Της Βίκυ Λάρα, Σεβίλλη
Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, η απόλυτη πλειοψηφία που κέρδισε στις εκλογές της Ανδαλουσίας το Λαϊκό Κόμμα, το παραδοσιακό κόμμα της ισπανικής δεξιάς, θα γίνει δεκτή με ανακούφιση από τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τους μετανάστες, τις φεμινίστριες και τμήματα της εργατικής τάξης. Ο βασικός λόγος είναι επειδή το Λαϊκό Κόμμα δεν θα χρειαστεί πλέον την στήριξη του ακροδεξιού κόμματος VΟΧ για να σχηματίσει περιφερειακή κυβέρνηση. Το VΟΧ είχε δηλώσει ότι «δεν θα πουλούσε φθηνά» την στήριξη του, είχε μάλιστα διεκδικήσει ως αντάλλαγμα την αντιπροεδρία της περιφερειακής κυβέρνησης.
Αυτή ήταν η εικόνα που αποτύπωναν οι δημοσκοπήσεις μόλις μία βδομάδα πριν τις εκλογές, ότι δηλαδή το Λαϊκό Κόμμα θα προηγούνταν του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (PSOE) αλλά θα χρειαζόταν την στήριξη του VΟΧ για να κυβερνήσει. Τελικά αυτό το σενάριο ανατράπηκε στην κάλπη.
Λαϊκό Κόμμα, VΟΧ και Ciudadanos
Το Λαϊκό Κόμμα κατάφερε να διπλασιάσει τις έδρες του στο περιφερειακό κοινοβούλιο, πηγαίνοντας από 26 σε 58 συγκριτικά με τις προηγούμενες εκλογές και κέρδισε για πρώτη φορά σε όλες τις επαρχίες της Ανδαλουσίας.
Το VΟΧ διάψευσε την δημοσκοπική πρόβλεψη για 20 έδρες κι έμεινε τελικά με 14. Αυτό συνέβη παρόλο που η υποψήφια του, η Μακαρένα Ολόνα, είναι ένα από τα πιο προβεβλημένα στελέχη τους στο κρατικό κοινοβούλιο, ωστόσο έπαιξε ρόλο ότι ούτε κατάγεται ούτε κατοικεί στην Ανδαλουσία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το VΟΧ ελέγχονταν για προεκλογικές παρατυπίες σε μια πόλη της Ανδαλουσίας, αλλά τα εκλογικά δικαστήρια έκαναν τα στραβά μάτια, κάνοντας σαφές για άλλη μια φορά ότι το δικαστικό σύστημα είναι υπερασπιστής των κυρίαρχων τάξεων, αλλά κι όσων βρίσκονται στην πρωτοπορία των πιο αντιδραστικών πολιτικών ιδεών.
Το επίσης συντηρητικό κόμμα «Πολίτες» (Ciudadanos), ήταν ο μεγάλος χαμένος των εκλογών, καθώς από 21 έδρες και τρίτη δύναμη στο περιφερειακό κοινοβούλιο (σ.σ. συμμετείχε στην περιφερειακή κυβέρνηση), έπεσε στις 0 έδρες! Οι «Πολίτες» πλήρωσαν το τίμημα της συνολικότερης κρίσης που βιώνουν σε εθνικό επίπεδο. Αυτή η σχετικά νέα πολιτική δύναμη που παρουσιάστηκε ως μετριοπαθής και μακριά από σκάνδαλα διαφθοράς, χρεώθηκε τη στάση της κατά της ανεξαρτησίας στην Καταλονία. Αλλά και πιο συνολικά, η ύπαρξη των Πολιτών έχει τεθεί σε αμφισβήτηση για τον επιπλέον λόγο ότι το VΟΧ εκφράζει πιο αυθεντικά τον ισπανικό εθνικισμό.
