Του Μάρκο Βερούτζιο, ControCorrente (CWI – Ιταλία)
Μέσα στους πρώτους μήνες του 2015, πολλοί οικονομικοί σχολιαστές βιάστηκαν να πουν ότι η κρίση που χτύπησε την Ιταλία το 2009 έχει αρχίσει να υποχωρεί. Πράγματι, μετά από αρκετά χρόνια ύφεσης, το πρώτο τρίμηνο του χρόνου, το ΑΕΠ δείχνει σημάδια αναιμικής ανόδου, ενώ το Δεκέμβρη η ανεργία παρουσίασε μικρή μείωση.
Φυσικά όλα αυτά από μόνα τους δεν αποδεικνύουν κάποια σημαντική μεταβολή στην πορεία της οικονομίας, αφού για παράδειγμα μια μικρή αύξηση στην απασχόληση το Δεκέμβρη (σε συνδυασμό με τις διακοπές των Χριστουγέννων) είναι πάντα αναμενόμενη.
Αυτές οι μικρές ενδείξεις ανάκαμψης δεν ακυρώνουν τη συνολική καταστροφική εικόνα: από το 2007, το ιταλικό ΑΕΠ έχει πέσει κατά 10% και η βιομηχανική παραγωγή κατά 25%. Η ανεργία βρίσκεται στο 13%, ενώ ανάμεσα στους νέους αγγίζει το 45%.
Επιπλέον, μετά από τρία χρόνια λιτότητας το χρέος έχει ανέβει από το 120% του ΑΕΠ στο 133%. Για την κυβέρνηση ωστόσο, τα πιο πάνω «ενθαρρυντικά στοιχεία» αξιοποιούνται ως «απόδειξη» ότι οι «μεταρρυθμίσεις» αρχίζουν να αποδίδουν.
Βέβαια μέχρι στιγμής δε φαίνεται η κρίση στην Ιταλία να παίρνει τη δραματική μορφή που έχει πάρει στην Ελλάδα, ούτε υπάρχει άμεσος κίνδυνος εξόδου από την Ευρωζώνη. Παρά τις επιθέσεις που έχει δεχτεί η κοινωνία από τις τελευταίες κυβερνήσεις, εξακολουθεί να υπάρχει κοινωνικό κράτος και προστασία των θέσεων εργασίας στο δημόσιο τομέα, γεγονός που σε ένα βαθμό εξομαλύνει τις επιπτώσεις της λιτότητας.
Απογοήτευση από το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα
Την ίδια ώρα βέβαια, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, η εμπιστοσύνη στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα καταρρέει, με νέες δυνάμεις να εμφανίζονται στο προσκήνιο: από τη μια ο Μπέπε Γκρίλο με το «Κίνημα των πέντε Αστέρων» παραμένει στην πολιτική σκηνή, απαιτώντας μάλιστα δημοψήφισμα σε σχέση με την παραμονή στην Ευρωζώνη κι από την άλλη η δεξιά λαϊκιστική «Λίγκα του Βορά» αυξάνει διαρκώς τις δυνάμεις της.
Ταυτόχρονα αυξάνεται η σύγχυση, αφού σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, οι Ιταλοί εμπιστεύονται τη βουλή σε ποσοστό 7% και τα κόμματα σε ποσοστό 3%, αλλά την ίδια ώρα αντιδραστικοί θεσμοί και εκπρόσωποί τους, όπως ο Πάπας και η αστυνομία χαίρουν εμπιστοσύνης σε ποσοστά 87% και 67% αντίστοιχα!
Ο πρωθυπουργός Μ. Ρέντσι και το Δημοκρατικό Κόμμα (που μέσα στον τελευταίο χρόνο «κατάφερε» να χάσει 450.000 από τα 550.000 μέλη του) επιβιώνει ακόμα, αποκλειστικά και μόνο χάρη στην έλλειψη αντιπολίτευσης. Την ίδια ώρα, η «Φόρτσα Ιτάλια» του Σ. Μπερλουσκόνι, βρίσκεται αντιμέτωπη τόσο με εσωτερικές αντιθέσεις, όσο και με μια σειρά οικονομικά σκάνδαλα. Αυτό το πολιτικό κενό αντανακλάται σε μια τεράστια αύξηση της αποχής, η οποία στις ευρωεκλογές του περασμένου Μάη έφτασε το 59%.
