Του Στρατή Σγουρομάλλη
Στοιχηματίζω ότι όλοι μας έχουμε βρεθεί να κάνουμε αυτή την συζήτηση με κάποιο γνωστό/φίλο/συγγενή ή και με κάποιον άνθρωπο στο δρόμο. Πόσο επικίνδυνος είναι ο κορονοϊός, φοβάσαι/δεν φοβάμαι, ποιοι τον έφτιαξαν και γιατί μας τον επιβάλλουν, πόσοι πεθαίνουν κάθε χρόνο από γρίπη και τροχαία, κτλ.
Και φυσικά είναι λογικό όταν έχουμε μια καινούργια και πρωτοφανή κατάσταση να υπάρχει πολύ μπέρδεμα στα μυαλά των ανθρώπων σχετικά με το τι γίνεται, τι ισχύει, κτλ. Και επίσης, όταν όλα τα τελευταία χρόνια κυβερνήσεις και ΜΜΕ μας έχουν φλομώσει με τόσα ψέματα και προπαγάνδα, είναι λογικό ο κόσμος να είναι επιφυλακτικός στο να πιστέψει ακόμα και προφανή πράγματα που βγαίνουν από επίσημα χείλη.
Στην Ελλάδα έχουμε την πολυτέλεια αυτή η συζήτηση να γίνεται σχεδόν αφηρημένα, καθώς δεν είχαμε (ακόμα;) την κατάσταση που επικράτησε σε άλλες χώρες με δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς. Καθώς όμως βαδίζουμε προς μια νέα έξαρση της πανδημίας, αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνει, καθώς επηρεάζει τον τρόπο που θα την αντιμετωπίσουμε. Ακολουθεί λοιπόν μια συζήτηση με έναν «φανταστικό φίλο» που δεν πιστεύει ότι ο κορονοϊός είναι κάτι σοβαρό, η οποία ίσως βοηθήσει στην ανταλλαγή επιχειρημάτων που λαμβάνει χώρα αυτή την περίοδο.
«Γιατί τόσος πανικός; είναι απλά μια γρίπη»
Συνήθως όσοι λένε κάτι τέτοιο θεωρούν ότι λένε μια «αντισυμβατική» άποψη.
Να τους ενημερώσουμε λοιπόν ότι ένα μεγάλο κομμάτι του κατεστημένου έχει ακριβώς αυτή την άποψη. Το ίδιο και όλη η ακροδεξιά σαπίλα παγκόσμια που έχει συνταχτεί πίσω από αυτό το σκεπτικό. Ο πλανητάρχης Τράμπ στις αρχές Μάρτη είχε δηλώσει «δεν επιβάλλαμε ποτέ καραντίνα σε όλη τη χώρα λόγω της γρίπης, οπότε αναρωτιέται κανείς, γιατί γίνεται όλο αυτό;». Στη συνέχεια βέβαια έκανε όπως το συνηθίζει κωλοτούμπα καθώς ο αριθμός των νεκρών από κορονοϊό στις ΗΠΑ -μέσα σε μερικούς μήνες- είναι ήδη 3 φορές μεγαλύτερος από τους νεκρούς Αμερικάνους στρατιώτες στον πόλεμο του Βιετνάμ, που κράτησε 20 χρόνια… Ο δε πρόεδρος της Βραζιλίας Μπολσονάρου δήλωσε πως ο νέος κορονοϊός είναι μια «γριπούλα» και πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε «ρεαλιστικά». Στα δικά μας, η ακροδεξιά Ραχήλ Μακρή μιλάει για «μουφοϊό»…
Ο νέος κορονοϊός δεν είναι «απλά μια γρίπη», έχει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων και μεταδίδεται πολύ πιο γρήγορα, όπως θα δούμε παρακάτω. Πρώτα απ’ όλα όμως, για την γρίπη υπάρχουν και εμβόλια και φάρμακα, άρα μπορεί να αντιμετωπιστεί με ένα τρόπο και να μειωθούν οι συνέπειες στον πληθυσμό, κάτι που δεν ισχύει για τον κορονοϊό. Ας έχουμε επίσης υπόψη ότι ο αριθμός των νεκρών από το νέο κορονοϊό είναι αυτός που είναι με δεδομένο ότι έγιναν τα πρωτοφανή lockdown και επιβλήθηκαν σε όλους μας μέτρα ασφαλείας αδιανόητα μέχρι τώρα. Αν δεν είχαμε αντιδράσει με αυτό τον τρόπο ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν πολλαπλάσιος σήμερα. Υπάρχουν μελέτες που υπολογίζουν πως ο αριθμός των νεκρών αν δεν είχαν παρθεί καθόλου μέτρα μπορεί και να έφτανε τα 40 εκατομμύρια παγκοσμίως μόνο για το 2020!
Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι στη λίστα με τον αριθμό θανάτων ανά κάτοικο, στις πρώτες θέσεις φιγουράρουν είτε χώρες που δεν πήραν εγκαίρως μέτρα (Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία), είτε η Σουηδία και η Βρετανία της «ανοσίας της αγέλης», είτε οι χώρες με «αρνητές» ηγέτες όπως η ΗΠΑ και η Βραζιλία…
«Ναι αλλά δεν πεθαίνουν τόσοι πολλοί»
Το επόμενο συνήθως επιχείρημα έχει να κάνει με τους αριθμούς. Θα ασχοληθούμε πιο κάτω με τους αριθμούς, αλλά ας πάμε λίγο στην ουσία.
Διάφοροι λοιπόν λένε πως «οι νεκροί είναι λίγοι» από τον κορονοϊό. Μέχρι στιγμής, μέσα σε 8 μήνες δηλαδή, είχαμε 737.500 περίπου νεκρούς παγκόσμια. Και σίγουρα θα περάσουν, πιθανό κατά πολύ, το 1 εκατομμύριο μέχρι το τέλος του χρόνου. Τι σημαίνει όμως «λίγοι»;
Όταν πεθαίνει ένας δικός μας άνθρωπος από καρκίνο δεν λέμε «εντάξει, όμως τόσα παιδιά πεθαίνουν από πείνα κάθε χρόνο»… Όταν λέμε ότι πρέπει να σταματήσει η πολιτική της «Ευρώπης-φρούριο» απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες, που έχει οδηγήσει 15.000 άτομα να πνιγούν στην μεσόγειο από το ’14 μέχρι το ’19, η απάντηση μας δεν είναι «ναι αλλά σε τροχαία στην ΕΕ σκοτώθηκαν -το ’19 μόνο- 22.800 άνθρωποι άρα το 15.000 είναι λίγο»… Όταν οι νεοναζί της Χρυσής Αυγής δολοφόνησαν τον Π. Φύσσα η απάντηση μας δεν ήταν πως πρόκειται για «απλά μια ανθρωποκτονία» όπως είπε ο Ρουπακιάς, μια από τις 105 που έγιναν το 2014… Τι νόημα έχει αυτή η σύγκριση της στατιστικής του θανάτου; Αυτή η άποψη είναι βαθιά κυνική.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως από την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, πεθαίνουν λόγω του κορονοϊού, αυτό από μόνο του πρέπει να είναι αρκετό για να μας κάνει να παλέψουμε να μειώσουμε όσο γίνεται τις απώλειες.
«Τόσοι πεθαίνουν από γρίπη, πνευμονοπάθειες και τροχαία αλλά δεν γίνεται τόσος χαμός»
Κατ’ αρχήν, από που και ως που μπαίνει αντιθετικά η προσπάθεια μας να περιορίσουμε τις απώλειες από τον κορονοϊό με την προσπάθεια μας να μειώσουμε τους νεκρούς από άλλες αιτίες; Εννοείται ότι παλεύουμε ενάντια σε όλα αυτά που προκαλούν την ατμοσφαιρική ρύπανση για να μειωθεί ο αριθμός των νεκρών από πνευμονοπάθειες. Συμμετέχουμε στο κίνημα ενάντια στην κλιματική αλλαγή και στα κινήματα ενάντια στην καύση απορριμμάτων. Αλλά ταυτόχρονα δε θέλουμε να πεθαίνει κόσμος που μπορεί να σωθεί από τον κορονοϊό. Δεν μπορούμε να παλέψουμε ενάντια και στα δύο, πρέπει να επιλέξουμε το ένα; Γιατί;
Αλλά ας ρίξουμε μια ματιά στα στοιχεία. Ένας βρετανός οικονομολόγος είχε πει «αν βασανίσεις αρκετά τους αριθμούς, θα τους κάνεις να ομολογήσουν τα πάντα», και αυτό ισχύει για όσους ισχυρίζονται ότι «δεν τρέχει και τίποτα» με τον κορονοϊό. Για να έχει νόημα οποιαδήποτε σύγκριση λοιπόν δεν μπορούμε να πάρουμε σαν μέτρο την Ελλάδα (στην οποία όντως μέχρι στιγμής ο αριθμός των νεκρών από τον Covid 19 είναι αντίστοιχος με τον αριθμό των θυμάτων της γρίπης). Και αυτό γιατί η Ελλάδα πήρε μέτρα νωρίς. Αν θέλουμε να κάνουμε συγκρίσεις ας πάρουμε για παράδειγμα τις ΗΠΑ, μια χώρα που πήρε μέτρα καραντίνας μεν, αλλά άργησε να τα πάρει και είχαμε σημαντική διασπορά του ιού.
