σε pdf εδώ
Ο νόμος Διαμαντοπούλου μπορεί να ανατραπεί!
Ο νέος νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ-ΤΕΙ, που ψηφίστηκε στις 24 Αυγούστου από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ, το ΛΑΟΣ και τη Δημοκρατική Συμμαχία, ανατρέπει ότι είχε απομείνει από το δημόσιο-δωρεάν χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το Φοιτητικό Κίνημα, στα πλαίσια ενός Πανεκπαιδευτικού Μετώπου, μπορεί να ανατρέψει το νόμο στους δρόμους και μαζί με τους αγώνες των εργαζομένων μπορεί να ρίξει τη μισητή κυβέρνηση των σοσια-ληστών.
Τα βασικά σημεία του νόμου είναι, συνοπτικά, τα παρακάτω:
Χρηματοδότηση
Ένα μέρος των αναγκών των ιδρυμάτων θα καλύπτεται από κρατική χρηματοδότηση, η οποία μάλιστα θα καθορίζεται από τις «συμφωνίες προγραμματικού σχεδιασμού», θα συνδέεται με την «αξιολόγηση» και θα κινείται «εντός ορίων του Κρατικού Προϋπολογισμού» (άρθρο 62). Τα ιδρύματα θα πρέπει να βρίσκουν τα υπόλοιπα – αναγκαία χρήματα για τη λειτουργία τους από την «αξιοποίηση της περιουσίας τους, …ιδιωτικές δωρεές, …και οποιαδήποτε άλλη πηγή» (άρ. 56).
Δηλαδή θεσμοθετείται η κρατική υπο-χρηματοδότηση και ανοίγουν διάπλατα οι πόρτες για την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στις σχολές.
Πανεπιστήμια Ανώνυμες Εταιρίες
Σε κάθε ίδρυμα δημιουργείται «Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου», με τη μορφή «ανώνυμης εταιρίας», που διαχειρίζεται την «κινητή και ακίνητη περιουσία» του ιδρύματος, λαμβάνει «χρηματοδότηση από οποιαδήποτε πηγή» και σκοπός του είναι η «αύξηση της κεφαλαιακής αξίας και των εισοδηματικών αποδόσεων» (άρ. 58).
Το ΝΠΙΔ θα μπορεί να παρέχει εκπαιδευτικές υπηρεσίες «για λογαριασμό και με χρηματοδότηση ατόμων και φορέων του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα», να προχωρά στην παραγωγή και διάθεση «προϊόντων και υπηρεσιών έναντι τιμήματος» μέσα από τη «σύσταση θυγατρικών εταιριών ή με τη συμμετοχή σε οποιαδήποτε επιχείρηση». Θα μπορεί να ιδρύει «εταιρίες για την οικονομική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων», να πουλά ή να νοικιάζει «άδειες εμπορικής εκμετάλλευσης προϊόντων νοητικής ιδιοκτησίας», να «ιδρύει βιβλιοπωλεία και εκδοτικούς οίκους».
Επίσης, σε κάθε ίδρυμα μπορεί να ιδρυθεί «επώνυμη έδρα διδασκαλίας και έρευνας», σε «συγκεκριμένη γνωστική περιοχή», επιλογής του δωρητή, από οποιοδήποτε «φυσικό ή νομικό πρόσωπο» εφόσον κάνει την απαραίτητη «δωρεά κεφαλαίου» (αρ. 47).
Τέλος το ΝΠΙΔ μπορεί να αναλάβει «επ’ αμοιβή» τη «συντήρηση» και τη «φύλαξη» της περιουσίας των ιδρυμάτων καθώς και την «κάλυψη πάγιων λειτουργικών δαπανών» εκτός της «μισθοδοσίας του μόνιμου προσωπικού» (άρ.58).
