Γιάννα Παυλίδου
Αν δεν ήταν τραγικό θα ήταν αστείο πώς οι διάφοροι «επενδυτές» βαφτίζουν το κρέας ψάρι, ιδιαίτερα όταν οι επενδύσεις τους έχουν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή τοπικών οικονομιών, του φυσικού περιβάλλοντος και της υγείας των κατοίκων. Έργα – μεγαθήρια με σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ονομάζονται «οικολογικά αριστουργήματα» και σερβίρονται σαν η λύση για τα προβλήματα μας.
Μια από τις τελευταίες επενδυτικές μπίζνες τέτοιου είδους αφορά σε δύο νέες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την καύση βιομάζας, η μία στα Βασιλικά και η δεύτερη στη Λακκιά.
Η Λακκιά είναι οικισμός που ανήκει στα Βασιλικά, μια κωμόπολη περίπου 4.000 κατοίκων που απέχει περίπου 30 χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη. Η βασική απασχόληση των κατοίκων αφορά στον πρωτογενή τομέα, τις αγροτικές καλλιέργειες, την κτηνοτροφία και τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Ταυτόχρονα, υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή που αποκαλύπτουν την ύπαρξη οικισμών από τα προϊστορικά χρόνια.
Ο πρώην υφυπουργός ανάπτυξης με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, Γ. Σαλαγκούδης, είναι ο διαχειριστής της εταιρείας «SOLAR- ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ», υπεύθυνης για την μελέτη κι εγκατάσταση των μονάδων. Τυχαίνει να είναι και ο ιδιοκτήτης των οικοπέδων που «παραχωρεί» για να γίνει η δουλειά. Και τα δύο βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής (λίγων εκατοντάδων μέτρων) από σπίτια και αθλητικές εγκαταστάσεις της περιοχής.
Οι επιπτώσεις;
Οι ίδιες οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που κατέθεσε η εταιρία ωστόσο, είναι εξαιρετικά ασαφείς και μάλιστα σε καίρια ζητήματα.
Πιο συγκεκριμένα, μια σειρά τοπικοί και επιστημονικοί φορείς, έχουν επισημάνει επικίνδυνες ασάφειες της μελέτης:
Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του Δήμου Θέρμης:
«Αναφέρεται στη μελέτη ότι η θερμοκρασία μπορεί να φτάνει τους 850ο C για την αποφυγή των φουρανίων και διοξινών . Δεν περιγράφεται στη μελέτη ούτε το χρονικό διάστημα στο οποίο πρέπει να διατηρείται η θερμοκρασία πάνω από 850ο για την καταστροφή των διοξινών και των φουρανίων, ούτε το σύστημα ψύξης το οποίο θα εμποδίζει την ανασύνθεσή τους».
Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Μηχανολόγων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης:
«…Στις ΜΠΕ δε λαμβάνονται υπόψη οι σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την όποια πιθανότητα έκρηξης λόγω του μεγάλου εύρους εκρηκτικού μίγματος του αερίου σύνθεσης που θα παραχθεί από τον αεριοποιητή…»
«…μια πυρκαγιά ή μια έκρηξη μπορεί να αποτελέσει αφορμή για τη διαρροή επικίνδυνων ουσιών που αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται στη μονάδα αεριοποίησης. Οι επιπτώσεις είναι δυνατόν να είναι σοβαρές για τους εργαζόμενους, τον πληθυσμό της περιοχής που γειτνιάζει και στο περιβάλλον π.χ. η εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα ακόμα και για λίγα λεπτά μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνη σε υψηλές συγκεντρώσεις…»
Έχουμε λοιπόν από τη μια το ενδεχόμενο έκλυσης στην ατμόσφαιρα φουρανίων και διοξινών (ουσιών ιδιαίτερα επικίνδυνων για την ανθρώπινη υγεία) και από την άλλη σοβαρές πιθανότητες ατυχήματος (έκρηξης ή πυρκαγιάς λόγω της φύσης της διαδικασίας) δες περισσότερα εδώ: http://epitropiagonavasilikon.blogspot.gr/2015/02/blog-post_24.html#more).
Τα παραπάνω, πρακτικά, σημαίνουν ότι αν πραγματοποιηθεί το έργο θα αποτελέσει έναν διαρκή περιβαλλοντικό και υγειονομικό κίνδυνο και μάλιστα σε μια περιοχή που αποκαλείται «ο λαχανόκηπος της Θεσσαλονίκης», με αρχαιολογικές έρευνες να αποδεικνύουν την ευφορία του εδάφους από την αρχαιότητα. Έτσι, τις ενδεχόμενες επιπτώσεις δε θα τις πληρώσουν μόνο οι κάτοικοι της περιοχής, αλλά κι αυτοί ολόκληρου του νομού, βασικό τμήμα της διατροφής του οποίου παράγεται μια ανάσα μακριά από την «ακίνδυνη» επένδυση.
