Μέχρι πρόσφατα η μαύρη «κανονικότητα» του προσφυγικού αποτυπώνονταν στους 1.473 νεκρούς και αγνοούμενους πρόσφυγες σε Αιγαίο και Έβρο μεταξύ 2015-2018 (μέχρι τον Οκτώβρη του 2019 προστέθηκαν άλλοι 109) και στις αμέτρητες καταγγελίες για τις απάνθρωπες συνθήκες σε Μόρια, Σάμο, Λέρο κοκ. Την πολιτική ευθύνη αυτής της κατάστασης είχε επωμιστεί τα προηγούμενα χρόνια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ που στήριξε και εφάρμοσε την συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας (Μάρτης 2016).
Αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη πολύ σύντομα κατάφερε να προσθέσει το δικό της μελανό κεφάλαιο και να ανοίξει ένα νέο γύρο ρατσισμού στην ελληνική κοινωνία. Γιατί δημιούργησε το έδαφος για να προστεθούν στη γενική εικόνα οι τοπικές αντι-προσφυγικές διαμαρτυρίες και οι ρατσιστικές επιθέσεις, όπως για παράδειγμα αυτή που δέχτηκε πρόσφατα Ιρανός μαθητής στη Θεσσαλονίκη.
Αντι-προσφυγικές διαμαρτυρίες
Πολλά τα περιστατικά και προβλέπεται συνέχεια καθώς η κυβέρνηση θέλει να μεταφέρει 20.000 πρόσφυγες από τα νησιά στα ηπειρωτικά μέχρι τα τέλη του 2019. Στα Βρασνά της Θεσσαλονίκης μπλοκαρίστηκαν λεωφορεία που μετέφεραν 400 πρόσφυγες. Στη Χίο απέκλεισαν το δρόμο μπροστά στο κέντρο της ΒΙΑΛ με αίτημα να κλείσει το κέντρο υποδοχής. Στα Γιαννιτσά και τις Σέρρες μπλοκαρίστηκαν για ώρες λεωφορεία με πρόσφυγες. Στο Κιλκίς το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε ψήφισμα άρνησης εγκατάστασης 100 προσφύγων σε ξενοδοχείο. Στην Κω ο δήμαρχος ήταν επικεφαλής σε συγκέντρωση που παρεμπόδισε την αποβίβαση προσφύγων από το πλοίο. Στη Μεθώνη της Πιερίας έγινε αντιπροσφυγική συγκέντρωση με τη συμμετοχή του δημάρχου μπροστά σε ξενοδοχείο, επειδή υπήρχε η φήμη ότι θα στεγάσει πρόσφυγες… Στη Σκύδρα ομάδα κατοίκων απείλησε πως θα πάρει τα όπλα –τα οποία παρεμπιπτόντως ζήτησαν να ευλογήσει ο τοπικός ιερέας… Στην πόλη της Νάουσας έγιναν δύο αντιπροσφυγικές πορείες.
Παρόλη όμως την υπερπροβολή από τα ΜΜΕ, οι αριθμοί αυτών που συμμετέχουν -μέχρι στιγμής- δεν είναι μεγάλοι. Και σε όλες τις περιπτώσεις τον τόνο δίνουν εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες προσκείμενοι στη Ν.Δ., υποστηρικτές της «Ελληνικής Λύσης» του Κ. Βελόπουλου και ακροδεξιές ομάδες που ανταγωνίζονται ποιος θα υπηρετήσει πιο σθεναρά το στόχο «πρόσφυγες ανεπιθύμητοι». Και δεν φείδονται μέσων… Όπως στην περίπτωση του μπάρμπεκιου με χοιρινό και μπύρα έξω από το κέντρο στα Διαβατά των «Ελλήνων Μακεδόνων» (σ.σ. γνώριμοι από το αποτυχημένο macedonian pride στη Θεσσαλονίκη).
