Του Ρολάνδου Παύλου
Πέντε χρόνια μετά την εκλογή του αριστερού λαϊκιστή Χούγκο Τσάβεζ στην προεδρία της Βενεζουέλας οι εξελίξεις παίρνουν μια νέα δραματική τροπή. Ο Τσάβεζ αποδέχτηκε την απόφαση της Εθνικής Εφορευτικής Επιτροπής της χώρας να κάνει δεχτό το αίτημα της αντιπολίτευσης για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με στόχο την ανατροπή του από την προεδρία.
Η αντιδραστική δεξιά αντιπολίτευση είχε διεξάγει μια εντατική πολύμηνη εκστρατεία, προκειμένου να φτάσει τις 2,4 εκ. υπογραφές που απαιτούνταν σύμφωνα με το σύνταγμα για να αποφασιστεί η διενέργεια δημοψηφίσματος.
Το μένος της αντίδρασης
Όλα όμως δείχνουν πως τελικά τα κατάφερε μονάχα χάρη σε απάτες, νοθεία και εκβιασμούς. Συνέλεξε μόλις 15.738 υπογραφές περισσότερες από όσες χρειάζονταν, ενώ 600.000 απ’ αυτές δεν μπορεί καν η ίδια η αντιπολίτευση να τις επιβεβαιώσει. 74.112 άνθρωποι αρνούνται την υπογραφή τους, ενώ 50.000 υπογραφές ανήκουν σε νεκρούς! Εκατοντάδες πλαστές ταυτότητες βρέθηκαν στα χέρια στελεχών της αντιπολίτευσης, ενώ σε πολλά εργοστάσια, όπως π.χ. της Κόκα-Κόλα οι εργαζόμενοι απειλούνταν με απόλυση αν δεν υπέγραφαν.
Αυτή η προσπάθεια της αντίδρασης να ανατρέψει τον Τσάβεζ δεν είναι η πρώτη. Τον Απρίλη 2002 οργάνωσε στρατιωτικό πραξικόπημα, που όμως προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση εκατοντάδων χιλιάδων εργατών που ξεχύθηκαν στους δρόμους, απελευθέρωσαν τον Τσάβεζ και τον οδήγησαν πίσω στο προεδρικό μέγαρο. Ακολούθησε τον Δεκέμβρη 2002 δίμηνο λοκάουτ των εργοδοτών, που και πάλι προσέκρουσε στη μαζική κινητοποίηση των εργαζομένων.
Αλλά, και τον περασμένο Μάη, συλληφθήκανε 130 Κολομβιανοί παραστρατιωτικοί σε ράντζο ενός ηγέτη της αντιδραστικής αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας, όπου προετοιμάζονταν για στρατιωτική δράση, με προφανή στόχο την ανατροπή ή τη δολοφονία του Τσάβεζ.
Η αστική τάξη της Βενεζουέλας με τη βοήθεια και στήριξη των ιμπεριαλιστών των ΗΠΑ ακολουθούν μια διπλή τακτική, «νόμιμων» προσπαθειών ανατροπής του Τσάβεζ, από τη μια, και προετοιμασίας στρατιωτικής δράσης από την άλλη.
Ριζοσπαστικά μέτρα
Ο Τσάβεζ στα 5 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία ακολούθησε μια πολιτική φιλολαϊκών μέτρων:
– 12 εκ. στρέμματα μοιράστηκαν στους αγροτικούς συνεταιρισμούς
– Χτίστηκαν 3.200 νέα σχολεία και 3 εκ. περισσότεροι μαθητές φοίτησαν στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση
– 1 εκ. άνθρωποι έπαψαν να είναι αναλφάβητοι
– Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν για πρώτη φορά πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας (1 εκ. μόνο στο Καράκας)
Αυτή η πολιτική, παρόλο που δεν αποτελεί ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος, παρόλο που δεν συνοδεύεται από εθνικοποίηση κάποιου τομέα της οικονομίας, αποτελεί απειλή για τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Από την άλλη, οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ έχουν ένα επιπλέον λόγο να θέλουν να απομακρύνουν επειγόντως τον Τσάβεζ από την εξουσία. Με την αστάθεια στη Μέση Ανατολή και την αποτυχία τους να ελέγξουν την κατάσταση στο Ιράκ, η Βενεζουέλα, η πέμπτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο και βασική τροφοδότρια των ΗΠΑ, αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία.
Αναποφασιστικότητα
Παρά τα προφανή σχέδια της ντόπιας αντίδρασης και των ιμπεριαλιστών, ο Τσάβεζ δεν αντέδρασε δυναμικά. Δέχτηκε την απόφαση της Εθνικής Εφορευτικής Επιτροπής, παρά την οφθαλμοφανή νοθεία, για να «αποδείξει», όπως είπε, «τη δημοκρατικότητα του καθεστώτος του».
