Το πανεπιστήμιο Clemsen στις ΗΠΑ βρίσκεται από το 2002 σε πολύ στενή «συνεργασία» με τη μεγάλη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία BMW, μετά από «δωρεά» που του έκανε η τελευταία. Η δωρεά ανέρχεται στα 10 δις δολάρια, είναι η μεγαλύτερη δωρεά σε μετρητά που έχει λάβει ποτέ πανεπιστήμιο και- όπως είναι αναμενόμενο- δεν αποτελεί μέρος ενός φιλανθρωπικού έργου! Τα ανταλλάγματα που ζήτησε η μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία ήταν πολύ συγκεκριμένα και καθοριστικά για τον τρόπο λειτουργίας του πανεπιστημίου.
Καταρχάς, το πανεπιστήμιο ανέλαβε να φέρει εις πέρας για λογαριασμό της BMW μία μεγάλη έρευνα για τα πολυτελή και σπορ αυτοκίνητα- έρευνα που θα κόστιζε στην αυτοκινητοβιομηχανία 1,5 δις δολάρια! Επιπλέον η BMW ήταν αυτή που συνέταξε τη διδακτέα ύλη για το τμήμα μηχανολόγων του πανεπιστημίου, που ασχολούνται με τέτοιου είδους αυτοκίνητα, και αξιολόγησε την απόδοση των καλύτερων φοιτητών. Ακόμη, έδωσε στο πανεπιστήμιο έναν κατάλογο καθηγητών και ειδικών για επαγγελματικές συνεντεύξεις, ενώ τέλος ενέκρινε και τα σχέδια για τη νέα αρχιτεκτονική δομή του πανεπιστημίου.
Το παράδειγμα του πανεπιστημίου Clemsen αναφέρεται σε πρόσφατο τεύχος της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (27.08) καθόλου τυχαία! Το τελευταίο διάστημα, η κυβέρνηση της ΝΔ- συνεχίζοντας με ζήλο το έργο του ΠΑΣΟΚ- οξύνει την επίθεση ενάντια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στόχος της είναι φαινόμενα σαν το παραπάνω- όπου οι εταιρίες διαμορφώνουν την έρευνα και το πρόγραμμα σπουδών των πανεπιστημίων σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες- να νομιμοποιηθούν και στα ελληνικά ΑΕΙ.
Πιο συγκεκριμένα, το προσχέδιο νόμου για τη λειτουργία των πανεπιστημίων που συνέταξε η Μαριέτα Γιαννάκου και το επιτελείο της στα μέσα Ιούνη κάνει λόγο για τη σύνταξη 4ετούς αναπτυξιακού προγράμματας που«…θα κινείται εντός των προβλεπόμενων ορίων του κρατικού προϋπολογισμού…» και «θα αναφέρεται…στην ιεράρχηση και κατά προτεραιότητα επιδίωξη των στόχων κάθε ακαδημαϊκής μονάδας …στη στήριξη και ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων …στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών …στις πρόσθετες ή άλλες συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης…».
Με λίγα λόγια, αν τα οικονομικά ενός πανεπιστημίου ξεπερνούν τα όρια του κρατικού προϋπολογισμού, αυτό θα είναι αναγκασμένο να βρει «άλλες συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης», δηλ. ιδιωτικούς φορείς, εταιρίες, κλπ. Και εφόσον αυτοί που χρηματοδοτούν το ΑΕΙ καθορίζουν «την ιεράρχηση και επιδίωξη των στόχων» αντιλαμβανόμαστε ότι ιδιώτες και εταιρείες- όπως αποδεικνύει το παράδειγμα του Clemsen και πολλά άλλα- θα έχουν και τον πρώτο λόγο σε ζητήματα όπως το πρόγραμμα σπουδών, την έρευνα που παράγει το πανεπιστήμιο, την πρόσληψη του εκπαιδευτικού προσωπικού, κλπ.
Όμως ένας τέτοιος σχεδιασμός σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της επιστημονικής κοινότητας. Με πρόσχημα την υπαρκτή ανάγκη των πανεπιστημίων για περαιτέρω χρηματοδότηση, δίνεται η δυνατότητα στους ιδιώτες να κατευθύνουν την έρευνα και το περιεχόμενο των σπουδών μιας σχολής. Ένας τέτοιος τρόπος λειτουργίας εξυπηρετεί ξεκάθαρα τα συμφέροντα των ιδιωτών και των επιχειρήσεων, που ως γνωστόν πρωταρχική τους ανάγκη δεν είναι άλλη από την αύξηση των κερδών τους!
Εμείς όμως θέλουμε ένα πανεπιστήμιο που καταρχάς θα χρηματοδοτείται πλήρως και αποκλειστικά από το κράτος. Ένα πανεπιστήμιο που θα λειτουργεί με τρόπο που θα επιλέγουμε και θα ελέγχουμε εμείς οι ίδιοι και οι εργαζόμενοι σε αυτό με εκλεγμένα όργανα από τις γενικές μας συνελεύσεις, καθώς και η ίδια η κοινωνία μέσα από συνδικάτα, επιστημονικές ομάδες, κλπ. Μόνο ένα τέτοιο πανεπιστήμιο θα μπορέσει να εξυπηρετεί πρώτα και κύρια τις δικιές μας ανάγκες, τις ανάγκες της υπόλοιπης νεολαίας και των εργαζόμενων.
Μαρία Καπαράκη
Αρχιτεκτονική ΠΑ.ΘΕ.
