Στις 19 Αυγούστου, η Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων (ΕΛΒΟ) εξαγοράστηκε από τον ισραηλινό όμιλο SK Group που κατείχε ήδη το 79% του πάλαι ποτέ κρατικού εργοστασίου και πλέον απέκτησε και το υπόλοιπο 21%, με το εργοστάσιο να περνάει στον πλήρη έλεγχό της. Για όποιον έχει παρακολουθήσει έστω και ελάχιστα το πώς φτάσαμε ως εδώ, δεν αποτελεί καμία απολύτως έκπληξη το γεγονός ότι το ποσό που κόστισε στην SK Group η εξαγορά δεν έχει γίνει γνωστό, κάτι που αποτελεί το πιο προβλέψιμο τέλος σε μια ιστορία σκανδάλων, κατασπατάλησης κρατικού χρήματος και ξεπουλήματος.
Λίγα λόγια για το παρελθόν
Η ΕΛΒΟ υπήρξε η μοναδική αυτοκινητοβιομηχανία της χώρας και αν και είναι γνωστή κυρίως για τα στρατιωτικά οχήματα, στο εργοστάσιο της ΕΛΒΟ κατασκευάζονταν για χρόνια ασθενοφόρα, λεωφορεία, τραμ, πυροσβεστικά οχήματα, φορτηγά διαφόρων τύπων, κινητές βιβλιοθήκες, τρόλεϊ και άλλα πολλά, ενώ υπήρχε η δυνατότητα να κατασκευάζει και ανταλλακτικά για όλα αυτά. Επρόκειτο δηλαδή για μια κρατική βιομηχανία με πολύ μεγάλες δυνατότητες και προοπτικές, κάτι που στο καπιταλιστικό σύστημα σημαίνει μόνο ένα πράγμα: ότι τα κοράκια του ιδιωτικού κεφαλαίου κάποια στιγμή θα επιδίωκαν να βάλουν το χέρι τους στα κέρδη της.
Έτσι κι έγινε, με την κυβέρνηση Σημίτη να την ιδιωτικοποιεί το 2000 και τον Μυτιληναίο να αποκτά το 43% των μετοχών και τη διοίκηση της βιομηχανίας. 8 χρόνια μετά η ΕΛΒΟ αρχίζει να καταγράφει ζημιές και δύο χρόνια αργότερα, το 2010, ο Μυτιληναίος πηδά σαν ποντικός από το καράβι και αφήνει την ΕΛΒΟ να βυθιστεί στα χρέη. Σημειωτέον, η σύμβασή του έληγε το 2015, αλλά δεν είχε κανέναν λόγο και κίνητρο πλέον να παραμείνει στην ΕΛΒΟ.
Βρώμικα παιχνίδια «εκκαθάρισης»
Έτσι, η ΕΛΒΟ, καταχρεωμένη επιστρέφει στο κράτος, προφανώς χωρίς καμία συνέπεια για όσους την έφτασαν σε αυτή την κατάσταση, ενώ το 2014 μέσα στην περίοδο της κρίσης και των μνημονίων θα περάσει σε καθεστώς εκκαθάρισης εν λειτουργία. Στην πράξη βέβαια, η παραγωγή θα «παγώσει» σχεδόν ολοκληρωτικά και οι εργαζόμενοι θα ζουν στην αβεβαιότητα για το μέλλον τόσο της βιομηχανίας όσο και το δικό τους και θα περνάνε μεγάλα διαστήματα απλήρωτοι λόγω έλλειψης ρευστότητας. Αυτό θα τους κάνει πολύ πιο ευάλωτους στους εκβιασμούς της διοίκησης και του εκκαθαριστή, αφού ούτε λίγο ούτε πολύ σε κάθε οργάνωση διαμαρτυρίας για την κατάσταση, απειλούνται πως δεν θα πληρωθούν.
Κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης που κράτησε μέχρι το 2021, δεν έγινε κανενός είδους έρευνα ή έλεγχος για να βρεθούν οι αιτίες για τις οποίες μια κερδοφόρα βιομηχανία έφτασε να πνίγεται στα χρέη, ποιες τσέπες φούσκωσαν την ίδια ώρα που η ΕΛΒΟ κατέρρεε, κλπ. Και φυσικά, η εκκαθάριση δεν είχε κανέναν σκοπό να καταλήξει σε πρόταση που να προστατεύει το κρατικό χρήμα ή τους εργαζόμενους του εργοστασίου. Αντιθέτως, σκοπός της ήταν να καταγράψει την περιουσία και τις προοπτικές τις ΕΛΒΟ με σκοπό να τη βγάλουν στο σφυρί, προφανώς σε χαμηλή τιμή που να συμφέρει τους ιδιώτες και να ζημιώνει –για μια ακόμα φορά– το κράτος, δηλαδή στην πράξη την ίδια την κοινωνία.
Έτσι κι έγινε, αφού όταν ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για προσφορές εξαγοράς της ΕΛΒΟ, η βιομηχανία κατέληξε στα χέρια των ισραηλινών ομίλων Plasan και SK Group και τον επιχειρηματία Αριστείδη Γλύνη, έναντι περίπου 3 εκατ. ευρώ! Ένα ποσό εξευτελιστικό, αν σκεφτεί κανείς μόνο την ακίνητη περιουσία στης ΕΛΒΟ: πρόκειται για εργοστάσιο με εγκαταστάσεις 66.000 τ.μ., σε έκταση 273 στρεμμάτων, που τη καθιστούν το μεγαλύτερο ακίνητο στη ΒΙΠΕ Σίνδου!
Τι σημαίνει το πλήρες ξεπούλημα της ΕΛΒΟ
Η ΕΛΒΟ στα «καλά χρόνια» της απασχολούσε πάνω από 1.600 εργαζόμενους/ες και λειτουργούσε με 3 βάρδιες ενώ πριν περάσει το 79% στην SK Group, είχε καταλήξει με 336 εργαζόμενους σε ένα εργοστάσιο «φάντασμα» του παρελθόντος, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία μετατάχθηκαν σε άλλες θέσεις στο δημόσιο. Και το γεγονός ότι αυτοί οι εργαζόμενοι δεν απολύθηκαν είναι μάλλον το μόνο «θετικό» στην ιστορία και στο τέλος της κρατικής ΕΛΒΟ.
Σήμερα, με το πλήρες ξεπούλημα της, η ΕΛΒΟ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις τη δημόσια περιουσία: την ξεπουλούν χωρίς δισταγμό και σε τιμή ευκαιρίας στο ιδιωτικό κεφάλαιο και μόλις αυτή πάψει να είναι κερδοφόρα, επιστρέφεται στο κράτος μαζί με τα χρέη της. Και δεν θα διστάσουν να την πουλήσουν ξανά, με την πρώτη ευκαιρία στα επόμενα «αρπακτικά».
Το πλήρες ξεπούλημα της ΕΛΒΟ «γιορτάστηκε» από τα καθεστωτικά ΜΜΕ σαν μια σημαντική εξέλιξη για να βγει η ΕΛΒΟ από την παρακμή που βρίσκεται διαχρονικά, τουλάχιστον από την εποχή της εκκαθάρισης και μετά. Σημειώθηκε επίσης σαν μια σημαντική επιτυχία τόσο της Ελλάδας όσο και της SK Group, που «μπαίνουν στο παιχνίδι» των πολεμικών εξοπλισμών που επιδιώκεται μέσω του Rearm Europe, της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για αύξηση των πολεμικών εξοπλισμών στις χώρες της ΕΕ κατά 800 δις ευρώ μέχρι το 2030.
Δηλαδή, την ίδια ώρα που το κράτος του Ισραήλ σφαγιάζει και λιμοκτονεί τους Παλαιστίνιους, την ίδια ώρα που οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί βρίσκονται σε κορύφωση και οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή που έχει μετατραπεί σε ένα «καζάνι που βράζει», την ίδια ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, τα αστικά ΜΜΕ γιορτάζουν τη δυνατότητα αύξησης πολεμικών εξοπλισμών!