PSOE
Το σοσιαλδημοκρατικό PSOE, που ιστορικά είχε μεγάλη εκλογική δύναμη στην Ανδαλουσία, είχε δύο διαδοχικές και καθαρές ήττες στην περιοχή, ενώ συνεχίζει να πληρώνει τη χρόνια διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις των προηγούμενων τοπικών κυβερνήσεών του. Σε αυτές τις εκλογές έχασε τρεις έδρες, ενώ περίμενε τουλάχιστον να διατηρήσει τις δυνάμεις του.
Το πιο ανησυχητικό για το PSOE είναι ότι είχε διαρροή ψήφων και προς το Λαϊκό Κόμμα, που σημαίνει δύο πράγματα: ότι εισέπραξε διαμαρτυρία για την κεντρική κυβέρνηση στην οποία πλειοψηφεί το PSOE και ότι το Λαϊκό Κόμμα επιβραβεύτηκε για τον ρόλο του ως το κυρίαρχο κόμμα στην τελευταία περιφερειακή κυβέρνηση της Ανδαλουσίας.
Το PSOE προσδοκούσε να επωφεληθεί από μέτρα της κεντρικής κυβέρνησης όπως, τα προγράμματα αδειών για τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που σταμάτησαν λόγω της πανδημίας, η εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για τους οικονομικά ασθενέστερους και η κρατικά χρηματοδοτούμενη έκπτωση στην βενζίνη. Ωστόσο, πολλοί έκτακτοι ή επισφαλείς εργαζόμενοι των οποίων οι συμβάσεις δεν ανανεώθηκαν, δεν εντάχθηκαν σε προγράμματα και δεν πήραν κανενός είδους επιδότηση, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων ανεργίας. Η παροχή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος έγινε με πολύ προβληματικό τρόπο, καθώς σε πολλές περιπτώσεις χρειάστηκαν μήνες για να χορηγηθεί. Ενώ η έκπτωση στην τιμή της βενζίνης εξανεμίστηκε εξαιτίας των συνεχών αυξήσεων που πλήττουν κυρίως τους εργαζόμενους και τους φτωχούς.
Την ίδια ώρα η κεντρική κυβέρνηση άφησε ανέγγιχτα τα θηριώδη κέρδη των εταιρειών ενέργειας και πετρελαίου και δεν κάνει τίποτα για να ελέγξει τον πληθωρισμό και την ακρίβεια. Επίσης έχει κάνει στροφή στη θέση της για τη Δυτική Σαχάρα, υιοθετώντας την πρόταση του Μαροκινού καπιταλισμού για περιορισμένη αυτονομία ενάντια στην επιθυμία του ντόπιου πληθυσμού των Σαχαράουι για αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία.
Εν τω μεταξύ, η απερχόμενη περιφερειακή κυβέρνηση (Λαϊκό Κόμμα-Πολίτες-VOX) είχε έναν γενικά θετικό απολογισμό για τη διαχείριση της πανδημίας του COVID-19. Σε αντίθεση με τη «φασαρία» που έκαναν άλλα ηγετικά στελέχη του Λαϊκού Κόμματος, όπως η Ιζαμπέλ Αγιούσο, πρόεδρος της περιφερειακής κυβέρνησης της Μαδρίτης, που ζήτησε να ανοίξουν καταστήματα, μπαρ και εστιατόρια κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της πανδημίας, η περιφερειακή κυβέρνηση της Ανδαλουσίας εφάρμοσε με συνέπεια την χρήση μασκών στους δημόσιους χώρους, περιόρισε το ωράριο λειτουργίας στην εστίαση και την ψυχαγωγία και εμπόδισε τη διοργάνωση μεγάλων εκδηλώσεων.
Φυσικά, αυτό δεν άλλαξε την γενικότερη αντίληψη της δεξιάς για τη δημόσια υγεία και εκπαίδευση και μετά την υποχώρηση της πανδημίας εφαρμόζουν μεγάλες περικοπές. Αλλά η εργατική τάξη είχε ήδη υποστεί πολλές περικοπές από την κεντρική κυβέρνηση Θαπατέρο του PSOE και τις διαδοχικές κυβερνήσεις του PSOE στην Ανδαλουσία, που είχαν ιδιωτικοποιήσει μεγάλα τμημάτα των δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της διοίκησης των νοσοκομείων.
