Γαλλία: Ανακούφιση για ήττα Ακροδεξιάς – κρίσιμη η στάση της Αριστεράς στη συνεχιζόμενη πολιτική κρίση

Το αποτέλεσμα του 2^ου γύρου των γαλλικών βουλευτικών εκλογών της 7^ης Ιούλη, που έστειλε στην 3^η θέση (από άποψη αριθμού εκλεγμένων Βουλευτών) το ακροδεξιό κόμμα της Λεπέν, έχουν προκαλέσει από ανακούφιση έως χαρά και πανηγυρισμούς σε μεγάλα στρώματα της γαλλικής κοινωνίας. 

🔴 C'est OUF : voici la une de @libe lundi, après la victoire surprise du Nouveau Front populaire aux législatives. pic.twitter.com/dc9Z7AysSi

— Libération (@libe) July 7, 2024

Ήταν ένα αποτέλεσμα «ανατροπή», καθώς δεν υπήρχε κανένα γκάλοπ ή καμία ανάλυση που να «έδειχνε» ούτε την πρωτιά του Νέου Λαϊκού Μετώπου (ΝΛΜ), ούτε τον περιορισμό της Λεπέν στην 3^η θέση.

Ήττα της Λεπέν

Το γαλλικό εκλογικό σύστημα, με τις 577 μονοεδρικές περιφέρειες και τους 2 γύρους, καθώς και οι αποσύρσεις κάποιων υποψηφίων του συνασπισμού του Μακρόν και του ΝΛΜ ώστε να μην διασπαστεί η ψήφος ενάντια στην Ακροδεξιά, κάνει την ανάγνωση των αποτελεσμάτων και την εξαγωγή συμπερασμάτων αρκετά σύνθετη. 

Ένα πρώτο όμως βασικό στοιχείο της κατάστασης είναι ότι η Ακροδεξιά στη Γαλλία υπέστη μια ήττα, καθώς υπήρχαν σενάρια που μιλούσαν ακόμα και για αυτοδύναμη κυβέρνηση, ενώ τελικά θα είναι 3^η δύναμη στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. 

Η απειλή της πρωτιάς της Ακροδεξιάς, για την Αριστερά, τα κινήματα, και ειδικά τους ανθρώπους των μειονοτήτων για την ώρα αποφεύχθηκε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επανέλθει βέβαια. Κατά τα άλλα, η πολιτική κατάσταση είναι εντελώς ρευστή και οι προκλήσεις για την Αριστερά τεράστιες.

Τα αποτελέσματα: Πως και τι ψήφισε η γαλλική κοινωνία;

Η επόμενη γαλλική Βουλή θα είναι σχεδόν τριχοτομημένη. Η κατανομή της δύναμης των κομμάτων/συνασπισμών θα είναι η εξής (σε παρένθεση η αλλαγή σε σχέση με τις εκλογές του 2022):

• Νέο Λαϊκό Μέτωπο: 180 (+49)
• «Μαζί» (Μακρόν): 159 (-86)
• Εθνική Συσπείρωση (Λεπέν): 142 (+53)
• Ρεπουμπλικάνοι (παραδοσιακή Δεξιά): 39 (-25)
• Άλλοι/ανεξάρτητοι δεξιοί: 27
• Άλλοι/ανεξάρτητοι αριστεροί: 12
• Άλλοι/ανεξάρτητοι κεντρώοι: 6
• Λοιποί: 12

Η συμμετοχή στον 2^ο γύρο ξεπέρασε το 67% που είναι επίπεδο-ρεκόρ για τα γαλλικά δεδομένα των βουλευτικών εκλογών, καθώς το αμέσως υψηλότερο ήταν πριν 27 χρόνια, ενώ στις προηγούμενες εκλογές του 2022 η συμμετοχή ήταν μόλις 47%. 

Η αυξημένη αυτή συμμετοχή δείχνει τη μεγάλη κινητοποίηση της γαλλικής κοινωνίας ενάντια στην προοπτική επικράτησης της Ακροδεξιάς. 

Η παραπάνω είναι η μια πλευρά του νομίσματος, που αφορά στις έδρες και τη σύνθεση της Βουλής. Σε επίπεδο ψήφων ωστόσο, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Αυτό γιατί σε απόλυτους αριθμούς, το κόμμα της Λεπέν έρχεται πρώτο σε ψήφους, ξεπερνώντας τα 10,6 εκατομμύρια (στον 1^ο γύρο), όταν το ΝΛΜ πήρε 9 εκ. και το «Μαζί» 6,8 εκατομμύρια. 

