Όλες οι κυβερνήσεις περιμένουν και επενδύουν στον ‘ελεύθερο ανταγωνισμό’ που θα λύσει τα προβλήματα της ακρίβειας και της φτώχειας που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία. Ο ‘ελεύθερος ανταγωνισμός’ είναι αυτός που υποτίθεται θα έριχνε τις τιμές αφού οι μεγάλες εταιρίες θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποια θα έχει τους περισσότερους καταναλωτές.
Η πραγματικότητα αποδεικνύεται τελείως διαφορετική. Το κύκλωμα των ‘κουμπάρων’, η ανάδειξη του καρτέλ του γάλατος, η συνεχής αύξηση των τιμών βασικών προϊόντων ταυτόχρονα με την αύξηση των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων δείχνουν ότι η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική.
Τα ‘καλά του ανταγωνισμού’ αποδεικνύονται ‘καλά’ μόνο για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Οι μεγαλύτερες βιομηχανίες μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους και να κερδίζουν τεράστια ποσά εις βάρος των καταναλωτών. Και όλοι οι μεγάλοι καπιταλιστές συνδέονται με τον πιο στενό τρόπο με στελέχη των δύο μεγάλων κομμάτων, τα οποία, εκτός από τις μίζες και τα ‘δωράκια’, βρίσκουν στις μεγάλες επιχειρήσεις τους ‘χορηγούς’ της προεκλογικής τους εκστρατείας.
Καρτέλ στο γάλα
5 βιομηχανίες γάλατος ελέγχουν όλη σχεδόν την παραγωγή (90%) με τη ΔΕΛΤΑ του Δασκαλόπουλου (πρόεδρος ΣΕΒ) να είναι η επικεφαλής ελέγχοντας πάνω από το 50%. Οι βιομηχανίες συνεννοούνταν μεταξύ τους για τη διαμόρφωση των τιμών και εκβίαζαν τους παραγωγούς να ρίχνουν τις τιμές του γάλατος. Κανένας κτηνοτρόφος δεν μπορούσε να αλλάξει εταιρεία ή να διαπραγματευθεί τις τιμές των προϊόντων του γιατί οι εταιρίες ήταν συνεννοημένες να παίρνουν όλες την ίδια τιμή και να μην επιτρέπουν στον παραγωγό να διαπραγματεύεται με κανέναν. Ο ‘ελεύθερος ανταγωνισμός’ πήγε περίπατο από τη στιγμή που οι βιομηχανίες τα έβρισκαν μεταξύ τους για τις τιμές και εκβίαζαν έτσι τους παραγωγούς. Αυτή η τακτική έδωσε τη δυνατότητα στη ΔΕΛΤΑ και στις υπόλοιπες εταιρίες να αγοράσουν το γάλα πολύ φθηνότερα (0,33 ευρώ από 0,37 στις αρχές του χρόνου) και ταυτόχρονα να αυξάνουν όποτε θέλουν τις τιμές πώλησης στη λιανική. Στην πραγματικότητα η αγορά γάλατος έχει γίνει μονοπωλιακή αφού 5 μεγάλες εταιρίες εμπορεύονται το 92% του γάλακτος και κάνουν ότι θέλουν τόσο στους παραγωγούς όσο και στους καταναλωτές. Το αποτέλεσμα είναι πανάκριβα προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ (η υψηλότερη τιμή στην ΕΕ) και χρεοκοπία των παραγωγών (από 19500 μονάδες παραγωγής προ 10ετίας μειώθηκαν σε 6500 σήμερα).
Καρτέλ παντού
Το 2005, σύμφωνα με τη Eurostat, το κόστος ζωής στην Ελλάδα αυξήθηκε ταχύτερα από οποιοδήποτε ευρωπαϊκό κράτος φθάνοντας το 88% του κοινοτικού μέσου όρου. Και αυτό τη στιγμή που ο ελληνικός μισθός είναι καθηλωμένος στο 50% του μισθού των ευρωπαίων. Σε λίστα που δημοσιεύθηκε μία σειρά από βασικά προϊόντα υπάγονται στο ‘νόμο των μονοπωλίων’. Εταιρίες όπως η 3Ε, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, οι πολυεθνικές Colgate και Nestle, κατέχουν τέτοια ποσοστά της αγοράς που μπορούν να καθορίζουν εντελώς αυθαίρετα τις τιμές της λιανικής.