Ο θετικός απολογισμός στη διαχείριση της πανδημίας φαίνεται πως ισοσκέλισε και τον όποιο αντίκτυπο από τις παραχωρήσεις που έκανε το Λαϊκό Κόμμα προς το VΟΧ με αντάλλαγμα την στήριξη του στην περιφερειακή κυβέρνηση, όπως οι συντηρητικές αλλαγές στο νόμο περί ιστορικής μνήμης, η αποδοχή της ακροδεξιάς ρητορικής ότι δεν υπάρχει έμφυλη βία, η επιχορήγηση με ένα εκατομμύριο ευρώ Ενώσεων και Συλλόγων κατά των αμβλώσεων, η συκοφάντηση των φεμινιστικών οργανώσεων κλπ.
Τα ΜΜΕ χαρακτηρίζουν την εκλογική νίκη του Λαϊκού Κόμματος στην Ανδαλουσία ως ιστορική και την συνδέουν με την παρακμή του PSOE μετά από 40 χρόνια διακυβέρνησης αυτής της περιφέρειας. Αλλά θα ήταν λάθος να θεωρηθεί αυτό το αποτέλεσμα ως μια στροφή της κοινωνίας προς τα δεξιά.
Ο υποψήφιος του Λαϊκού Κόμματος, ο Χουάνμα Μορένο, έκανε μια εντελώς προσωποκεντρική προεκλογική εκστρατεία και σχεδόν έκρυψε ακόμα και το ακρωνύμιο του Λαϊκού Κόμματος στην προπαγάνδα του. Στον εορτασμό της εκλογικής νίκης προτίμησε μάλιστα να τυλιχτεί με τη σημαία της Ανδαλουσίας. Πολλές ψήφοι υπέρ του Λαϊκού Κόμματος είναι είτε «δανεικές» ψήφοι από παραδοσιακούς ψηφοφόρους του PSOE που ήθελαν έτσι να διαμαρτυρηθούν για την κεντρική κυβέρνηση, είτε ψήφοι που δόθηκαν ώστε να αποκλειστεί μια πιθανή νέα συμμετοχή του VOX στην περιφερειακή κυβέρνηση. Επιπλέον το Λαϊκό Κόμμα ευνοήθηκε από τη χαμηλή εκλογική συμμετοχή, μόλις 58,36%, την τρίτη χαμηλότερη στην ιστορία των περιφερειακών εκλογών στην Ανδαλουσία.
Η Αριστερά
Στα αριστερά του PSOE υπήρχαν δύο εκλογικοί συνασπισμοί: «Για την Ανδαλουσία» (Por Andalucía) που πήρε 5 έδρες και «Μπροστά η Ανδαλουσία» (Adelante Andalucía) που πήρε 2. Ωστόσο στις εκλογές του 2018 υπήρχε μόνο μια αριστερή υποψηφιότητα που είχε πάρει 17 έδρες. Η σημερινή απώλεια ψήφων και εδρών είναι αφενός το τίμημα της διάσπασης της Αριστεράς και αφετέρου το αποτέλεσμα ενός εκλογικού συστήματος που δεν ευνοεί τους μικρότερους σχηματισμούς.
Η βάση της πρόσφατης διάσπασης της Αριστεράς ήταν η συμμετοχή της εκλογικής συμμαχίας Ενωμένοι Μπορούμε (Unidas Podemos)* σε κοινή κυβέρνηση με το PSOE. Η τροτσκιστική οργάνωση Anticapitalistas, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση των Podemos στην Ανδαλουσία, είχε διαφωνήσει υποστηρίζοντας ότι αυτή η κυβέρνηση λόγω του καπιταλιστικού και φιλο-μεγαλοεπιχειρηματικού χαρακτήρα του PSOE, θα ήταν μια κυβέρνηση λιτότητας, στην οποία η Αριστερά δεν θα έπρεπε να συμμετέχει. Επιπλέον είχαν προβλέψει πως η υποταγή της Αριστεράς θα άφηνε κενό χώρο στην Ακροδεξιά για να παρουσιαστεί ως η μόνη αντιπολίτευση και ως μια αντισυστημική δύναμη.
