Της Ηλέκτρας Κλείτσα
Στις 10 Αυγούστου, οι Βολιβιανοί καλούνται στις κάλπες για να αποφασίσουν αν θέλουν να συνεχιστεί το έργο της κυβέρνησης του Έβο Μοράλες, της οποίας η θητεία λήγει κανονικά τον Ιανουάριο του 2011. Την πρωτοβουλία, (και το ρίσκο) για το δημοψήφισμα, πήρε ο ίδιος ο πρόεδρος της χώρας, προσπαθώντας να δώσει απάντηση στις αποσχιστικές τάσεις των πλουσιότερων περιοχών της χώρας.
Αρχικά η επαρχία της Santa Cruz, στις 4 Μάη, και στη συνέχεια οι επαρχίες Μπένι και Πάντο, την 1η του Ιούνη, ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, μετά από δημοψηφίσματα, τα οποία η κυβέρνηση του Μοράλες καταγγέλλει ως αντισυνταγματικά.
Το δημοψήφισμα στη Santa Cruz οργανώθηκε από ένα εκλογικό συμβούλιο που υποστήριζε την αυτονόμηση της περιοχής, διεξήχθη από ιδιωτική εταιρία που ελέγχουν οι εκπρόσωποι της «αυτονομιστικής τάσης», και καλύφθηκε από τα μέσα ενημέρωσης που επίσης υποστηρίζουν τους «αυτονομιστές».
Δεν είναι τυχαίο βέβαια, ότι οι περιοχές που αποφάσισαν να αυτονομηθούν, γνωστές και ως «μισοφέγγαρο», ελέγχουν πάνω από το 50% του ΑΕΠ της, ενώ αποτελούν τα δύο τρίτα των εδαφών της, και το ένα τρίτο του πληθυσμού της.
Επίσης δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει ξοδέψει πάνω από 4 εκατομμύρια δολάρια για την οικονομική ενίσχυση της αντιπολίτευσης στη Βολιβία μέσω της Αμερικανικής Υπηρεσίας για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID).
Είναι πλέον καθαρό ότι η προσπάθειες των «αυτονομιστών», μπορεί αρχικά να στρέφονται ενάντια στην κυβέρνηση του Έβο Μοράλες, αλλά ο μακροπρόθεσμος στόχος τόσο των ίδιων, όσο και της κυβέρνησης των ΗΠΑ που τους στηρίζει με κάθε μέσο, είναι να δημιουργηθούν αντίστοιχες «αυτονομιστικές» τάσεις και στις γειτονικές χώρες που έχουν εκλέξει αριστερές λαϊκιστικές κυβερνήσεις, όπως η Βενεζουέλα και το Εκουαδόρ.
Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του προέδρου του Εκουαδόρ, Ραφαέλ Κορέα: «Μη γελιέστε. Αυτό που συμβαίνει στη Βολιβία δεν αποτελεί μεμονωμένο γεγονός. Έχει την υποστήριξη ξένων χωρών και των εγχώριων αυτονομιστικών ελίτ, που θέλουν να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή» (Ελευθεροτυπία 08/06/08)
Πέρα όμως από αυτό, το μένος των «αυτονομιστών» της Βολιβίας ενάντια στην κυβέρνηση, δεν έχει να κάνει μόνο με τη διασφάλιση των συμφερόντων τους και του φόβου που νιώθουν από τις εξαγγελίες του Μοράλες για εθνικοποίηση των εταιριών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η -λευκή και αγγλόφωνη- ελίτ που ελέγχει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, βρίσκεται για πρώτη φορά αντιμέτωπη με έναν ιθαγενή πρόεδρο, του οποίου η πολιτική στοχεύει ανάμεσα στα άλλα, στο σταμάτημα των διακρίσεων ενάντια στους Ινδιάνους της Βολιβίας.
Στο επερχόμενο δημοψήφισμα, οι φτωχοί και οι καταπιεσμένοι της Βολιβίας, δεν έχουν απλά να επιλέξουν για το αν θα δώσουν μια ευκαιρία στην κυβέρνησή τους, αλλά για το αν θέλουν να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις που έχει εξαγγείλει ο Μοράλες. Με αυτή την έννοια, το δημοψήφισμα είναι μια σημαντική μάχη για την καταπιεσμένη πλειοψηφία των ιθαγενών και των φτωχών στρωμάτων της χώρας.
Ωστόσο, η κυβέρνηση και ο πρόεδρος, παρά τις καλές προθέσεις, δε φαίνεται να έχουν βγάλει συμπεράσματα από τις πολύ πρόσφατες (και αρκετά παρόμοιες) εμπειρίες του προέδρου της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβεζ.
Το συνταγματικό δημοψήφισμα που κάλεσε ο Τσάβεζ στη Βενεζουέλα στις 2 Δεκεμβρίου 2007, κατέληξε στην πρώτη ήττα που υπέστη η κυβέρνηση από την άνοδό της στην εξουσία. Ο Τσάβεζ δεν κατάφερε να πείσει ότι είναι σε θέση να πάρει δραστικά μέτρα ενάντια στις επιθέσεις της πλούσιας ελίτ της χώρας και να υπερασπιστεί το πρόγραμμα των εθνικοποιήσεων, συσπειρώνοντας τα φτωχά στρώματα του πληθυσμού.
Αυτός ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και στη Βολιβία, όπου η κυβέρνηση μέχρι στιγμής δεν έχει ακουμπήσει τα προνόμια των γαιοκτημόνων και της μειοψηφίας που ελέγχει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας. Το δημοψήφισμα είναι μια σημαντική μάχη, που θα είναι δύσκολο να κερδηθεί χωρίς την ενεργή συμμετοχή των φτωχών αγροτών, των ακτημόνων και των ιθαγενών, οι οποίοι θα κινητοποιηθούν για να υποστηρίξουν τον Μοράλες, μόνο αν νιώσουν ότι η κυβέρνησή του είναι ικανή να περάσει στην αντεπίθεση.