Αυτή η γενική εικόνα δεν ανατράπηκε στον 2^ο γύρο*, αλλά ο βασικός λόγος που η Λεπέν δεν εκλέχτηκε πρώτη δύναμη στη βουλή, είναι γιατί υπήρξε απόσυρση υποψηφίων του ΝΛΜ και του «Μαζί» στις περιφέρειες που στον 2^ο γύρο υπήρχαν 3 υποψήφιοι, με σκοπό να μην εκλεγεί υποψήφιος από την Ακροδεξιά. 

Αυτή η εκλογική τακτική δεν ήταν παντού ενιαία. Για παράδειγμα υποψήφιοι του Μακρόν δεν αποσύρονταν όταν από πλευράς του ΝΛΜ οι υποψήφιοι ήταν μέλη της «Ανυπότακτης Γαλλίας» του Μελανσόν – που δείχνει πόσο η άρχουσα τάξη ανησυχεί για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του πιο αριστερού τμήματος του Λαϊκού Μετώπου.  Η τακτική αυτή όμως βρήκε ανταπόκριση σε ένα σημαντικό στρώμα της κοινωνίας που ήθελε «οποιονδήποτε άλλο εκτός της Ακροδεξιάς». 

Ωστόσο, τα ποιοτικά αποτελέσματα της ψήφου του 1^ου γύρου, όπως καταγράφηκαν σε έρευνα της Ipsos, είναι αρκετά αποκαλυπτικά του προβλήματος της δυναμικής της Ακροδεξιάς σε στρώματα της Γαλλικής κοινωνίας:

Έτσι, για παράδειγμα, οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι αυτοαπασχολούμενοι ψήφισαν κατά 32-35% ΝΛΜ, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι και οι άνεργοι ψήφισαν κατά 40% Λεπέν. Ακόμα πιο καθαρή (και αρνητική) είναι η εικόνα στις υπόλοιπες κατηγορίες: σε όσους/ες έχουν χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, χαμηλότερα εισοδήματα, ανήκουν στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις και γενικά αισθάνονται λιγότερο ικανοποιημένοι απ’ τη ζωή τους, η Λεπέν βγήκε πρώτη.

Από την άλλη, η νεολαία ψήφισε κατά πλειοψηφία ΝΛΜ (48% στις ηλικίες 18-24, 38% στις ηλικίες 25-34) ενώ το κόμμα της Λεπέν παίρνει από 35 έως 40% στις ηλικιακές ομάδες 35-69. Ξεκάθαρη είναι και η επικράτηση του ΝΛΜ στα μεγάλα αστικά κέντρα (πόλεις άνω των 200.000 κατοίκων), έναντι της επαρχίας που στήριξε Λεπέν.

Τα παιχνίδια της άρχουσας τάξης

Αν κοιτάξει κανείς την εικόνα επιδερμικά και ακούσει μόνο τις «κραυγές» της Ακροδεξιάς που λέει ότι «Μακρόν και Αριστερά μας έκλεψαν τις εκλογές», θα θεωρήσει ότι η άρχουσα τάξη φοβήθηκε τόσο πολύ τη Λεπέν που συμμάχησε με τον (αριστερό) διάολο εναντίον της. Είναι όμως έτσι;

Αρχικά, το κεντροδεξιό κόμμα του Μακρόν είναι ο ένας πόλος έκφρασης των συμφερόντων της άρχουσας τάξης. Ο άλλος είναι οι Ρεπουμπλικάνοι, η παραδοσιακή γκωλική Δεξιά, της οποίας ο πρόεδρός τους πρότεινε συμμαχία με τη Λεπέν ενάντια στο ΝΛΜ· ενώ η στάση τους στο 2^ο γύρο, όπου υπήρχε υποψήφιος του ΝΛΜ κόντρα στη Λεπέν, ήταν ενισχυτικός προς τους ακροδεξιούς. 

Επιπλέον, ο Μακρόν δεν είχε ενιαία στάση απέναντι στους υποψηφίους του ΝΛΜ: ήταν ανοιχτός στο να αποσυρθούν υποψήφιοι του δικού του κόμματος όταν είχε απέναντί του μέλη των Σοσιαλιστών, των Πράσινων ή του ΚΚ, αλλά όχι της Ανυπότακτης Γαλλίας. Άλλωστε τον Μελανσόν «ακραίο» τον ανέβαζαν, «αυταρχικό» τον κατέβαζαν τα συστημικά ΜΜΕ, σε μια προσπάθεια βασικά να επιτεθούν στα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία του ΝΛΜ και του προγράμματός του.