Το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη λογοδοτεί στα αντανακλαστικά του δικού της εκλογικού ακροατηρίου και αυτού της ακροδεξιάς, εξηγεί τις αντιφάσεις, τις παλινωδίες αλλά και την υποκρισία. Τίποτα δε λείπει από τον μπαξέ. Ο αρμόδιος υπουργός Τ. Θεοδωρικάκος επικαλείται το… φιλότιμο και καλεί τις τοπικές αρχές «να βάλουν πλάτη». Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στ. Πέτσας χαρακτήρισε τις διαμαρτυρίες ως «υπεραντιδράσεις» γιατί υπήρξαν «παρανοήσεις». Η Ντ. Μπακογιάννη κατήγγειλε ως απανθρωπιά το μπάρμπεκιου των «Ελλήνων Μακεδόνων». Και δίπλα σε αυτούς ο βουλευτής Λέσβου της Ν.Δ., Χ. Αθανασίου, σε ένα κρεσέντο κινδυνολογίας, δήλωσε πως η Λέσβος θα γίνει η «νέα Ροδόπη» γιατί ο μέσος όρος των γεννήσεων των μουσουλμάνων έχει διπλασιαστεί τα τρία τελευταία χρόνια… Και ο βουλευτής της Ν.Δ. Κ. Κυρανάκης δήλωσε πως δεν υπάρχει πρόβλημα με το μπάρμπεκιου στα Διαβατά, επειδή «επιτρέπεται η κατανάλωση χοιρινού στην Ελλάδα»…
Πράσινο φως
Καμιά «παρανόηση» δεν βρίσκεται πίσω από τις αντι-προσφυγικές διαμαρτυρίες ή τις ρατσιστικές επιθέσεις. Το αντίθετο. Οργανώνονται από όσους θεωρούν τους εαυτούς τους πρωτοπορία στην επίτευξη των στόχων που ρητά και κατηγορηματικά έθεσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη με το καλημέρα της εκλογής της. Από το καλοκαίρι με τις εκκενώσεις προσφυγικών καταλήψεων στην Αθήνα, έστειλε το μήνυμα ότι ιεραρχεί ψηλά τα μέτρα «νόμου και τάξης». Πριν λίγες μέρες με την fast track ψήφιση του Ν.4636 («Περί Διεθνούς Προστασίας και Άλλες Διατάξεις») έκοψε και έραψε όλη τη νομοθεσία για τους πρόσφυγες πάνω στους κεντρικούς στόχους της αποτροπής εισόδου, των μαζικών απορρίψεων αιτημάτων ασύλου, της αύξησης των απελάσεων και της κατακρεούργησης των δικαιωμάτων των προσφύγων.
Ούτε που διανοείται κανείς φυσικά να θεωρήσει τις πολιτικές της κυβέρνησης ως αποτέλεσμα «παρανόησης»… Ήξερε καλά ότι στις προσφυγικές καταλήψεις που εκκένωσε έμεναν οικογένειες και παιδιά, αλλά πάνω από όλα θέλει να συγκεντρώσει όλο τον προσφυγικό πληθυσμό σε κλειστούς φυλασσόμενους χώρους, για να μπορεί να τους απελάσει ευκολότερα. Ήξερε καλά πως ο Ν.4636 θα αντιμετωπίσει την κριτική όλου του νομικού κόσμου, των αντιρατσιστικών οργανώσεων ακόμα και διεθνών οργανισμών (όπως: Διεθνής Αμνηστία, Ύπατη Αρμοστία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Συνήγορος του Πολίτη, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Νομική Υπηρεσία Εθνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες κ.λ.π.), αλλά είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει το προσφυγικό με όρους «πολέμου ενάντια στους πρόσφυγες». Και φυσικά ξέρει καλά όλα τα στοιχεία, τις στατιστικές, τα ποσοστά, αλλά συνεχίζει τα ψέματα και τις διαστρεβλώσεις.
Είναι πρόσφυγες ή μετανάστες;
«…θα φτάνει η βάρκα, θα πιάνουν αυτούς τους ανθρώπους, εντός τριών ημερών θα βγαίνει η πρώτη απόφαση που θα τους ξεχωρίζει αν ανήκουν στο υψηλό προσφυγικό προφίλ ή στο χαμηλό. Δηλαδή αν προέρχονται από τη Συρία. Σήμερα για να γνωρίζουμε τα νούμερα επί του συνολικού αριθμού από τη Συρία είναι περίπου το 7%… Δεν είναι προσφυγικό πια το ζήτημα είναι λαθρομεταναστευτικό…».
