Οι εκλογές της 6ης Μάη αποτέλεσαν μια καμπή. Όσα εκβιαστικά διλήμματα, όση τρομοκρατία και αν προσπάθησε να επιβάλει η Τρόικα, με τους εδώ εκπροσώπους της, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, δεν έπιασαν τόπο. Ο δικομματισμός, η απόλυτη κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ εδώ και τέσσερις σχεδόν δεκαετίες, έχει δεχτεί ένα καίριο πλήγμα – παρότι θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι έχει πεθάνει.
Η κοινωνία στράφηκε μαζικά προς τα Αριστερά . Το «όχημα» στο οποίο στράφηκε μαζικά για να στείλει ένα καθαρό μήνυμα αμφισβήτησης και ανατροπής ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά την ίδια στιγμή δεν πρέπει να υποτιμηθεί καθόλου το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι στράφηκε στην άκρα δεξιά και ιδιαίτερα στη Χρυσή Αυγή – κάτι που αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για το μέλλον.
Γιατί τον ΣΥΡΙΖΑ;
Η επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ σαν βασικό εργαλείο «ανατροπής» του πολιτικού σκηνικού δεν ήταν τυχαία. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ένα χαρακτηριστικό στοιχείο το οποίο λειτούργησε καταλυτικά για να μπορέσει να παίξει αυτόν τον ρόλο: είχε ενωτική προσέγγιση στην υπόλοιπη Αριστερά καλώντας την να παλέψουν από κοινού για μια εναλλακτική εξουσία, για μια κυβέρνηση της αριστεράς.
Κατάφερε να διεμβολίσει το πολιτικό σκηνικό και να δώσει προοπτική, ελπίδα και στόχους σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας: για μια κυβέρνηση στην υπηρεσία των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων στον αντίποδα της εξουσίας του κεφαλαίου.
Το ΚΚΕ αρνήθηκε κάθε μορφή συνεργασίας, όχι μόνο στην προοπτική μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, αλλά σε κάθε επίπεδο, εμμένοντας σε ένα μικροκομματικό σεκταρισμό. Με την κριτική που κάνει και το ΚΚΕ στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ότι δηλαδή το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αρκετά ριζοσπαστικό, σαν «Ξ» συμφωνούμε. Εκεί όμως που διαφωνούμε κάθετα είναι στην άρνησή του ΚΚΕ να κατανοήσει ότι έχει ευθύνη και υποχρέωση απέναντι στο κίνημα να λειτουργεί ενωτικά σε όλα τα επίπεδα (διατηρώντας ταυτόχρονα την κριτική του προς κάθε άλλη αριστερά) γιατί χωρίς συνεργασίες και ενότητα το κίνημα δεν μπορεί να νικήσει! Ας ελπίσουμε ότι το ΚΚΕ θα αξιοποιήσει την εμπειρία αυτών των εκλογών να βγάλει κάποια διαφορετικά συμπεράσματα. (Η κριτική αυτή ισχύει σε μεγάλο βαθμό και για την ΑΝΤΑΡΣΥΑ που όμως δεν μπορεί να μπει στο ίδιο επίπεδο με το ΚΚΕ λόγω διαφοράς μεγεθών).
Μια νέα αριστερή δυναμική
Η μεγάλη επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ δημιουργεί μια καινούργια δυναμική στην κοινωνία.
Η μαζική υποστήριξη στη βασική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για συνεργασία της Αριστεράς και κυβέρνηση της Αριστεράς, αποτελεί στην πραγματικότητα την αγωνιώδη και σε μεγάλο βαθμό ενστικτώδη προσπάθεια της κοινωνίας να σπάσει τα δεσμά του καπιταλιστικού συστήματος και να χτίσει μια εναλλακτική κοινωνία.
Αυτή η διαδικασία ασφαλώς δεν είναι κάτι απόλυτα συνειδητό, με την έννοια ότι μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που στράφηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν απαραίτητα καθαρούς ιδεολογικούς και πολιτικούς στόχους, ένα σαφές κοινωνικό μοντέλο στο μυαλό τους, ή το τι ακριβώς σημαίνει «εναλλακτική κοινωνία». Ο κόσμος στρέφεται στον ΣΥΡΙΖΑ, ξέροντας περισσότερο «τι δεν θέλει» (το σημερινό καθεστώς, τη σημερινή εξουσία, τη σημερινή πολιτική) αλλά χωρίς να έχει καθαρή εικόνα του «τι θέλει».
