«Το άτυπο σύνθημα [της συνάντησης COP26] ήταν ”κρατήστε το 1,5 ζωντανό”. Αλλά για να έχουμε καλές πιθανότητες να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, η παγκόσμια παραγωγή άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου πρέπει να αρχίσει να μειώνεται άμεσα και απότομα. Τίποτα από όσα προέκυψαν από τη Γλασκόβη δεν υποδηλώνει ότι αυτό θα συμβεί.»
Όταν αυτά τα γράφει η Φαϊνάνσιαλ Τάιμς (FT) μια από τις πιο έγκυρες εφημερίδες του διεθνούς καπιταλισμού, τότε δεν υπάρχουν πολλά για να προσθέσει κανείς.
«Μετά τη Γλασκόβη», συμπληρώνει η FT, «είναι καιρός να αναγνωρίσουμε ότι οι διαπραγματεύσεις για το κλίμα που γίνονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ δεν έχουν αποτέλεσμα».
Τα συμπεράσματα και η απογοήτευση της FT είναι αυτά που κυριαρχούν σε όλα τα σοβαρά έντυπα των καπιταλιστών διεθνώς – όπως και στην Ελλάδα. Κατανοούν ότι κάτι πραγματικά δραστικό πρέπει να γίνει για να σταματήσει η καταστροφή του περιβάλλοντος αλλά δεν βλέπουν να γίνεται. Αρχικά επένδυσαν πολλά στη συνάντηση COP26 την πιο σημαντική συνάντηση από αυτή του Παρισιού του 2015.
Όμως η συνάντηση δεν κατέληξε σε τίποτε συγκεκριμένο, παρά μόνο στο ότι θα γίνουν σοβαρές προσπάθειες να μειωθούν τα αέρια του θερμοκηπίου. Δεν χρειαζόταν κοτζαμ παγκόσμια συνάντηση για να το ακούσουμε αυτό, το επαναλαμβάνουν διαρκώς…
Ακόμα παρουσιάστηκε σαν μια επιτυχία της διάσκεψης το γεγονός ότι οι αντιπρόσωποι αποφάσισαν να συναντιούνται κάθε χρόνο. Όμως αυτό το κάνουν στην ουσία έτσι κι αλλιώς, αφού από το 1992 που ξεκίνησαν αυτές οι συναντήσεις έχουν ήδη κάνει 26 (σε 29 χρόνια).
Οι διάφορες χώρες έθεσαν οι ίδιες τους δικούς τους στόχους για μείωση των εκπομπών – πρόκειται για εθελούσιες «δεσμεύσεις». Σύμφωνα όμως με όλους τους αναλυτές που ασχολούνται σοβαρά με το περιβάλλον ακόμα και αν όλοι τηρήσουν τις «δεσμεύσεις» τους (μπορούμε να πούμε από πριν πως αυτό είναι εξαιρετικά αμφίβολο) δεν υπάρχει καμία περίπτωση να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, που αποτελεί τον στόχο του ΟΗΕ και όλων αυτών των συναντήσεων.
Πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση
Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Greenpeace, η συγκέντρωση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα (CO2), του βασικότερου αερίου που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν έχει υπάρξει τόσο υψηλή εδώ και τουλάχιστον 2 εκατομμύρια χρόνια. Τα τελευταία 5 χρόνια είναι τα πιο θερμά από το 1850 όταν ξεκίνησε η καταγραφή των θερμοκρασιών του πλανήτη.
