Η Ευκαρπία, μία από τις «εγκαταλειμμένες» δυτικές συνοικίες της Θεσ/νίκης, εδώ και πολλές δεκαετίες, υποβαθμίζεται συνεχώς από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και δημοτικές διοικήσεις με αποτέλεσμα σήμερα να είναι από τις πιο ρυπασμένες περιοχές του Νομού. Στην περιοχή λειτουργούσε για χρόνια χωματερή, ενώ εξακολουθεί να λειτουργεί η τσιμεντοβιομηχανία «ΤΙΤΑΝ» και μια σειρά από άλλες μικρές ή μεγάλες βιομηχανίες. Σα να μην έφταναν όλα αυτά έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες κατασκευής ΣΜΑ (Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων) που θα υποβαθμίσει ακόμη περισσότερο το περιβάλλον.
Ο τελευταίος μήνας, ήταν για την Ευκαρπία ένας μήνας οργής και αγανάκτησης, ανησυχίας, αλλά και κινητοποιήσεων ενάντια στο Σταθμό Μεταφόρτωσης. Αυτήν την στιγμή τα έργα έχουν σταματήσει, λόγω των ασφαλιστικών μέτρων του Δήμου (μέχρι υποτίθεται να εξακριβωθεί αν υπάρχουν παρατυπίες από την πλευρά της εταιρίας που έχει αναλάβει το έργο). Οι κάτοικοι, αν και προς το παρόν τηρούν στάση αναμονής, δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι δεν θα επιτρέψουν την κατασκευή και τη λειτουργία του έργου.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑΣ ΣΜΑ;
Ο σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) είναι ένας ενδιάμεσος σταθμός όπου τα σκουπίδια συλλέγονται και συμπιέζονται για να πιάνουν λιγότερο χώρο και να μπορούν να μεταφερθούν πιο εύκολα, ακόμα και σε μεγάλες αποστάσεις. Από εκεί, ανάλογα με την επεξεργασία, είτε θα καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, είτε θα κατευθύνονται σε μονάδες καύσης απορριμμάτων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Στην περίπτωση της Ευκαρπίας σχεδιάζεται μία τεράστια εγκατάσταση, που θα δέχεται καθημερινά 1.100 τόνους σκουπιδιών, από το σύνολο των δυτικών συνοικιών και ένα μεγάλο κομμάτι του Δήμου Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις των υπευθύνων, τα σκουπίδια θα συμπιέζονται σε πρέσες, αφού θα έχουν αφαιρεθεί τα ανακυκλώσιμα υλικά, σε έναν κλειστό χώρο, χωρίς περιβαλλοντικές επιπτώσεις και πριν καν προλάβει κανείς να τα πάρει … μυρωδιά, θα έχουν εξαφανιστεί για να έρθουν τα επόμενα.
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ;
Οι Σταθμοί Μεταφόρτωσης δεν είναι τόσο αθώοι όσο θέλουν να μας τους παρουσιάσουν. Η συμπίεση των σκουπιδιών αφήνει πίσω της υγρά απόβλητα, τα οποία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία και το περιβάλλον.
Βέβαια, οι υπεύθυνοι μας διαβεβαιώνουν ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα με το «σκουπιδόζουμο», αφού θα λειτουργεί βιολογικός σταθμός δίπλα στο ΣΜΑ. Ωστόσο, ακόμη κι αν ένας βιολογικός καθαρισμός λειτουργεί στην εντέλεια (κάτι που είναι μάλλον η εξαίρεση παρά ο κανόνας) δε δεσμεύει όλες τις επικίνδυνες ουσίες των υγρών αποβλήτων. Η μονάδα βιολογικής επεξεργασίας δεν μπορεί να κάνει τελείως ακίνδυνα τα υγρά απόβλητα, αφού δεν μπορεί να κατακρατήσει τα βαρέα μέταλλα και άλλες επικίνδυνες ουσίες που περιέχονται σε αυτά.