Σ’ αυτή την αναζήτηση της βάσης της κοινωνίας, στην προσπάθεια της, ασυνείδητη έστω, να σπάσει τα δεσμά της καπιταλιστικής βαρβαρότητας το σύνολο της Αριστεράς πρέπει να στρατευτεί.
Για να μπορέσει όμως η Αριστερά ή το οποιοδήποτε τμήμα της να φέρει σε πέρας τους στόχους της ανατροπής της σημερινής τάξης πραγμάτων απαιτούνται δύο προϋποθέσεις.
Η πρώτη προϋπόθεση είναι ενωτική προσέγγιση στην υπόλοιπη Αριστερά και στο μαζικό κίνημα. Η δεύτερη είναι ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα που να απαντάει στη σημερινή κρίση και να βάζει τις προϋποθέσεις για μια εναλλακτική κοινωνία στον καπιταλισμό.
Στο βαθμό στον οποίο το δεύτερο μαζικό κόμμα της αριστεράς, το ΚΚΕ, συνεχίσει με το σημερινό «βιολί» του, τότε θα χάσει το τρένο μια και καλή και θα διασπαστεί. Στο βαθμό που το μόνο κόμμα το οποίο προωθεί αυτές τις πρωτοβουλίες και προσπάθειες είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε χρειάζεται την υποστήριξη όλων μας, συνοδευόμενη ασφαλώς από την απαραίτητη κριτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ενωτικός, ναι, αλλά βρίσκεται μακριά από ένα πρόγραμμα καθαρό και συγκεκριμένο που να αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στη σημερινή πάλη ενάντια στην Τρόικα και τη μελλοντική εναλλακτική κοινωνία – ένα πρόγραμμα σοσιαλιστικό.
Επιστροφή στη δεκαετία του ’70;
Από πολλές σκοπιές έχουμε επανάληψη διεργασιών που είχαμε στη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, μια δεκαετία με επαναστατικά χαρακτηριστικά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.
Όπως και τότε έτσι και σήμερα επαναστατικές διεργασίες διαπερνούν την ελληνική κοινωνία (όπως έχουμε γράψει ξανά στο «Ξ»). Όπως και τότε έτσι και σήμερα ένα κόμμα υιοθέτησε μια αριστερή φρασεολογία και χαρακτηριστικά κι έδωσε ελπίδες στην κοινωνία και προοπτικές στους αγώνες της – το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’70, με ένα πολύ αριστερό πρόγραμμα (στην πραγματικότητα πιο αριστερό από ότι του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα) «απογειώθηκε» από το 13% , στο 25% και μετά στο 48% μέσα σε ένα διάστημα έξι χρόνων. Στη συνέχεια , έχοντας αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας, πρόδωσε και τα οράματα και τις ελπίδες του λαού που το εμπιστεύτηκε και έφθασε σήμερα να έχει μετατραπεί σε ένα στυγνό νέο φιλελεύθερο κόμμα της τρόικας και του μνημονίου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα έχει όλες τις δυνατότητες να επαναλάβει ένα άλμα στα ποσοστά του ανάλογο με του ΠΑΣΟΚ στη δεκαετία του ’70 και να θέσει ζήτημα αριστερής διακυβέρνησης και εξουσίας! Αλλά έχει, επίσης, όλες τις προϋποθέσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε μια νέα απογοήτευση, ανάλογη μ’ αυτή που προκάλεσε η εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ!
Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές
Ασφαλώς πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ θα διαμαρτυρηθούν γι’ αυτού του είδους τις «απαισιόδοξες» προβλέψεις. Δεν πρόκειται όμως για απαισιοδοξία. Πρόκειται για μια πολύ ρεαλιστική αντιμετώπιση της πραγματικότητας.
Γιατί δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε την ιστορία της Αριστεράς η οποία είναι γεμάτη τραγωδίες. Τραγωδίες για τις οποίες δεν φταιν μόνο οι εχθροί, μέσα και έξω από τη χώρα (αυτοί εξάλλου τη δουλειά τους κάνουν) αλλά φταιν τα ελλείμματα της Αριστεράς στο επίπεδο των πολιτικών της.
