Τις τελευταίες ημέρες, μία από τις ειδήσεις που απασχολούν την επικαιρότητα είναι η δολοφονία της Αμερικανίδας βιολόγου Σ. Ίτον στην Κρήτη από κάτοικο της περιοχής. Η 60χρονη Σ. Ίτον έκανε τζόκινγκ στην περιοχή Κολυμπάρι, όταν ο 27χρονος οικογενειάρχης και πατέρας δύο παιδιών την χτύπησε με το αμάξι του, την μετέφερε στο πορτ-μπαγκάζ σε ερημική τοποθεσία και την βίασε, και μετά πέταξε το πτώμα της σε φρεάτιο.
Η δολοφονία αυτή ανεβάζει τις δολοφονίες γυναικών από την αρχή του 2019 στις 10. Μάλιστα, στις 16 Ιουλίου παραλίγο να γίνουν 11, αφού στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης ένας άντρας επιτέθηκε με τσεκούρι στην σύζυγό του τραυματίζοντάς τη βαριά, αλλά ευτυχώς όχι θανάσιμα.
Αποτελεί σχεδόν απαράβατο κανόνα κάθε φορά που μια είδηση για επίθεση ή δολοφονία γυναίκας γίνεται γνωστή, να συνοδεύεται από υποτιθέμενες «αναλύσεις», που βασίζονται όμως σε διαχρονικές αντιλήψεις για τις αιτίες που ένας άντρας δολοφονεί την πρώην ή τη νυν σύντροφό του. «Έγκλημα πάθους», «υπερβολική αγάπη», κοκ, είναι η πιο συνηθισμένη αιτία σύμφωνα με τα ΜΜΕ που η ίδια η γυναίκα(!) «οδηγεί» έναν άντρα στη δολοφονία. Υπάρχουν όμως κάποιες φορές, όπως η περίπτωση της δολοφονίας στην Κρήτη, όπου το θύμα και ο θύτης δεν γνωρίζονταν, και άρα η εξήγηση έπρεπε να είναι λίγο διαφορετική: «φαίνεται να αντιμετωπίζει πολλά ψυχολογικά προβλήματα» διαβάζουμε σε πολλά από τα άρθρα που κυκλοφόρησαν για το δολοφόνο μετά τη σύλληψή του.
Η βία κατά των γυναικών είναι κοινωνικό, όχι προσωπικό ζήτημα
Προφανώς, όταν κάποιος δολοφονεί μια άγνωστη γυναίκα, την βιάζει και γυρνάει μετά στο σπίτι και στην οικογένεια του σαν να μην τρέχει τίποτα, είναι σαφές ότι έχει κάποια σοβαρή διαταραχή. Όταν όμως επικεντρώνουμε μόνο στο «ψυχολογικό προφίλ» του εκάστοτε δράστη, αντί να αναζητήσουμε τις κοινωνικές αιτίες που οδηγούν σε τέτοια εγκλήματα, ουσιαστικά κουκουλώνουμε την πραγματικότητα. Αντί να ψάξουμε γιατί (με βάση στοιχεία του ΟΗΕ) 50.000 γυναίκες το χρόνο δολοφονούνται από άντρες της οικογένειας τους, τη στιγμή που το αντίστροφο στατιστικό νούμερο -άντρες που δολοφονούνται από γυναίκες της οικογένειας τους- είναι αμελητέο, ψάχνουμε να φορτώσουμε την αιτία στα «ψυχολογικά προβλήματα». Έτσι, οι κοινωνικές αιτίες περνάνε απαρατήρητες.
Κατ’, αρχήν πρέπει να πούμε πως οι άνθρωποι που έχουν κάποιου είδους ψυχική ασθένεια δεν είναι όλοι εν δυνάμει δολοφόνοι, βίαιοι και επικίνδυνοι. Χρειάζεται να καταπολεμήσουμε το στίγμα της σύνδεσης της ψυχικής ασθένειας με τη βία, ειδικά στη σημερινή εποχή, που τα κρούσματα ψυχικών ασθενειών αγγίζουν όλο και μεγαλύτερα στρώματα του πληθυσμού.
Οι δέκα δολοφονίες γυναικών περίπου σε εφτά μήνες, οι 5.000 βιασμοί που διαπράττονται κάθε χρόνο μόνο στην Ελλάδα, η σεξουαλική παρενόχληση που είναι μέρος της ζωής μεγάλου μέρους των γυναικών, αποδεικνύουν έτσι κι αλλιώς πως μιλάμε για κοινωνικό πρόβλημα και όχι ψυχολογικό κάποιου θύτη.
Αυτό γίνεται πιο ξεκάθαρο αν προσπαθήσουμε να αντιστρέψουμε τους ρόλους και αναρωτηθούμε πότε ήταν η τελευταία φορά που μία γυναίκα δολοφόνησε έναν άντρα επειδή «ζήλευε», «τον αγαπούσε υπερβολικά» ή «είχε ψυχολογικά προβλήματα». Ή αν αναλογιστούμε πόσο πιο συχνά οι κατά συρροή δολοφόνοι είναι άντρες και τα θύματα γυναίκες από ό,τι το αντίστροφο. Τα φαινόμενα αυτά σπανίζουν, φυσικά όχι επειδή είναι λιγότερες οι γυναίκες που ζηλεύουν ή έχουν ψυχολογικά προβλήματα ή είναι «από τη φύση τους» ευαίσθητες και λιγότερο βίαιες.
Σπανίζουν επειδή αιώνες τώρα η κοινωνική θέση της γυναίκας έχει κατοχυρωθεί να είναι κατώτερη από αυτή του άντρα. Επειδή αιώνες τώρα ο άντρας διδάσκεται πως η γυναίκα του είναι και κτήμα του και άρα έχει δικαιώματα πάνω στο κορμί και τη ζωή της, επειδή διδάσκεται πως το ντύσιμο, η συμπεριφορά, σε κάποιες περιπτώσεις απλά η παρουσία στο λάθος σημείο τη λάθος ώρα μίας γυναίκας μπορούν να θεωρηθούν «πρόκληση» και αφορμές για να βιαστεί η και να δολοφονηθεί.
Από τις αφορμές στον ηθικό αυτουργό
Τελικά, τα «ψυχολογικά προβλήματα», η «ζήλια» κλπ είναι μόνο οι αφορμές για μία δολοφονία, ένα βιασμό ή έναν ξυλοδαρμό.
Φυσικά πρέπει να διεκδικήσουμε την τιμωρία που αξίζει σε βιαστές και δολοφόνους. Αν όμως θέλουμε να βρούμε τον ηθικό αυτουργό πρέπει να ψάξουμε στον τρόπο που είναι οργανωμένη η κοινωνία, στη θέση της γυναίκας, στις αντιλήψεις για το ρόλο της, τελικά στο γεγονός ότι στον καπιταλισμό δεν υπάρχει ισότητα, και το γυναικείο φύλο είναι καταπιεσμένο.
Αν θέλουμε να μη θρηνήσουμε άλλα θύματα στον ακήρυχτο αυτό πόλεμο, πρέπει οι γυναίκες να οργανωθούμε, και μαζί με τους άντρες που καταλαβαίνουν ότι η ισότητα είναι τελικά υπέρ και των δύο φύλων, να διεκδικήσουμε να μπει ένα τέλος στις διακρίσεις που σκοτώνουν καθημερινά τη Σούζαν στην Κρήτη, την Ελένη στη Ρόδο, την Αγγελική στην Κέρκυρα, τις γυναίκες στην Κύπρο…