Ως γνωστό, οι διοξίνες, τα φουράνια, αλλά και τα αέρια και στέρεα κατάλοιπα (τέφρες) που προκύπτουν από τέτοιες διαδικασίες (μάλιστα η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι ιδιαίτερα ασαφής και ως προς το θέμα της διαχείρισης των τεφρών) συνήθως δεν «κάθονται εκεί που πέφτουν». Αντίθετα, ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις και περνάνε από την ατμόσφαιρα στο έδαφος και τα υπόγεια και υπέργεια υδατικά αποθέματα. Σύντομα λοιπόν μπορούν να βρεθούν στο πιάτο των κατοίκων μεγάλων τμημάτων της βόρειας Ελλάδας.
Παραγωγή ενέργειας: ποιοι κερδίζουν;
Κατά την γνώμη μας ένα ακόμη εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα είναι το ερώτημα από πότε η παραγωγή και διαχείριση ενέργειας είναι ζήτημα κάποιου ιδιώτη που έχει κάποια οικόπεδα και απαιτεί να τα κάνει ό,τι θέλει;
Τηρουμένων πάντα των αναλογιών, μπορεί κανείς να ξεχάσει την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή στον κόλπο του Μεξικού από την BP; Ή το τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο της Energa- Hellas Power; Μπορεί να μην μιλάμε για τα ίδια μεγέθη αλλά ο παρονομαστής είναι ο ίδιος: όταν το κίνητρο του κάθε μεγάλου ή μικρότερου επιχειρηματία είναι να αυξήσει τα κέρδη του και ακόμη και οι περιβαλλοντικές μελέτες δεν κρατούν ούτε τα προσχήματα και υποτιμούν την νοημοσύνη μας, πώς μπορούν οι κάτοικοι των περιοχών αυτών να εμπιστευτούν τέτοια σχέδια;
Οι κάτοικοι βρέθηκαν σε κινητοποιήσεις από το φθινόπωρο που μας πέρασε και συνεχίζουν. Με συλλογή υπογραφών, κλεισίματα δρόμων και μαζικές, δυναμικές διαμαρτυρίες στα τοπικά και περιφερειακά όργανα, έχουν αποδείξει πως είναι αποφασισμένοι να αντισταθούν σε ό,τι μπορεί να καταστρέψει το φυσικό περιβάλλον, την εργασία και την υγεία τους. Το δημοτικό συμβούλιο της Θέρμης (όπου ανήκουν και τα Βασιλικά) έχει ήδη πάρει αρνητική απόφαση για την κατασκευή του έργου.
Στις 25 Φεβρουαρίου, οι κάτοικοι έδωσαν πολύ δυναμικό παρόν στην συνεδρίαση της Μητροπολιτικής Επιτροπής (https://www.youtube.com/watch?v=EsORUKYO7-w) με αποτέλεσμα, κάτω από την τεράστια πίεση της κινητοποίησης τους, η Περιφέρεια να μην τολμήσει να πάρει θέση υπέρ του έργου και να παραπέμψει το ζήτημα στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Οι κάτοικοι έφυγαν από την συνεδρίαση με πολύ υψηλό ηθικό και μια αίσθηση νίκης που είναι δικαιολογημένη. Πράγματι, η δυναμική τους στάση δεν επέτρεψε άλλη μια απόφαση να παρθεί με συνοπτικές διαδικασίες και οι ίδιοι να βρεθούν προ τετελεσμένου. Από την άλλη μεριά, πρέπει να τονίσουμε πως και όλα αυτά τα συμβούλια, επιτροπές κοκ, προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο. Μία αντίστοιχη κατάσταση είδαμε σε ένα πρόσφατο περιβαλλοντικό κίνημα, αυτό του ΣΜΑ (Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμάτων) στην Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, όταν σε αντίστοιχες, πολύ δυναμικές κινητοποιήσεις των κατοίκων η μία επιτροπή έριχνε το μπαλάκι της ευθύνης στην άλλη, προσπαθώντας να κουκουλώσει το θέμα και περιμένοντας στη γωνία να ξεθυμάνουν οι αντιδράσεις για να περάσουν τις αποφάσεις τους σαν τον κλέφτη.
Το κίνημα των Βασιλικών μπορεί να είναι νικηφόρο. Όπως το κίνημα της Χαλκιδικής και παλιότερα της Κερατέας, είναι πολύ σημαντικό να δείξει αντοχή και να αξιοποιήσει τα συμπεράσματα των προηγούμενων αγώνων για να είναι εξωστρεφές, να απευθύνει κάλεσμα στους κατοίκους των γειτονικών πόλεων (ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης και χωριών) και να αναζητήσει δεσμούς και συντονισμό με ανάλογα κινήματα (όπως των μεταλλείων σε Κιλκίς και Χαλκιδική).
Μία ακόμη όμως πολύ σημαντική παρακαταθήκη αυτού του κινήματος είναι πως μπορεί να ανοίξει την συζήτηση και να βρει αιτήματα για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα ολόκληρης της κοινωνίας: σε ποιανού τα χέρια θέλουμε να βρίσκεται η διαχείριση της ενέργειας; Με ποιες πρώτες ύλες και ποιες περιβαλλοντικές πολιτικές; Αλλά και με πόσους εργαζόμενους και με ποιους μισθούς;