Δεν πρέπει λοιπόν να ξεχνάμε την πορεία του ΠΑΣΟΚ αλλά όχι μόνο αυτό… Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε την προδοσία του ΚΚΕ στη Βάρκιζα κι απέναντι στον Άρη Βελουχιώτη… Όπως δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι μια σειρά ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα, στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, το «Εσωτερικού» στην Ελλάδα, κλπ (το ρεύμα του «Ευρωκομμουνισμού» στο οποίο ανήκει και ο ΣΥΝ) εγκατέλειψαν τις αρχές τους συνεργαζόμενοι με τη Σοσιαλδημοκρατία και διαχειριζόμενα το σύστημα. Και όπως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλοί νέοι σχηματισμοί της Αριστεράς στη δεκαετία του ’90 και του 2000, απέτυχαν παταγωδώς και κατέληξαν ακόμη και να «εξαφανιστούν» από την πολιτική σκηνή, όπως για παράδειγμα η Κομμουνιστική Επανίδρυση στην Ιταλία (PRC) το Σκοτσέζικο Σοσιαλιστικό Κόμμα (SSP) το βραζιλιάνικο P-SOL, κοκ.
Τα συν του ΣΥΡΙΖΑ…
Το μεγάλο πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ενωτική του προσέγγιση προς την υπόλοιπη Αριστερά. Η σημασία αυτού του στοιχείου είναι καταλυτική γιατί η κοινωνία καταλαβαίνει ότι χωρίς τη συνεργασία της Αριστεράς κατ’ αρχήν, και γενικότερα του κινήματος, δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί η επίθεση που δεχόμαστε από την Τρόικα, το ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
Αυτό το ζήτημα «δεν μπορεί» να το κατανοήσει το ΚΚΕ. Κι αυτό είναι, με μια έννοια, «απορίας άξιο» αφού ο Λένιν στον οποίο τόσο συχνά αναφέρονται είναι ο θεμελιωτής της ιδέας του «ενιαίου μετώπου» δηλαδή, με σημερινούς όρους, της συνεργασίας της Αριστεράς. Για να μην αναφέρουμε τον Μαρξ που συνεργαζόταν για την επιτυχία των αγώνων του κινήματος με ιδεολογικούς του αντιπάλους μέσα στις γραμμές του εργατικού κινήματος. Όπως έχουμε κι άλλες φορές γράψει σαν «Ξ», το μόνο που χρειάζεται να κάνουν οι σύντροφοι στο ΚΚΕ (και στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ) είναι να μελετήσουν λίγο σοβαρά το τι γράφει ο Λένιν για το θέμα των συνεργασιών και του «ενιαίου μετώπου» (ιδιαίτερα την περίοδο 1921-2). Αντί γι’ αυτό παρουσιάζουν την άρνηση της συνεργασίας με την υπόλοιπη (μη επαναστατική, κατ’ αυτούς) αριστερά σαν το αποκορύφωμα της επαναστατικής δράσης και τακτικής.
Σε συνδυασμό με την ενωτική αυτή προσέγγιση ο ΣΥΡΙΖΑ έθεσε για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες τον στόχο της κυβέρνησης της Αριστεράς. Ξαφνικά, εκεί που η κοινωνία ένιωθε πως αυτή η προσδοκία είχε κάπου χαθεί, είχε εξαφανιστεί από προσώπου γης, βλέπει τον στόχο αυτό να επιστρέφει ξανά!
Τέλος ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε έμφαση στην πάλη μαζί με τους υπόλοιπους εργαζομένους στην Ευρώπη, θέτοντας τον στόχο πανευρωπαϊκών ανατροπών, και εξηγώντας ότι το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Κάτι πολύ σωστό, ιδιαίτερα στην Ελλάδα όπου ένα σημαντικό κομμάτι της Αριστεράς αναζητά λύσεις στην κρίση σε εθνικό επίπεδο.
…και η αχίλλειος πτέρνα του
Όμως όλα τα πιο πάνω θετικά του ΣΥΡΙΖΑ δεν φτάνουν για να υπάρξει διέξοδο στο τέλμα στο οποίο βρίσκεται η οικονομία και κοινωνία. Και ο λόγος γι’ αυτό είναι ένας: οι προτάσεις που κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για διέξοδο από την κρίση δεν ξεπερνούν τα όρια του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν αναγνωρίζει δηλαδή ότι μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού δεν μπορούν να υπάρξουν λύσεις στα σημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία και κοινωνία. Σαν αποτέλεσμα οι προτάσεις είναι λειψές – ο ΣΥΡΙΖΑ, με άλλα λόγια, φτάνει μέχρι τη μέση του δρόμου δεν ολοκληρώνει αυτή την πορεία.
