Σχεδόν αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος του Άσαντ στη Συρία, μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα, ανακοίνωσαν ότι προχωράνε σε αναστολή της χορήγησης ασύλου για τους Σύρους πρόσφυγες.
Η Συρία βρίσκεται σε μια περίοδο σημαντικών πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, με την κατάσταση στη χώρα να παραμένει εξαιρετικά ρευστή. Μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ και την ανάληψη της εξουσίας από τους ισλαμιστές της Hayat Tahrir al-Sham (HTS), η χώρα εισήλθε σε μια νέα περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας. Όσο μετριοπαθείς και να παρουσιάζουν τα δυτικά μέσα τους «αντάρτες» ισλαμιστές που ανέτρεψαν τον Άσαντ, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Συρία θα μετατραπεί ξαφνικά σε ασφαλή χώρα για τους τους πολίτες της.
Η Συρία είναι διαιρεμένη σε κομμάτια, τα οποία ελέγχονται από διαφορετικές δυνάμεις και παραστρατιωτικές οργανώσεις. Σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα ασταθής και κανείς δεν ξέρει πότε και που θα εμφανιστεί η επόμενη σύρραξη.
Ευρώπη και προσφυγικό
Από την αρχή του εμφυλίου πολέμου το 2011, εκατομμύρια Σύροι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και να αναζητήσουν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες ή στην Ευρώπη. Σήμερα, εκτός των συριακών συνόρων ζει περίπου το 26% του προπολεμικού πληθυσμού της χώρας. Η Τουρκία αποτελεί τον μεγαλύτερο υποδοχέα Σύρων προσφύγων, με πάνω από τρία εκατομμύρια. Ακολουθούν ο Λίβανος με 783.000 πρόσφυγες, η Ιορδανία με 632.000, το Ιράκ με 287.000 και η Αίγυπτος με 158.000. Στην Ευρώπη, η Γερμανία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό Σύρων προσφύγων, με 781.000 άτομα που είτε έχουν λάβει είτε έχουν αιτηθεί άσυλο. Στην Ολλανδία ζουν 79.000 Σύροι πρόσφυγες, στη Σουηδία 87.700, στην Ελλάδα 51.000, στη Γαλλία 45.600 και στη Βρετανία 23.000.
Η εικόνα που παρουσιάστηκε τις ημέρες μετά την ανατροπή του Άσαντ από διάφορα μέσα ενημέρωσης, για μαζική επιστροφή των Σύρων προσφύγων στη χώρα τους, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς δεν πρόκειται για μια γενικευμένη τάση. Είναι προφανές ότι όσοι βρίσκονται σε γειτονικές χώρες, όπως η Τουρκία, έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιστρέψουν (αν και δεν είναι καθαρό αν αυτή η επιστροφή είναι πάντα οικειοθελής). Και πάλι βέβαια πρόκειται για μικρούς αριθμούς, της τάξης των μερικών χιλιάδων. Η κατάσταση είναι διαφορετική για τους πρόσφυγες που έχουν ήδη λάβει άσυλο στην Ευρώπη και έχουν ενσωματωθεί, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή στη Συρία είναι μια επιστροφή σε μια χώρα κατεστραμμένη από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου και με εκατομμύρια εκτοπισμένους στο εσωτερικό της χώρας.
Ευρωπαϊκή υποκρισία
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Δανία, η Νορβηγία, η Σουηδία και η Ελλάδα (για την ώρα) ανακοίνωσαν την αναστολή εξέτασης αιτημάτων ασύλου για Σύρους πρόσφυγες, επικαλούμενες την αλλαγή της κατάστασης στη χώρα μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.
Η απόφαση αυτή βασίζεται σε ένα πολιτικό σκεπτικό περί «αναβάθμισης» της κατάστασης στη Συρία. Ωστόσο, μια σειρά διεθνείς εκθέσεις και οργανισμοί, όπως η Διεθνής Αμνηστία και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR), προειδοποιούν ότι η κατάσταση στη Συρία παραμένει επικίνδυνη και ότι η πολιτική αυτή παραβλέπει τις πραγματικές ανάγκες προστασίας των ανθρώπων που καταφεύγουν στην Ευρώπη για να σωθούν από τη βία και την καταπίεση.
Η ΕΕ, που τόσο εύκολα μιλά για ανθρώπινα δικαιώματα και αξίες, κινείται στην κατεύθυνση της αναστολής των αιτημάτων ασύλου από μια χώρα που ο ηγέτης της, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι, οι «σύμμαχες» ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει ως τρομοκράτη. Βέβαια οι ευθύνες της ίδιας της δύσης για την κατάσταση στην περιοχή είναι μεγάλες, καθώς έχουν εδώ και δεκαετίες ενισχύσει και υποδαυλίσει τον πόλεμο, αφήνοντας πίσω της κατεστραμμένες κοινωνίες και εκατομμύρια εκτοπισμένους. Όσο οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές ήθελαν να ρίξουν τον «εχθρό» Άσαντ, άνοιγαν τις πόρτες για τους Σύρους πρόσφυγες. Τώρα που ο Άσαντ έπεσε, δεν έχουν πια λόγους να το παίζουν «ευαίσθητοι».
Οι Σύροι πρόσφυγες αναζήτησαν άσυλο στην ΕΕ επειδή κινδύνευαν από το αυταρχικό καθεστώς Άσαντ. Τώρα, κινδυνεύουν από του ισλαμιστές που ήρθαν στην εξουσία.
Η υποκρισία της Ευρώπης – φρούριο αποκαλύπτεται για άλλη μια φορά. Στην πραγματικότητα η Ευρώπη επιλέγει να αναγνωρίσει το καθεστώς του πρόσφυγα όταν αυτοί που το ζητάνε ταιριάζουν με τα γεωπολιτικά κριτήριά της (π.χ. Ουκρανοί). Την ίδια ώρα, για χιλιάδες, ή και εκατομμύρια ανθρώπους, μια ενδεχόμενη επιστροφή στη Συρία μπορεί να ισοδυναμεί είτε με θάνατο είτε με συνέχιση της καταπίεσης. Όσο για τον δυτικό ιμπεριαλισμό, ο οποίος έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για αυτή την κατάσταση, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για να σταματήσει να δέχεται νέους πρόσφυγες.
