Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) πολύ νωρίτερα από την εκδήλωση της πανδημίας COVID-19 είχε σημειώσει ότι η «καρδιά των συστημάτων Υγείας είναι το ανθρώπινο δυναμικό τους» και ότι «η επάρκεια υγειονομικού προσωπικού σε μία χώρα σώζει ανθρώπινες ζωές».
Η πανδημία COVID-19 υπενθύμισε με δραματικό τρόπο αυτές τις βασικές αρχές, αναδεικνύοντας τους υγειονομικούς κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης ως «τον πολυτιμότερο πόρο των κοινωνιών» και το «σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο των συστημάτων Υγείας.»
Ο Υπουργός Υγείας και η κυβέρνηση της ΝΔ υποστηρίζουν ότι ενίσχυσαν το Εθνικό Σύστημα Υγείας και τα Δημόσια Νοσοκομεία της χώρας και γι’ αυτό κατάφεραν και στάθηκαν όρθια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η πρόσφατη έρευνα που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΚΕΠΥ) αποκαλύπτει όμως την αλήθεια: Τη διαχρονική υποστελέχωση των Δημόσιων Νοσοκομείων της χώρας και των μονάδων Πρωτοβάθμιας Υγείας, την αύξηση των ωρών εργασίας και τη μείωση των μισθολογικών αποδοχών του υγειονομικού προσωπικού, τη γεωγραφική ανισοκατανομή και τις ελλείψεις των υγειονομικών εργαζομένων σε όλη τη χώρα.
Μείωση του μόνιμου προσωπικού αντί για αύξηση
Μια προσεκτική ματιά στην έρευνα του ΚΕΠΥ δείχνει ότι παρότι έγιναν 7.200 προσλήψεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μόνο το 4,5% αυτών ήταν μόνιμο προσωπικό, καθώς όλες οι άλλες θέσεις αφορούσαν μονοετείς συμβάσεις εργασίας επικουρικού προσωπικού. Έτσι κι αλλιώς όμως ο αριθμός των εργαζομένων είναι τραγικά κάτω από τις ανάγκες και οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό στα Δημόσια Νοσοκομεία είναι τεράστιες.
Οι εργαζόμενοι στα Δημόσια Νοσοκομεία στις χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) αντιστοιχούν κατά μέσο όρο σε αναλογία 1.000 κατοίκων στους 14,7 εργαζόμενους ενώ στην Ελλάδα φτάνουν μόλις τους 9,5 εργαζόμενους ανά 1000 κατοίκους.
Σύμφωνα με το ΚΕΠΥ παρόμοια έρευνα Ελλήνων ειδικευομένων ιατρών σε Ελλάδα, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο το 2015, έδειξε ότι οι ειδικευόμενοι γιατροί στην Ελλάδα εργάζονταν κατά μέσο όρο πάνω από 65 ώρες εβδομαδιαίως (συντριπτικά περισσότερες σε σχέση με τους ‘Έλληνες συναδέλφους τους σε Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο) ενώ ένας στους τρεις ειδικευόμενους γιατρούς στην Ελλάδα εμφάνιζαν συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης – burnout.
Αν συνυπολογίσουμε τις μειώσεις μισθών και τη μείωση του μόνιμου προσωπικού τα τελευταία χρόνια, φαντάζει λογικό το γεγονός ότι η μετανάστευση Ελλήνων γιατρών στο εξωτερικό έχει αυξηθεί κατά 85,6% με κύρια αιτία μετακίνησης τους την αναζήτηση υψηλότερων μισθών, καλύτερων συνθηκών εργασίας και περισσότερων ευκαιριών επαγγελματικής εξέλιξης.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το 2022 στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας μας να εργάζονται 8.600 εργαζόμενοι λιγότεροι από τους εργαζόμενους που βρίσκονταν στο ΕΣΥ το 2009 – οι οποίοι και πάλι ήταν πολύ πιο κάτω από τις πραγματικές ανάγκες.
Τα μνημόνια διέλυσαν τα Εθνικά Συστήματα Υγείας
Η διάλυση του ΕΣΥ κορυφώθηκε με την έναρξη της τελευταίας οικονομικής κρίσης το 2009 και την έλευση των πρώτων μνημονίων. Τη χρονική περίοδο 2009-15, το ΕΣΥ έχασε το 20% του νοσοκομειακού του προσωπικού.
Απώλεια δηλαδή 18.869 θέσεων εργασίας, εκ των οποίων το 50% αφορούσε σε θέσεις ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού.
