Ένα μήνα μετά την αεροπορική τραγωδία στο Γραμματικό και το θάνατο 121 ανθρώπων τα στοιχεία όλο και περισσότερο ‘φωτογραφίζουν’ τις πραγματικές αιτίες και τους ενόχους. Η πολιτική των ‘ελεύθερων ουρανών’, δηλαδή η πολιτική της απελευθέρωσης των αερομεταφορών και της πλήρους εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησής τους, είναι αυτή που ουσιαστικά έριξε το αεροπλάνο της εταιρείας ‘Ήλιος’.
Μετά από λίγες ημέρες, στην άλλη άκρη του πλανήτη, το αεροπλάνο της κολομβιανής εταιρίας West Caribbean Airways συνετρίβη οδηγώντας στο θάνατο 152 επιβάτες. Ήταν και αυτή, όπως και η ‘Ήλιος’, μια από τις ‘Low Cost’ (χαμηλού κόστους) εταιρίες που ανθίζουν τα τελευταία 15 χρόνια και που στα πλαίσια της έντασης του ανταγωνισμού και του κυνηγητού των κερδών συμπιέζουν όλο και περισσότερο το ‘λειτουργικά τους έξοδα’. Τα οποία περιλαμβάνουν αφενός τα έξοδα συντήρησης των αεροσκαφών και αφετέρου τις εργασιακές σχέσεις που επιβάλλονται στο προσωπικό.
Τέτοιου είδους εταιρείες άρχισαν να εμφανίζονται κατά κόρον τη δεκαετία του 90 και προκειμένου να ανταγωνιστούν τις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες έριχναν το ναύλο σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Το αποτέλεσμα ήταν να συμπιέζουν τα κόστη τους όλο και περισσότερο και να οδηγούνται συστηματικά στην υποβάθμιση ως και στην οριστική απαξίωση της ασφάλειας των πτήσεων. Και ως προς αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της ΙΑΤΑ (Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών) παρατηρείται σημαντική αύξηση ατυχημάτων τα τελευταία χρόνια στις ιδιωτικές εταιρείες και κυρίως στις αποκαλούμενες ‘χαμηλού κόστους’. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα των ΗΠΑ, ως πρωτοπόρου χώρας στην απελευθέρωση, που τα τελευταία χρόνια ήταν τέτοια η συχνότητα των αεροπορικών ατυχημάτων λόγω της ελλιπούς συντήρησης, που η αμερικανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να επιδοτήσει τις αεροπορικές εταιρίες ώστε να αυξήσουν τα στάνταρ ασφάλειας των πτήσεων.
Πολλά είναι τα περιστατικά όπου εργαζόμενοι σε τέτοιου είδους εταιρείες διαμαρτύρονται αφενός για τις συνθήκες εργασίας και αφετέρου για την ελλιπή συντήρηση των αεροσκαφών και το αναξιόπιστο της πτητικής τους ικανότητας.
Μια τέτοια εταιρεία ήταν και η ‘Ήλιος’. Ο Ανδρέας Δράκος που είναι ο ιδιοκτήτης της εταιρίας αναδείχθηκε μέσα από τη φούσκα του χρηματιστηρίου ως ένας από τους μεγαλύτερους επιχειρηματίες της Κύπρου. Η εμπλοκή του και οι σχέσεις του με τον πολιτικό κόσμο της Κύπρου ήταν μια απόλυτα φυσιολογική συνέπεια μιας και κάθε μεγάλη κυπριακή εταιρεία φροντίζει να έχει ανάλογες προσβάσεις με δικούς της ανθρώπους (αντίστοιχες σχέσεις είχε και ο πρόεδρος Τάσος Παπαδόπουλος προτού γίνει πρόεδρος). Τις ημέρες που ακολούθησαν την πτώση του αεροπλάνου ο τύπος της χώρας έβγαλε στη φόρα όλα τα στοιχεία που αφορούσαν την εταιρεία ‘Ήλιος’ και πιο συγκεκριμένα την εξαπάτηση των ευρωπαϊκών οργάνων προκειμένου να συνεχίσουν να πετούν προβληματικά αεροπλάνα, τις ελλείψεις στη συντήρηση, τα παλιότερα περιστατικά και τις βλάβες του αεροπλάνου που έπεσε και ουδέποτε διορθώθηκαν και τελικά το γεγονός ότι η εταιρεία ‘Ήλιος’ δεν θα έπρεπε να έχει άδεια λειτουργίας σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO).
Το πολύνεκρο αεροπορικό δυστύχημα στο Γραμματικό έδειξε ποια είναι τα πραγματικά αποτελέσματα της ‘απελευθέρωσης’ των αερομεταφορών και του ελεύθερου ανταγωνισμού γενικότερα. Σήμερα ήταν το αεροπλάνο της ‘Ήλιος’, πριν μερικά χρόνια ήταν το Σάμινα κοκ. Την ίδια ώρα η ελληνική κυβέρνηση έχει αποφασίσει για το ξεπούλημα των ‘Ολυμπιακών Αερογραμμών’ και ουσιαστικά τη μετατροπή τους σε άλλη μια ‘χαμηλού κόστους’ ιδιωτική εταιρεία. Η φετινή κατάσταση στα λιμάνια του Αιγαίου με καράβια των 30 και 35 χρόνων να αποτελούν το βασικό κορμό των μεταφορών στα ελληνικά νησιά δείχνει ότι δεν είναι καθόλου μακρινή ακόμα μια ναυτική τραγωδία που και αυτή θα γίνει στο όνομα της ‘απελευθέρωσης’ των πλοίων.
Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, του ελεύθερου ανταγωνισμού και τελικά του κυνηγητού του κέρδους δείχνει για άλλη μια φορά ότι είναι σε βάρος των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας. Η κοινωνία χρειάζεται δημόσιους και εθνικούς φορείς που θα μπορούν να εξασφαλίζουν φθηνές και ασφαλείς συγκοινωνίες – και για να γίνει αυτό θα πρέπει να ανήκουν στην κοινωνία και να λειτουργούν κάτω από συνθήκες πλήρους διαφάνειας και κάτω από τον έλεγχο και τη διαχείριση των ίδιων των εργαζομένων. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να προσφέρει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Κυριάκος Χάλαρης
