Μετά τις πλημμύρες από την καταιγίδα Daniel ο Δήμαρχος του Βόλου Αχιλλέας Μπέος ετοιμαζόταν να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα. Να στολίσει το Βόλο για τα Χριστούγεννα.
«Είπαν ότι πάνω από 2 χρόνια θα χρειαστεί ο Βόλος να σταθεί στα πόδια του. Τι λέτε βρε γελοίοι; Ετοιμαζόμαστε να κάνουμε τα πιο φαντασμαγορικά Χριστούγεννα που έχουν γίνει ποτέ στην πόλη. […] Τη Δευτέρα ξεκινάει ο στολισμός της πόλης. Προετοιμαζόμαστε. Έχουν κλειστεί φαντασμαγορικά σόου και καλλιτέχνες».
Τι κι’ αν ήταν Σεπτέμβρης. Τι κι αν ο Βόλος ήταν ακόμα θαμμένος κάτω από τη λάσπη. Τι κι αν οι επιστήμονες προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο λεπτοσπείρωσης, γαστρεντερίδας και άλλων λοιμώξεων από το ακατάλληλο νερό που έτρεχε από τις βρύσες. Τα χιλιάδες λαμπάκια θα φώτιζαν τις ψυχές των ανθρώπων. Πάνω απ’ όλα η ψυχολογία. Ο καθαρισμός της πόλης μπορούσε να γίνει με πιο αργούς ρυθμούς. Εξάλλου η επόμενη μεγάλη καταιγίδα θα ερχόταν μετά από 16.000 χρόνια όπως ενημέρωσε και ο έγκυρος πανεπιστημιακός της κυβέρνησης.
***
Και ήρθε η καταιγίδα Elias. 25 μέρες μετά την καταιγίδα Daniel.
Η καταιγίδα Elias ήταν μικρότερης έντασης από τον Daniel. Έπεσαν 307 τόνοι νερού ανά στρέμμα ενώ κατά τη διάρκεια του Daniel έπεσαν 451 τόνοι νερού ανά στρέμμα. Ωστόσο η καταστροφή ήταν πιο εκτεταμένη.
Οι κοίτες του Κραυσίδωνα, του Αναύρου και του Ξυριά είχαν γεμίσει λάσπη, πέτρες, δέντρα και κάθε είδους φερτά υλικά από την προηγούμενη πλημμύρα. Το βάθος τους που πριν την πλημμύρα Daniel ήταν πάνω από δυο μέτρα, είχε φτάσει μόλις στο μισό μέτρο. Το μικρότερο βάθος των κοιτών σήμαινε ότι είχαν μικρότερη ικανότητα να συγκρατήσουν το νερό και φούσκωσαν πιο γρήγορα, παρασέρνοντας αυτή τη φορά και τις (άστοχα κατασκευασμένες) πολύ χαμηλές γέφυρες. Το ίδιο και τα περισσότερα φρεάτια της πόλης. Ήταν γεμάτα λάσπη και φερτά υλικά. Έτσι στην καταιγίδα Elias πλημμύρισαν περιοχές που δεν είχαν πλημμυρίσει στην προηγούμενη καταστροφή, ανάμεσα τους και όλες οι υπόγειες εγκαταστάσεις του νοσοκομείου Βόλου.
Ήταν αδύνατον να γίνουν όλοι οι απαραίτητοι καθαρισμοί μέσα σε 20 μέρες; Όταν σκέφτεσαι τα χριστουγεννιάτικα λαμπάκια και τις επερχόμενες εκλογές μάλλον είναι.
***
Τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε γίνει; Να διεκδικήσουν οι τοπικές Αρχές από την κυβέρνηση άμεση αποστολή συνεργείων και μηχανημάτων για τον καθαρισμό της πόλης και την όσο δυνατόν μεγαλύτερη προστασία της από επόμενη καταιγίδα. Με άμεσες νομοθετικές ρυθμίσεις θα μπορούσαν να επιτάξουν τα μηχανήματα των μεγάλων κατασκευαστικών που όλη την προηγούμενη περίοδο έφτιαχναν τα «αντιπλημμυρικά» έργα που κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα και να τις υποχρεώσουν να πληρώσουν συνεργεία που θα συμπλήρωναν αυτά των εργαζομένων του Δήμου.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που θα έπρεπε να είχαν κάνει τα συνεργεία ήταν να απομακρύνουν με φορτηγά τα φερτά υλικά και τους κορμούς δέντρων από τις κοίτες των χειμάρρων. Η Δημοτική Αρχή όμως απλά τα στοίβαζε σε λόφους μέσα στους χειμάρρους! Λόφους που κατέρρευσαν κατά τη διάρκεια της καταιγίδας, μαζί με τις ακατάλληλες γέφυρες, προκαλώντας έτσι νέα πλημμύρα.