Στις ΗΠΑ λοιπόν, οι εκτιμήσεις είναι ότι κάθε χρόνο η γρίπη σκοτώνει 24.000-62.000 άτομα. Ο κορονοϊός μέσα σε λίγους μήνες έχει σκοτώσει 166.000 άτομα και συνεχίζει. Η χειρότερη βδομάδα των τελευταίων ετών σε θανάτους από γρίπη σκότωσε 750 άτομα. Η χειρότερη βδομάδα σε θανάτους από κορονοϊό μέχρι στιγμής σκότωσε 15.500 άτομα… Χρειάζεται να πούμε κι άλλα;
«Ναι αλλά η πείνα και η ανεργία που φέρνουν τα μέτρα κατά του κορονοϊού θα σκοτώσει περισσότερους από τον ιό»
Η δήλωση αυτή πιθανά να είναι σωστή αν λάβουμε υπόψη την οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει την παγκόσμια οικονομία, και τα αντιλαϊκά μέτρα που παίρνουν οι κυβερνήσεις για να μας φορτώσουν το κόστος της.
Το θέμα όμως μπαίνει σε λάθος βάσεις. Η μαζική φτώχεια και ανεργία που έρχονται σαν αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων θα μπορούσαν κάλλιστα να αντιμετωπιστούν αν οι κυβερνήσεις αντί να στηρίζουν το μεγάλο κεφάλαιο και τους τραπεζίτες στήριζαν τα λαϊκά στρώματα. Αυτή την περίοδο μαζικά δις και τρις δίνονται από τις κυβερνήσεις στις επιχειρήσεις για να τις «σώσουν». Ξαφνικά «βρέθηκαν λεφτά» που όμως πάνε σε συγκεκριμένες τσέπες. Εμείς πρέπει να διεκδικήσουμε να παρθούν όλα τα μέτρα που είναι απαραίτητα, και το κόστος για αυτά να το πληρώσουν οι κυβερνήσεις και οι καπιταλιστές.
Αλλιώς πέφτουμε στο εκβιαστικό επιχείρημα που χρησιμοποίησε η Eldorado Gold: μη μιλάτε για την καταστροφή του περιβάλλοντος, γιατί αν θέλετε καθαρό περιβάλλον εμείς θα πρέπει να κλείσουμε και θα βρεθείτε άνεργοι και θα πεθάνετε από την πείνα. Δεν πρέπει ούτε χρειάζεται να μπούμε σε αυτή την εκβιαστική λογική του συστήματος γιατί στο τέλος θα καταλήξουμε να στηρίζουμε τα πάντα «γιατί δεν γίνεται αλλιώς».
«Μα συμφωνείτε με τις κυβερνήσεις; Τι αριστεροί είστε;»
Κατ’ αρχήν δεν ισχύει ότι ήταν επιλογή των κυβερνήσεων τα μέτρα αντιμετώπισης του κορονοϊού. Ίσα-ίσα, πολλές κυβερνήσεις καθυστέρησαν να τα πάρουν και προσπάθησαν να τα αντιστρέψουν γρήγορα, στο όνομα της «σωτηρίας της οικονομίας». Τα μέτρα που πάρθηκαν ουσιαστικά επιβλήθηκαν στις κυβερνήσεις προκειμένου να αποφύγουν εντελώς ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Το ότι στη συνέχεια αξιοποίησαν την κατάσταση της καραντίνας για να περάσουν αντιλαϊκά και αντιδημοκρατικά μέτρα που ήθελαν είναι έτερον εκάτερον. Πάντα, ακόμα και σε καταστάσεις που δεν τους βολεύουν, θα προσπαθούν να περάσουν μέτρα που να αυξάνουν τον έλεγχο και την κερδοφορία τους.
