του Χρήστου Κεφαλή*
Ότι η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων αποτελεί διακριτικό γνώρισμα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και της παγκοσμιοποίησης είναι γνωστό από καιρό. Μια σειρά πρόσφατες μελέτες και δημοσιεύματα σε Ευρώπη και Αμερική τεκμηριώνουν όμως την επιδείνωσή τους σε πρωτοφανή πλέον βαθμό που δεν είχε εμφανιστεί για πάνω από έναν αιώνα. Όλα δείχνουν ότι η απόσταση ανάμεσα στα άκρα του πλούτου και της φτώχειας όχι μόνο μεγαλώνει διαρκώς, αλλά παίρνει πλέον εκείνες τις ακραίες διαστάσεις που ωθούν τους λαούς στην επανάσταση.
Για να αρκεστούμε σε λίγα κατατοπιστικά στοιχεία, μια μελέτη του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Emanuel Saez δείχνει την τεράστια αύξηση του χάσματος μεταξύ πλούσιων και φτωχών στις ΗΠΑ: το πιο πλούσιο 1% των Αμερικανών απολαμβάνει πάνω από 22% του συνολικού εισοδήματος των νοικοκυριών, υπερδιπλάσιο από το 10% που του αντιστοιχούσε το 1980, αυξάνοντας τα εισοδήματά του από την έναρξη της παγκόσμιας κρίσης κατά 31%, ενώ στο πλουσιότερο 10% αναλογεί το 50,4% του εισοδήματος.[1]
Σύμφωνα με μια άλλη εξαιρετικά εντυπωσιακή αναφορά του Guardian, μόνο οι 10 κορυφαίοι μάνατζερ στις ΗΠΑ το 2012 είχαν συνολικά εισοδήματα 4,7 δις $, ξεπερνώντας όλοι το φράγμα των 100 εκ. δολαρίων. Την πρώτη θέση πήρε ο Μαρκ Τζούκερμπεργκ, διευθύνων σύμβουλος του Facebook, με 2,27 δις, ενώ ο δεύτερος Ρίτσαρντ Κίντερ, επικεφαλής της εταιρείας Kinder Morgan, πήρε 1,16 δις $. Ο συγγραφέας του άρθρου Γκρεγκ Ρούελ παρατηρεί: «Ποτέ δεν έχω δει κάτι παρόμοιο. Συνήθως έχουμε ελάχιστους CEO πάνω από τα 100 εκ. $ αλλά ποτέ όλη την πρώτη δεκάδα».[2]
Την ίδια ώρα, περίπου το 60-70% από τα 14 εκατομμύρια των χαμηλών εισοδημάτων ατομικών ασφαλισμένων στις ΗΠΑ λαβαίνει γράμματα ακύρωσης των παλιών συμβολαίων, καθώς η πρόσφατη νομοθεσία επιβάλλει νέα πρότυπα ασφάλισης. Τα νέα συμβόλαια θα έχουν αυξημένο κόστος το οποίο η πλειοψηφία των φτωχών ασφαλισμένων δεν θα είναι ικανοί να καλύψουν.[3] Ταυτόχρονα, στις αρχές Νοέμβρη οριστικοποιήθηκαν δραματικές περικοπές ύψους 11 δις δολαρίων σε προγράμματα σίτισης για 48 εκατομμύρια ανέργους και άπορους Αμερικανούς, τα οποία διατέθηκαν από το Κογκρέσο για άλλους σκοπούς. Όλα αυτά ενώ όπως αποκαλύπτεται η φορολογία των πρώτων 500 αμερικάνικων εταιρειών ήταν μόλις 12,6% και μια στις εννιά δεν πλήρωσε καθόλου φόρους.[4]
Από την άλλη, σύμφωνα με μια έκθεση του Oxfam Aid Agency, στην Ευρώπη, τέλη του 2012, πάνω από το 24% του πληθυσμού ή 121 εκατομμύρια άτομα βρισκόταν κάτω από ή κοντά στο όριο της φτώχειας, με πρόβλεψη αύξησης στα 150 εκατομμύρια το 2025. Το μερίδιο των πιο σφοδρά δοκιμαζόμενων από την κρίση χωρών του ευρωπαϊκού Nότου στην παγκόσμια οικονομία θα έχει περιοριστεί το 2018 στο 6%, από 12% στα 1980. Χώρες όπως οι Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Μεγάλη Βρετανία συγκαταλέγονται πλέον ή θα συγκαταλέγονται σύντομα στις πιο άνισες χώρες του κόσμου.[5] Ιδιαίτερα δραματική είναι η κατάσταση της νεολαίας, που βιώνει ποσοστά ανεργίας της τάξης του 50%, υπερεκμετάλλευση όταν βρίσκει δουλειά και πλήρη έλλειψη προοπτικών. Στη χώρα μας, στα τέλη του 2013 η συνολική ανεργία εκτιμάται ότι θα ανέβει στο 30-31%, στις δε ηλικίες μεταξύ 15-24 χρονών ξεπέρασε ήδη το 60%. Συνολικά, το παγκόσμιο χρέος, το οποίο κατέχουν με μορφή διαφόρων ομολόγων οι κερδοσκόποι μεγιστάνες της ολιγαρχίας, λεηλατώντας τις αδύναμες χώρες και την παγκόσμια οικονομία, έχει ανέλθει σε 52 τρις δολάρια, περίπου 2,2 φορές πάνω από το επίπεδό του προ δεκαετίας. Αυξάνεται δε κατά 1 εκατομμύριο δολάρια κάθε 10 δευτερόλεπτα και 8,5 δις δολάρια την ημέρα!
Οι περισσότερες από αυτές τις ειδήσεις δεν φτάνουν καν στα επίσημα ΜΜΕ και τον Τύπο ή, στην καλύτερη περίπτωση, περιορίζονται σε μια περιθωριακή και λογοκριμένη αναφορά στα μονόστηλα. Πολύ λογικά, άλλωστε, καθώς μια τέτοια εφιαλτική εικόνα αποδεικνύει αναμφισβήτητα τη χρεοκοπία, το γιγαντωμένο παρασιτισμό και την τερατωδία του καπιταλιστικού συστήματος. Ξεκάθαρα, διαψεύδονται οι μύθοι περί ωφέλειας όλων από την αυθόρμητη λειτουργία της «ελεύθερης αγοράς», αφού μια κοινωνία στην οποία υπάρχει θέση μόνο για το ανώτερο 1 ή το πολύ 10%, δεν μπορεί ποτέ να ικανοποιεί τα συμφέροντα της πλειοψηφίας και πρώτ’ απ’ όλα των εργαζόμενων. Αποδεικνύεται ότι καμιά διέξοδος από την κρίση δεν είναι δυνατή, αν δεν θιγούν τα εισοδήματα και η ιδιοκτησία των ολιγαρχών σφετεριστών του κοινωνικού πλούτου.
—————
*Ο Χρήστος Κεφαλής είναι μέλος της ΣΕ της Μαρξιστικής Σκέψης.
1