Πίσω από τα λόγια του συνήθη υπόπτου Άδωνι Γεωργιάδη, κρύβεται το μεγαλύτερο ψέμα. Αυτό που βαφτίζει τους πρόσφυγες μετανάστες… Για να μπορούν μετά να κινδυνολογούν περί «εθνικού κινδύνου», «Τούρκικου δάκτυλου» κ.α. και να νομιμοποιούν τις πολιτικές καταστολής και αποτροπής.
Πάμε λοιπόν στα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Οι αφίξεις στην Ελλάδα μέσω θάλασσας ή από τον Έβρο, από αρχές του ‘19 ως 31/8: πρώτοι οι Αφγανοί με ποσοστό 38,8% (9.935), και μετά Σύριοι 20.6% (5.260), Κονγκολέζοι 9.5% (2.422), Ιρακινοί 7.8% (1.989), Παλαιστίνιοι 6.6% (1.687), Ιρανοί 1,9% (483), και 13.8% (3.531) οι άλλες εθνικότητες.
Για την Συρία τα πράγματα είναι γνωστά. Αλλά για την περίπτωση του Αφγανιστάν, του Κονγκό, του Ιράκ κοκ, η κυβέρνηση επενδύει στην γεωπολιτική άγνοια πλατιά στην κοινωνία. Ακόμα κι έτσι χρειάζεται απύθμενο θράσος για να μιλάς για «χαμηλό» ή «ψηλό» προσφυγικό προφίλ, όταν:
- Το BBC λέει ότι ο πόλεμος στο Αφγανιστάν είναι «η πλέον θανατηφόρα σύγκρουση στον κόσμο»… «κατά μέσο όρο 74 άνδρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώνονταν καθημερινά». Ενώ στην έρευνα της GLOBAL PEACE INDEX (Ιούνης 2019) το Αφγανιστάν ονομάστηκε «το λιγότερο ειρηνικό μέρος στον κόσμο», αφού κατατάσσεται τελευταίο από τις 163 χώρες που αναφέρονται στο σχετικό κατάλογο!
- Κατά την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ στο Κονγκό υπάρχει μια από τις πιο περίπλοκες και ανθρωπιστικά επικίνδυνες καταστάσεις διεθνώς, όπου ανθούν η σεξουαλική βία, οι δολοφονίες, οι παράνομες κρατήσεις, και οι παραβιάσεις όλων των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων!
- Στο Ιράκ με βάση την Ύπατη Αρμοστεία, 11 εκ. άνθρωποι στηρίζονται για την επιβίωση τους στην ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ οι βιασμοί, οι εκτελέσεις και οι παραβιάσεις δικαιωμάτων αποτελούν ρουτίνα.
Μπορούν να σταματήσουν οι ροές;
Η κεντρική επιλογή της κυβέρνησης είναι να σταματήσουν οι προσφυγικές ροές και να υπηρετήσει το όραμα της «Ευρώπης-Φρούριο». Έτσι συνδυάζονται όλα: ο φράχτης στον Έβρο, οι αυξημένες περιπολίες στο Αιγαίο, η ενίσχυση της FRONTEX, η ζωή κόλαση στα κέντρα προσφύγων κοκ. Αλλά και η προσπάθεια να δώσει νέα πνοή στη Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας. Η ειρωνεία είναι πως η κυβέρνηση θεωρεί πως η Συμφωνία παραμένει ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσει τις προσφυγικές ροές όταν ελάχιστοι πια πιστεύουν το ίδιο.
«Οι Ευρωπαίοι αγνόησαν την καταστροφή που λαμβάνει χώρα στα νοτιοανατολικά άκρα της Μεσογείου, μια καταστροφή για την οποία είναι και αυτοί συνυπεύθυνοι. Πίστεψαν ότι η κρίση θα περνούσε από μόνη της αρκεί να έκαναν υπομονή, κάποιοι μάλιστα θεώρησαν ότι οι εικόνες από τα υπερπλήρη προσφυγικά κέντρα θα αποτρέψουν τους πρόσφυγες να κάνουν το ταξίδι αυτό. Αυτή η στρατηγική απέτυχε». (Από Spiegel)
«Κλινικά νεκρή» η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό». (Από Die Welt)
Οι εργαζόμενοι, η νεολαία, τα λαϊκά στρώματα δεν έχουν απολύτως κανέναν λόγο να στοιχηθούν πίσω από επιλογές και πολιτικές που απέτυχαν, που είναι κλινικά νεκρές. Που δε μπορούν να επιλύσουν το προσφυγικό. Γιατί εκπορεύονται από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και αστικές κυβερνήσεις βουτηγμένες ως το λαιμό στον ανταγωνισμό, τις επεμβάσεις, την στήριξη δικτατορικών καθεστώτων, την αναζωπύρωση των πολέμων και την διάλυση χωρών στη Μ. Ανατολή, στη Β. Αφρική κλπ.