Η κλιματική κρίση είναι μια πραγματικότητα που δεν χρειάζεται στατιστικές και πίνακες για να γίνει κατανοητή. Ο πλανήτης τη ζει σε διαρκή βάση: καύσωνες, ξηρασίες και πείνα, φονικές πυρκαγιές, καταστροφικές πλημμύρες και καταιγίδες, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, λιώσιμο των πάγων κλπ. Όλα αυτά συμβαίνουν όταν είμαστε στον 1,1 βαθμό Κελσίου, πάνω από την προβιομηχανική εποχή. Είμαστε επομένως μόνο στην αρχή…
Αν δεν σταματήσει άμεσα η περιβαλλοντική καταστροφή μετά από κάποιο στάδιο θα αυτοτροφοδοτείται, ενώ αρκετοί επιστήμονες θεωρούν ότι η διαδικασία της αυτοτροφοδότησης έχει ήδη ξεκινήσει. Πέρα από τα πιο πάνω που θα πολλαπλασιαστούν δραματικά και σε έκταση και σε ένταση όσο βαθαίνει η περιβαλλοντική κρίση, νησιά και παράλια θα βυθιστούν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, της οποίας η στάθμη αναμένεται να ανέβει κατά 7 μέτρα αν όχι περισσότερο λόγω της υπερθέρμανσης των ωκεανών που προκαλεί τη διαστολή τους και του λιωσίματος των πάγων.
Αυτό υπολογίζεται πως θα προκαλέσει σωρευτικά 1 δισεκατομμύριο πρόσφυγες. Ας αναλογιστούμε ποιες θα είναι οι κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες από κάτι τέτοιο όταν 4 μόνο εκατομμύρια προσφύγων από τη Συρία προκάλεσαν αλυσιδωτές πολιτικές κρίσεις στην ΕΕ.
Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρει το bloomberg.com (12-11-2021) ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) υπολογίζει πως η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων μπορεί να μειωθεί κατά 30% μέσα στις επόμενες δεκαετίες την ίδια στιγμή που η ζήτηση για τρόφιμα αναμένεται να αυξηθεί κατά 50%. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους κάτω από τα όρια της πείνας, επιπλέον των 856,4 εκατομμυρίων που είναι σήμερα υποσιτιζόμενοι.
Οι «αποφάσεις» της COP26 –ακόμα και αν οι διάφορες χώρες εφαρμόσουν τις δεσμεύσεις τους– οδηγούν σύμφωνα με τους ερευνητές σε αυξήσεις της θερμοκρασίας που θα κυμαίνονται ανάμεσα στους 2 και τους 3 βαθμούς Κελσίου. Όπως αναφέρει το in.gr, σύμφωνα με ανάλυση της οργάνωσης Climate Tracker οδηγούμαστε σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,4 βαθμούς Κελσίου.
Κυριολεκτικά για κλάματα
«Θέλω να απολογηθώ στους συνέδρους… Λυπάμαι πάρα πολύ (σ.σ.: Ι am deeply sorry)… για τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία…».
Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε την ομιλία του για το κλείσιμο των διαδικασιών της διάσκεψης ο βρετανός πρόεδρος του COP26, Αλοκ Σάρμα, μπροστά στους προέδρους, πρωθυπουργούς και υπουργούς από τις 200 περίπου χώρες που είχαν συγκεντρωθεί στην Γλασκόβη για την COP26.
Αναγκάστηκε να σταματήσει για αρκετά δευτερόλεπτα για να συγκρατήσει τα δάκρυα που τον έπνιγαν. Συγκινημένοι από τον ευσυγκίνητο πρόεδρό τους οι αντιπρόσωποι ξέσπασαν σε χειροκρότημα. Μετά από αυτό είναι σίγουρο πως όλοι αυτοί οι καλοπληρωμένοι και διεφθαρμένοι απολογητές του κατεστημένου ένοιωθαν πολύ καλύτερα ψυχολογικά.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω οι συναντήσεις που οργανώνει ο ΟΗΕ για το κλίμα με το όνομα COP (Conference Of the Parties) ξεκίνησαν το 1992. Όμως σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξάνονται διαρκώς, καταρρίπτοντας νέα ρεκόρ σχεδόν κάθε χρόνο, με σπάνιες εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα το 2020 όταν κατέρρευσε η διεθνής παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα λόγω της πανδημίας.