Η μαζική απώλεια θέσεων εργασίας στο ΕΣΥ, σύμφωνα με την έρευνα του ΚΕΠΥ, σχετίζεται με τις μνημονιακές δεσμεύσεις, τα προαπαιτούμενα δηλαδή του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας, οι οποίες και προέβλεπαν την απόλυση συμβασιούχων από τα νοσοκομεία του ΕΣΥ, την πρόωρη συνταξιοδότηση μόνιμου προσωπικού και το ουσιαστικό πάγωμα των προσλήψεων.
Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου που επίσης αντιμετώπισαν συνθήκες ύφεσης και λιτότητας, η μαζική καταστροφή θέσεων εργασίας σε συνδυασμό με τις μειώσεις μισθών και την εντατικοποίηση της εργασίας, οδήγησε στη φυγή – μετανάστευση υγειονομικού προσωπικού προς τις χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά και τις ΗΠΑ.
Το ίδιο διάστημα ο ιδιωτικός τομέας διατήρησε τις θέσεις εργασίας στις ιδιωτικές κλινικές αυξάνοντας έτσι το μερίδιο του στη συνολική νοσοκομειακή απασχόληση στη χώρα από 18,8% το 2009 σε 20,7% το 2019.
Η μικρή αύξηση (7,4% δηλαδή 5.581 εργαζομένων) του προσωπικού των νοσοκομείων του ΕΣΥ το 2015-2019 λόγω της σχετικής χαλάρωσης των μνημονιακών δεσμεύσεων ως προς τις προσλήψεις στο δημόσιο τομέα, δεν άλλαξε τη συνολική εικόνα, καθώς αφορούσε κυρίως προσλήψεις επικουρικού προσωπικού και δεν ήταν αρκετές ούτως ή άλλως για να καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες.
Εγκατάλειψη επαρχίας και ανάγκη άμεσης ενίσχυσης σε όλη την επικράτεια
Η έρευνα του ΚΕΠΥ αποκαλύπτει την εγκατάλειψη της ελληνικής επαρχίας και στον τομέα της Δημόσιας Υγείας.
Η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, το Ν. Αιγαίο, η Δ. Μακεδονία αλλά και η Πελοπόννησος είναι οι περιοχές που παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες ανάγκες για ενίσχυση του υγειονομικού προσωπικού.
Σύμφωνα με την έρευνα:
«Η υπερσυγκέντρωση του (υγειονομικού προσωπικού) στα μεγάλα αστικά κέντρα προφανώς παρακολουθεί τη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας (βάσει του διαθέσιμου εισοδήματος) και όχι τις πραγματικές ανάγκες υγείας των περιφερειακών ή τοπικών πληθυσμών».
Ακόμη και στον κρίσιμο τομέα της υγείας δηλαδή, προτεραιότητα έχουν τα κέρδη και όχι οι ανθρώπινες ζωές.
Παρατηρείται επίσης μεγάλη απόκλιση των στοιχείων μεταξύ των διοικήσεων των νοσοκομείων, των στατιστικών υπηρεσιών και του Υπουργείου, γεγονός που καθιστά την όποια απόπειρα σοβαρού σχεδιασμού και προγραμματισμού αδύνατη – ακόμα και αν υπήρχε η διάθεση.
Τα συμπεράσματα της έρευνας είναι αποκαλυπτικά:
«Παρά την έλευση της πανδημίας το μεγαλύτερο μέρος της απώλειας σε υγειονομικό προσωπικό είναι και σήμερα υπαρκτό.
»Παράλληλα, η γήρανση των εργαζομένων με μόνιμη απασχόληση, χωρίς αυτόματη αναπλήρωση των αποχωρήσεων, οδηγεί με συνέπεια στην οριστική αποδιάρθρωση των νοσοκομειακών υπηρεσιών του ΕΣΥ.
»Για την άμεση ανακούφιση των νοσοκομείων του ΕΣΥ απαιτείται η πλήρης αποκατάσταση καταρχήν των απωλειών της οικονομικής κρίσης σε ανθρώπινο δυναμικό, με προσλήψεις τουλάχιστον 15.000 υγειονομικών, πέραν των ετήσιων προσλήψεων προς αντικατάσταση των αποχωρήσεων λόγω συνταξιοδότησης ή άλλων λόγων.
»Απαιτείται επίσης η μονιμοποίηση των 11.000 επικουρικών εργαζομένων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ σήμερα και η αποκατάσταση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης στο σύνολο του προσωπικού».
Και αποδεικνύουν με στοιχεία όσα βιώνει ο καθένας από εμάς όταν χρειαστεί να επισκεφτεί κάποιο δημόσιο νοσοκομείο, τεκμηριώνουν δηλαδή την ανάγκη ενίσχυσης του ΕΣΥ άμεσα, ώστε να μην καταρρεύσει οριστικά με ολέθριες συνέπειες για τη δημόσια υγεία.
