Ο γραμματέας του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κινήματος μιλάει για την «κατάρα» του πετρελαίου, τον εμφύλιο σπαραγμό, τις εθνικοθρησκευτικές αιματοχυσίες, αλλά και την εκμετάλλευση της Δύσης και την απέραντη φτώχεια.
Από τους αποικιοκράτες στη μαύρη ελίτ
Της Ιωάννας Σωτήρχου
Η ατυχία να πεινάς σε μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Τι σημασία έχει κι αν είναι η τέταρτη σε αποθέματα φυσικού αερίου και έκτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, όταν το 70% του πληθυσμού της λιμοκτονεί.
«Σκεφτείτε», λέει ο Σάνγκο, «είμαστε η 6η παραγωγός χώρα πετρελαίου στον κόσμο και η 4η σε αποθέματα φυσικού αερίου και οι Νιγηριανοί δεν έχουμε ούτε ηλεκτρικό κι εγκαταλείπουμε τη χώρα μας λόγω φτώχειας…».
Επικεφαλής του κινήματος Εκστρατεία για τα Δημοκρατικά Δικαιώματα και τις Συνδικαλιστικές Ελευθερίες στη Νιγηρία και γραμματέας του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κινήματος ο Σεγκούν Σάνγκο, προσκεκλημένος της Σοσιαλιστικής Διεθνιστικής Οργάνωσης «Ξεκίνημα», μας μίλησε για την «κατάρα να έχεις πετρέλαιο», τη ληστρική εκμετάλλευση του πλούτου της χώρας του από τις πολυεθνικές και το σπαραγμό του πληθυσμού της από εμφύλιες διαμάχες ως κληρονομιά της βρετανικής αποικιοκρατικής πολιτικής.
Περιοδεύοντας σε ευρωπαϊκές χώρες προσπαθεί να αφυπνίσει την κοινή γνώμη προτού η Νιγηρία καταρρεύσει από τις εθνικοθρησκευτικές αιματοχυσίες. Σπάει τη σιωπή γύρω από την αφρικανική ήπειρο και ανατρέπει την εσφαλμένη εντύπωση που καλλιεργείται ότι «η Αφρική αναπτύσσεται προς μια δημοκρατική κατεύθυνση». «Η πραγματικότητα είναι αντίθετη», μας λέει και αγωνίζεται να την αλλάξει: «Η Αφρική είναι μια τρομερά πλούσια χώρα και με τη σωστή πολιτική και διακυβέρνηση η εκτεταμένη φτώχεια που αποτελεί τη μοίρα των περισσότερων Αφρικανών μπορεί να εξαφανιστεί σε μια δεκαετία. Αυτή είναι η πρόκληση».
Δεν μπορούσαμε παρά να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας με τις πρόσφατες σφαγές μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων στη Νιγηρία.
Πώς έχει η κατάσταση;
«Είναι ένα ιστορικό πρόβλημα που κληρονομήθηκε από τους Βρετανούς αποικιοκράτες. Η Νιγηρία στη σημερινή της μορφή ξεκίνησε την ύπαρξή της το 1914: πριν υπήρχαν οι διάφορες εθνότητες και φυλετικές ομάδες που συγκρότησαν τη χώρα και ζούσαν ξεχωριστά, με τις δικές τους διαφορετικές γλώσσες, κουλτούρες και θρησκείες. Οταν οι αποικιοκράτες αποφάσισαν να δημιουργήσουν αυτό που σήμερα αποκαλείται Νιγηρία δεν ζήτησαν τη γνώμη των διαφορετικών εθνοτήτων για το αν συμφωνούσαν στη δημιουργία αυτού του κράτους και κάτω από ποιους όρους θα συνυπήρχαν. Το αποτέλεσμα ήταν πολλή αδικία και αντιθέσεις. Για τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους υπέταξαν πολλές μειονοτικές εθνότητες στην ηγεμονία των μεγαλυτέρων. Για παράδειγμα, η βόρεια Νιγηρία συγκροτήθηκε κατά τα δύο τρίτα από μουσουλμάνους και κατά το ένα τρίτο από μη μουσουλμάνους. Οι Βρετανοί απλώς κατέστησαν αυτό το ένα τρίτο υπεξούσιο στην κυριαρχία των δύο τρίτων. Αρνήθηκαν στη μειονότητα κάθε δημοκρατικό δικαίωμα αυτοκαθορισμού ή εξάσκησης της θρησκείας της. Από τότε υπάρχουν συνεχώς συγκρούσεις και πόλεμος. Το πρόβλημα τώρα χειροτέρεψε λόγω της καταστροφικής οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η πλειονότητα των Νιγηριανών».
