Με 319 νεκρούς και 15.000 τραυματίες διαδηλωτές, ο μαζικός ξεσηκωμός στο Ιράκ, λίγο πριν συμπληρώσει το δεύτερο μήνα του, είναι σίγουρα ο πιο αιματηρός συγκριτικά με όλες τις χώρες που βιώνουν αυτή την περίοδο μεγάλα κινήματα ή εξεγέρσεις. Οι καθημερινές κινητοποιήσεις με ορμητήριο την πλατεία Ταχρίρ της Βαγδάτης, καταλήγουν σε συγκρούσεις με αληθινά πυρά με την αστυνομία, τον στρατό και παραστρατιωτικές ομάδες, ενώ είναι κανόνας για τους διαδηλωτές να φοράνε κράνη για να προστατευτούν από τα δακρυγόνα και τις κροτίδες θορύβου που εκτοξεύονται με ευθείες βολές κατά του πλήθους.
Το σίγουρο είναι ότι οι δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, στην πλειοψηφία τους νέοι άνθρωποι και με την συμμετοχή των γυναικών να αυξάνει συνεχώς, έχουν αλλάξει την οπτική μας για την χώρα που ταυτίσαμε επί δεκαετίες με εικόνες πολέμου.
Τι προκάλεσε τον ξεσηκωμό;
Η Ιρακινή κοινωνία κουράστηκε να περιμένει πως κάτι θα αλλάξει στις ζωές τους προς το καλύτερο… Πριν δύο χρόνια όταν ηττήθηκε ο ISIS και τέλειωσαν οι εκτεταμένες πολεμικές επιχειρήσεις, δημιουργήθηκε μια μικρή χαραμάδα ελπίδας για τα 40 εκ. του πληθυσμού. Μετά από τον πόλεμο Ιράκ-Ιράν (1980-1988), τις κυρώσεις του ΟΗΕ, δύο επεμβάσεις των ΗΠΑ (1990 και 2003), την πολύχρονη παρουσία Αμερικανικών κατοχικών δυνάμεων (μέχρι το 2011), τον εμφύλιο πόλεμο και την αναμέτρηση με τον ISIS (2014-2017), επιτέλους είχε εμφανιστεί κάτι που έμοιαζε με «ειρήνη». Η παραγωγή πετρελαίου εκτινάχθηκε σε ιστορικά υψηλά και η οικονομία φάνηκε να έχει δυνατότητες να αναπτυχθεί.
Αλλά η ανοικοδόμηση δεν έγινε ποτέ. Τα 2 εκ. των Ιρακινών που έχασαν τα σπίτια τους στους πολέμους παραμένουν χωρίς αξιοπρεπή στέγη και 9 εκ. συνεχίζουν να στηρίζονται για την επιβίωσή τους σε ανθρωπιστική βοήθεια. Η Ιρακινή κοινωνία κουράστηκε… Να μην έχει καθαρό πόσιμο νερό. Να μην έχει ηλεκτρισμό σε όλη την χώρα 24 ώρες το 24ωρο. Να απουσιάζουν στοιχειώδεις δημόσιες υπηρεσίες και άλλα βασικά αγαθά. Να διατηρεί ποσοστά ανεργίας στους νέους ανθρώπους 25%. Και όλα αυτά παρότι η χώρα τους είναι η 4η πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο!
Και μαζί με την κούραση ήρθε κι ο θυμός. Για την εκτεταμένη διαφθορά του καθεστώτος που αποτυπώνεται στην κατάταξη του Ιράκ στον διεθνή πίνακα καταμέτρησης της διαφθοράς, στην 168η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες.
Πως ξεκίνησε;
Ως αφορμή για την έκρηξη στάθηκε η απομάκρυνση από το πόστο του Abdul Wahab al Saadi, ενός πολύ δημοφιλούς αξιωματούχου, εξαιτίας του ρόλου που έπαιξε στην ήττα του ISIS. Πλατιά υπήρχε η αίσθηση ότι αυτή η «θυσία» συνδεόταν με τις δημόσιες τοποθετήσεις του al Saadi κατά της διαφθοράς.