Με το θέμα του προγράμματος έχουμε καταπιαστεί αναλυτικά σε μια σειρά άρθρα μας1. Στα πλαίσια αυτού του άρθρου θα καταπιαστούμε μόνο με μία πτυχή.
Ο Αλέξης Τσίπρας έχει επαναλάβει σε όλους τους τόνους ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει τα ηνία της χώρας θα καταγγείλει το μνημόνιο κι ότι δεν πρόκειται να δώσει ούτε ένα ευρώ για το χρέος αν πρώτα δεν πληρωθούν οι μισθοί και συντάξεις του ελληνικού λαού και δεν καλυφθούν οι κοινωνικές δαπάνες που χρειάζεται η κοινωνία. Με αυτή την γενική την πρόταση συμφωνεί η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων εργαζομένων, ανέργων, νέων, συνταξιούχων και φτωχών που κτυπιούνται από την κρίση.
Αυτό που δεν λέει όμως η πρόταση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι αν την επόμενη περίοδο κατάφερνε να συγκροτήσει μια κυβέρνηση της Αριστεράς που να εφαρμόσει την πολιτική που περιγράφει, την επόμενη «μέρα» η τρόικα θα επιχειρήσει να σταματήσει τη χορήγηση των δανείων που έχουν συμφωνηθεί, με στόχο την έξωση της Ελλάδας απ’ το ευρώ. Τότε, αν το υπόλοιπο ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα δεν είναι σε μια φάση ενεργής στήριξης, συνεργασίας και κοινών αγώνων με το ελληνικό εργατικό κίνημα, ο στόχος της Τρόικας θα στεφθεί με επιτυχία και η Ελλάδα θα βρεθεί εκτός ευρώ. Κι εξηγούμε.
Ξανά, το θέμα του ευρώ
Πολύ σωστά ο Αλέξης Τσίπρας και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ εξηγούν ότι δεν έχουμε λόγο να θέλουμε να φύγουμε το ευρώ – αυτό καθ’ εαυτό.
Αυτό που έχει υποχρέωση η Αριστερά είναι να πει «ΟΧΙ» σε όλες τις αντιλαϊκές πολιτικές που εκπορεύονται από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Από τη στιγμή που μια αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα αρνηθεί, όπως οφείλει, να εφαρμόσει τις πολιτικές της ΕΕ, τότε οι Βρυξέλες θα στραφούν με μένος εναντίον της – για την πετάξουν εκτός ευρώ.
Η μόνη δυνατότητα της ελληνικής κοινωνίας, σ’ αυτές τις συνθήκες, να αντιμετωπίσει την επίθεση αυτή των Βρυξελών θα είναι αν έχει την ενεργή στήριξη του εργατικού κινήματος στην υπόλοιπη Ευρώπη, ή τουλάχιστον ενός μεγάλου μέρους της, για παράδειγμα της Νότιας Ευρώπης. Αν η απόσταση του υπόλοιπου ευρωπαϊκού κινήματος από το ελληνικό είναι μεγάλη, όπως είναι στην παρούσα συγκυρία, τότε η Ελλάδα θα βρεθεί αναπόφευκτα εκτός ευρώ.
Αυτή την προοπτική ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ευθύνη να την εξηγήσει στην κοινωνία και στο εργατικό κίνημα και να προβάλει τις λύσεις που προτείνει.
Γιατί η έξωση της Ελλάδας απ’ το ευρώ και η επιστροφή της στη δραχμή θα προκαλέσει ένα σοκ στην οικονομία, ένα απότομο βάθεμα της ύφεσης. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί την εξουσία –όπως σωστά κάνει– έχει ευθύνη να προειδοποιήσει γι’ αυτά τα ενδεχόμενα, γιατί διαφορετικά η κοινωνία που τον στήριξε θα στραφεί εναντίον του, κατηγορώντας τον για εξαπάτηση! Κι έχοντας προειδοποιήσει γι’ αυτά τα ενδεχόμενα, να εξηγήσει πώς θα τα αντιμετωπίσει.
Αυτό επαναφέρει το θέμα του συνολικού προγράμματος που απαιτείται για έξοδο από την κρίση – γιατί δεν είναι αρκετό να λες «έξω απ’ το μνημόνιο».
