Στη διάρκεια των προηγούμενων βδομάδων, κλιμάκιο του «Αριστερού Σοσιαλιστικού Κόμματος» της Αυστρίας, που συμμετέχει στη CWI (Επιτροπή για μια Διεθνή Οργάνωση των εργαζομένων στην οποία συμμετέχει και το «Ξ») επισκέφθηκε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, για να έρθει σε επαφή με το κίνημα που συντάραξε τη χώρα όλη την προηγούμενη περίοδο (διαβάστε ένα σχετικό προηγούμενο άρθρο εδώ). Οι σύντροφοι παρευρέθηκαν σε συνελεύσεις και χώρους δουλειάς με υλικό ειδικά για την περίσταση και με στόχο να συζητήσουν με αγωνιστές του κινήματος. Ακολουθεί συνέντευξη με τη σ. Σόνια Γκρους, η οποία συμμετείχε στην αποστολή στη Βοσνία.
Σόνια, πες μας κατ’ αρχήν ποια είναι η κοινωνική κατάσταση στην χώρα και ποιες περιοχές επισκεφτήκατε;
Επισκεφτήκαμε την Τούζλα (την πόλη-ατμομηχανή του κινήματος) την πρωτεύουσα Σεράγεβο και το Ζβόρνικ, που ανήκει στην Σερβική Δημοκρατία (το ένα από τα δύο συστατικά μέρη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης) στην οποία συγκεντρώνεται κατά κύριο λόγο ο σέρβικος πληθυσμός.
Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει ένα αρκετά περίπλοκο διοικητικό καθεστώς με μια σειρά τοπικές κυβερνήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι υπάρχουν συνολικά πάνω από 100 υπουργοί στην χώρα – γεγονός που εντείνει την ήδη εκτεταμένη διαφθορά.
Οι κοινωνικές συνθήκες στην χώρα είναι τραγικές, με την ανεργία να φτάνει στο 44%, το 1/5 του πληθυσμού να βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας και τον μέσο μισθό να κινείται μεταξύ 250 και 450 ευρώ. Στην δε Σερβική Δημοκρατία, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, ενώ υπάρχει και μεγαλύτερη καταστολή πχ. στο Ζβόρνικ οι διαδηλώσεις είναι απαγορευμένες.
Τι θα έλεγες ότι έχει πετύχει μέχρι στιγμής το κίνημα;
Καταρχήν, έχει οδηγήσει χιλιάδες ανθρώπους στην αναζήτηση πολιτικού διεξόδου. Αυτό εκφράστηκε άλλωστε και μέσα από την μαζική συμμετοχή –ιδιαίτερα σε μια πρώτη φάση– στις συνελεύσεις που οργανώθηκαν σε διάφορες πόλεις. Δεύτερον, έχει δυναμώσει την αυτοπεποίθηση των εργαζομένων και της νεολαίας, που είδαν μια σειρά τοπικές κυβερνήσεις να παραιτούνται κάτω από την πίεση του κινήματος. Τέλος, έχει οδηγήσει στην άμβλυνση των εθνικών παθών, καθώς Μουσουλμάνοι, Κροάτες και Σέρβοι συμμετείχαν μαζί στο κίνημα στέλνοντας ένα δυνατό διεθνιστικό μήνυμα.
Πες μας δυο λόγια για την συνέλευση της Τούζλα.
Την περίοδο που επισκεφτήκαμε την χώρα (13-18/3) οι αριθμοί συμμετοχής στις συνελεύσεις είχαν ήδη μειωθεί σημαντικά. Παρόλα αυτά στην συνέλευση της 15/3 στην οποία συμμετείχαμε, ήταν παρόντες περίπου 400 άνθρωποι.
Η συνέλευση ήταν αρκετά καλά οργανωμένη. Άργησε μόλις 20 λεπτά να ξεκινήσει, διήρκεσε 3-3,5 ώρες, ενώ είχε εισηγήσεις (που είχαν προετοιμαστεί από τις ομάδες εργασίας που λειτουργούν στο ενδιάμεσο των συνελεύσεων) και ατζέντα.
Στην συνέλευση ήταν παρών και ο Μπαρίτζα Ουμιχάνιτζ, ο προοριζόμενος για νέος πρωθυπουργός (σημ: έγινε τελικά πρωθυπουργός στις 28/3) της Τούζλα, μετά την παραίτηση της προηγούμενης κυβέρνησης. Ο Ουμιχάνιτζ είναι καθηγητής πανεπιστημίου και επιχειρηματίας. Ενώ στην ουσία είναι ένας άνθρωπος των αγορών και σε καμία περίπτωση του κινήματος, προσπαθεί να περάσει ένα τέτοιο προφίλ. Σε κάθε περίπτωση, η παρουσία του στην συνέλευση δείχνει το κύρος που αυτή έχει αποκτήσει. Είναι πια ένας παράγοντας που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Από τον διάλογο που είχε με τους συμμετέχοντες, ήταν φανερό πως έχει πείσει ένα κομμάτι του κινήματος ότι μπορεί να είναι διαφορετικός – τουλάχιστον όσον αφορά την αντιμετώπιση της διαφθοράς, που αποτελεί μια πραγματική μάστιγα για την χώρα.
