Μετά την αποτυχημένη απόπειρα της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ να ‘λύσει’ το ασφαλιστικό το 2001 χτυπώντας συντάξεις και όρια συνταξιοδότησης, το θέμα της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης συνολικά έχει μείνει μέχρι τώρα σε εκκρεμότητα. Η κυβέρνηση Καραμανλή θέλοντας να αποφύγει το άνοιγμα ενός συνολικού μετώπου, άνοιξε το ασφαλιστικό καταρχήν στο χώρο των τραπεζών και με αφορμή τις συστάσεις της ΕΕ αποφάσισε να ανοίξει το συνταξιοδοτικό, συστήνοντας ξανά (όπως το 2001) επιτροπές σοφών που θα κάνουν προτάσεις και τραπέζια διαλόγου με ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ.
Για άλλη μια φορά οι υπουργοί της κυβέρνησης, ο ΣΕΒ, οι απολογητές του συστήματος και ο Μητσοτάκης βγαίνουν και υποστηρίζουν ότι χρειάζονται ‘ριζικές αλλαγές’ γιατί: τα ασφαλιστικά ταμεία δεν έχουν λεφτά, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης είναι υπό κατάρρευση, σε 10 χρόνια δεν θα έχουμε λεφτά για τις συντάξεις, οι Έλληνες δεν γεννάμε πολύ και για αυτό έχουμε όλο και περισσότερους γέρους που πρέπει να πληρώνουμε.
Ποιος φταίει για την κατάσταση των ταμείων;
Το χάλι των ασφαλιστικών ταμείων είναι μια πραγματικότητα που την αναγνωρίζουν όλοι. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 τα ελλείμματά τους θα ξεπεράσουν τα 50 τρις δρχ. Πριν πάει όμως ο λογαριασμός στους εργαζόμενους πρέπει να δούμε ποιος ευθύνεται για αυτή την κατάσταση.
Πάνω από 1,5 τρις δρχ εισφορών που οφείλονταν στο ΙΚΑ, με συνεχείς ρυθμίσεις των κυβερνήσεων των τελευταίων 15 χρόνων διαγράφηκαν. Η εισφοροδιαφυγή του μεγάλου κεφαλαίου και η ατιμωρησία της παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις την ίδια περίοδο, ενώ σύμφωνα με στοιχεία της Ειδικής Υπηρεσίας Ελέγχου του ΙΚΑ, το 1999 το 30% των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν ήταν ανασφάλιστοι. Επιπλέον, σε έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ το 2001 αποδείχτηκε με τον πιο σαφή τρόπο ότι η κύρια αιτία για την επιδείνωση των οικονομικών των ταμείων ήταν η εμμονή του κράτους να μη συνεισφέρει στη χρηματοδότηση του συστήματος μέχρι το 2001, ούτε καν μέσα στα πλαίσια της τριμερούς χρηματοδότησης (1/3 οι εργαζόμενοι, 1/3 το κράτος και 1/3 οι εργοδότες) και μόνο από τότε να προβλέπει κονδύλι 1% του ΑΕΠ ετησίως από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά το 1999 η κυβέρνηση Σημίτη επέτρεψε το τζογάρισμα του συνόλου σχεδόν των αποθεματικών του ΙΚΑ (σ.σ. σχεδόν 130 δις δρχ) στο χρηματιστήριο με αποτέλεσμα το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου να αναγκαστεί να συνάψει ασύμφορο δάνειο 23 δις δρχ επειδή δεν είχε τη στοιχειώδη ρευστότητα να καταβάλει συντάξεις και δώρο Χριστουγέννων. Και συν τοις άλλοις η χρηματιστηριακή κρίση του 2000 εξαφάνισε πολλά δις από τα ‘επενδυμένα’ κεφάλαια στο χρηματιστήριο.
Και όλα αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά στα υπόλοιπα στοιχεία που από το 2001 έφερε στο φως η έρευνα του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ και που δείχνουν τις τεράστιες απώλειες που υπέστησαν τα ταμεία από την άτοκη δέσμευση των αποθεματικών τους στην Τράπεζα της Ελλάδας το 1985. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο μέσω της κάλυψης του πληθωρισμού και χωρίς άλλους τόκους το ύψος των αποθεματικών των ταμείων θα τετραπλασιαζόταν και θα έφτανε για την άνετη βιωσιμότητα του συστήματος για τα επόμενα 20 χρόνια.
Υπάρχει λύση για το ασφαλιστικό;
Όσες προτάσεις και να κάνει η κυβέρνηση και όσες συζητήσεις και να γίνουν με τα συνδικάτα το γεγονός είναι ότι κανένα ουσιαστικό βήμα για την εξάλειψη των ελλειμμάτων και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού δεν μπορεί να γίνει με την ανεργία να φτάνει σε τόσο υψηλά επίπεδα (11% το 2004, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία – από τις υψηλότερες στην ΕΕ). Και αυτό γιατί οι ασφαλιστικές εισφορές που χάνονται σήμερα από τη ανεργία είναι τεράστιες.
Εδώ πρέπει να συνυπολογίσουμε τις χαμένες εισφορές που προέρχονται από την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και από την ανασφάλιστη (μαύρη) εργασία πολλών εργαζομένων η οποία αγγίζει το 25% με 30%.
Έτσι έχουμε από τη μια τις χαμένες ασφαλιστικές εισφορές των 500.000 ανέργων, από την άλλη τις χαμένες εισφορές του 1/4 των εργαζομένων που δουλεύει ανασφάλιστο. Αν σε αυτά προσθέσουμε την ανασφάλιστη εργασία των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και τις μειωμένες εισφορές των υποαπασχολούμενων μπορούμε να μιλάμε για εισφορές που δεν θα αποτελέσουν απλά οξυγόνο για τα ταμεία αλλά θα εξασφαλίσουν τη μακροχρόνια βιωσιμότητά τους.
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά η έκθεση του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ που δίνει μεγάλη έμφαση στην ένταξη περισσότερων ασφαλισμένων στο σύστημα και την καταπολέμηση της μαύρης εργασίας και της εισφοροδιαφυγής. Ενώ αντίθετα θεωρεί τα μέτρα μείωσης των συντάξεων και αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης αναποτελεσματικά αφού θα επηρεάσουν ελάχιστα το ύψος των ελλειμμάτων.
Κυριάκος Χάλαρης