Η πρώτη διαδήλωση έγινε την 1η του Οκτώβρη και ήταν εντελώς αυθόρμητη. Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει ορατή ηγεσία στο κίνημα, ούτε οργανώσεις ή φορείς που να το κατευθύνουν. Οι διαδηλωτές -όπως και σε άλλες χώρες- χρησιμοποίησαν το Whatsapp και το Facebook για να συντονιστούν. Σαν αποτέλεσμα η κυβέρνηση «έκλεισε» το ίντερνετ για να μπλοκάρει το κίνημα. Και άμεσα κατέβασε στους δρόμους την αστυνομία και τον στρατό. Το αποτέλεσμα διάψευσε την προσδοκία τους και οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν από την Βαγδάτη στην Καρμπάλα, την Μπάσρα κα.
Ριζοσπαστικοποίηση της συνείδησης και πολιτικά αιτήματα
Γρήγορα οι διαδηλωτές δίπλα στις διεκδικήσεις για δουλειές, νερό, ηλεκτρικό, ανοικοδόμηση, τοποθέτησαν αιτήματα για τιμωρία όσων ευθύνονται για την διαφθορά, για αλλαγή των εκλογικών νόμων, για παραίτηση της κυβέρνησης και για ανατροπή όλου του πολιτικού συστήματος.
Η υποκριτική στροφή της κυβέρνησης στα μέσα Οκτώβρη, που υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις, μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα, τελικά αντί να καλμάρει το κίνημα οδήγησε σε νέα αναζωπύρωση. Δεν είναι μόνο το γενικό αίσθημα ότι οι υποσχέσεις ήρθαν πολύ αργά και είναι πολύ λίγες. Είναι και η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης. Γιατί η κυβέρνηση του Abdul Mahdi είχε υποσχεθεί μεταρρυθμίσεις πριν την εκλογή της το 2018 και δεν έκανε τίποτα. Γιατί οι δηλώσεις περί μεταρρυθμίσεων πηγαίνουν χέρι-χέρι με την ενίσχυση της δολοφονικής καταστολής. Και γιατί υπάρχει και η πικρή εμπειρία. Η προηγούμενη κυβέρνηση του Haider al Abadi, πάλι μετά από διαδηλώσεις το 2016 που είχαν καταλήξει σε εισβολή στο κοινοβούλιο, είχε υποσχεθεί μεταρρυθμίσεις, που ποτέ δεν έγιναν.
Μια καινούργια κατάσταση
Το κίνημα στο Ιράκ εμπνέεται από τα κινήματα και τις εξεγέρσεις διεθνώς και τις εμπνέει εξίσου. Οι εικόνες των νέων ανθρώπων που δεν φοβούνται ούτε τις σφαίρες και κυρίως των γυναικών που επιτέλους ανακαλύπτουν την ελευθερία τους δίπλα στους αδελφούς τους, τους άντρες τους, τους γείτονες τους, αγγίζουν ευαίσθητες χορδές.
Και πιο δίπλα το κίνημα στον Λίβανο, δείχνει πως μπορεί να υπάρξει και «Αραβικό Φθινόπωρο». Αλλά για να μην έχει την τύχη της «Αραβικής Άνοιξης», για να μπορέσει να κατακτήσει νίκες σταθερές και διαρκείς, για να υπάρξει ουσιαστική ανοικοδόμηση και πλήρης αναγέννηση της Ιρακινής κοινωνίας, πρέπει όλος ο πλούτος να περάσει στην ιδιοκτησία και την διαχείριση των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Και πρέπει η Μέση Ανατολή και ο Αραβικός κόσμος να απαλλαχθούν από τους αιματοβαμμένους ιμπεριαλιστές και τους ντόπιους καπιταλιστές και να οργανωθούν στην βάση μιας εθελοντικής δημοκρατικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας στην περιοχή με σεβασμό όλων των εθνοτήτων και των μειονοτήτων.