Στην πραγματικότητα, η απόφαση της κυβέρνησης να ολοκληρώσει το ξεπούλημα της ΕΛΒΟ σε ισραηλινή εταιρεία στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αποτελεί σαφή προσπάθεια στήριξης του ισραηλινού στρατού, τόσο σε συμβολικό – πολιτικό επίπεδο, όσο ενδεχομένως και πρακτικά, καθώς όταν θα ξαναμπεί η ΕΛΒΟ σε διαδικασία παραγωγής, το πιθανότερο είναι ότι θα παράγει στρατιωτικά οχήματα. Μια τέτοια προοπτική αποτελεί πραγματική πρόκληση για κάθε άνθρωπο στην Ελλάδα που παρακολουθεί με φρίκη τη σφαγή του παλαιστινιακού λαού και εκφράζει την αλληλεγγύη του με όποιον τρόπο μπορεί. Η πορεία του εργοστασίου στα χέρια των νέων του ιδιοκτητών πρέπει να μπει στο μικροσκόπιο του κινήματος και της Αριστεράς και κάθε προσπάθεια παραγωγής και αποστολής πολεμικού υλικού στο Ισραήλ να απαντηθεί με μαζικές κινητοποιήσεις και να μπλοκαριστεί.
Θα μπορούσε να λειτουργεί για τις ανάγκες της κοινωνίας
Η ΕΛΒΟ όμως, αν και είναι περισσότερο γνωστή για τα πολεμικά οχήματα που κατασκευάζονταν στις εγκαταστάσεις της, με την τεχνογνωσία και τις υποδομές της, θα μπορούσε να λειτουργεί για τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι του μεγάλου κεφαλαίου, της πολεμικής βιομηχανίας και των ανταγωνισμών των καπιταλιστών.
Θα μπορούσε να παράγει και να επισκευάζει αστικά λεωφορεία, απορριμματοφόρα, ασθενοφόρα, πυροσβεστικά, υδροφόρες, βαριά οχήματα, τρακτέρ και γεωργικά μηχανήματα, τραμ, ποδήλατα, κτλ σε χαμηλές τιμές ώστε να καλύψει τις ανάγκες του κράτους και των δήμων. Με αυτόν τον τρόπο και το εργοστάσιο θα μπορούσε να έχει και πάλι παραγωγή και να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες αφού σήμερα, πίσω από κάθε ανάγκη για βαριά οχήματα (και όχι μόνο), υπάρχει ένας ιδιώτης που πλουτίζει στις πλάτες μας.
Φυσικά, τέτοιου είδους πολιτικές δεν θα εφαρμοστούν ποτέ από μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση όπως του Μητσοτάκη που δεν έχει αφήσει τίποτα όρθιο στον δημόσιο τομέα και έχει στρώσει κόκκινο χαλί στο ιδιωτικό κεφάλαιο για να ροκανίσει ιδιωτικό χρήμα. Το παράδειγμα της ΕΛΒΟ όμως, μπορεί να αποτελέσει μια ακόμα αφορμή για να ανοίξει η συζήτηση για το πώς πρέπει να λειτουργούν οι κρατικές επιχειρήσεις, την ανάγκη να υπάρχει εργατικός και κοινωνικός έλεγχος σε αυτές και για την ανάγκη να απαλλαγούμε μια και καλή από τους παρασιτικούς καπιταλιστές και τις κυβερνήσεις τους.
[1] xekinima.org: Το σκάνδαλο του ξεπουλήματος της ΕΛΒΟ. Συνέντευξη με τον Κώστα Σιτέλα
[2] protagon.gr: Οι Ισραηλινοί της SK Group υπόσχονται: Θα κάνουμε την ΕΛΒΟ κορυφαίο κέντρο παραγωγής και εξαγωγών