Η συνάντηση ξεκίνησε το Σάββατο 30 Οκτώβρη και θα τελείωνε την Παρασκευή 12 του μηνός στις 6 το απόγευμα. Τελικά τελείωσε το βράδυ του Σαββάτου 13 Νοέμβρη. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν μέχρι την τελευταία στιγμή καθώς υπήρξε μια σοβαρή εμπλοκή. Δύο μέρες πριν η Ινδία, με την υποστήριξη της Κίνας κατάθεσε μια τροποποίηση στο τελικό κείμενο που αντικαθιστούσε το στόχο της σταδιακής «κατάργησης» της χρήσης του γαιάνθρακα (όπως είναι ο λιγνίτης ή το κάρβουνο που βγαίνει από τα ανθρακωρυχεία, το coal) με το στόχο της σταδιακής «μείωσης» της χρήσης του γαιάνθρακα.
Με άλλα λόγια η COP26 δεν κατάφερε καν να συμφωνήσει ότι κάποια στιγμή θέλει να καταργήσει τη χρήση του κάρβουνου και του λιγνίτη, των πιο ρυπογόνων μέσων παραγωγής ενέργειας, συμφώνησε ότι θέλει απλά να τη μειώσει.
Για την τροποποίηση αυτή της Ινδίας και της Κίνας έγινε πολλή συζήτηση, ότι δηλαδή αυτή πήγε πίσω τη σύνοδο κλπ. Στην πραγματικότητα εδώ υποκρύπτεται, και πάλι, μια γερή δόση υποκρισίας.
Γιατί ενώ το αρχικό κείμενο που θα συνόψιζε τα συμπεράσματα της COP26 αναφερόταν στην επιδίωξη της κατάργησης της χρήσης κάρβουνου και λιγνίτη, δεν έκανε αντίστοιχη αναφορά στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο.
Με άλλα λόγια οι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, όπως οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία, η Νορβηγία κλπ θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αντλούν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία που στηρίζονται στο κάρβουνο και το λιγνίτη, θα έπρεπε να δεσμευτούν στην κατάργησή τους. Φυσικά αυτές αρνήθηκαν να συμφωνήσουν.
«Εθνικά» συμφέροντα και καπιταλισμός
Το επιχείρημα υπέρ της κατάργησης κατ’ αρχήν του κάρβουνου και του λιγνίτη στηρίζεται στο ότι όταν αυτοί καίγονται για να παράγουν ενέργεια, προκαλούν τις μεγαλύτερες εκλύσεις αερίων του θερμοκηπίου.
Καμιά όμως άρχουσα τάξη δεν είναι διατεθειμένη να θυσιάσει τα δικά της συμφέροντα για χάρη της υγείας των υπολοίπων. Η χρήση αυτών των γαιανθράκων αποτελεί την πιο φτηνή, και ταυτόχρονα ρυπογόνο, μέθοδο παραγωγής ενέργειας. Η εγκατάλειψη τους, για να στραφεί η οικονομία στη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) κοστίζει – και τελικά κάνει κάθε τελικό προϊόν που παράγεται πιο ακριβό λόγω της πιο ακριβής ενέργειας που χρησιμοποιήθηκε για να το παράγει. Κανένας καπιταλιστής δεν θυσιάζει τα κέρδη του για χάρη του συνόλου – αν το κάνει απλά θα πάψει να είναι καπιταλιστής, γιατί θα τον «κατασπαράξουν» οι άλλοι συνάδελφοί του. Αυτό ισχύει και για τα κράτη μέσα στο παγκόσμιο καπιταλιστικό πλαίσιο που ζούμε.
Αυτός ο φυσικός νόμος στη διαδικασία λειτουργίας του καπιταλισμού, εντείνεται στις σημερινές συνθήκες του εμπορικού πολέμου ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα. Δεν έχουμε απλά τον συνήθη ανταγωνισμό για μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας της διεθνείς αγορές ανάμεσα στις μεγάλες οικονομίες, έχουμε την πάλη για κυριαρχία στην πλανήτη ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα. Ο ανταγωνισμός γίνεται έτσι πολύ πιο οξύς.