***
Οι Μπέοι της Θεσσαλίας, ο Αγοραστός και η κυβέρνηση για μια ακόμα φορά δεν έκαναν ούτε έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών για τους κινδύνους που μπορεί να έφερνε η καταιγίδα.
Μιλούσαν για πιο ήπιο φαινόμενο που πιθανώς δεν θα πλήξει τον Βόλο αντί να προετοιμάσουν τον κόσμο για το χειρότερο σενάριο. Να δώσουν σαφείς οδηγίες για το ποιες περιοχές πρέπει να εκκενωθούν και να εξασφαλίσουν φιλοξενία σε ξενοδοχεία και άλλες δομές γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Να δώσουν οδηγίες για την έγκαιρη προμήθεια εμφιαλωμένου νερού και να το μοιράσουν δωρεάν. Να ενημερώσουν που θα μπορούσε ο κόσμος των ευάλωτων περιοχών να παρκάρει τα οχήματά του για να μην παρασυρθούν από τα λασπόνερα κ.α.
Τίποτα από αυτά δεν έγινε. Μάλιστα, τις πρώτες ώρες της καταιγίδας ο Μπέος πήγαινε πάνω κάτω στο Βόλο με την απαραίτητη συνοδεία κάμερας κάνοντας live εκπομπές και διαβεβαιώνοντας ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Το reality Βeos εκείνο το βράδυ είχε άσχημο τέλος, με τον «πανικόβλητο» Δήμαρχο να φωνάζει (πάντα σε live σύνδεση) ότι αυτή η καταιγίδα είναι χειρότερη από την προηγούμενη.
***
Είναι γνωστό εδώ και πάνω από 15 χρόνια ότι η κλιματική κρίση θα φέρνει πιο συχνές καταστροφικές καταιγίδες. Οι καταιγίδες αυτές όμως, δεν είναι απαραίτητο ότι θα συνεπάγονται βιβλικές καταστροφές, όπως αυτές που έζησε ο Βόλος και η υπόλοιπη Θεσσαλία μέσα στο Σεπτέμβρη.
Πέρα από την έγκαιρη προειδοποίηση και προετοιμασία των κατοίκων αυτών των περιοχών (όσον αφορά τις μετακινήσεις, τις προμήθειες, την παροχή ασφαλούς προσωρινής στέγης κοκ) χρειάζεται επιτέλους κυβέρνηση και τοπική αυτοδιοίκηση να πραγματοποιήσουν πραγματικά αντιπλημμυρικά έργα.
Αντιπλημμυρικά έργα με βάση τους χάρτες επικινδυνότητας ακραίων βροχοπτώσεων (οι χάρτες αυτοί είναι αναρτημένοι στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υποδομών από το 2018, η επιστημονική γνώση προϋπήρχε) και την εμπειρία από τις πλημμύρες των προηγούμενων δεκαετιών.
Αντιπλημμυρικά έργα με βάση την σύγχρονη επιστήμη που απαιτεί μεταξύ άλλων:
- Σεβασμό στη φυσική ροή των χειμάρρων και των ποταμών. Σχεδιασμός για σταδιακή επαναφορά των κοιτών, των οχθών και των δέλτα στη φυσική τους μορφή. Στην περίπτωση του Βόλου οι όχθες για παράδειγμα του Κραυσίδωνα περιορίστηκαν στα 40 μέτρα από τα 240 πού ήταν το 1945 και χτίστηκαν. Παράλληλα οι φυσικές του εκβολές τροποποιήθηκαν για να χτιστεί το λιμάνι του Βόλου και ο ΟΣΕ. Το αποτέλεσμα είναι, μεταξύ άλλων, λιμάνι και ΟΣΕ να εμποδίζουν τα νερά να διαφύγουν στη θάλασσα και να τα συγκρατούν μέσα στην πόλη.
