Της Ηλέκτρας Κλείτσα
Η κυβέρνηση του Έβο Μοράλες, στη Βολιβία, βρίσκεται στην εξουσία εδώ και δύο χρόνια, και η εκλογή της, αλλά και η μαζική υποστήριξη που απολαμβάνει, ήρθαν ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων που υποσχέθηκε, όπως οι εθνικοποιήσεις των εταιριών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση έχει επίσης κάνει σημαντικές αυξήσεις στις συντάξεις, και έχει εισάγει επίδομα 220 δολαρίων το χρόνο για κάθε βολιβιανό άνω των 65. Στα άμεσα σχέδια του Μοράλες, είναι η αλλαγή του συντάγματος, που θα του επιτρέψει να επεκτείνει τις μεταρρυθμίσεις, και τα δικαιώματα των ιθαγενών, που αποτελούν την πλειονότητα των κατοίκων της χώρας.
Φυσικά οι μεταρρυθμίσεις αυτές δεν είναι ακριβώς αυτό που θα ήθελαν οι πλούσιοι γαιοκτήμονες, οι ιδιοκτήτες των εταιριών πετρελαίου και η αντιπολίτευση.
Η απάντηση της αντιπολίτευσης στα σχέδιά του πρώτου Ινδιάνου προέδρου στην ιστορία της Βολιβίας, ήταν το δημοψήφισμα της 4ης Μάη, στην Santa Cruz, στα ανατολικά της χώρας, που αποφάσισε την αυτονομία της περιοχής.
Παρά την τεράστια εκστρατεία των μέσων ενημέρωσης υπέρ της αυτονομίας της Santa Cruz, και τις απειλές από παραστρατιωτικές ομάδες όπως το “Uniσn Juventud Cruceρista”, πάνω από 50% του κόσμου καταψήφισε την πρόταση, ή απείχε από τις εκλογές. Ωστόσο η αντιπολίτευση, και οι δυνάμεις που έκαναν την πρόταση για αυτονομία, ανακοίνωσαν ότι το 85% την υπερψήφισε.
Η Santa Cruz είναι η πιο πλούσια περιοχή της Βολιβίας, όπου βρίσκονται τα σημαντικότερα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και τεράστιες εκτάσεις γης, το μεγαλύτερο κομμάτι των οποίων ελέγχεται από 15 οικογένειες. Οι εργάτες γης στις περιοχές αυτές, ζουν υπό συνθήκες δουλείας, που δεν έχουν αλλάξει εδώ και 200 χρόνια. Πάνω από 8.000 παιδιά ηλικίας από 5 ως 14 χρονών δουλεύουν στις φυτείες ζάχαρης, χωρίς να παίρνουν μισθούς, και χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση, ή τις υπηρεσίες υγείας.
Την ίδια ώρα, οι γαιοκτήμονες της Santa Cruz επιβάλλουν την τάξη και επεκτείνουν τα όρια της ιδιοκτησίας τους, προσλαμβάνοντας παραστρατιωτικές ομάδες για να απομακρύνουν τους ιθαγενείς πληθυσμούς και τους μικροκαλλιεργητές. Όσο για το ρατσισμό που υφίστανται οι ιθαγενείς, ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα να είναι οι δηλώσεις της Gabriela Oviedo, όταν κέρδισε τον τίτλο της «Μις Βολιβία»: «Ο κόσμος δεν ξέρει πολλά για τη Βολιβία. Νομίζουν ότι είμαστε όλοι Ινδιάνοι, όπως αυτοί στη Δύση…Αυτή είναι η εικόνα της La Paz, όπου ζουν φτωχοί μικρόσωμοι Ινδιάνοι. Εγώ είμαι από την άλλη μεριά της χώρας, την ανατολική…Είμαστε ψηλοί, λευκοί, και ξέρουμε αγγλικά».
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που οι «ιδιοκτήτες» της Santa Cruz θέλουν να αυτονομηθούν από μια χώρα της οποίας ο πρόεδρος, όχι μόνο είναι Ινδιάνος, αλλά απειλεί και τα κέρδη τους. Χαρακτηριστική των σχεδίων τους είναι και η δήλωση του προέδρου των «εξαγωγέων της ανατολής», μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 4ης Μαΐου, ότι η αυτόνομη περιοχή τους θα λειτουργεί με ένα «νέο οικονομικό μοντέλο», προφανώς εκ διαμέτρου αντίθετο από αυτό που προσπαθεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση.
Αυτό το δημοψήφισμα είναι το πρώτο βήμα ενός συνολικότερου αντιδραστικού σχεδίου. Τον επόμενο μήνα θα γίνουν αντίστοιχα δημοψηφίσματα στις περιοχές Tarija, Beni και Pando. Η ιδέα πίσω από τα δημοψηφίσματα, είναι να μπει φρένο στις μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζει η κυβέρνηση του Μοράλες. Ο κίνδυνος της διάσπασης της χώρας είναι πλέον εμφανής, παρόλο που οι διοργανωτές του δημοψηφίσματος θα αρκούνταν στο να παγώσουν την εφαρμογή του προγράμματος του Μοράλες, και να αποκτήσουν μεγαλύτερο πολιτικό έλεγχο. Η Santa Cruz και οι άλλες τρεις περιοχές αποτελούν τα δύο τρίτα των εδαφών της Βολιβίας, το ένα τρίτο του πληθυσμού της, και πάνω από το 50% του ΑΕΠ της.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση διστάζει να περάσει στην αντεπίθεση, παίρνοντας συγκεκριμένα μέτρα προς την κατεύθυνση της αγροτικής μεταρρύθμισης και της εκστρατείας ενημέρωσης των ιθαγενών για το πρόγραμμά της. Το δημοψήφισμα, αντί να αποτελέσει αφορμή για διαπραγματεύσεις με τους γαιοκτήμονες, θα έπρεπε να οδηγήσει την κυβέρνηση της Βολιβίας σε πιο δραστικά μέτρα εναντίον τους.
Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση αρκείται στο να λέει ότι το δημοψήφισμα είναι παράνομο, τη στιγμή που είναι καθαρό ότι το θέμα δεν είναι η “νομιμότητα”, αλλά το γεγονός ότι η αντιπολίτευση προσπαθεί με κάθε μέσο να προστατέψει τα συμφέροντά της και να αποτρέψει το ενδεχόμενο ανατροπής της εξουσίας της. Από την άλλη μεριά, η κυβέρνηση δεν έχει κάνει αποφασιστικά βήματα προς την κατεύθυνση της αφαίρεσης αυτών των προνομίων από τους γαιοκτήμονες και τις επιχειρήσεις που ελέγχουν την περιοχή και επιμένει στο διάλογο με αυτούς που προσπαθούν να διασπάσουν τη χώρα.
Οι μόνοι που μπορούν να υπερασπιστούν τις μεταρρυθμίσεις είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, οι ιθαγενείς, οι φτωχοί της Βολιβίας, η μεγάλη μάζα του πληθυσμού της χώρας, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται αιχμάλωτη μιας χούφτας οικογενειών που ελέγχουν τη γη.