Γιατί δεν επιδοτούν το κόστος προσαρμογής
Το θέμα του κόστους της προσαρμογής των λιγότερο ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών αφορά στην πραγματικότητα την πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη – που ονομάζονται «αναπτυσσόμενες». Η συμμετοχή τους στη ρύπανση του πλανήτη είναι πολύ μικρή βέβαια, αφού το βάρος τους στην διεθνή οικονομία είναι μικρό. Μόνο οι ΗΠΑ και η Κίνα, ενδεικτικά, προκαλούν το 40% των ρύπων. Όμως αν είναι να υπάρξει μια συνολική μετάβαση με τη συμμετοχή αυτών των χωρών (για να σταματήσουν πχ να καίγονται τα τροπικά δάση της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας), θα πρέπει να δεχτούν την απαιτούμενη οικονομική βοήθεια από τις πλούσιες βιομηχανικές χώρες. Αυτό αποτελεί μια γενική παραδοχή σε όλες τις συναντήσεις για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της COP26.
Από το 2009 οι πλούσιες χώρες υποσχέθηκαν να προσφέρουν 100 δις δολάρια το χρόνο στις φτωχές χώρες για να βοηθήσουν τη μετάβαση. Αυτό ήταν ένα από σημεία πάνω στα οποία βασίστηκε και η Συμφωνία του Παρισιού το 2015, ώστε να δοθεί η μάχη για τον 1.5 βαθμό Κελσίου. Τα ποσά αυτά δεν δόθηκαν ποτέ.
Στην COP26 επανακαθόρισαν το στόχο αυτό για το 2022-3. Πέρα όμως από την τεράστια καθυστέρηση –που φανερώνει όμως την εγκληματική στάση των «ανεπτυγμένων» για το κλίμα– υπάρχει κι ένα άλλο στοιχείο: τα λεφτά αυτά, στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν αποτελούν δωρεάν βοήθεια, αλλά… δάνεια. Σύμφωνα με την γνωστή ανθρωπιστική οργάνωση OXFAM από αυτό το ποσό μόνο το 1/5 είναι δωρεές, τα υπόλοιπα 4/5 είναι δάνεια!
Νέα δάνεια λοιπόν στον υπερχρεωμένο «παγκόσμιο Νότο» ο οποίος δεν μπορεί να ξοφλήσει τα προηγούμενα – ιδού, ο ανθρωπισμός και το ενδιαφέρον για το περιβάλλον σ’ όλο τους το μεγαλείο!
Η αποψίλωση των δασών και το μεθάνιο
Ο πρόεδρος του COP26 δήλωσε πως μπορεί η συμφωνία να μην ήταν αυτή που θα ήθελαν αλλά ήταν σημαντικό να υπάρχει συμφωνία (σε ελεύθερη μετάφραση, συμφωνία να ‘ναι κι ότι να ‘ναι). Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε πως η συμφωνία για τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου παραμένει ζωντανή «αλλά βρίσκεται σε τεχνητή υποστήριξη». Ούτε εδώ χρειάζονται σχόλια.
Η γνωστή Σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούμπεργκ που το 2019 έδωσε το έναυσμα για το παγκόσμιο κίνημα της νεολαίας για την προστασία του περιβάλλοντος, κατάγγειλε τους ηγέτες των 200 χωρών που μαζεύτηκαν στη Γλασκώβη για πολύ «μπλα – μπλά». Δεν έχει άδικο. Πήραν κι άλλες αποφάσεις οι μεγάλοι του πλανήτη, στις οποίες πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι ΗΠΑ (είναι προφανές ότι ο Μπάιντεν προσπαθεί να απαλλαγεί από την κληρονομιά του προκατόχου του ο οποίος τον χειμώνα του 2016 έλεγε «…χιονίζει στη Ν. Υόρκη, χρειαζόμαστε την υπερθέρμανση του πλανήτη»).