Εμείς είχαμε τότε συμφωνήσει με τους Anticapitalistas και είχαμε προτείνει οι Unidas Podemos να επιτρέψουν τη δημιουργία μιας μειοψηφικής κυβέρνησης PSOE δια της ανοχής, ώστε να τερματιστεί η οκταετία του μισητού και διεφθαρμένου Λαϊκού Κόμματος, αλλά να παραμείνουν στην αριστερή αντιπολίτευση και στο κοινοβούλιο και στους δρόμους, μπαίνοντας μπροστά στους αγώνες ενάντια στις περικοπές και τις αντεργατικές πολιτικές που θα ακολουθούσαν.
Τελικά οι Anticapitalistas αποχώρησαν από το Podemos, κι ακολούθησαν μια σειρά συγκρούσεις μεταξύ των πρώην συντρόφων σχετικά με τους οικονομικούς πόρους, το όνομα της οργάνωσης κλπ. Όλα αυτά κατέληξαν στην αποπομπή των βουλευτών των Anticapitalistas από την κοινοβουλευτική ομάδα του Podemos, ενώ η επικεφαλής τους, η Τερέζα Ροντρίγκεζ, το ίδιο διάστημα βρισκόταν σε άδεια μητρότητας.
Σε αυτές τις εκλογές η Τερέζα Ροντρίγκεζ ήταν η επικεφαλής του συνασπισμού «Μπροστά η Ανδαλουσία», με δυνάμεις κυρίως από τους Anticapitalistas καθώς κι άλλες μικρότερες τοπικές αριστερές οργανώσεις. Η προεκλογική της εκστρατεία στραφηκε ενάντια στην οπισθοδρομική ρητορική του VOX και υπερασπίστηκε βασικά δημοκρατικά δικαιώματα, όπως αυτό των μαθητών να λαμβάνουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αποκάλυψε επίσης την ψεύτικη φιλεργατική ρητορική της Ακροδεξιάς. Ωστόσο η υπερβολική έμφαση στην υπεράσπιση της Ανδαλουσιανής εθνικής συνείδησης δεν συγκίνησε ιδιαίτερα την εργατική τάξη, αφού ο υποψήφιος του Λαϊκού Κόμματος είχε κάνει σήμα κατατεθέν του την Ανδαλουσιανή σημαία… Στην πραγματικότητα το ταξικό και το αντικαπιταλιστικό στίγμα ήταν πολύ υποτιμημένα στην εκστρατεία του Μπροστά η Ανδαλουσία.
Και τώρα τι;
Η αυτοδυναμία του Λαϊκού Κόμματος θα μεταφραστεί από την ηγεσία του ως ελευθερία να εφαρμόσουν άγριες περικοπές, όπως αυτές που είχαν ήδη ξεκινήσει με το κλείσιμο τμημάτων/ιατρείων των δημόσιων υπηρεσιών υγείας (ανάμεσα τους και παιδιατρικά τμήματα), με την απόλυση 8.000 υγειονομικών όταν η πανδημία άρχισε να υποχωρεί, με την κατάργηση παιδικών σταθμών κλπ. Εξαιτίας αυτών των περικοπών έχει ενισχυθεί ο ιδιωτικός κλάδος ασφάλισης και υγείας, καθώς οι καθυστερήσεις για ένα ιατρικό ραντεβού σε ένα δημόσιο κέντρο υγείας, έχουν πια ξεφύγει.