Επανέλαβε έτσι το λάθος που είχε διαπράξει και τον Απρίλη 2002, όταν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα σε βάρος του, αμνήστευσε τους πραξικοπηματίες αξιωματικούς, καλώντας για «εθνική ενότητα».
Μετά βέβαια τη σύλληψη των Κολομβιανών παραστρατιωτικών στα μέσα του Μάη, ο Τσάβεζ υποχρεώθηκε να στραφεί προς τα αριστερά, να εξαπολύσει φραστική επίθεση στον καπιταλισμό και να καλέσει για εξοπλισμό του λαού, χωρίς όμως να κάνει αποφασιστικά βήματα χτυπήματος της αντίδρασης και ανατροπής του καπιταλισμού.
Ο Τσάβεζ είναι βέβαια πιθανόν να κερδίσει το δημοψήφισμα. Σημαντικά στρώματα της εργατικής τάξης και των φτωχών καταπιεσμένων στρωμάτων συνεχίζουν να τον υποστηρίζουν. Από το 60% που είχε πάρει το 1999 όταν έβγαινε στην εξουσία, συνεχίζει να έχει 51% υποστήριξη (σύμφωνα με τα κρατικά μέσα, καθώς οι ιδιωτικές εταιρίες της αντιπολίτευσης του δίνουν μόνο 35%). Όμως, εξαιτίας της ανεργίας, του πληθωρισμού και του οικονομικού μποϋκοτάζ της αστικής τάξης, το βιοτικό επίπεδο ενός μεγάλου κομματιού της μεσαίας τάξης έχει πληγεί, κάνοντας αυτό το στρώμα πολιτικά ασταθές.
Έτσι, η αστική τάξη θα στηριχτεί σε αυτή την επιτυχία της και θα εξαπολύσει μια λυσσαλέα εκστρατεία για να κερδίσει το δημοψήφισμα. Ακόμα, όμως, κι αν αποτύχει, θα προχωρήσει σε νέες απόπειρες στρατιωτικής ανατροπής του, αφού τον κατηγορήσει, για παράδειγμα, ότι νόθευσε το δημοψήφισμα, κι αφού προκαλέσει αναταραχή κι αστάθεια.
Αυτή λοιπόν η ισορροπία στην ταξική πάλη στη Βενεζουέλα δεν μπορεί να κρατήσει για καιρό. Ή θα παρθούν μέτρα ανατροπής του καπιταλισμού ή η αντίδραση θα ανασυγκροτηθεί και θα καταφέρει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να ανατρέψει τον Τσάβεζ. Αυτό έδειξε άλλωστε και η εμπειρία της Χιλής, όταν ο Αλλιέντε, ακολουθώντας μια παρόμοια πολιτική «εθνικής ενότητας», αρνήθηκε να εξοπλίσει την εργατική τάξη, με αποτέλεσμα η αντίδραση να σφαγιάσει χιλιάδες εργαζόμενους αλλά και τον ίδιο.
Η εργατική τάξη μπορεί
Η εργατική τάξη της Βενεζουέλας και τα φτωχά λαϊκά στρώματα παραμένουν αποφασισμένα. Η UNT, η φιλοκυβερνητική Μπολιβαριανή Συνομοσπονδία Εργατών, που αριθμεί 2 εκ. μέλη από 500 σωματεία, διαφώνησε ανοιχτά με τον Τσάβεζ σχετικά με το δημοψήφισμα. Το ίδιο έκαναν και οι αγωνιστές που είναι οργανωμένοι σε όλη τη χώρα στους Μπολιβαριανούς Συλλόγους.
Όμως, αυτό δεν είναι αρκετό. Χρειάζεται να πάρουν στα χέρια τους τη διεύθυνση των εργοστασίων μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, να εκλέξουν εκπροσώπους σε συντονιστικά όργανα σε επίπεδο περιοχής, πόλης και ολόκληρης της χώρας και να διεκδικήσουν την εξουσία. Χρειάζεται μαζί με τη δημοκρατική οργάνωση των φαντάρων, να οργανώσουν με λαϊκές πολιτοφυλακές την άμυνα τους απέναντι στην αντίδραση και να ξηλώσουν τους αξιωματικούς που την υποστηρίζουν.
Χρειάζεται να κάνουν έκκληση διεθνιστικής συμπαράστασης στα εργατικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής και των ΗΠΑ, καλώντας για μια σοσιαλιστική συνομοσπονδία της Αμερικανικής Ηπείρου.
Αυτό το πρόγραμμα δράσης, που μπορεί να ανατρέψει τα σχέδια της αντίδρασης και να προκαλέσει τον ενθουσιασμό του εργατικού κινήματος της Λατινικής Αμερικής και διεθνώς, δεν μπορεί να υλοποιηθεί από τον Τσάβεζ. Χρειάζεται η δημιουργία ενός νέου, πραγματικά επαναστατικού σοσιαλιστικού φορέα.