Έτσι πολλές χώρες (γύρω στις 100) υπόγραψαν μια μεταξύ τους συμφωνία (εθελούσια) για μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Καθώς επίσης και για σταμάτημα της αποψίλωσης των δασών μέσα στο ίδιο διάστημα.
Όμως και εδώ καμία συγκεκριμένη δέσμευση – βασικά ένα ευχολόγιο.
Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι ανάμεσα στις κυβερνήσεις που συμφώνησαν στο σταμάτημα της αποψίλωσης των δασών ήταν και αυτή του Μπολσονάρο, από τη Βραζιλία. Όπως αναφέρει το Al Jazeera
“Ανάμεσα στο 2009 και το 2018 ο μέσος ρυθμός αποψίλωσης του Αμαζονίου ήταν 6.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα το χρόνο. Από το 2019 που βρίσκεται στην κυβέρνηση ο Μπολσονάρο ο μέσος ετήσιος όρος ανέβηκε στα 10.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα… Μέσα στον Οκτώβρη αποψιλώθηκαν 877 τετραγωνικά χιλιόμετρα τροπικού δάσους του Αμαζονίου, που αποτελεί μία αύξηση κατά 5% των εκτάσεων που είχαν αποψιλωθεί τον ίδιο μήνα του 2020…».
Αυτά λοιπόν είναι τα αποτελέσματα, στην πράξη, των πολιτικών του Μπολσονάρο, ο οποίος όμως δεν είχε κανένα πρόβλημα πηγαίνοντας στην Γλασκόβη να… δεσμευτεί ότι μέχρι το 2030 θα έχει σταματήσει η αποψίλωση του Αμαζονίου (εννοώντας προφανώς ότι θα έχει μείνει από τον Αμαζόνιο).
Συμπερασματικά
Αν δεν κατέληξαν κάπου οι ισχυροί του πλανήτη δεν είναι γιατί είναι «χαζοί». Είναι γιατί είναι καπιταλιστές – και σαν τέτοιοι είναι εγκληματίες ενάντια στις κοινωνίες και τον πλανήτη και θα συνεχίσουν να είναι.
Η «αδυναμία» τους να βρουν τρόπο να ξεπεράσουν την κλιματική κρίση τους οδηγεί σε σπασμωδικές ενέργειες όπως το να φυτεύουν τερατώδεις ανεμογεννήτριες σε βουνά, δάση ακόμα και περιοχές Νατούρα, καταστρέφοντας το περιβάλλον στο όνομα της διάσωσής του.
Είναι ανίκανοι να πετύχουν μια οργανωμένη μετάβαση από τις «βρώμικες» στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γιατί κάτι τέτοιο απαιτεί σοβαρό διεθνή συντονισμό που δεν μπορούν να πετύχουν.
Αποτέλεσμα είναι ενεργειακές κρίσεις όπως η παρούσα, στην οποία η τιμή του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και του ηλεκτρικού, έχει εκτιναχθεί στα ύψη γιατί, ανάμεσα σε άλλα, οι ανεμογεννήτριες δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα το καλοκαίρι που πέρασε, γιατί οι άνεμοι ήταν ασθενείς.
Έχουμε εξηγήσει αναλυτικά σε άλλα άρθρα μας τον τρόπο που η λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος στην πραγματικότητα βάζει φρένο σε κάθε σοβαρή προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, γιατί το σύστημα βασίζεται στο κέρδος και στον ανταγωνισμό, επιχειρηματικό και εθνικό. Δεν μπορεί και δεν πρόκειται να θυσιάσει τα κέρδη του και τη μάχη για κυριαρχία για χάρη τους περιβάλλοντος και δεν μπορεί να πετύχει ουσιαστικό διεθνή συντονισμό λόγω των μεταξύ τους εθνικών ανταγωνισμών.