Ανεπιθύμητος ο ρατσισμός
Οι αντιπροσφυγικές διαμαρτυρίες, οι επιθέσεις και η προσπάθεια φασιστικών ομάδων να στρατολογήσουν ξανά υποστηρικτές, έχουν ενεργοποιήσει και ελατήρια διεθνιστικής ευαισθησίας και αλληλεγγύης. Όπως στην περίπτωση της ανακοίνωσης της Εθελοντικής Ομάδας Γιαννιτσών και Περιχώρων, στους μαθητές των Σερρών που καλωσορίζουν τους πρόσφυγες συμμαθητές τους ή στην οργάνωση της αντιφασιστικής πορείας μετά την επίθεση στον Ιρανό μαθητή στη Θεσσαλονίκη.
Για τους εργαζόμενους και τη νεολαία, για το αντιρατσιστικό κίνημα, για την ανατρεπτική και διεθνιστική Αριστερά τα καθήκοντα είναι συγκεκριμένα και επείγοντα:
- Να καταδικάσουμε την δράση ρατσιστικών και εθνικιστικών ομάδων και να τους απομονώσουμε μέσα στις γειτονιές, τα σχολεία, τις τοπικές κοινωνίες. Να καταγγείλουμε τις ρατσιστικές αποφάσεις και πρακτικές δημοτικών αρχών. Να δυναμώσουμε την αλληλεγγύη απλών ανθρώπων, φορέων και σωματείων σε πρόσφυγες και να δημιουργήσουμε γέφυρες συνεννόησης μαζί τους.
- Να εντάξουμε στους αγώνες μας στις περιοχές μας αιτήματα για: αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και πλήρη πρόσβαση για αυτούς και τα παιδιά τους σε υγεία, παιδεία, πρόνοια, νομική βοήθεια. Με ειδικές προβλέψεις για τους ανήλικους, τους αρρώστους, τους ηλικιωμένους, τους βασανισμένους.
- Στελέχωση με προσωπικό των υπηρεσιών ασύλου ώστε να εξετάζονται γρήγορα οι αιτήσεις και να μπορούν -όσοι το επιθυμούν- να συνεχίσουν το ταξίδι τους σε άλλη χώρα της Ε.Ε. ή αλλού.
- Δε λείπουν τα λεφτά για αυτά τα μέτρα, αλλά η πολιτική βούληση. Θα αρκούσε η επανακατεύθυνση των κονδυλίων που ξοδεύονται για απελάσεις, για το φράχτη στον Εβρο, την στρατιωτικοποίηση των συνόρων, τις συνεχείς περιπολίες στο Αιγαίο.
- Να παλέψουμε για την κατάργηση της Συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας και ενάντια στον εγκλωβισμό των προσφύγων. Για το δικαίωμα αυτών των ανθρώπων να διαλέξουν που θα ζήσουν. Και για τον καταμερισμό τους σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. αλλά και εκτός Ε.Ε., αναλογικά με βάση τον πληθυσμό και την οικονομική κατάσταση.
- Να συμβάλουμε στα διεθνή κινήματα ενάντια στην επέμβαση της Τουρκίας στη Συρία και ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Γιατί χωρίς το τέλος των πολέμων και χωρίς πολιτικές γενναίας οικονομικής βοήθειας προς τις πληγείσες περιοχές του πλανήτη, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να μην έχουν άλλη επιλογή από το να ξεριζώνονται.
