Τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο συχνά μιλάμε για γυναικεία κινήματα που ξεσπάνε ανά τον κόσμο, κινήματα που σκοπό έχουν να αναδείξουνε την καταπίεση και τη βία που υφίστανται οι γυναίκες παγκοσμίως. Οι αγώνες τους για πραγματική ισότητα και δικαιώματα πληθαίνουν και μαζικοποιούνται διαρκώς. Το γυναικείο κίνημα προχωρά προοδευτικά μπροστά, παρά τα όποια σκαμπανευάσματά του. Οι γυναίκες έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να βιώσουμε την ισότητα, αλλά σιγά σιγά κάνουμε βήματα μπροστά και ανεβαίνουμε ένα σκαλί παραπάνω στο αυτόνόητο (εργασία, ψήφος, δικαιώματα, μισθοί κτλ). Αυτή η πραγματικότητα βέβαια δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις και ένα πολύ «καλό» παράδειγμα είναι το Ιράν.
Οι γυναίκες στο Ιράν τα τελευταία χρόνια παλεύουν για να κερδίσουν δικαιώματα που είχαν κερδίσει στο παρελθόν και στη συνέχεια έχασαν και πάλι. Πριν την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η οποία στη συνέχεια εκφυλίστηκε σε ένα ακραίο θρησκευτικό καθεστώς, υπήρχε μία εντελώς διαφορετική κατάσταση απο αυτή που βιώνουν σήμερα οι Ιρανές.
Βήματα μπρος και πίσω
Οι γυναίκες στο Ιράν της δεκαετίας του 70 δεν αντιμετώπιζαν μεγάλες διαφορές στην καθημερινότητά τους σε σχέση με τις γυναίκες της Δύσης. Μπορούσαν να εκαπαιδεύονται, να διασκεδάζουν, να οδηγούν, να ντύνονται όπως επιθυμούν, να μην κρύβουν το σώμα τους. Μάλιστα το 1963 οι γυναίκες της Περσίας ψήφισαν για πρώτη φορά, ενώ η Σαρία (ο Ισλαμικός Νόμος) καταργήθηκε από τον Σάχη και την θέση του πήρε ο ελβετικός αστικός νόμος. Προστατεύθηκε ο οικογενειακός θεσμός, καταργήθηκε η πολυγαμία και ενισχύθηκε το δικαίωμα της γυναίκας στον εργασιακό τομέα. Όλα αυτά τα μέτρα εφαρμόστηκαν από το καταπιεστικό καθεστώς του Σάχη στα πλαίσια της φιλοδυτικής πολιτικής του εκμοντερνισμού της χώρας.
Στη συνέχεια ξέσπασε η Ιρανική επανάσταση του 1979, που αρχικά είχε προοδευτικό χαρακτήρα, αλλά στη συνέχεια εκτροχιάστηκε καθώς οι ισλαμιστές την «έκλεψαν» μέσα από τα χέρια των εργατών (διαβάστε περισσότερα εδώ). Έτσι εγκαθιδρύθηκε ένα θεοκρατικό καθεστώς, που πήγε τα γυναικεία δικαιώματα πολλά χρόνια πίσω. Επέστρεψε το χιτζάμπ (μαντήλι που φορούν υποχρεωτικά οι Ιρανές) καθώς είναι απόλυτα συνυφασμένο με τον συντηρητικό τρόπο ζωής που προτείνει ο θεοκρατικός νόμος. Σύμφωνα με αυτόν, οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να καλύπτουν τα μαλλιά, τα χέρια και το λαιμό τους.
Οι Ιρανές δε το βάζουν κάτω
Οι Ιρανές τα τελευταία χρόνια μάχονται για να αλλάξουν αυτή την κατάσταση, πολλές φορές μάλιστα βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους. Το 2014, η Ιρανή δημοσιογράφος Masih Alinejad, ακτιβίστρια των γυναικείων δικαιωμάτων, ξεκίνησε μια διαδικτυακή καμπάνια, με την οποία καλούσε τις γυναίκες από τη σελίδα της «My Stealthy Freedom» («η κρυφή μου ελευθερία») να ανεβάσουν στο διαδίκτυο φωτογραφίες χωρίς να φοράνε μαντήλια. Η δημοσιογράφος τότε είχε λάβει περίπου 3.000 φωτογραφίες, παρά το γεγονός ότι η φωτογράφηση χωρίς το χιτζάμπ μπορούσε να οδηγήσει τις γυναίκες σε σύλληψη.