Και ναι, όσο και αν είμαστε αποφασισμένοι πολέμιοι του συστήματος αυτού, σε κάποια πράγματα που αφορούν την κοινή λογική θα συμφωνήσουμε και με τις κυβερνήσεις. Συμφωνούμε πχ ότι μια οικοδομή πρέπει να χτίζεται με βάση κάποιους κανόνες στατικότητας για να μην πέσει. Συμφωνούμε ότι πρέπει να υπάρχει Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας. Συμφωνούμε ότι τα καλώδια της ΔΕΗ δεν μπορούν να είναι αφύλακτα. Αυτό σημαίνει ότι «συμφωνούμε» με την κυβέρνηση; Αστεία πράγματα.
Μήπως όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι αποδεχόμαστε την λογική της «ατομικής ευθύνης» που προσπαθούν να επιβάλλουν οι κυβερνώντες; Καθόλου. Είναι σαφές πως οι βασικές ευθύνες για τη δημιουργία των πανδημιών, για την εξάπλωση της συγκεκριμένης πανδημίας, για το ότι δεν πάρθηκαν εγκαίρως μέτρα που να είναι επαρκή, κτλ, βαραίνουν τις κυβερνήσεις και το μεγάλο κεφάλαιο. Η μη ύπαρξη μαζικών δωρεάν τεστ, ο συνωστισμός στα λεωφορεία και στα καράβια, το άνοιγμα του τουρισμού χωρίς προδιαγραφές ασφαλείας, η μη ενίσχυση του ΕΣΥ, η λειψή ενημέρωση του πληθυσμού, η μη χορήγηση δωρεάν μασκών μαζικά, και πολλά άλλα, δεν είναι φυσικά ευθύνη του κόσμου. Θέλει πολύ μεγάλο θράσος αυτοί που δεν πήραν αυτά τα μέτρα να κουνάνε το δάχτυλο σε όλους εμάς.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι επειδή η βασική ευθύνη είναι της κυβέρνησης, δικαιολογείται ο οποιοσδήποτε να φέρεται ανεύθυνα, έτσι; Το ότι η κυβέρνηση έχει μια καταστροφική πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων δε σημαίνει ότι δικαιολογείται όποιος πετάει τα σκουπίδια του από το μπαλκόνι στο πεζοδρόμιο. Ούτε η κακή κατάσταση των δρόμων δικαιολογεί όποιον οδηγεί με 180 χλμ/ωρα και όποιον πάρει ο χάρος. Άρα και εμείς ως άνθρωποι είναι απαραίτητο να αναλάβουμε την ευθύνη να συμπεριφερόμαστε με λογική και αλληλεγγύη.
Εν κατακλείδι
Για όλους μας είναι δύσκολη η νέα αυτή κατάσταση. Και ο μόνος τρόπος να βγούμε όρθιοι από αυτήν είναι να αποφύγουμε να πέσουμε ο ένας στο λαιμό του άλλου: οι «υγιείς» ενάντια στους «ευπαθείς», οι νέοι ενάντια στους ηλικιωμένους, οι (ακόμα) εργαζόμενοι ενάντια στους ανέργους, κτλ.
Για να μπορέσουμε να βγούμε όρθιοι πρέπει οι καταπιεσμένοι αυτού του κόσμου να ενωθούμε απαιτώντας να μπει η δημόσια υγεία πάνω από όλα και την κρίση να πληρώσουν αυτοί που τη δημιούργησαν: οι κυβερνήσεις, οι καπιταλιστές και το σύστημα του κέρδους που υπηρετούν.
Και να σταθούμε αποφασιστικά στο πλευρό της ζωής και όχι του θανάτου. Στον ισπανικό εμφύλιο το σύνθημα των φασιστών του Φράνκο ήταν «Ζήτω ο θάνατος» (viva la muerte). Οι δυνάμεις της παρακμής πάντα αδιαφορούσαν για την αξία της ανθρώπινης ζωής. Για μας αντίθετα, η ανθρώπινη ζωή και ευημερία, η ολοκλήρωση του ανθρώπινου είδους και της κοινωνίας, είναι το μέτρο των πραγμάτων. Για αυτό είμαστε με το «Ζήτω η ζωή» (viva la vida) που έγραψε πάνω στον τελευταίο της πίνακα η Φρίντα Κάλο, λίγες μέρες πριν πεθάνει.