Η Αριθμητική του Προσφυγικού
(Ενημερωτικό δελτίο Ύπατης Αρμοστείας ΟΗΕ, Σεπτέμβρης 19)
– 25.900 άτομα ζουν μέσα και γύρω απ’ τα κέντρα προσφύγων στα νησιά. Ο υπερπληθυσμός είναι ασύλληπτος. Στη Σάμο ζουν οκτώ φορές περισσότεροι από όσους χωράει το κέντρο (5.570 αντί 700), στη Λέσβο έξι φορές (12.650 αντί 2.150), στην Κω τέσσερις φορές (3.060 αντί 700) κ.λ.π.! Χιλιάδες ζουν σε ετοιμόρροπες σκηνές, βασικά είδη όπως κρεβάτια και κουβέρτες δεν υπάρχουν, πολύωρη είναι η αναμονή στην ουρά για φαγητό ή για τους χώρους υγιεινής…
– Στα κέντρα των νησιών το 21% είναι γυναίκες και το 35% παιδιά -τα έξι στα δέκα παιδιά είναι κάτω των δώδεκα ετών!
– 5.850 παιδιά πρόσφυγες σχολικής ηλικίας που ζουν στα νησιωτικά κέντρα δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση! Βασικά εμπόδια: η κυβερνητική απόφαση για μη έκδοση ΑΜΚΑ (αφού το βιβλιάριο υγείας και η επίσημη καταγραφή εμβολίων είναι προϋποθέσεις εγγραφής) και η έλλειψη οργανωμένης μεταφοράς προς τα σχολεία.
– Από τα 4.616 ασυνόδευτα παιδιά, μόνο τα 1.196 ζουν σε ξενώνες κατάλληλους για την ηλικία τους!
– 45.362 άτομα έχουν λάβει το καθεστώς πρόσφυγα ή επικουρικής προστασίας από τις αρχές του 2015. Το 2019 αυτός ο αριθμός είναι 11.101.
– 1.914 άτομα έχουν απελαθεί στην Τουρκία από τον Μάρτη του 2016 στη βάση της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας.
Για το Ν.4636
Χαρακτηριστικές διατάξεις του Ν.4636:
– Καταργεί το μετατραυματικό στρές (π.χ. ο ψυχολογικός αντίκτυπος ενός θανατηφόρου ναυαγίου στο Αιγαίο) ως αιτία για να συμπεριληφθεί κάποιος στις ευάλωτες ομάδες που το αίτημα τους για άσυλο εξετάζεται με καλύτερους όρους.
– Θεωρεί ως λόγο διακοπής της εξέτασης ενός αιτήματος τη μη συμμόρφωση με τους κανόνες λειτουργίας των κέντρων προσφύγων–εντωμεταξύ σχεδόν κανένα κέντρο δεν έχει κανονισμό λειτουργίας και κανένα δεν πληροί βασικά στάνταρ αξιοπρεπούς διαμονής.
– Αποκλείει την πρόσβαση στην αγορά εργασίας για ένα 6μηνο από την κατάθεση της αίτησης ασύλου.
– Καταργεί τη συμμετοχή της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στις Επιτροπές Προσφυγών για το Άσυλο (σ.σ. εξετάζουν αίτημα σε δεύτερο βαθμό) που θα τις αποτελούν πια τρεις Δικαστές ενώ η διαδικασία θα προχωράει ακόμα και με ένα Δικαστή. (σ.σ. η Ένωση Διοικητικών Δικαστών έβαλε ζήτημα αντισυνταγματικότητας της διάταξης)!
– Υποχρεώνουν τον πρόσφυγα να καταθέτει αιτιολογημένα δικόγραφα για να γίνει δεκτή η προσφυγή του χωρίς να του προσφέρουν δωρεάν νομική βοήθεια.
– Προτείνεται «Κατάλογος ασφαλών χωρών» καταγωγής και ασφαλών τρίτων χωρών για να βγαίνουν «κονσέρβα» οι αποφάσεις απέλασης, ενώ διεθνείς νόμοι και συμβάσεις επιβάλλουν την εξατομικευμένη εξέταση αιτήματος ασύλου.
– Η Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντούνια Μιγιάτοβιτς, αναγκάστηκε να ψελλίσει ότι ανησυχεί για πολλές διατάξεις του Ν.4636. Και δεν κράτησε καθόλου χαμηλούς τόνους για τα κέντρα προσφύγων στα νησιά: «Αυτό πλέον δε θυμίζει σε τίποτα υποδοχή αιτούντων άσυλο. Είναι μια πάλη για επιβίωση».