Οι εργαζόμενοι στην Ανδαλουσία δεν έχουν άλλο δρόμο παρά να δώσουν τη μάχη ενάντια στις περικοπές και τις ιδιωτικοποιήσεις που αναμφίβολα θα εφαρμόσει η περιφερειακή κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος. Και αυτή η μάχη μπορεί να δοθεί ουσιαστικά μόνο στους δρόμους, καθώς ο συσχετισμός στο κοινοβούλιο δεν μπορεί να παίξει κανένα ρόλο.
Η κοινή δράση της Αριστεράς και η ανασυγκρότηση των αριστερών συμμαχιών εν όψει των γενικών εκλογών που θα γίνουν μέχρι το τέλος του 2023, είναι επίσης σημαντική. Αλλά μετά την εμπειρία της συμμετοχής της Unidas Podemos σε συγκυβέρνηση με το PSOE, πρέπει να εξαχθούν όλα τα απαραίτητα διδάγματα.
Πρώτον, ότι οι πιο μεταρρυθμιστικές πολιτικές της συγκυβέρνησης επιβλήθηκαν από την Unidas Podemos ως αποτέλεσμα μαζικών κινητοποιήσεων και μεγάλων κοινωνικών κινημάτων με αιτήματα πλατιάς κοινωνικής αποδοχής. Για παράδειγμα, η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος τα τελευταία χρόνια χρησίμευσε για την νομική επέκταση του δικαιώματος στην άμβλωση στα κορίτσια μεταξύ 16 και 18 ετών χωρίς γονική συναίνεση και επίσης έπαιξε σημαντικό ρόλο στις αλλαγές του νόμου που αφορά στον βιασμό, γνωστό με τον τίτλο «Μόνο το “ναι” σημαίνει ναι».
Δεύτερον, καμιά νέα πολιτική δύναμη της Αριστεράς δεν μπορεί να χτιστεί κεντρικά από τη Μαδρίτη ή να βασιστεί μόνο στην αίγλη κάποιων προσωπικοτήτων. Ούτε καν στη δημοφιλία προσωπικοτήτων όπως για παράδειγμα η σημερινή υπουργός εργασίας, Γιολάντα Ντίαζ, προερχόμενη από το Κ.Κ. Ισπανίας, που είναι πολύ συμπαθής ανάμεσα σε κάποια τμήματα της εργατικής τάξης για την εργασιακή μεταρρύθμιση που εισήγαγε με στόχο την καταπολέμηση της προσωρινής και ανασφαλούς απασχόλησης. Βέβαια αυτή η ίδια μεταρρύθμιση θεωρείται εντελώς ανεπαρκής από πολλούς άλλους εργαζόμενους.
Το σίγουρο είναι ότι δεν λείπουν οι λόγοι για κινητοποιήσεις και κινήματα στην Ανδαλουσία. Ένα απλό παράδειγμα είναι ότι οι πέντε φτωχότερες περιοχές του ισπανικού κράτους βρίσκονται στην Ανδαλουσία, ενώ οι τρεις φτωχότερες γειτονιές της χώρας βρίσκονται στην πρωτεύουσα της Ανδαλουσίας, τη Σεβίλλη.
Αλλά για να πολεμήσουμε την φτώχεια, για να καταργήσουμε την ανισότητα, θα χρειαστούμε μια οργάνωση της Αριστεράς με πραγματική εσωτερική δημοκρατία, εξοπλισμένη με ένα ανατρεπτικό, αντικαπιταλιστικό και διεθνιστικό πρόγραμμα υπέρ της εργατικής τάξης.
* Στην εκλογική συμμαχία Unidas Podemos συμμετείχαν οι: Podemos, Ενωμένη Αριστερά (Κ.Κ.Ισπανίας), ανεξάρτητοι αριστεροί, η τροτσκιστική οργάνωση Anticapitalistas που συμμετέχει στην Ενιαία Γραμματεία της 4ης Διεθνούς και άλλες μικρότερες αριστερές οργανώσεις.