Ιδιαίτερα τα βαρέα μέταλλα, που θα υπάρχουν σε αφθονία στην (πολύ πιθανή) περίπτωση που τα σκουπίδια είναι ανακατεμένα με βιομηχανικά απόβλητα, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα, υπεύθυνα για καρκινογενέσεις και πολλές ακόμη ασθένειες. Τα στοιχεία αυτά περνούν στην λάσπη που σχηματίζεται από την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, και στη συνέχεια καταλήγουν μαζί της, είτε σε κάποιον ΧΥΤΑ, είτε σε κάποια μονάδα καύσης. Και βέβαια, πριν απομακρυνθούν από το Σταθμό Μεταφόρτωσης θα έχουν αφήσει ένα μικρό «ενθύμιο», αφού αρκεί μια μικρή διαρροή για να δηλητηριάσουν και το έδαφος της περιοχής πριν φτάσουν στον τελικό τους προορισμό.
ΠΟΥ ΘΑ ΤΑ ΒΡΟΥΝΕ ΤΟΣΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ;
Ένα ακόμη βασικό ερώτημα που προκύπτει, είναι από πού θα προκύψουν οι 1.100 τόνοι σκουπιδιών την ημέρα;
Σύμφωνα με τον «Περιβαλλοντικό Σύλλογο Ευκαρπίας» η μονάδα θα δέχεται τα απορρίμματα των δυτικών συνοικιών και ενός μεγάλου κομματιού του Δήμου Θεσσαλονίκης. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο μισό πληθυσμό του νομού (γύρω στις 550.000). Δεδομένου ότι ο κάθε κάτοικος παράγει κατά μέσο όρο περίπου 1,3 κιλά σκουπίδια τη μέρα, τότε η ημερήσια παραγωγή σκουπιδιών είναι περίπου 720 τόνοι, και όχι 1.100. Αν μάλιστα αφαιρεθούν τα ανακυκλώσιμα υλικά, (αφού σύμφωνα με τη μελέτη δίπλα στο σταθμό θα λειτουργεί κέντρο διαλογής ανακυκλώσιμων), τότε ο όγκος των σκουπιδιών που θα μείνει για να συμπιεστεί και να κατευθυνθεί αλλού, θα είναι ακόμη μικρότερος. Η διαφορά ανάμεσα στη δυναμικότητα του έργου και τον όγκο των σκουπιδιών από τους δήμους της Θεσ/νίκης είναι τεράστιος, τουλάχιστον διπλάσιος από μια πρώτη εκτίμηση. Πως θα καλύψουν τη διαφορά (γιατί θα πρέπει να είμαστε αφελείς να πιστεύουμε ότι θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιούν τον ΣΜΑ στο φουλ και θα επιλέγουν να τον λειτουργούν σε ένα 50% περίπου το πολύ);
Αυτό που συνήθως συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις, είναι ότι για να καλυφθεί το «κενό» στην παραγωγή σκουπιδιών, επικίνδυνα τοξικά και βιομηχανικά απόβλητα μπερδεύονται με τα αστικά σκουπίδια και καταλήγουν καταρχήν στους σταθμούς μεταφόρτωσης, και στη συνέχεια είτε σε ΧΥΤΑ, είτε σε μονάδες καύσης. Μέχρι πολύ πρόσφατα, αυτή η διαδικασία γινόταν κρυφά, αποτελούσε το βρώμικο μυστικό ανάμεσα σε πολλούς δήμους και σε «έντιμους επιχειρηματίες» που ήθελαν να ξεφορτωθούν κάπου τα απόβλητά τους.
Τον τελευταίο καιρό η κατάσταση έχει αλλάξει. Οι μελέτες περιβαλλοντικών όρων για τις μονάδες καύσης στα Βασιλικά και στο Λαγκαδά, οι οποίες εγκρίθηκαν πρόσφατα, θεωρούν «παρόμοια» τα αστικά σκουπίδια με τα βιομηχανικά απόβλητα και επιτρέπουν την κοινή τους επεξεργασία. Έτσι, το βρώμικο μυστικό παύει να είναι βρώμικο και παύει να είναι μυστικό – όλα βαφτίζονται καθαρά και διαφανή με απόφαση της κυβέρνησης που νοιάζεται και αγωνιά για το καλό μας. Επομένως, κάθε άλλο παρά απίθανο είναι να συμβεί το ίδιο και στο Σταθμό Μεταφόρτωσης στην Ευκαρπία. Να έχουμε δηλαδή μια μονάδα που θα ανακατεύει και θα συμπιέζει τα υπολείμματα της κουζίνας μας, με επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα, πριν τα στείλει σε μια χωματερή, ή σε ένα από τα παραπάνω εργοστάσια όταν αυτά κατασκευαστούν…
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ «ΤΙΤΑΝ»
Ο ΣΜΑ σχεδιάζεται να κατασκευαστεί σε απόσταση περίπου 100 μέτρων από την τσιμεντοβιομηχανία «ΤΙΤΑΝ».