- Έργα ορεινής υδρονομίας, όπως π.χ. μικρά φράγματα κατά μήκος των χειμάρρων που ανακόπτουν την ορμή του νερού και βοηθούν στην απορροφητικότητά του από τα ορεινά δασικά εδάφη.
- Φυτεύσεις στις όχθες των χειμάρρων, των ποταμών και στις παραποτάμιες περιοχές, καθώς η βλάστηση μειώνει τα πλημμυρικά φαινόμενα. Αναδασώσεις στις καμένες εκτάσεις (εάν δεν έχει υπάρξει φυσική αναγέννηση). Τα δασικά εδάφη απορροφούν 200 τόνους νερού ανά στρέμμα. Αντιθέτως οι καμένες και αποψιλωμένες εκτάσεις κατεβάζουν τόνους λάσπης, πέτρας και άλλων φερτών υλικών που θάβουν χωριά και πόλεις στο διάβα τους.
- Κατασκευή γεφυρών με μελέτες και ύψη που λαμβάνουν υπόψη τις συνθήκες κλιματικής κρίσης – υπάρχουν μελέτες εδώ και δεκαετίες για τις συνέπειες της στην Ελλάδα και διεθνώς.
- Διαρκή καθαρισμό των φρεατίων και κατασκευή νέων με μεγαλύτερες διατομές ειδικά στις περιοχές που είναι γνωστό ότι πλημμυρίζουν με βάση και την εμπειρία των πλημμυρών προηγούμενων χρόνων.
- Διαρκής καθαρισμός και εμβάθυνση της αντιπλημμυρικής τάφρου που ήταν ακαθάριστη για δεκαετίες. Στον Daniel γέμισε με χώματα και δεν μπόρεσε να προστατεύσει την πόλη.
- Σοβαρές υδραυλικές μελέτες και κατασκευή φρεατίων σε κάθε είδους έργα οδοποιίας. Οι κυκλικοί κόμβοι του Δημαρχείου και των Παλαιών όπως και η γύρω ανάπλαση συνολικά, με τον τρόπο που κατασκευάστηκαν, συνέβαλαν τελικά στο να μην μπορεί να φύγει το νερό προς τη θάλασσα και να πλημμυρίσουν οι συγκεκριμένες περιοχές.
- Επανασχεδιασμός του λιμανιού, του σταθμού του ΟΣΕ και των γραμμών του, γιατί κλείνουν την ελεύθερη ροή του Κραυσίδωνα λίγες εκατοντάδες μέτρα πριν από την εκβολή του.
- Εγκατάσταση αντλιών και γεννητριών – που να συντηρούνται και να μπορούν να λειτουργήσουν όταν είναι κρίσιμο δηλαδή στα ακραία φαινόμενα – για την απομάκρυνση των υδάτων από τις περιοχές που είναι ακόμη και κάτω από το ύψος της θάλασσας.
- Χρήση υδατοπερατών υλικών σε δρόμους, πεζοδρόμους, πλατείες στις πόλεις. Ενίσχυση του αστικού υψηλού πρασίνου. Οι ελεύθεροι χώροι πρασίνου με δέντρα βοηθούν στην απορρόφηση του νερού και μειώνουν το νερό που μετατρέπει τους δρόμους σε ποτάμια. Αντιθέτως τα τσιμέντα εντείνουν τις πλημμύρες.
Για να γίνουν όλα τα παραπάνω χρειάζεται φυσικά οι Μπέοι σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο να καταψηφιστούν ώστε να ακολουθηθεί μια ριζικά διαφορετική πολιτική που πρώτη της προτεραιότητα να είναι η θωράκιση της πόλης και όχι το κέρδος των διάφορων επιχειρηματικών συμφερόντων. Χρειάζεται όμως η Αριστερά που δεν συμβιβάζεται και δεν ξεπουλιέται και τα κινήματα να οργανωθούμε και να χτίσουμε τους πολιτικούς φορείς που μπορούν να τα κάνουν πραγματικότητα.