Πώς παρεμβαίνει η πολιτική εξουσία;
«Οι ελίτ των τριών μεγαλύτερων εθνικών ομάδων (Γιορούμπα, Ιμπο και Χάουχα) έχουν επιβάλει τον έλεγχό τους στις 250 εθνότητες που συγκροτούν τα 36 κρατίδια της Νιγηρίας. Ετσι τα μέλη των μειονοτικών ομάδων νιώθουν πάντα ότι τα προβλήματά τους οφείλονται στην πολιτική κυριαρχία των μεγάλων εθνικών ομάδων. Κι αυτό κατά καιρούς υποδαυλίζει πάθη. Αν και στην πραγματικότητα οι ελίτ σκέφτονται μόνο τους εαυτούς τους και τις τσέπες τους, αλλάαυτό δεν είναι πάντα φανερό στους κανονικούς ανθρώπους».
Τι προτείνετε μπροστά σε αυτή την περίπλοκη ιστορική παρακαταθήκη;
«Υποστηρίζουμε ότι οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να υιοθετούν καμία θρησκεία ως κρατική γιατί προκαλεί τα αισθήματα και την πίστη των ανθρώπων. Κι ακόμη ότι πρέπει να γίνει μια πραγματικά δημοκρατική εθνική διάσκεψη για να αποφασίσει αν η Νιγηρία πρέπει να συνεχίσει ως ένα εταιρικό σώμα και αν δημοκρατικά αποφασιστεί πως ναι, τότε να δούμε κάτω από ποιους όρους. Δυστυχώς οι καπιταλιστές πολιτικοί των τριών κύριων εθνικοτήτων είναι εχθρικοί με αυτή την ιδέα γιατί το πετρέλαιο που αποτελεί τη βασική πηγή δημόσιων εσόδων βρίσκεται κυρίως στο δέλτα του Νίγηρα που κατοικείται από μειονοτικές εθνικότητες και φοβούνται τυχόν ανεξαρτητοποίησή του που θα σήμαινε στέρηση εσόδων για τους υπολοίπους».
«Φέτος ο πρόεδρος Μπους ανακοίνωσε πακέτο 2,4 δισ. δολαρίων για την καταπολέμηση του AIDS σε 14 αναπτυσσόμενες χώρες, οι περισσότερες της Αφρικής. Ωστόσο, αυτές οι 14 χώρες δίνουμε στις ανεπτυγμένες για το 2004 συνολικό ποσό 9,1 δισ. δολαρίων για την αποπληρωμή του χρέους…»
Τι ρόλο παίζει το πετρέλαιο σ’ όλα αυτά;
«Το πετρέλαιο έγινε σημαντικός παράγοντας στην οικονομία μετά τον εμφύλιο (Μπιάφρα) στη δεκαετία του 1970. Τα χρήματα από το πετρέλαιο ήταν τόσο γρήγορα που παραγκώνισαν κάθε άλλη μορφή παραγωγής, όπως η γεωργία φυτών παραγωγής ελαστικού, κακάου, φιστικιών κ.λπ. Από την άλλη, είναι τόσο απερίγραπτη η εκμετάλλευση των πολυεθνικών εταιρειών σε ό,τι αφορά την περιφρόνηση των εργατικών δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος και τη στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας ώστε αισθανόμαστε ότι είναι κατάρα. Παρά το γεγονός ότι ζούμε σε μια πλούσια χώρα, έχουν καταδικάσει το 70% των 124 εκατομμυρίων Νιγηριανών στη φτώχεια, αφήνοντάς τους να ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα. Για τροφή, στέγη, εκπαίδευση ας μην κάνουμε λόγο. Το προσδόκιμο ζωής έπεσε από τα 49 στα 47 χρόνια. Δεν υπάρχουν δρόμοι ή ηλεκτρικό, καμία υποδομή. Γι’ αυτό καταρρέουν οι βιομηχανίες. Το 60% των ικανών να εργαστούν είναι άνεργοι. Ετσι ανθούν η εγκληματικότητα και η πορνεία. Πιστεύουμε ότι η φτώχεια μπορεί να ξεριζωθεί μέσω της βιομηχανικής ανάπτυξης εφόσον τα τεράστια αποθέματα φυσικών πόρων περιέλθουν στην κοινοκτημοσύνη και τη δημοκρατική διαχείριση ώστε να διασφαλιστούν τα στοιχειώδη για τη ζωή όλων. Στην υφιστάμενη κατάσταση υπάρχουν μόνο λίγοι πολιτικοί και πολυεθνικές που τοποθετούν τα ιδιοτελή τους συμφέροντα πάνω απ’ όλα. Σκεφτείτε ότι είμαστε η έκτη παραγωγός χώρα πετρελαίου στον κόσμο και η τέταρτη σε αποθέματα φυσικού αερίου, το οποίο απλώς πάει χαμένο και οι Νιγηριανοί δεν έχουμε ούτε ηλεκτρικό, ενώ είμαστε πολύ φτωχοί για να αντέξουμε το κόστος για την εμπορική εκμετάλλευσή του. Γι’ αυτό εγκαταλείπουμε τη χώρα. Υπάρχουν 25.000 Νιγηριανοί γιατροί μόνο στις ΗΠΑ. Τεράστια διαφυγή επιστημόνων σε μια χώρα που χρειάζεται όλη τη βοήθεια που μπορεί να έχει. Στη χώρα μας δεν εξασφαλίζεται στους γιατρούς ότι θα έχουν νοσοκομεία ή μέσα για να δουλέψουν, παρά μόνο φτωχές συνθήκες υπηρεσιών. Εφιάλτης είναι η εκπαίδευση: δεν υπάρχουν αρκετά σχολεία και επιπροσθέτως χρειάζεται να πληρώσεις για να στείλεις τα παιδιά σου στο σχολείο επειδή κόπηκαν οι σχετικές χρηματοδοτήσεις προς δόξαν των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ιδιωτικοποιούν τα πάντα και επιβάλλονται από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο».