Η «Λίγκα του Βορά»
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες αποσύνθεσης του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος, η «Λίγκα του Βορά», αφενός αποτελεί ένα νέο σημαντικό σύμμαχο για την Μαρίν Λεπέν του γαλλικού «Εθνικού Μετώπου», αφετέρου βλέπει τις δυνάμεις της να αυξάνονται, αντλώντας υποστηρικτές όχι μόνο από τα παλιά μεγάλα κόμματα, αλλά ακόμη και από τους απογοητευμένους του «Κινήματος των 5 Αστέρων», συγκεντρώνοντας ως και το 15% σε δημοσκοπικό επίπεδο.
Το σύνθημα «Όχι στο ευρώ» καταλαμβάνει κεντρική θέση στη ρητορική της «Λίγκας», ενώ παράλληλα επενδύουν πολιτικά σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη μετανάστευση, την άφιξη προσφύγων από τη Συρία και το Ιράκ, χτίζοντας την επιρροή τους πάνω στο φόβο για την ισλαμική τρομοκρατία, ιδιαίτερα μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι και την Κοπεγχάγη και την επέκταση του ISIS στη Λιβύη.
Το «Κίνημα των 5 Αστέρων»
Το «Κίνημα των 5 Αστέρων» δεν έχει ακόμη καταφέρει να συνέλθει από την απογοήτευση που προκάλεσε στις γραμμές του το πολύ κάτω των προσδοκιών αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών (περίπου 21%).
Από την αποτυχία των Ευρωεκλογών και μετά, από τη μια προσπαθεί να βρει συμμαχίες με το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα, από την άλλη συνεργάζεται με το ρατσιστικό βρετανικό UKIP στο ευρωκοινοβούλιο – μια σειρά σπασμωδικές κινήσεις οι οποίες δεν το οδηγούν πουθενά.
Την ίδια ώρα, τα 2 χρόνια που το «Κίνημα» εκπροσωπείται στη Βουλή δεν έχει κάνει τίποτα προκειμένου να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των κοινωνικών δυνάμεων που το στήριξαν (εργαζόμενοι, νεολαίοι, κατώτερα τμήματα της μεσαίας τάξης).
Σαν αποτέλεσμα, στο εσωτερικό του κόμματος επικρατούν τριγμοί, με πάνω από 25 βουλευτές του να το έχουν εγκαταλείψει και πολλά ακόμη τοπικά στελέχη να περιμένουν μια καλή αφορμή προκειμένου να κάνουν το ίδιο.
Η «Λίστα Τσίπρα»
Με αφορμή την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, μια μικρή ομάδα παροπλισμένων αριστερών διανοούμενων και παλιών μελών του Δημοκρατικού Κόμματος, η «Λίστα Τσίπρα», δείχνει να έχει εναποθέσει τις ελπίδες της στην εύρεση του ισχυρού ξένου «σπόνσορα» πίσω από τον οποίο θα κρυφτεί για να ξεχαστεί το δικό της αμαρτωλό παρελθόν.
Μέσα στο Γενάρη, μια αντιπροσωπεία αυτού του… συνοθυλεύματος ταξίδεψε στην Αθήνα προκειμένου να «βοηθήσει» στην τελική φάση της προεκλογικής εκστρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. Το μόνο σχόλιο που μπορούμε να κάνουμε είναι ότι δυστυχώς επέστρεψαν!
Συνδικάτα και εργατικοί αγώνες
Όσο για τις διαδηλώσεις που οργανώθηκαν από τη CGIL (τη μεγαλύτερη εργατική Συνομοσπονδία στην Ιταλία) παρά το γεγονός ότι παρουσιάζουν ενδιαφέρον, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από «παρελάσεις» επίδειξης δύναμης χωρίς κανένα σχέδιο κλιμάκωσης των αγώνων.[1] Έτσι σήμερα, οι εργασιακές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης είναι πλέον νόμος, κάτι που αποτελεί μια πραγματική ήττα για το εργατικό κίνημα και τα συνδικάτα.
