Στις 28 Αυγούστου, και λίγο πριν ξεκινήσει τις συνεδριάσεις της η βρετανική βουλή, ο νέος πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, σε μια πρωτοφανή κίνηση, ζήτησε από τη βασίλισσα την αναστολή των συνεδριάσεων της για 5 εβδομάδες. Ξεκάθαρος στόχος του είναι να περιορίσει την δυνατότητα των βουλευτών και των κομμάτων να επηρεάσουν την διαδικασία για το Brexit, που έχει οριστεί για τις 31 Οκτώβρη.
Η κίνηση του αυτή έχει προκαλέσει νέο χάος στην βρετανική πολιτική σκηνή. Έχουν ήδη ξεκινήσει διαδηλώσεις έξω από το κοινοβούλιο και την έδρα του πρωθυπουργού, τα κόμματα της αντιπολίτευσης συζητάνε την κατάθεση πρότασης μομφής, βουλευτές των Εργατικών καλούν σε κατάληψη της βουλής από τους βουλευτές (!) και γενική απεργία (!!), ενώ βουλευτές ακόμα και των Τόρυδων λένε ότι θα στήσουν «εναλλακτικό κοινοβούλιο» αν η αναστολή προχωρήσει (!!!). Περίπου 1,5 εκ άτομα έχουν υπογράψει κείμενο διαμαρτυρίας. Ο -κατά τα άλλα- ήρεμος ηθοποιός Χιού Γκραντ χαρακτήρισε τον Μπόρις Τζόνσον «υπερεκτιμημένο παπάκι μπανιέρας», ενώ ένας βουλευτής των Φιλελεύθερων τον αποκάλεσε «δικτάτορα της πεντάρας». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ από την άλλη τον συνεχάρη, λέγοντας ότι «είναι ακριβώς ότι χρειάζεται το Ηνωμένο Βασίλειο».
Το πιο εντυπωσιακό όμως, είναι πως η συντηρητική εφημερίδα Financial Times έγραψε στο άρθρο της Σύνταξης την επόμενη μέρα της κίνησης του Μπ. Τζόνσον
«Είναι ώρα για τους βουλευτές να ρίξουν αυτή την κυβέρνηση, και να προετοιμάσουν το έδαφος για νέες εκλογές».
Όταν η εφημερίδα του κατεστημένου ζητάει την πτώση της κυβέρνησης, και εκλογές που απ’ ότι φαίνεται θα φέρουν στην εξουσία τον ηγέτη των εργατικών Τζ. Κόρμπυν, που είναι κόκκινο πανί για τους αστούς στην Αγγλία, μπορεί κανείς να κατανοήσει το μέγεθος της κρίσης που διαπερνά την χώρα…
Πολιτικό χάος
Πως οδηγήθηκε η πιο παλιά αστική δημοκρατία σε αυτό το χάος; Πως γίνεται ένα κοινοβούλιο που ξεκίνησε να λειτουργεί τον 13ο αιώνα να πετάγεται στην άκρη σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή από ένα μοναρχικό απολίθωμα και έναν πρωθυπουργό που δεν έχει εκλεγεί από τον λαό αλλά από το κόμμα του;
Τα ΜΜΕ της Αγγλίας αυτές τις μέρες αναλύουν διεξοδικά τις νομικές πτυχές της κίνησης του «Bρετανού Τραμπ». Η δημόσια συζήτηση περιορίζεται στο τυπικό σκέλος, δηλαδή αν είχε δικαίωμα ο Τζόνσον να επεκτείνει την αναστολή του κοινοβουλίου από μερικές μέρες που ήταν η παράδοση σε 5 εβδομάδες, αν η βασίλισσα μπορούσε να πει όχι, αν μπορεί το κοινοβούλιο να ανατρέψει την απόφαση, κτλ. Όλα αυτά βέβαια είναι μια συζήτηση σε κινούμενη άμμο, όχι τόσο γιατί η χώρα δεν έχει γραπτό σύνταγμα (!) και οι υποθέσεις αυτές καθορίζονται από το «δικαστικό προηγούμενο» και τους «καλούς τρόπους» των Λόρδων, αλλά γιατί ούτε μπορεί να εξηγήσει, ούτε προσφέρει διέξοδο στην κρίση.