Έχουν χειροτερέψει δηλαδή τα πράγματα;
«Τριάντα χρόνια πριν, το χάσμα μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης ήταν της τάξης τού ένα προς τρία. Σήμερα είναι σχεδόν ένα προς εκατό. Και η Αφρική παραπονιέται ότι το χρέος υπολογίζεται στα 333 δισ. δολάρια, ενώ την τελευταία δεκαετία έχει πληρώσει το υπετριπλάσιο ποσόν σε τοκοχρεωλύσια. Ετσι γίνεται η δουλειά. Φέτος ο πρόεδρος Μπους ανακοίνωσε πακέτο 2,4 δισ. δολαρίων για την καταπολέμηση του AIDS σε 14 αναπτυσσόμενες χώρες, οι περισσότερες από τις οποίες βρίσκονται στην Αφρική. Ωστόσο, αυτές οι 14 χώρες δίνουμε στις ανεπτυγμένες για το 2004 συνολικό ποσόν 9,1 δισ. δολαρίων για την αποπληρωμή του χρέους. Γι’ αυτό απαιτούμε συνολική αποκήρυξη του μυθικού χρέους, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ήταν παρά δωροδόκηση των διεφθαρμένων φιλο-ιμπεριαλιστών, καπιταλιστών πολιτικών».
Υπάρχουν δυνάμεις αντίστασης σε αυτές τις καταστάσεις;
«Ο αγώνας για ανεξαρτησία ήταν ουσιαστικά ένας αγώνας των αφρικανικών ελίτ να καταλάβουν τις θέσεις που κατείχαν προηγουμένως οι αποικιοκράτες αφέντες. Ετσι δεν ήταν σε θέση να έχουν αποφασιστικό έλεγχο στην οικονομία και τους πόρους της κοινωνίας. Μπορεί να τα κατάφεραν καλά για τους ίδιους αποκτώντας εκατομμύρια δολάρια κατακλέβοντας τους φτωχούς σε συνεργασία με τις ιμπεριαλιστικές πολυεθνικές, αλλά οι μάζες από πολλές απόψεις βρίσκονται σε πολύ χειρότερη θέση σήμερα απ’ ό,τι όταν ήταν κάτω από τον αποικιακό ζυγό. Γι’ αυτό έχει γίνει επιτακτικό να αναπτυχθεί ένα νέο επαναστατικό κίνημα για να βελτιωθούν τα πράγματα. Αυτή η νομοτελειακή επανάσταση μπορεί να ηγηθεί μόνο από την εργατική τάξη των πόλεων που θα οδηγήσει τις φτωχές μάζες στο να εξασφαλίσουν αληθινή οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία».
Είναι εφικτό κάτι τέτοιο;
«Μια δυνατότητα προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να διακρίνει κανείς από τις εξελίξεις των γενικών απεργιών στη Νιγηρία και τη Νότια Αφρική. Για παράδειγμα, στη Νιγηρία ζήσαμε τρεις γενικές απεργίες και δύο απόπειρες για γενικές απεργίες τα τελευταία τρία χρόνια. Βρισκόμαστε βέβαια σε στοιχειώδες επίπεδο επειδή συχνά αυτές οι απεργίες κατευθύνονται προς την εξασφάλιση συναίνεσης στο ένα ή άλλο ζήτημα, αλλά με το πέρασμα του καιρού είναι αναπόφευκτο ότι θα ωριμάσει η επικρατούσα συνείδηση για αλλαγή σε ολόκληρο το σύστημα και τους εξουσιαστές του».