Ο Μακρόν πήρε το ρίσκο των πρόωρων βουλευτικών εκλογών, αμέσως μετά την πανωλεθρία των ευρωεκλογών, ελπίζοντας να ανακόψει την άνοδο της Λεπέν. Για την ώρα φαίνεται να του «βγήκε». Ωστόσο, η τριχοτομημένη Βουλή προμηνύει μια μακρά περίοδο πολιτικής και οικονομικής αστάθειας, ενώ η πρωτιά της Αριστεράς βάζει νέα ζητήματα στο τραπέζι.

Πολιτικό Αδιέξοδο

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα βιώσιμο σενάριο για κυβέρνηση πλειοψηφίας, ούτε υπάρχει κάποιο κόμμα που να βρίσκεται «κοντά» στην πλειοψηφία ώστε  να αναζητήσει μερικές ψήφους «ανοχής». Ούτε υπάρχει προβλεπτό σενάριο για κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ 2 εκ των 3 μεγαλύτερων κομμάτων, αν και κάποιες δηλώσεις στελεχών του Μακρόν και «μετριοπαθών» από το ΝΛΜ (όπως ο επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου των Σοσιαλιστών, Γκλικσμάν) κάνουν λόγο για «υπευθυνότητα και ευρύτερες συναινέσεις».

Αυτό αντανακλά τα πολιτικά αδιέξοδα με τα οποία είναι αντιμέτωπο κατ’ αρχήν το καπιταλιστικό σύστημα. Η πολιτική αστάθεια έχει μεταφερθεί ήδη και στην οικονομία της χώρας, που επηρεάζει και την ΕΕ – τα επιτόκια δανεισμού της Γαλλίας έχουν αυξηθεί σημαντικά και το ευρώ έχει πέσει έναντι του δολαρίου. Αυτά αποτελούν αντιδράσεις του οικονομικού συστήματος που με τον τρόπο του –εάν χρειαστεί και με οικονομική ασφυξία– προσπαθεί να επιβάλει μια λύση που θα είναι προς το συμφέρον του κατεστημένου.

«Νέο» Λαϊκό Μέτωπο

Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία είναι μια αντιφατική συμμαχία, καθώς περιλαμβάνει μαχητικά ριζοσπαστικά τμήματα της Αριστεράς, κυρίως γύρω από την Ανυπότακτη Γαλλία, και την ίδια στιγμή στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος όπως πχ ο πρώην πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, που φέρουν βαριά ευθύνη για την δύσκολη καθημερινότητα που βιώνει η πλειοψηφία της γαλλικής κοινωνίας – αποτέλεσμα και δικών τους πολιτικών λιτότητας.

Όπως αναφέρει η Λιμπερασιόν, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου υπήρχαν διαφορετικές τακτικές εντός του ΝΛΜ. Από τη μια πλευρά τα μέλη της Ανυπότακτης Γαλλίας που πάλευαν πραγματικά για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, εστιάζοντας στο να πείσουν τον «κόσμο της αποχής» να ψηφίσει Αριστερά, και από την άλλη η πιο μετριοπαθής πτέρυγα του ΝΛΜ που έψαχνε τις κατάλληλες τακτικές εκλογικές κινήσεις (το ποιοι υποψήφιοι πρέπει να αποσυρθούν και σε ποιες περιφέρειες, ώστε να συμμαχήσουν με τον Μακρόν) για να αποκλειστεί μια ενδεχόμενη πλειοψηφία της Λεπέν.

Τελικά, ο μεγάλος κερδισμένος εντός του ΝΛΜ από αυτές τις εκλογές είναι βασικά το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που κατάφερε να εκλέξει τους 59 από τους 180 βουλευτές της συμμαχίας, διπλασιάζοντας τη δύναμή του (το 2022 είχε εκλέξει 30). Αντίθετα, η Ανυπότακτη Γαλλία, που μέχρι πρότινος είχε ξεκάθαρα το «πάνω χέρι» στη συμμαχία, εξέλεξε 4 Βουλευτές λιγότερους απ’ το 2022. 

Η προηγούμενη αντίστοιχη προσπάθεια το 2022 (συμμαχία των ίδιων πάνω κάτω δυνάμεων που είχε ονομαστεί NUPES) στην ουσία κατέρρευσε λίγο μετά τις εκλογές. Τώρα βέβαια η 1η θέση είναι πιο «βαριά» αλλά κρύβει και μεγαλύτερους κινδύνους για μια τέτοια αντιφατική συμμαχία, ιδιαίτερα όταν πιέζεται ακόμα περισσότερο από το κόμμα του Μακρόν στο όνομα της αποφυγής της ακυβερνησίας, του «δημοκρατικού τόξου» και της σταθερότητας.

