Τον περασμένο Δεκέμβρη το Βέλγιο βρέθηκε στη δίνη ενός σκανδάλου στο χώρο του φαρμάκου, με μεγάλες ανατιμήσεις και ελλείψεις σε σημαντικά σκευάσματα. Λίγο νωρίτερα στις ΗΠΑ ξέσπασε το σκάνδαλο των επικίνδυνων αναλγητικών που, όπως αποκαλύφθηκε, έχουν σκοτώσει 300.000 ανθρώπους τα τελευταία 20 χρόνια. Δημοσιεύουμε παρακάτω διασκευή άρθρου συνδικαλιστή σε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία, που δημοσιεύτηκε αρχικά στη εφημερίδα του «Αριστερού Σοσιαλιστικού Κόμματος» (PSL/LSP, αδελφή οργάνωση του «Ξ» στο Βέλγιο).
Στα τέλη του χρόνου ξέσπασε στο Βέλγιο μια σειρά σκανδάλων στον τομέα του φαρμάκου. Όλα άρχισαν με το τεράστιο κόστος που απαιτούνταν για τη θεραπεία ενός άρρωστου μωρού, για το οποίο συγκεντρώθηκε το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ από προσφορές αλληλεγγύης. Λίγο αργότερα οι φαρμακευτικές εταιρείες προειδοποίησαν για ελλείψεις σκευασμάτων, αντίστοιχες με αυτές που καταγράφονται σε καιρό πολέμου! Παράλληλα, στις ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες έχουμε το σκάνδαλο των εξαρτησιογόνων οπιοειδών αναλγητικών που ευθύνονται για τους θανάτους εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Οι ελλείψεις φαρμάκων στο Βέλγιο
Το πρόβλημα των ελλείψεων στα φάρμακα είναι παγκόσμιο. Στη σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το Γενάρη του 2018, πάρθηκαν αποφάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, το οποίο όμως μέχρι στιγμής δεν έχει αντιμετωπιστεί. Μόνο μέσα στον περασμένο Νοέμβρη, σημειώθηκαν στο Βέλγιο 602 περιπτώσεις μη διαθέσιμων φαρμάκων. Παρότι οι λίστες αλλάζουν διαρκώς, η Ομοσπονδιακή Αρχή Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας (FAMHP) εκτιμά ότι κατά μέσο όρο το 5% των φαρμάκων βρίσκονται σε έλλειψη. Οι συνέπειες για ασθενείς που χρειάζονται τα φάρμακα για τη θεραπεία τους, μπορεί να είναι δραματικές.
Σύμφωνα με τη FAMHP, ο βασικός λόγος για τον οποίο δεν υπάρχει διαθέσιμη επαρκής ποσότητα φαρμάκων, έχει να κάνει με μια σειρά παράγοντες: Αρχικά με τα πραγματικά προβλήματα που σχετίζονται με την παραγωγή και τη διανομή τους. Κατά δεύτερον, με επιλογές της βιομηχανίας φαρμάκων, που μπορεί για παράδειγμα να αποφασίσει ότι κάποιο φάρμακο δε θα διατίθεται πλέον στη βελγική αγορά, ή θα σταματήσει γενικά να πωλείται. Τέλος, οφείλεται σε προβλήματα στη διανομή, με αποτέλεσμα ένα προϊόν να μη φτάνει σε όλα τα φαρμακεία, ή στο γεγονός ότι οι εταιρείες δε σέβονται τις συμφωνίες που έχουν κλείσει με την κυβέρνηση. Αυτοί είναι οι λόγοι που επικαλείται η ίδια η κυβέρνηση. Για να αντιμετωπιστούν όμως όλες αυτές οι αιτίες, πρέπει να ανατραπεί συνολικά το μοντέλο παραγωγής των φαρμάκων.
Η κοινωνία παράγει, άλλοι πλουτίζουν
Όταν μια ιδιωτική εταιρεία παράγει φάρμακα, δεν το κάνει επειδή επιδιώκει τη χρήση αυτών των φαρμάκων από την κοινωνία, δηλαδή τη θεραπεία ασθενειών, αλλά για να βγάλει κέρδος. Στον καπιταλισμό τα προϊόντα υγείας είναι εμπορεύματα όπως όλα τα υπόλοιπα προϊόντα και έτσι ο τομέας της υγείας στο σύνολό του κυριαρχείται από τη λογική του κέρδους. Επομένως, προκειμένου να αυξηθούν τα κέρδη, η παραγωγή γίνεται με το μικρότερο δυνατό κόστος και τα προϊόντα πωλούνται στην υψηλότερη δυνατή τιμή.
