Νίκος Μποσινάκος, εργαζόμενος στο υπουργείο Εργασίας και μέλος της συλλογικότητας «Αντί-Λογος»
Με πρόσφατο Δελτίο Τύπου, η Επιθεώρηση Εργασίας «διαφημίζει» την αποτελεσματικότητα των ελέγχων εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο σχετικό Δελτίο Τύπου
«στο πλαίσιο ειδικής δράσης στοχευμένων ελέγχων της Επιθεώρησης Εργασίας, μέσω του συστήματος risk analysis του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, το διάστημα Ιουλίου – Αυγούστου 2023, ελέγχθηκαν 1.313 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 583 (σε ποσοστό 44,4%) βρέθηκαν παραβατικές».
Η ανακοίνωση αυτή υπερτονίζει το γεγονός ότι το πολυδιαφημισμένο και χιλιοπληρωμένο σύστημα ανάλυσης κινδύνου του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος της Επιθεώρησης Εργασίας έχει ως συνέπεια οι έλεγχοι να γίνονται στοχευμένα σε «επικίνδυνους» κλάδους ή περιοχές. Ουσιαστικά, βέβαια με δεδομένη τη διαρκή και εντεινόμενη υποστελέχωση της Επιθεώρησης προλειαίνει το έδαφος για λιγότερους, αλλά πιο στοχευμένους ελέγχους.
Το επικοινωνιακό πυροτέχνημα γίνεται ακόμη πιο εξοργιστικό αν συνδυαστεί με το γεγονός ότι τα ετήσια πεπραγμένα της Επιθεώρησης Εργασίας (πρώην ΣΕΠΕ) έχουν να δημοσιευθούν από το 2017, με συνέπεια να είναι αδύνατη η αξιόπιστη σύγκριση των στοιχειών διαχρονικά!
* * *
Φυσικά, είναι γνωστό ότι για να αξιολογηθεί η δουλειά μιας Δημόσιας Υπηρεσίας με ελεγκτικές αρμοδιότητες δεν αρκούν τα ποσοτικά στοιχεία. Έχει σημασία να σκύψουμε πάνω στην ποιοτική διάσταση των ελέγχων που πραγματοποιούνται. Είναι σημαντικό να δούμε ποιες επιχειρήσεις ελέγχονται, που επιβάλλονται τα πρόστιμα, ποια πληρώνονται τελικά και φυσικά σε ποιο βαθμό η επιβολή κυρώσεων οδηγεί σε συμμόρφωση και όχι υποτροπή των επιχειρήσεων που παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία. Αυτά τα στοιχεία φυσικά δεν αποτυπώνονται σε καμία έκθεση ή προπαγανδιστική ανακοίνωση της Επιθεώρησης Εργασίας.
Υπάρχουν όμως πολλές ενδείξεις ότι οι έλεγχοι γίνονται με γνώμονα κυρίως να συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που θέτει η Υπηρεσία ανά Διεύθυνση και Τμήμα. Ελέγχονται ως επί το πλείστον μικρές επιχειρήσεις, με ελάχιστους ή και καθόλου εργαζόμενους, σε όσο το δυνατόν λιγότερες περιοχές, ώστε να ολοκληρώνονται γρήγορα όσο το δυνατόν περισσότεροι έλεγχοι.
Ουσιαστικά, με την «ανεξαρτητοποίηση» της Επιθεώρησης Εργασίας από το Υπουργείο Εργασίας και την εισαγωγή της σύνδεσης της αξιολόγησης με τα bonus που προβλέπονται για τους αποδοτικούς και «υπάκουους» Επιθεωρητές, η Επιθεώρηση λειτουργεί πλήρως ως ένας κλειστός μηχανισμός που λειτουργεί με γνώμονα την αυτο-επιβράβευση. Και φυσικά καλείται να εφαρμόσει μια ολοένα και πιο ελάχιστη και ελαστική εργατική νομοθεσία, που ουσιαστικά κλείνει το μάτι στους εργοδότες για μεγαλύτερη αυθαιρεσία και εντονότερη εκμετάλλευση των ανίσχυρων εργαζομένων.