Στα αρνητικά της συνέλευσης, η πολύ μικρή συμμετοχή νεολαίας, η «απαγόρευση» να μιλήσει κανείς σαν εκπρόσωπος πολιτικής οργάνωσης και όχι ως άτομο και η υποτίμηση από μεριάς των συμμετεχόντων της δύναμης που μπορούν να αποκτήσουν οι συνελεύσεις. Η μεγάλη πλειοψηφία δεν τις βλέπει ως ένα δυνητικό εργαλείο άσκησης εξουσίας, αλλά ως ένα «φόρουμ» που μπορεί να έχει μόνο συμβουλευτικό ρόλο προς τους πολιτικούς. Αυτό το τελευταίο βέβαια, δεν είναι άσχετο με την σύνθεση της συνέλευσης που κυριαρχείται από μορφωμένα μικροαστικά στρώματα που βλέπουν με συμπάθεια τους εργαζόμενους, αλλά δεν έχουν καμιά εμπιστοσύνη στην δύναμη τους.
Σε ποια φάση βρίσκεται αυτή την στιγμή το κίνημα;
Η αλήθεια είναι πως αυτή την στιγμή το κίνημα περνάει μια «κοιλιά». Ο βασικός λόγος γι’ αυτό βέβαια, είναι ότι παρά το γεγονός πως χιλιάδες διαδηλωτές βρίσκονταν στους δρόμους για βδομάδες, δεν κατάφεραν να πετύχουν κάποια συγκεκριμένη, χειροπιαστή νίκη. Ο δεύτερος λόγος – που συνδέεται προφανώς με τον πρώτο – είναι ότι το κίνημα δεν έχει μια πολιτική εναλλακτική να προτείνει ικανή να δώσει διέξοδο στους εργαζόμενους και τη νεολαία. Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι μάλιστα, έχουν αρχίσει να γίνονται εξαιρετικά καχύποπτοι απέναντι στις συνελεύσεις, που οι περισσότεροι τις βλέπουν ως ανούσιες.
Αυτή η «κοιλιά» επαναφέρει στο προσκήνιο τον κίνδυνο του εθνικισμού. Αυτός ο κίνδυνος ενισχύεται από την απουσία παρέμβασης της Αριστεράς. Ενδεικτικά, οι μόνες αφίσες που είδαμε στους δρόμους σε όλη τη διάρκεια της παραμονής μας στην χώρα, ήταν αφίσες εθνικιστικών οργανώσεων.
Τέλος, υπάρχουν σημαντικές αυταπάτες για την ΕΕ, ιδιαίτερα όσον αφορά την αντιμετώπιση της διαφθοράς, καθώς και μια φοβία προς «τα κόμματα» γενικά. Πχ. πρόσφατα η συνέλευση της Τούζλα συμπεριέλαβε στα αιτήματα της την ανάδειξη μιας «μη-πολιτικής, τεχνοκρατικής κυβέρνησης».
Ποια είναι η κατάσταση στην Αριστερά;
Η Αριστερά στην χώρα έχει μικρές σχετικά δυνάμεις. Το βασικό κόμμα της Αριστεράς είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα Εργαζομένων Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που είναι τιτοϊκό. Ακόμη υπάρχουν μια σειρά μικρές αριστερές ομάδες, που προέρχονται από διασπάσεις του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (το πρώην κυβερνών ΚΚ επί Τίτο) που αυτή την στιγμή είναι ένα αστικό κόμμα και συμμετέχει στις τοπικές κυβερνήσεις σε μια σειρά περιοχές.
Κοινή συνισταμένη δυστυχώς όλων των δυνάμεων της Αριστεράς είναι ότι παρότι συμμετέχουν στο κίνημα δεν κάνουν πρακτικές προτάσεις για το πώς θα προχωρήσει μπροστά, ενώ δεν παρεμβαίνουν με το υλικό τους στις συνελεύσεις. Πχ. στην συνέλευση της Τούζλα που παρακολουθήσαμε τα μόνα πολιτικά φυλλάδια που υπήρχαν ήταν το υλικό της CWI που είχαμε φέρει εμείς. Εδώ να πω, πως το υλικό μας βρήκε πολύ θερμή υποδοχή, ενώ ένας αριθμός από τους ανθρώπους με τους οποίους ήρθαμε σ’ επαφή, μας ζήτησαν επιπλέον υλικό για να το μοιράσουν στον περίγυρο τους.
Πως αποτιμάς την επίσκεψη των συντρόφων στην χώρα;
Καταρχήν ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία για τους συντρόφους που συμμετείχαν. Επιπλέον, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε μια σειρά σημαντικούς ανθρώπους του κινήματος και να αποκτήσουμε πολύτιμες επαφές. Μοιράσαμε πλατιά το υλικό μας, ενώ ένας αριθμός αγωνιστών θέλει να μάθει περισσότερα για την CWI και ενδιαφέρεται για τακτικότερη επαφή.
Μπορώ να πω ότι ήταν μια επιτυχημένη επίσκεψη και με δεδομένο ότι το κίνημα περνάει μεν μια «κοιλιά» αλλά είναι αρκετά πιθανό να ξαναφουντώσει, πολύ πιθανά αυτή η επίσκεψη να μην είναι η τελευταία.