Για να καταλάβουμε τις ρίζες της πολιτικής κρίσης που συνδέεται με το Brexit, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής στοιχεία: Η Βρετανία, από παγκόσμια αυτοκρατορία που ήταν βρίσκεται όλες τις τελευταίες δεκαετίες σε παρακμή. Η συμμετοχή της Βρετανίας στην ΕΕ δεν είχε την υποστήριξη των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων, καθώς χρησιμοποιήθηκε για να επιβληθούν πολιτικές λιτότητας. Ένα μέρος της αστικής τάξης και του πολιτικού κατεστημένου επίσης δεν ήθελε την συμμετοχή στην ΕΕ, αλλά μια πιο «ανεξάρτητη» και εθνικιστική πολιτική. Αυτή η τάση αντανακλάστηκε και μέσα στο παραδοσιακό κόμμα της δεξιάς (Τόρυδες). Ο τότε ηγέτης τους (και φιλοευρωπαϊστής) Κάμερον, αποφάσισε να κάνει δημοψήφισμα για το θέμα της ΕΕ για να «κλείσει τα στόματα» των ευρωσκεπτικιστών (όπως νόμιζε). Τα λαϊκά στρώματα αξιοποίησαν αυτό το δημοψήφισμα για να τιμωρήσουν και τους Τόρυδες αλλά και την ΕΕ. Έτσι, το 2016, με ποσοστό 52%, ο λαός της Βρετανίας ψήφισε για έξοδο από την ΕΕ. Το θέμα όμως είναι ότι η αστική τάξη στην πλειοψηφία της, αλλά και σχεδόν το σύνολο των κομμάτων του κατεστημένου, διαφωνεί με αυτή την έξοδο.
Έτσι ξεκίνησε ένα γαϊτανάκι για το πώς ακριβώς (και αν τελικά) θα γίνει αυτή η έξοδος. Κάποιοι υποστήριζαν το «μαλακό Brexit» (δηλαδή μια ήπια μετάβαση όπου θα άλλαζαν ελάχιστα). Άλλοι το «σκληρό Brexit» όπου η Βρετανία θα προσπαθούσε να επιβάλλει τους όρους της στην ΕΕ. Και άλλοι υποστήριζαν το να φύγει η Βρετανία ακόμα και αν δεν υπάρξει συμφωνία με την ΕΕ για τους όρους της εξόδου. Οι Εργατικοί υποστηρίζουν ένα νέο δημοψήφισμα για να ανατραπεί η απόφαση για έξοδο, αλλά θα συμβιβαζόταν και με ένα «μαλακό» Brexit. Η μετριοπαθής πτέρυγα των Τόρυδων μέσω της προηγούμενης πρωθυπουργού Τ. Μέι προσπάθησε να περάσει από τη βουλή ένα «μαλακό» Brexit αλλά απέτυχε. Και ο Μπ. Τζόνσον θέλει «σκληρό» Brexit, και λέει ότι αν δεν το δεχτεί η ΕΕ είναι διατεθειμένος να ρισκάρει ακόμα και έξοδο χωρίς συμφωνία στις 31 Οκτώβρη.
Το «αγκάθι» της Ιρλανδίας
Οι διάφορες «φυλές» των εκπροσώπων του πολιτικού συστήματος στην Βρετανία και στην ΕΕ θα μπορούσαν ίσως να βρουν έναν συμβιβασμό, αυτό όμως που φαίνεται να μπλοκάρει την διαδικασία είναι κυρίως το θέμα της Ιρλανδίας.
Στον παρόν άρθρο δεν μπορούμε να κάνουμε πλήρη ανάλυση για το συγκεκριμένο θέμα, αλλά πρέπει να πούμε ότι στην Ιρλανδία έχουμε ένα εθνικό-θρησκευτικό ζήτημα που επειδή στα πλαίσια του καπιταλισμού παραμένει άλυτο εδώ και δεκαετίες, οξύνεται σε περιόδους κρίσης όπως την σημερινή. Το νησί της Ιρλανδίας είναι χωρισμένο στο νότο (που είναι πλειοψηφία οι καθολικοί και είναι ανεξάρτητο κράτος και μέλος της ΕΕ) και το βορρά (που είναι πλειοψηφία οι προτεστάντες και ανήκει στο Ηνωμένο Βασίλειο). Το ότι και τα δύο κράτη ήταν μέλη της ΕΕ επέτρεψε να μην υπάρχουν φυσικά σύνορα ανάμεσα στο βορρά και στο νότο. Αν η Βρετανία φύγει από την ΕΕ, ειδικά σε μια περίπτωση «σκληρού» Brexit ή χωρίς συμφωνία, αυτό θα σημαίνει ότι θα πρέπει να κατασκευαστούν φυσικά σύνορα μέσα στο νησί. Μια τέτοια προοπτική απομακρύνει την περίπτωση της ένωσης της Ιρλανδίας για την οποία παλεύουν οι καθολικοί.
Στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων συμφωνήθηκε λοιπόν για να αποφευχθεί αυτή η εξέλιξη που θα μπορούσε να πυροδοτήσει την αναζωπύρωση των συγκρούσεων η μια ρήτρα, το λεγόμενο «backstop». Αυτό προέβλεπε ότι σε περίπτωση κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων, η Β. Ιρλανδία θα μπει σε ειδικό καθεστώς για να αποφευχθεί η ανέγερση συνόρων. Κάτι τέτοιο όμως θα σήμαινε στην ουσία ότι εκ των πραγμάτων θα δημιουργηθεί σύνορο ανάμεσα στη Β. Ιρλανδία (με το ειδικό καθεστώς) και στην Βρετανία. Κάτι τέτοιο προκαλεί την ανησυχία των Προτεσταντών, που λόγω της ιστορίας των συγκρούσεων φοβούνται για την τύχη τους χωρίς την προστασία της Αγγλίας.
Έτσι, οι διαπραγματεύσεις σε αυτό το θέμα βρίσκονται σε αδιέξοδο.
Μόνο οι εργαζόμενοι μπορούν να δώσουν λύση
Όποια κατάληξη και να έχει αυτή η φαρσοκωμωδία με πρωταγωνιστές τους αστούς πολιτικούς, η εργατική τάξη πρέπει να παλέψει για τα δικά της συμφέροντα.
Οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα είναι οι μόνοι που μπορούν να αποτρέψουν μια νέα αναζωπύρωση των συγκρούσεων στην Ιρλανδία, οργανώνοντας κοινούς αγώνες για τα εργατικά συμφέροντα σε βορρά και νότο. Είναι οι μόνοι που μπορούν να αποτρέψουν το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα του Μπ. Τζόνσον με μαζικές διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες και απεργίες. Είναι οι μόνοι που μπορούν να απαιτήσουν και να επιβάλλουν εκλογές στις οποίες να εκπαραθυρωθούν οι Τόρυδες που ευθύνονται γι’ αυτό το χάος. Είναι οι μόνοι που μπορούν να προτείνουν μια διαδικασία για μια έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ με βάση τα εργατικά συμφέροντα, κάνοντας ταυτόχρονα διεθνιστική έκκληση στους ευρωπαίους εργαζομένους για κοινό αγώνα ενάντια στις πολιτικές λιτότητας, στην αντιδημοκρατική ΕΕ και τον καπιταλισμό. Και είναι οι μόνοι που μπορούν να προστατεύσουν την κοινωνία και τα εργασιακά δικαιώματα από την επίθεση που θα δεχτούν στην περίπτωση που υπάρξει μια άτακτη έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ στα πλαίσια του συστήματος.
Το χρονοδιάγραμμα του Brexit
3 Σεπτέμβρη: Η βουλή ξεκινάει ξανά μετά τις καλοκαιρινές διακοπές. Μέσα σε αυτή τη βδομάδα μπορεί να γίνει πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης ή προσπάθεια να αποκλειστεί νομικά μια έξοδος από την ΕΕ χωρίς συμφωνία
12 Σεπτέμβρη: Αναστολή της λειτουργίας της βουλής με βάση το αίτημα του πρωθυπουργού και την αποδοχή της βασίλισσας
14 Οκτώβρη: Η βουλή ξαναξεκινά με ομιλία της βασίλισσας
17 Οκτώβρη: Σύνοδος κορυφής της ΕΕ για το θέμα του Brexit
31 Οκτώβρη: Τελική ημερομηνία για το Brexit, ανεξαρτήτως αν υπάρξει συμφωνία ή όχι (εκτός αν ψηφιστεί νέα παράταση)