* * *
Τα διαδοχικά νομοθετήματα των Κυβερνήσεων της ΝΔ (νόμοι Βρούτση, Χατζηδάκη, Γεωργιάδη) διέλυσαν τα τελευταία αναχώματα προστασίας της εργασίας που είχαν απομείνει μετά την διακομματική μνημονιακή λαίλαπα. Οι συλλογικές συμβάσεις είναι άγνωστη έννοια πλέον στους εργασιακούς χώρους, το διευθυντικό δικαίωμα έχει ξεχειλώσει και αποτελεί λευκή επιταγή του εργοδότη σε βάρος του εργαζόμενου, το δικαίωμα του συνδικαλισμού και της απεργίας ουσιαστικά έχει ανασταλεί. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο Επιθεωρητής Εργασίας καλείται τυπικά να συμπληρώσει δελτία ελέγχου που νομιμοποιούν τη νομότυπη πλέον εργοδοτική αυθαιρεσία.
Δεν είναι τυχαίο, ότι με τον τελευταίο νόμο Γεωργιάδη, δίνεται η δυνατότητα στους εργοδότες που θα εφαρμόσουν εθελοντικά το σύστημα της ψηφιακής κάρτας εργασίας (για το οποίο επίσης έχουν δαπανηθεί τεράστια ποσά) να απαλλάσσονται από την υποχρέωση δήλωσης των υπερωριών ή των αλλαγών στα ωράρια στο Π/Σ Εργάνη. Αποσιωπάται φυσικά, ότι και στις δύο περιπτώσεις (καταχώρηση ωραρίων στο ΕΡΓΑΝΗ ή σήμανση ψηφιακής κάρτας εργασίας), αυτό που είναι κρίσιμο για να διαπιστωθούν οι παραβάσεις είναι ο επιτόπιος έλεγχος από τους Επιθεωρητές Εργασίας.
* * *
Τέλος, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε τα τεράστια εσωτερικά/οργανωτικά προβλήματα και τη χρόνια παθογένεια της Επιθεώρησης Εργασίας. Προβλήματα που αφορούν το σύνολο του Δημόσιου Τομέα, αλλά έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και συνέπειες σε έναν ελεγκτικό μηχανισμό όπως η Επιθεώρηση Εργασίας. Η αναξιοκρατία, καθώς δεν έχουν διενεργηθεί κρίσεις για θέσεις ευθύνης εδώ και δεκαετίες, οδηγεί σε καταστάσεις όπου τις κρίσιμες επιτελικές θέσεις καταλαμβάνουν όχι οι «άριστοι» αλλά οι «αρεστοί» στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Το κουκούλωμα και ο στρουθοκαμηλισμός σε φαινόμενα διαφθοράς (χαρακτηριστικό το παράδειγμα μαζικής δίωξης όσων Επιθεωρητών Εργασίας κατήγγειλαν τέτοια φαινόμενα πριν ένα χρόνο στον Πειραιά), αποθαρρύνουν οποιαδήποτε προσπάθεια των Επιθεωρητών Εργασίας να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Τέλος, η επικέντρωση στις διαδικασίες, στη γραφειοκρατική διεκπεραίωση, στην τροφοδότηση των αλληλεπικαλυπτόμενων πληροφοριακών συστημάτων με ανούσιες πληροφορίες, αντί για την ενίσχυση των επιτόπιων ελέγχων απονεκρώνει την όποια χρησιμότητα της υπηρεσίας για την προστασία των εργαζομένων.
* * *
Τα Δελτία Τύπου που αυτοδιαφημίζουν την Επιθεώρηση Εργασίας καλύπτουν ως φύλλα συκής την απογύμνωση της από αρμοδιότητες, προσωπικό, εργαλεία και τελικά αποτελούν πρόκληση προς τους εργαζόμενους που βιώνουν ανυπεράσπιστοι την εργασιακή ζούγκλα των τελευταίων ετών. Αυτό που απαιτείται είναι η πραγματική ενίσχυση της Υπηρεσίας, σε συνδυασμό με την επαναφορά του προστατευτικού πλαισίου της εργατικής νομοθεσίας και την ουσιαστική μέριμνα για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Μόνο έτσι η Επιθεώρηση Εργασίας θα λειτουργούσε πραγματικά υπέρ των εργαζομένων.