Ενδεικτικά, η ελληνική κοινωνία έζησε με τον πιο έντονο τρόπο τα αποτελέσματα της λειτουργίας μονοπωλίων και καρτέλ το περασμένο καλοκαίρι στον κλάδο της ακτοπλοΐας. Οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου, αφού συνεννοήθηκαν μεταξύ τους, αύξησαν κατά 15% τα εισιτήρια στις πιο δημοφιλείς γραμμές (Κυκλάδες κα), πήραν τεράστιες επιχορηγήσεις από το κράτος για να ‘εξυπηρετήσουν’ την άγονη γραμμή και σαν να μην έφταναν αυτά κατάφεραν ακόμα και να καταργήσουν από το ΥΕΝ το όριο ηλικίας των πλοίων. Το ‘καρτέλ του Αιγαίου’ με λίγα λόγια κέρδισε 300 εκατομμύρια ευρώ το διάστημα του καλοκαιριού, ποσό που μοιράστηκαν ουσιαστικά δύο έως τρεις εταιρίες του χώρου, που με τη σειρά τους ανήκουν στους ίδιους πάνω κάτω ανθρώπους.
Αντίστοιχα με την ακτοπλοία είναι τα καρτέλ της κινητής τηλεφωνίας, των σούπερ μάρκετ, του πετρελαίου κοκ. Ουσιαστικά καρτέλ υπάρχουν παντού και αυτά είναι που καθορίζουν τις τιμές, που ‘ρυθμίζουν’ την αγορά. Ο ‘ελεύθερος ανταγωνισμός’ που υποτίθεται ότι ‘ρίχνει τις τιμές’ είναι αυτός που οδηγεί στη δημιουργία των μονοπωλίων, που ανεβάζει τις τιμές, που ευθύνεται για την ακρίβεια την ίδια ώρα που δίνει δυνατότητες μεγάλης κερδοφορίας στους μεγάλους καπιταλιστές.
Φυσικά τα προβλήματα που το ίδιο το σύστημα δημιουργεί δεν μπορεί να τα λύσει οποιαδήποτε Επιτροπή Ανταγωνισμού. Όλοι άλλωστε καταλαβαίνουν ότι το περιστατικό με τη δωροδοκία των ‘κουμπάρων’ της Επιτροπής δεν ήταν ούτε τυχαίο ούτε μεμονωμένο. Καμιά κυβερνητική ‘ανεξάρτητη’ Επιτροπή δεν μπορεί να ελέγξει τα μονοπώλια. Εξάλλου, οι τελευταίες εξελίξεις έδειξαν τη σχέση των δύο μεγάλων κομμάτων με τις επιχειρήσεις.
Μόνο η ίδια η κοινωνία και οι εργαζόμενοι μπορούν να σταθούν απέναντι στους καπιταλιστές, επαναφέροντας το αίτημα του εργατικού ελέγχου στις μεγάλες βιομηχανίες. Οι εργαζόμενοι που παράγουν όλα αυτά τα προϊόντα, αυτοί που πληρώνουν το τίμημα των καρτέλ μέσα από την ακρίβεια και την αύξηση του κόστους ζωής, χρειάζεται να διεκδικήσουν αποφασιστικό ρόλο στη λειτουργία των εργοστασίων. Είναι οι εργαζόμενοι που μπορούν να διεκδικήσουν τον έλεγχο της διοίκησης, της δράσης και των αποτελεσμάτων των μεγάλων βιομηχανιών, ώστε να διασφαλιστεί η ποιότητα των προϊόντων και η τιμή τους σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και όχι των βιομηχάνων.
Κυριάκος Χάλαρης
____________________________
