Του Θανάση Μαρίνη
Την Παρασκευή 5 Αυγούστου, διοργανώθηκε συζήτηση σχετικά με την εργατική εξέγερση του Μάη του 1936 που ξεκίνησε στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια απλώθηκε σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Εισηγητής ήταν ο σ. Γιάννης Παπίας.
Ξεκίνησε επισημαίνοντας το πόσα λίγα γνωρίζει η ελληνική κοινωνία σχετικά με τα γεγονότα του Μάη. Ενώ είναι πασίγνωστος ο «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου, που εμπνεύστηκε από την εξέγερση, το τι τελικά συνέβη και ποιος ευθύνεται για την ήττα είναι κάτι που απαιτεί καταρχήν ενημέρωση και έπειτα βαθιά συζήτηση για την εξαγωγή συμπερασμάτων για τις σημερινές μάχες.
Ιστορικό Πλαίσιο
Στο πρώτο σκέλος της τοποθέτησης του έκανε μια σύντομη αναφορά στο ιστορικό-πολιτικό πλαίσιο της εποχής. Η μικρασιατική καταστροφή του 1922, με τη συσσώρευση 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων στα αστικά κέντρα, από τη μία δίνει την ευκαιρία στους καπιταλιστές να αυξήσουν την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης κι από την άλλη δίνει ώθηση στο εργατικό κίνημα και τις διεκδικήσεις του.
Το Γενάρη του 1936, τα κόμματα του κατεστημένου εμφανίζονται αδύναμα και σε κρίση, ορίζοντας το Μεταξά πρωθυπουργό, ο οποίος διοικεί με προεδρικά διατάγματα.
Το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από τη μία από το «κραχ» του 1929, που βυθίζει τις οικονομίες παγκοσμίως σε κρίση και από την άλλη όλη η Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα μεγάλων εξεγέρσεων και επαναστάσεων, με την εργατική τάξη να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Τα γεγονότα
Από την πρωτομαγιά του 1936, το εργατικό κίνημα, με πρωτοπόρους τους καπνεργάτες, βγαίνει στο δρόμο διεκδικώντας καταρχήν οικονομικά αιτήματα. Το κατεστημένο, αδύναμο όπως και σήμερα, αδυνατεί και βέβαια παράλληλα δεν επιθυμεί να ικανοποιήσει κανένα από τα στοιχειώδη αυτά αιτήματα. Αντίθετα, προτιμά να εφαρμόσει σκληρές κατασταλτικές μεθόδους. Αυτό όμως, τους γυρίζει μπούμερανγκ και μια σειρά εργατικοί κλάδοι μπαίνουν στη μάχη. Μάλιστα, όσο περνάν οι μέρες το κίνημα πολιτικοποιείται ζητώντας την πτώση της κυβέρνησης και οργανώνεται σε απεργιακές φρουρές για να προστατευτεί από την καταστολή.
Στις 8 Μάη η Απεργία στη Θεσσαλονίκη είναι καθολική.
Στοιχεία δυαδικής εξουσίας
Από τις 8 μέχρι τις 11 Μάη έχουμε στοιχεία δυαδικής εξουσίας στη Θεσσαλονίκη.
Μια κατάσταση δηλαδή, στην οποία συνυπάρχουν δύο παράλληλα και ανταγωνιστικά κέντρα εξουσίας στην πόλη. Το ένα είναι γνωστό: αστυνομία, στρατός, κυβέρνηση που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Το δεύτερο, αναδύεται μέσα από την απεργιακή μάχη. Είναι η Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή, που συσπειρώνει όλους τους απεργούς, εκπροσωπεί την εργατική τάξη και ελέγχει την πόλη για τρεις μέρες.
Η χωροφυλακή αδυνατεί να παρέμβει, το στράτευμα διασπάται, φαινόμενα που συναντάμε σε όλες τις μεγάλες εξεγέρσεις και επαναστάσεις διαχρονικά. Παρόλα αυτά δεν μπαίνει μπροστά καμία πολιτική δύναμη για να κάνει προτάσεις σε σχέση με το πώς πρέπει να συνεχίσει το κίνημα για να καταλάβει την εξουσία.
Η ήττα και τα συμπεράσματα
Και ενώ η εργατική τάξη έχει μπει στο προσκήνιο της ιστορίας, η απεργία λήγει στις 12 Μάη και λίγο αργότερα, στις 4 Αυγούστου ο Μέταξάς εγκαθιδρύει τη Δικτατορία του.
Για την ήττα της εξέγερσης δεν ευθύνεται η έλλειψη ηρωισμού από την πλευρά του κινήματος, αλλά οι προδοσίες και η καταστροφική πολιτική των ηγεσιών. Τα συνδικάτα ελέγχονται κυρίως από ρεφορμιστές, που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η επαναφορά του Βενιζέλου στην εξουσία.
Το ΚΚΕ, η βασική πολιτική δύναμη στην ηγεσία του κινήματος, ακολουθεί πιστά τη σταλινική θεωρία των λαϊκών μετώπων και των «σταδίων» και θεωρεί από τη μία ότι δεν είναι ώρα για την εργατική εξουσία και το σοσιαλισμό, από την άλλη ανακαλύπτει μια «προοδευτική» αστική τάξη και συμμαχεί μαζί της, προκειμένου να πετύχει έναν απροσδιόριστο εκδημοκρατισμό.
Στις τοποθετήσεις που ακολούθησαν, αλλά και στο κλείσιμο έγινε αναφορά στα συμπεράσματα που οφείλει να βγάλει η Αριστερά σήμερα. Σε συνθήκες κρίσεις του συστήματος, οι εξεγέρσεις είναι αναπόφευκτες, καθώς το κατεστημένο δεν μπορεί να ικανοποιήσει κανένα μερικό αίτημα του κινήματος. Ο κρίσιμος παράγοντας προκειμένου να μην επαναληφθούν οι ήττες του παρελθόντος, είναι το χτίσιμο μιας μαζικής επαναστατικής αριστεράς, που θα συνδέει τις οικονομικές και δημοκρατικές διεκδικήσεις με τον αγώνα για την εργατική εξουσία. Που θα έχει επαφή με το κίνημα, θα σέβεται τις διαδικασίες και θα θέτει σε κάθε φάση του αγώνα προτάσεις για τη νικηφόρα έκβαση του αγώνα. Που θα διαπνέεται από εσωτερική δημοκρατία και διεθνιστικό προσανατολισμό.
Σχετικά άρθρα
- Τα γεγονότα του Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη: Άλλη μια προδομένη επανάσταση – 05/05/2016
https://xekinima.org/ta-gegonota-tou-mai-tou-36-sti-thessalonik/
- Νέα έκδοση από το «Ξεκίνημα» για το Μάη του ’36 – 02/07/2016
https://xekinima.org/nea-ekdosi-apo-to-xekinima-gia-to-mai/