Περίπου πριν από ένα χρόνο, ακολούθησε το χάσταγκ #WhiteWednesdays («Λευκές Τετάρτες»), το οποίο προσέφερε στις Ιρανές μια νέα ευκαιρία να εκφράσουν την αντίθεσή τους στην υποχρεωτική κάλυψη του σώματός τους. Κάθε Τετάρτη οι γυναίκες φοράνε λευκά ρούχα και κυρίως λευκά μαντήλια, σε ένδειξη διαμαρτυρίας προς τους ενδυματολογικούς κανόνες του θεοκρατικού κράτους. Εκατοντάδες γυναίκες, διαφόρων ηλικιών, έστειλαν βίντεο στην Ιρανή δημοσιογράφο, πολλά από τα οποία είχαν εκατοντάδες χιλιάδες διαδικτυακές επισκέψεις. Στα βίντεο αυτά μιλάνε για την ανάγκη τους να ντύνονται και να εκφράζονται ελεύθερα, να νιώθουν ίσες προς ίσους, έχοντας μάλιστα κάποιες φορές και τη συμπαράσταση των συντρόφων τους, που εμφανίζονται επίσης στα βίντεο.
Το #metoo φτάνει και στο Ιράν
Ένα βήμα παραπέρα φτάνουν σήμερα οι γυναίκες του Ιράν. Σε μια χώρα που οι γυναίκες καταπιέζονται σε κάθε έκφανση της ζωής τους, που δεν έχουν την ίδια αξία με τους άντρες, που σε περιπτώσεις παρενόχλησης ή βιασμού ο λόγος τους δεν έχει καμιά αξία (κάτι που φυσικά το βλέπουμε και στην «πολιτισμένη» Δύση) οι Ιρανές αγκάλιασαν το #metoo (το #metoo -σημαίνει «και εγώ επίσης»- είναι ένα διαδικτυακό ρεύμα γυναικών που αναφέρουν τις δικές τους ιστορίες σεξουαλικής παρενόχλησης και ξεκίνησε από τις ΗΠΑ μετά την εκλογή του Τράμπ). Πολλές γυναίκες δε φοβήθηκαν να μοιραστούν την εμπειρία τους, παρά τον κίνδυνο να στιγματιστούν.
Οι γυναίκες στο Ιράν μπορούν να παρενοχληθούν σε κάθε στιγμή της ζωής τους, από το δρόμο, την εκπαίδευση, τους δημόσιους χώρους, τα μέσα μεταφοράς, αλλά και την εργασία, όπου δεν υπάρχει καν ειδική νομοθεσία στο εργατικό δίκαιο σε σχέση με την σεξουαλική παρενόχληση.
Η ανισότητα δεν είναι ατομική υπόθεση
Πολλές φορές όταν ερχόμαστε αντιμέτωπες με το σεξισμό σε όλες του τις μορφές, από παρενόχληση μέχρι και βιασμό, τείνουμε να ψάχνουμε ατομικές λύσεις για να επιβιώσουμε, γεγονός λογικό και αναγκαίο σε ένα βαθμό. Αλλά δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι το σεξισμό τον γεννά το σύστημα στο οποίο ζούμε και απέναντι του μόνο ενωμένες μπορούμε να νικήσουμε. Χιλιάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουμε τα ίδια προβλήματα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και μόνο με κοινούς αγώνες όλων μας, αλλά και με τους φίλους, τους συζύγους, τους συντρόφους μας, μπορούμε να παλέψουμε για έναν κόσμο ισότητας και δικαιοσύνης.
Ενδιαφέρεσαι για ζητήματα σεξισμού; Ακολούθησε τη σελίδα μας στο facebook Μαχητικές και Ελεύθερες
#WhiteWednesdays
#metoo