Η αντιφατικότητα του ΝΛΜ είναι και το μεγάλο πρόβλημα που αργά ή γρήγορα θα έρθει στην επιφάνεια. Το πρόγραμμα του ΝΛΜ έχει μια σειρά από αιτήματα για σημαντικές φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις (αυξήσεις μισθών, μείωση ορίου συνταξιοδότησης κλπ) τα οποία όμως δεν περιγράφει πουθενά το πως θα εφαρμοστούν δεδομένης της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Περιλαμβάνει δυνάμεις που παλεύουν για ευρύτερες ανατροπές (όπως η «Ανυπότακτη Γαλλία»), και δυνάμεις ταυτισμένες με μια «αριστερή διαχείριση» του Γαλλικού καπιταλισμού, τα αδιέξοδα της οποίας οδήγησαν στην άνοδο της Ακροδεξιάς. 

Η «επόμενη μέρα» για την Αριστερά

Οι Γάλλοι εργαζόμενοι, οι μειονότητες και η πλειοψηφία της κοινωνίας έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται ανακουφισμένοι απ’ το γεγονός ότι η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν τελικά περιορίστηκε στην 3^η θέση. Η νεολαία, που ψήφισε κατά πλειοψηφία ΝΛΜ και βγήκε στους δρόμους ενάντια στην Ακροδεξιά, έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ικανοποιημένη για την πρωτιά του. Ωστόσο αυτά από μόνα τους δεν είναι αρκετά, ούτε για τον ουσιαστικό περιορισμό της Ακροδεξιάς, ούτε για την εφαρμογή των φιλολαϊκών μέτρων του προγράμματος του ΝΛΜ.

Το γεγονός ότι η Ακροδεξιά έχει «πάρει κεφάλι» και έχει καταφέρει να πείσει κάποια από τα πιο χτυπημένα και εργατικά στρώματα της γαλλικής κοινωνίας,  είναι ένα πρόβλημα που δεν λύνεται με εκλογικές τακτικές. Χρειάζεται στροφή στη βάση της κοινωνίας, χτίσιμο δεσμών με τις εργατικές και φτωχές γειτονιές, εκεί που βράζει η γαλλική κοινωνία, αποκάλυψη του πραγματικού ρόλου της Ακροδεξιάς. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν μόνο μέσα από ένα ριζοσπαστικό και πραγματικά ανατρεπτικό πολιτικό πρόγραμμα που θα συγκρούεται με τα συμφέροντα  του συστήματος για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της πλειοψηφίας της κοινωνίας.

Για να το καταφέρει αυτό η Αριστερά (που βασικά σημαίνει η «Ανυπότακτη Γαλλία» και οργανώσεις του αντικαπιταλιστικού χώρου) χρειάζεται να πει τα πράγματα με το όνομά τους και όχι να «λοξοκοιτάει προς το κέντρο». 

Ο δρόμος αυτός είναι σίγουρα δύσβατος, απαιτεί χτίσιμο νέων δυνάμεων της Αριστεράς σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση, χρειάζεται χρόνος και κόπος, αλλά είναι ο μόνος που μπορεί να βάλει πραγματικό φρένο στην Ακροδεξιά, να τη στείλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και ταυτόχρονα να ανατρέψει τις πολιτικές των συστημικών κομμάτων σαν του Μακρόν.

---

* Οι απόλυτοι αριθμοί του 2^ου γύρου δεν προσφέρονται για ασφαλή συμπεράσματα. Γιατί αφενός 76 απ’ τους 577 Βουλευτές εκλέχτηκαν απ’ τον 1^ο γύρο (άρα αυτές οι περιφέρειες δεν ψήφισαν στον 2^ο) και αφετέρου, οι αποσύρσεις υποψηφίων του ΝΛΜ και του «Μαζί» στις περιφέρειες που στον 2^ο γύρο υπήρχαν 3 υποψήφιοι, με σκοπό να μην βγει υποψήφιος από την Ακροδεξιά, δεν δίνει καθαρή εικόνα για τον αριθμό των απόλυτων ψήφων τους. Αντίθετα, δεν υπήρχε καμία απόσυρση Ακροδεξιού υποψηφίου, η διαφορά τους από τα αποτελέσματα της Αριστεράς εμφανίζεται πιο μεγάλη από ότι πραγματικά είναι.