Στο παρελθόν η συγκεκριμένη βιομηχανία έχει ζητήσει πολλές φορές άδεια για να μετατραπεί σε εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων, ενώ σήμερα καίει λυματολάσπη. Η επιμονή του «ΤΙΤΑΝ» να πάρει άδεια εργοστασίου καύσης απορριμμάτων και η ταυτόχρονη επιμονή να κατασκευαστεί ο ΣΜΑ δίπλα στο εργοστάσιο, δεν μπορεί παρά να δημιουργεί αν μη τι άλλο μερικά απλά ερωτήματα: Που θα πηγαίνει τελικά η λάσπη που θα προκύπτει από τον βιολογικό καθαρισμό του Σταθμού, όταν και αν λειτουργήσει; Και βέβαια, που θα πηγαίνουν τα σκουπίδια, αφού θα συμπιέζονται και θα φεύγουν από το ΣΜΑ; Θα καταλήξουν σε κάποια χωματερή, ή απλά θα μεταφέρονται λίγα μέτρα πιο πέρα για να γίνουν καύσιμα;
Έχετε μήπως καθόλου αμφιβολίες για τις απαντήσεις;
ΤΙ ΝΑ ΤΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ;
Όλες οι μέθοδοι διαχείρισης των απορριμμάτων που προτείνονται σήμερα (ΧΥΤΑ, εργοστάσια καύσης) καθώς και το ενδιάμεσο στάδιό τους (ΣΜΑ) είναι επικίνδυνες για την υγεία των κατοίκων και καταστροφικές για το περιβάλλον.
Όταν τα σκουπίδια «ταξιδεύουν» σε μεγάλες αποστάσεις, τότε για λόγους χώρου και οικονομίας συμπιέζονται, και έτσι στη συνέχεια είναι αδύνατος ο διαχωρισμός και η αξιοποίησή τους. Με αυτή την έννοια, οι σταθμοί μεταφόρτωσης είναι ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας του περιβαλλοντικού χάους το οποίο μας ετοιμάζουν, όχι μόνο στο νομό Θεσσαλονίκης, αλλά σε ολόκληρη τη χώρα.
Αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά είναι μια εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων, η οποία θα είναι ασφαλής και με όφελος για την κοινωνία.
Μια τέτοια διαχείριση προϋποθέτει προγράμματα σε όλους τους Δήμους, που θα λειτουργούν με βάση την διαλογή και το διαχωρισμό των σκουπιδιών στην πηγή και στη συνέχεια στην περαιτέρω επεξεργασία τους σε μικρές μονάδες, κοντά στην περιοχή από όπου συλλέγονται. Στις μονάδες αυτές μπορεί να γίνεται πλήρης διαχωρισμός των ανακυκλώσιμων από τα ζυμώσιμα, που μπορούν να αποτελέσουν την πρώτη ύλη για άριστης ποιότητας λίπασμα. Όσον αφορά τα υπόλοιπα, αδρανή υλικά, μπορούν να αξιοποιηθούν στην οδοποιία και σε αποκαταστάσεις τοπίων.
Όλα αυτά μπορούν να γίνουν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα με πολύ μικρό κόστος, καθώς απαιτούν απλό μηχανολογικό εξοπλισμό και εγκαταστάσεις. Επιπλέον δεν προκαλούν καμία επιβάρυνση στο περιβάλλον, δημιουργούν θέσεις εργασίας για τους δημότες και ρίχνουν κατακόρυφα τα δημοτικά τέλη.
Η αποφασιστικότητα, η μαχητικότητα, οι δημοκρατικές λειτουργίες μέσα στο κίνημα, ο συντονισμός των τοπικών κινημάτων στη βάση μιας εναλλακτικής πρότασης για τη διαχείριση των απορριμμάτων, είναι ο μόνος δρόμος για να καταφέρει ο αγώνας της Ευκαρπίας να πετύχει τους στόχους του.
