Εδώ και λίγους μήνες η κυβέρνηση έκανε την πρώτη απόπειρα να εξασφαλίσει ότι τα σχέδια της για τη διαχείριση των απορριμμάτων (σχέδια για φαραωνικές εγκαταστάσεις με βασική έμφαση την «ενεργειακή αξιοποίηση» – καύση των σκουπιδιών προς όφελος των μεγαλοεργολάβων) δε θα συναντήσουν εμπόδια. Αυτό που φοβούνται, είναι το ενδεχόμενο τα σχέδια αυτά να σκοντάψουν πάνω σε κάποιον ή κάποιους «απείθαρχους» δήμους, που ενδεχομένως θα προσπαθήσουν να εφαρμόσουν το εναλλακτικό μοντέλο της τοπικής διαχείρισης των σκουπιδιών τους. Έτσι, το ΥΠΕΣ προωθεί ένα νέο σχέδιο («Κώδικα Αυτοδιοίκησης») το οποίο αφαιρεί ουσιαστικά από τους δήμους την αρμοδιότητα διαχείρισης των απορριμμάτων που παράγουν, αφήνοντάς τους μόνο την ευθύνη της αποκομιδής[1]. Μέχρι σήμερα το σχέδιο του ΥΠΕΣ είναι παγωμένο, ωστόσο είναι σίγουρο ότι θα επανέλθει.
Αυτό τουλάχιστον υποδηλώνει η μεταφορά της σύγκρουσης στο επίπεδο των περιφερειών. Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση προσπαθεί πλέον να κρατήσει το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων υπό τον αυστηρό έλεγχο της, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που τμήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης αναζητούν εναλλακτικές μορφές διαχείρισης των σκουπιδιών που παράγουν. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι βέβαια ήταν οι δηλώσεις της νέας περιφερειάρχη Αττικής ότι θα ακυρώσει τους διαγωνισμούς για τις τέσσερις μονάδες που προβλέπεται να κατασκευαστούν από τον ΠΕΣΔΑ (Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων) και θα τον αναθεωρήσει με βάση τη λογική της αποκεντρωμένης διαχείρισης.
Έτσι, προκειμένου να αποφύγει και αυτό το εμπόδιο, η κυβέρνηση μέσω του νέου σχεδίου νόμου για την «Ενίσχυση της Ανακύκλωσης και βελτίωση της Διαχείρισης των Αποβλήτων» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προσπαθεί να περιορίσει τα περιθώρια κινήσεων των περιφερειών. Μάλιστα, ο χρόνος που δίνει για «διαβούλευση», όχι μόνο για τη συγκεκριμένη ρύθμιση, αλλά συνολικά για τα θέματα του νομοσχεδίου είναι προκλητικά λίγος.
Παρακάτω δημοσιεύουμε τη σχετική ανακοίνωση της «Πρωτοβουλίας Συνεννόησης για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων» – ΠΡΩΣΥΝΑΤ (που δημοσιεύτηκε στις 19/11/14).
Ευθεία πολιτική παρέμβαση στην αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ
Σε δημόσια διαβούλευση έθεσε το ΥΠΕΚΑ, από σήμερα μέχρι και την ερχόμενη Τετάρτη 26 Νοεμβρίου, το Σχέδιο Νόμου για την «Ενίσχυση της Ανακύκλωσης και βελτίωση της Διαχείρισης των Αποβλήτων».
Με δεδομένο το γεγονός ότι το σύστημα της εναλλακτικής διαχείρισης είναι διάτρητο και έχει υποστεί πολύ σκληρή κριτική, το χρονικό διάστημα της μιας βδομάδας για τη δημόσια διαβούλευση, για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, κεντρικό της διαχείρισης των αποβλήτων, είναι απαράδεκτο.
Η πρώτη ανάγνωση του σχεδίου νόμου δείχνει ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές αλλαγές στη δομή του συστήματος, παρά μόνο επιμέρους παρεμβάσεις, όπως η χωριστή διαλογή των υλικών συσκευασίας, ένας βελτιωμένος στόχος για την προδιαλογή βιοαποβλήτων ή η μείωση του επιτρεπόμενου ποσοστού των αποθεματικών των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΕΔ).
Το σχέδιο νόμου, όμως, κρύβει και μια πολιτική παρέμβαση μεγάλου μεγέθους, αφού με τη γνωστή τακτική των τροπολογιών, επιχειρείται η περιχαράκωση των περιφερειακών σχεδιασμών (ΠΕΣΔΑ) που βρίσκονται σε διαδικασία αναθεώρησης, στο αυστηρό πλαίσιο των φιλοεργολαβικών επιλογών της κυβέρνησης. Έτσι όπως τις έχουμε γνωρίσει με τις δημοπρατήσεις, μέσω ΣΔΙΤ, φαραωνικών έργων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων.
Πιο συγκεκριμένα, με το άρθρο 17:
- Η γνώμη του ΥΠΕΚΑ για το περιεχόμενο των ΠΕΣΔΑ, από συμβουλευτική γίνεται υποχρεωτική, με το πρόσχημα της διασφάλισης της συμβατότητάς τους με τον εθνικό σχεδιασμό.
- Δίνεται η δυνατότητα στο ΥΠΕΚΑ να παρακάμπτει τις περιφέρειες και τους περιφερειακούς φορείς διαχείρισης, καταρτίζοντας «με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου ειδικό σχέδιο δράσης για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων μιας Περιφέρειας, ή μέρους αυτής, όπου θα προβλέπονται και οι σχετικές διαδικασίες για την εφαρμογή του, έως ότου καταστούν λειτουργικές οι προβλέψεις του οικείου ΠΕΣΔΑ, εφόσον συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος, σε περιπτώσεις υποθέσεων καταγγελίας παραβίασης νομοθεσίας τη ΕΕ για τα απόβλητα που εκδικάζονται από το ΔΕΕ βάσει των διαδικασιών του άρθρου 260 της ΣΛΕΕ».
Είναι προφανές ότι ΥΠΕΚΑ και κυβέρνηση θέλουν να προλάβουν ανεπιθύμητες εξελίξεις, γι αυτούς και για τα συμφέροντα που εξυπηρετούν, τώρα που συζητείται η αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ. Ιδιαίτερα δε στην περιφέρεια Αττικής, της οποίας η νέα διοίκηση έχει μιλήσει για αποκεντρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων και για ακύρωση των διαγωνισμών για τα τέσσερα εργοστάσια επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, που αποτελούν και το «φιλέτο» του προωθούμενου σχεδιασμού.
