστές και η Αριστερά, και λιγότερο το δεξιό Λαϊκό Κόμμα που κέρδισε μία έδρα, ενώ το PSC (Σοσιαλιστικό Κόμμα Καταλονίας) είχε το χειρότερο αποτέλεσμά του στην περιοχή εδώ και πολλά χρόνια. Την μερίδα του λέοντος από τις χαμένες έδρες του Μας κερδίζει το ERC, ένα αυτονομιστικό κόμμα με αναφορές στην Σοσιαλδημοκρατία το οποίο υπερδιπλασίασε τις έδρες του, από 10 σε 21.
Η ICV-EUiA (Πρωτοβουλία για την Καταλονία Πράσινοι – Ενωμένη και Εναλλακτική Αριστερά) αντίστοιχη της Ιzquierda Unida (Ενωμένη Αριστερά) στην Καταλωνία κέρδισε 3 έδρες και έφτασε αισίως τους 13 βουλευτές στο τοπικό κοινοβούλιο
Το PSC, αντίστοιχο του PSOE (Σοσιαλιστικό Κόμμα Ισπανίας) στην Καταλονία, έχασε 8 έδρες από τις 28 που κατείχε, μιας και το PSOE έχει χρεωθεί σε μεγάλο βαθμό την Ισπανική κρίση
Το Λαϊκό Κόμμα αύξησε τις έδρες του από 18 σε 19, αλλά έχει μικρή απήχηση στην Καταλονία (19 έδρες σε σύνολο 135). Παρ’ όλα αυτά κατόρθωσε να συσπειρώσει το μεγαλύτερο μέρος της «ενωτικής ψήφου» – της ψήφου δηλαδή που δεν ήθελε την αποχώρηση της Καταλονίας από την Ισπανία.
Το συντηρητικό-σοσιαλφιλελεύθερο Ciudadanos (Πολίτες) (κάτι σαν την «Δημιουργία Ξανά») τριπλασίασε τις έδρες του (από 3 έγιναν 9) παίρνοντας τις ψήφους όσους ήθελαν ένωση με την Ισπανία αλλά ήταν δυσαρεστημένοι από τα «κλασσικά» κόμματα του χώρου,
Το CUP (κάτι σαν την ΑΝΤΑΡΣΥΑ) εξελέγη για πρώτη φορά σε περιφερειακό επίπεδο, στην πρώτη του συμμετοχή σε περιφερειακές εκλογές (μέχρι τώρα συμμετείχε μόνο σε δημοτικές εκλογές) παίρνοντας 3 έδρες, με τον Νταβίντ Φερνάντεθ (πρώτο στο ψηφοδέλτιο) να δηλώνει ότι τίποτα δεν κερδήθηκε ακόμα και ότι «ο αγώνας συνεχίζεται στο δρόμο, αλλά θα αντανακλάται και σε μια φωνή στο κοινοβούλιο».
Μεγάλη συμμετοχή – 2/3 ζητούν δημοψήφισμα για αυτονομία
Οι εκλογές είχαν την μεγαλύτερη συμμετοχή εδώ και 3 σχεδόν δεκαετίες (από την εποχή της πτώσης του Φρανκικού καθεστώτος) φτάνοντας το 70%, και αντανακλώντας την σημασία τους για το μέλλον της Καταλονίας. Αυτό εξαρτάται από τις ενδεχόμενες συνεργασίες του Μας, τον προϋπολογισμό του 2013, αλλά και την ίδια την προοπτική της αυτονομίας. Κι αυτό γιατί κεντρικό χαρακτηριστικό του αποτελέσματος είναι το γεγονός ότι τα κόμματα που ζητούν δημοψήφισμα καταλαμβάνουν σχεδόν τα 2/3 των συνολικά 135 εδρών της καταλανικής βουλής.
Παρόλα αυτά καμιά δεξιά κυβέρνηση (αυτονομιστική ή μη) δεν θα δείξει τον δρόμο για την έξοδο από την κρίση για τον λαό της Καταλονίας στη βάση απλά και μόνο της αυτονομίας ή της ανεξαρτησίας. Αντιθέτως η λύση βρίσκεται στους κοινούς αγώνες των εργαζομένων της Καταλονίας μαζί με τους εργαζόμενους ολόκληρης της Ισπανίας.
Η Socialismo Revolutionario
Σε αυτή την κατεύθυνση η αδελφή οργάνωση του «Ξ» στην Ισπανία (Socialismo Revolucionario) υπερασπίζεται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του καταλανικού λαού – καθώς και τα δημοκρατικά δικαιώματα οποιασδήποτε μειονότητας, διεθνώς. Όμως, παράλληλα εξηγεί πως τέτοιου είδους ζητήματα έχουν βαθιές ρίζες στην ιστορία του καπιταλισμού και προκύπτουν από τις αντικειμενικές ανάγκες των εργαζομένων για ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο ότι η συζήτηση για την αυτονομία της Καταλονίας ξαναφούντωσε μέσα στη δίνη της τεράστιας οικονομικής κρίσης που βιώνουμε. Γι αυτό, η SR συνέδεσε το αίτημα για την αυτοδιάθεση του καταλανικού λαού με ένα πολιτικό πρόγραμμα που έχει στον πυρήνα του την άρνηση πληρωμής του χρέους, την εθνικοποίηση των τραπεζών και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας από τη μια αλλά και τον συντονισμό και κοινή οργάνωση των αγώνων στον Ευρωπαϊκό νότο ενάντια στις πολιτικές λιτότητας των κυβερνήσεων του κεφαλαίου και της τρόικας.