Σε αυτά τα πλαίσια, συχνά η παραγωγή μεταφέρεται σε άλλες περιοχές και τα διάφορα στάδιά της ανεξαρτητοποιούνται, προκειμένου κάθε ξεχωριστό στάδιο να κοστίσει λιγότερο. Για παράδειγμα, η έρευνα μεταφέρεται σε χώρες με φορολογικές ελαφρύνσεις για τις πατέντες όπως το Βέλγιο, οι κλινικές δοκιμές μεταφέρονται εκεί όπου οι έλεγχοι είναι πιο χαλαροί, όπως π.χ. οι αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ άλλες χώρες ειδικεύονται στις εξαγωγές πρώτων υλών. Επιπλέον, επιδιώκεται να μειωθεί στο ελάχιστο η ανάγκη αποθήκευσης και τα κόστη που προκύπτουν από αυτή. Όταν οι κυβερνήσεις θέλουν να έχουν επαρκή αποθέματα, οι καταναλωτές επιβαρύνονται με υψηλότερες τιμές. Είναι καθαρό ότι η ανεπάρκεια φαρμάκων που σχετίζεται με προβλήματα στη διαδικασία της παραγωγής έχει άμεση σχέση με την εξασφάλιση μεγαλύτερων κερδών.
Όσο για τα προβλήματα στη διανομή, συνήθως σχετίζονται με την προσπάθεια συντήρησης τεχνητών ελλείψεων προκειμένου να αυξηθούν οι τιμές. Όταν η ποσότητα ενός φαρμάκου δεν επαρκεί, οι τιμές ανεβαίνουν, ή ο κόσμος αναγκάζεται να αγοράζει τις ακριβότερες παραλλαγές του. Έτσι, αυτοί που αδυνατούν να ανταποκριθούν στο κόστος, στην ουσία χάνουν την πρόσβαση στη φροντίδα που χρειάζονται.
Καπιταλισμός εναντίον υγείας
Το σκάνδαλο με τα θανατηφόρα αναλγητικά στις ΗΠΑ έδειξε ότι για τους καπιταλιστές, η δίψα για πλούτο είναι πάνω από τις ανθρώπινες ανάγκες. Για πάνω από 20 χρόνια, αμέτρητοι άνθρωποι κατανάλωναν οπιοειδή αναλγητικά όπως το Oxycontin, με αποτέλεσμα πάνω από 300.000 να πεθάνουν. Τα συγκεκριμένα φάρμακα μπήκαν στην αμερικανική αγορά με μια τεράστια διαφημιστική καμπάνια και σημαντικά οφέλη για τους γιατρούς που τα συνταγογραφούσαν.
Συνολικά η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών προϊόντων είναι ανησυχητική. Προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη, οι εταιρείες μειώνουν το χρόνο της έρευνας και της ανάπτυξής τους, ώστε να φτάσουν γρηγορότερα στην αγορά. Τα νέα φάρμακα θα πρέπει να δοκιμάζονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Ωστόσο η σχετική νομοθεσία στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ έχει αλλάξει, ώστε να επιτρέπει τη νέα μέθοδο με την οποία φτάνουν τα φάρμακα στην αγορά: τη λεγόμενη μέθοδο «fast-track».
Ένα ακόμη σκάνδαλο από το Βέλγιο αποκαλύφθηκε στα μέσα Οκτώβρη. Οι κολοσσοί του φαρμάκου Novartis και Roche συμφώνησαν από κοινού να κρατήσουν με τεχνητό τρόπο υψηλές τις τιμές ενός φαρμάκου για μυϊκές ασθένειες, καταφέρνοντας έτσι να αρπάξουν αρκετά εκατομμύρια ευρώ από το δημόσιο. Αν και ο υπουργός υγείας προσπάθησε να υποβαθμίσει το θέμα, οι βουλευτές της Αριστεράς κατάφεραν να του δώσουν σημαντική διάσταση.
Παραγωγή με βάση της κοινωνικές ανάγκες – εθνικοποίηση της βιομηχανίας φαρμάκου!
Ο τομέας της φαρμακοβιομηχανίας είναι ιδιαίτερα κερδοφόρος. Ανάμεσα στο 1999 και το 2017, τα κέρδη έντεκα από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες έφτασαν τα 1,019 τρις ευρώ! Το 90.8% αυτού του τεράστιου ποσού που δημιουργήθηκε από την εργασία της κοινωνίας, δηλαδή 925 δις ευρώ κατέληξαν στις τσέπες των μετόχων τους! Και βέβαια σε καμία περίπτωση αυτό το ποσό δεν επενδύθηκε ξανά στην έρευνα για την ανακάλυψη νέων, αποτελεσματικών και προσβάσιμων για όλους, θεραπειών.
Αν εθνικοποιούσαμε τη φαρμακοβιομηχανία, αν περνούσε κάτω από τον έλεγχο και τη διοίκηση των εργαζομένων και των ασθενών, το κόστος των φαρμάκων θα μπορούσε να μειωθεί δραματικά, θα μπορούσαν να γίνουν μαζικές επενδύσεις στην έρευνα, θα μπορούσαν να χτιστούν ανθρώπινες συνθήκες εργασίας στον τομέα του φαρμάκου. Αυτή η συζήτηση πρέπει να μεταφερθεί στους εργασιακούς χώρους των φαρμακοβιομηχανιών, στα δημόσια νοσοκομεία, στο χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, πρέπει τελικά να γίνει με κάθε άνθρωπο που χρειάζεται ή θα χρειαστεί τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας. Αν οργανωθούμε, αν παλέψουμε, μπορούμε να πάρουμε τον τομέα του φαρμάκου από τα χέρια των υπερ-πλούσιων και να ανοίξουμε τη συζήτηση για το πως θα αξιοποιηθεί για τις ανάγκες της κοινωνίας.