Θα κάνει πάντα «πολύ λίγα και πολύ αργά», πάντα στο παραπέντε, πάντα σπασμωδικά και αναποτελεσματικά. Αυτό που χρειάζεται για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής κρίσης είναι:
- Ξεκάθαροι και δεσμευτικοί στόχοι, όχι απλά για συγκράτηση αλλά για αντιστροφή της διαδικασίας υπερθέρμανσης, με δραστική μείωση των εκπομπών ρυπογόνων αερίων
- Άμεσο σταμάτημα της αποψίλωσης των δασών και της καταστροφής των ωκεανών που απορροφούν και συγκρατούν το διοξείδιο του άνθρακα.
- Ξεκάθαρα, συγκεκριμένα και δεσμευτικά σχέδια για απαλλαγή από γαιάνθρακες και υδρογονάνθρακες μέχρι το τέλος της παρούσας δεκαετίας.
- Κοινωνικοποίηση των εταιρειών ενέργειας – εξόρυξης πετρελαίου, φυσικού αερίου, λιγνίτη κλπ και παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Η παραγωγή ενέργειας δεν γίνεται να έχει σαν κίνητρο το κέρδος.
- Κοινωνικοποίηση των συγκοινωνιών και μεταφορών. Το τρένο να αντικαταστήσει τα αεροπλάνα όπου είναι δυνατό. Υπάρχουν τρένα που κινούνται με ταχύτητες εκατοντάδων χιλιομέτρων την ώρα, επομένως πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις στις υποδομές. Οι αστικές συγκοινωνίες να είναι υψηλής ποιότητας και δωρεάν ώστε ο κόσμος να έχει σοβαρά κίνητρα να σταματήσει να χρησιμοποιεί αυτοκίνητο.
- Αποφασιστική αλλά καλά οργανωμένη στροφή σε ΑΠΕ και άλλες μορφές πράσινης ενέργειας όπως το υδρογόνο ώστε να μην δημιουργούνται μεγάλες ελλείψεις στην ενέργεια που να απογειώνουν τις τιμές.
- Σοβαρή μελέτη για το που τοποθετούνται οι ΑΠΕ – όχι στην εξοργιστική καταστροφή των βουνών των δασών και των παραλιών στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος.
- Εντατικοποίηση της έρευνας για αποθήκευση της ενέργειας, με τρόπους φιλικούς προς το περιβάλλον (μπαταρίες που έχουν λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον όπως π.χ. οι μπαταρίες υγροποίησης αέρα, υδρογόνο, κλπ)
- Ένα διεθνές σχέδιο για το συντονισμό των προσπαθειών – η απαίτηση να συμφωνήσουν όλοι σε όλα είναι αφελής, θα πρέπει να προχωρήσουν οι χώρες που είναι διατεθειμένες να προχωρήσουν και στη συνέχεια να πιεστούν οι υπόλοιπες να ακολουθήσουν.
Οι κυβερνήσεις των καπιταλιστών δεν είναι σε θέση να πάρουν τέτοια μέτρα, γιατί δεν θέλουν το κράτος να παρεμβαίνει στην οικονομία (την οποία οι καπιταλιστές θεωρούν αμπελοχώραφό τους) και γιατί η αντίληψη που τις χαρακτηρίζουν είναι να δώσουν κίνητρα κερδοφορίας για να κινηθεί ο ιδιωτικός τομέας. Δεν μπορούν να υπερβούν τα όρια του συστήματός τους. Γι’ αυτό η μοναδική προοπτική που υπάρχει είναι μέσα από την ανάπτυξη των μαζικών κινημάτων που να μπορούν να αναγκάσουν κυβερνήσεις να κινηθούν στις πιο πάνω κατευθύνσεις, και μέσα από το χτίσιμο νέων μαζικών κομμάτων της μαχητικής/ανατρεπτικής Αριστεράς που να διεκδικήσει την εξουσία για την εφαρμογή ενός προγράμματος όπως το πιο πάνω.