Οι αγώνες που οργανώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια στη βιομηχανία (σε επιχειρήσεις όπως η Fincantieri, η ILVA και η FIAT) ήταν αμυντικοί, προσπαθούσαν δηλαδή να αναχαιτίσουν τις πρώτες συνέπειες των επιθέσεων στα εργατικά δικαιώματα που ακολούθησαν την κρίση. Δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή οι επιθέσεις από τις συγκεκριμένες μεγάλες επιχειρήσεις δείχνουν να έχουν παγώσει, είναι δύσκολο να περιμένουμε σημαντικούς αγώνες στο άμεσο μέλλον.
Ακόμη και στο χώρο της Εκπαίδευσης, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ήσυχη. Τα τελευταία χρόνια η εκπαιδευτική κοινότητα δεν έχει δεχτεί σημαντικές επιθέσεις, με αποτέλεσμα να μην έχουν προκύψει ιδιαίτερες μαθητικές ή φοιτητικές κινητοποιήσεις. Το επίκεντρο του πολιτικού ενδιαφέροντος αυτή τη στιγμή στην Ιταλία βρίσκεται σε «θεσμικά» ζητήματα όπως η μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου, του δικαστικού συστήματος, της κρατικής τηλεόρασης κλπ.
Ο ρόλος της FIOM και η «κοινωνική συμμαχία»
Πρόσφατα ο Λαντίνι, Γενικός Γραμματέας της FIOM (συνδικάτο μεταλλεργατών – τμήμα της CGIL) το μοναδικό ίσως αξιόπιστο στέλεχος της Αριστεράς και του κινήματος, σε συνέντευξή του σε τηλεοπτικό σταθμό, τόνισε για άλλη μια φορά την απουσία της πολιτικής εκπροσώπησης των εργαζομένων και κάλεσε στη δημιουργία μιας «κοινωνικής συμμαχίας» στην οποία η CGIL πρέπει να συμμετέχει.
Διαστρεβλώνοντας (για πολλοστή φορά) τα λεγόμενά του, τα μέσα ενημέρωσης έσπευσαν να διαδώσουν το «νέο» πως ο Λαντίνι και η FIOM ιδρύουν νέο κόμμα (κάτι που απαγορεύεται από τους κανόνες του ιταλικού συνδικαλισμού). Φυσικά, η Γενική Γραμματέας της CGIL, Σουζάνα Καμούσο, έσπευσε να διαχωρίσει τη θέση της, λέγοντας ότι η συνομοσπονδία δε βλέπει θετικά μια τέτοια πρωτοβουλία.
Η θέση στην οποία βρίσκεται στην πραγματικότητα η FIOM είναι αρκετά δύσκολη. Τα τελευταία χρόνια έχει δώσει σκληρούς αγώνες κερδίζοντας δίκαια το σεβασμό στις γραμμές του εργατικού κινήματος και της Αριστεράς. Την ίδια ώρα ωστόσο, οι αγώνες αυτοί δεν έχουν φέρει σημαντικά αποτελέσματα, από τη μια εξαιτίας των αντικειμενικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει η FIOM και από την άλλη εξαιτίας της απουσίας πολιτικής καθαρότητας στις γραμμές της ηγεσίας της.
Φυσικά η FIOM μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο χτίσιμο της ιταλικής Αριστεράς, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να πάρει ολοκληρωτικά στους ώμους της αυτό το καθήκον. Παρά την απόλυτη ορθότητα του επιχειρήματος ότι χρειάζεται να χτιστεί ένα μαζικό κόμμα των εργαζομένων με αντικαπιταλιστικά αιτήματα, στις παρούσες συνθήκες αυτό αποτελεί ένα γενικά σωστό «σύνθημα» το οποίο όμως χρειάζεται χρόνο για να ευοδωθεί. Πάνω απ’ όλα, προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, χρειάζεται ένα νέο μαζικό και αποφασιστικό κύμα εργατικών αγώνων.