Ξανά, για το πρόγραμμα
Το ελληνικό εργατικό κίνημα δεν έχει λόγο να φοβάται την επιστροφή στη δραχμή, αν η πολιτική της κυβέρνησης της Αριστεράς απαντά στην συνεχιζόμενη κρίση με μια σειρά από μέτρα:
- Άρνηση αποπληρωμής του χρέους. Γιατί χρειαζόμαστε το σύνολο των 350 δισ. € που θα ξοδευτούν για την αποπληρωμή, να μείνουν στη χώρα για να επενδυθούν στην οικονομία και να αλλάξουν τις ζωές των εργαζομένων.
- Άμεση εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος. Γιατί χωρίς αυτό το μέτρο δεν μπορεί να υπάρξει κανένας σχεδιασμός και να γίνουν επενδύσεις στην οικονομία.
- Εθνικοποίηση όλων των στρατηγικών τομέων της οικονομίας για να μπορέσει να σχεδιαστεί η οικονομία και με μοχλό αυτές τις επιχειρήσεις να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις
- Επιλογή των βασικών τομέων στο οποίο μια κυβέρνηση των εργαζομένων θα στραφεί για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, όπως, υποδομές, κοινωνικές δαπάνες σε Παιδεία, Υγεία και εργατική κατοικία. Σχεδιασμός και επενδύσεις στην αγροτική παραγωγή, τον τουρισμό και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τομείς στους οποίους η ελληνική οικονομία έχει εξαιρετικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και αξιοποιώντας να μπορεί πραγματικά να μεταμορφωθεί. Το θέμα του ορυκτού πλούτου στο οποίο η Ελλάδα έχει πλεονεκτήματα είναι σοβαρό ζήτημα, αλλά πρέπει να επανεξεταστεί από τη σκοπιά των επιπτώσεων στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες
- Επαναφορά των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μέσα κι έξω από τη χώρα και κρατική διαχείριση του εξωτερικού εμπορίου για να μπορέσει η οικονομία να αντιμετωπίσει την πίεση που θα δεχτεί από τους ξένους καπιταλιστές και κερδοσκόπους.
- Θεσμοθέτηση του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου και διαχείρισης σε όλο το φάσμα της παραγωγής. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί η διαφθορά και τα σκάνδαλα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, καθώς και η διαφθορά που μαστίζει το δημόσιο τομέα σε συνθήκες καπιταλισμού.
- Τέλος αυτή η πάλη πρέπει να έχει πανευρωπαϊκή προοπτική στοχεύοντας καταρχήν στις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Τελικός μας στόχος δεν μπορεί να είναι άλλος από μια σοσιαλιστική Ευρώπη. Στο βαθμό που αυτός ο στόχος τοποθετείται μακριά, μπορούμε να στοχεύσουμε σ’ ένα πρώτο βήμα, που είναι μια ομοσπονδία σε σοσιαλιστική βάση των χωρών της Νότιας Ευρώπης (και της Ιρλανδίας που επίσης μαστίζεται από την κρίση του χρέους) με ένα δικό τους νόμισμα, για να αντιμετωπίσουν από κοινού την επίθεση που αναπόφευκτα θα δεχτούν από το διευθυντήριο των Βρυξελλών και τις «αγορές».
Αναγκαιότητα
Όλα τα πιο πάνω δεν αποτελούν κάποιου είδους επαναστατικό ρομαντισμό. Η αναγκαιότητα ενός σοσιαλιστικού προγράμματος που να θέσει τις βάσεις για το ξεπέρασμα του καπιταλιστικού συστήματος και για το χτίσιμο μιας κοινωνίας ισότητας, δικαιοσύνης, στην υπηρεσία των λαϊκών στρωμάτων, είναι μεγαλύτερη από ποτέ! Είναι επίκαιρη όσο δεν ήταν ποτέ!
Μόνο πάνω σ’ αυτή τη βάση ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να προχωρήσει! Πάνω σ’ αυτή τη βάση η υπόλοιπη Αριστερά (πχ τμήματα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ) έχει ευθύνη να παρέμβει, να συμβάλει, να στηρίξει κάθε θετικό βήμα του ΣΥΡΙΖΑ και να κάνει την κριτική της σε κάθε ανεπάρκεια. Για να μπορέσουμε να αποφύγουμε νέες τραγωδίες για το εργατικό μας κίνημα και την Αριστερά.
_____________________