Με δυο λόγια τα ΑΕΙ και ΤΕΙ θα λειτουργούν πλέον ως ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών και παραγωγής έρευνας και όχι ως δημόσια πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Οι ιδιώτες χρηματοδότες θα καθορίζουν και το τι θα διδάσκεται
Οι σχολές που ενδιαφέρουν το κεφάλαιο (πχ Πολυτεχνεία, Οικονομικά) θα μπορούν να συγκεντρώνουν σχετικά εύκολα ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις. Όμως κανείς ιδιώτης δεν πρόκειται να επενδύσει σε τμήματα ιστορίας, κοινωνιολογίας κοκ γιατί από εκεί δεν θα προσδοκά κέρδος και οφέλη. Έτσι οι κοινωνικές-ανθρωπιστικές σπουδές θα μαραζώσουν σε συνθήκες υποχρηματοδότησης. Αυτή άλλωστε είναι η εμπειρία και από το εξωτερικό.
Σοβαρές θα είναι οι επιπτώσεις και στις «χρήσιμες», για το κεφάλαιο, σχολές καθώς οι ιδιώτες χρηματοδότες θα καθορίζουν τι θα διδάσκεται, και που θα στρέφεται η έρευνα (αν όχι και τα αποτελέσματά της) και όχι η πρόοδος της επιστήμης και οι κοινωνικές ανάγκες.
Ας φανταστούμε για παράδειγμα τα αποτελέσματα μιας έρευνας για τις επιπτώσεις της κινητής τηλεφωνίας αν αυτή χρηματοδοτείται από την Vodafone ή την Cosmote, ή το που θα στραφεί η έρευνα σε μια Γεωπονική σχολή αν ο κύριος χορηγός είναι εταιρία προώθησης μεταλλαγμένων σπόρων. Ας φανταστούμε αν ο χρηματοδότης «Κόκα Κόλα» θα επιτρέψει ποτέ να βγει στη δημοσιότητα μια έρευνα που αποδεικνύει ότι η Κόκα Κόλα zero είναι καρκινογόνα…
Τα ιδιωτικά κεφάλαια θα επενδύσουν στα πανεπιστήμια μόνο για να βγάλουν κέρδος είτε από την παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης είτε από τα αποτελέσματα της έρευνας!
Δίδακτρα, φοιτητικά δάνεια, ανταποδοτικές υποτροφίες
Θεσμοθετούνται δίδακτρα στο «μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών» (άρ.8) και στα «προγράμματα σπουδών δια βίου μάθησης». Σύμφωνα με το νέο νόμο το«μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών» θα είναι ουσιαστικά το σημερινό 4ο έτος των σημερινών βασικών σπουδών (λόγω της διάσπασης των πτυχίων – βλέπε συνέχεια). Επίσης επιβάλλονται δίδακτρα στους φοιτητές από χώρες εκτός ΕΕ και για τις προπτυχιακές σπουδές (άρ.33).
Τα δίδακτρα αργά ή γρήγορα θα επεκταθούν σε όλο το εύρος των σπουδών και για ολόκληρο το φοιτητικό πληθυσμό. Γι’ αυτό ο νόμος προβλέπει τα «φοιτητικά δάνεια» (άρ. 54) τα οποία διεθνώς αποτέλεσαν τον προάγγελο των διδάκτρων.
Στο μέλλον, κάθε νέος/νέα που θα θέλει να σπουδάσει θα χρεώνεται στις τράπεζες για να το καταφέρει. Για να καταλάβουμε τι έρχεται, αρκεί να κοιτάξουμε τι έγινε στην Αγγλία το χειμώνα που μας πέρασε όταν η κυβέρνηση προχώρησε στον τριπλασιασμό των διδάκτρων στα πανεπιστήμια (από τις 3 στις 9 χιλιάδες στερλίνες – περίπου 10.250 € το χρόνο!). Επίσης προβλέπονται οι «ανταποδοτικές υποτροφίες», σε αντάλλαγμα για τις οποίες οι φοιτητές θα έχουν την υποχρέωση «να προσφέρουν εργασία» στο ίδρυμα (άρ. 54).
Συγγράμματα – Σίτιση – Στέγαση
Σύμφωνα με το νόμο «διδακτικό σύγγραμμα θεωρείται κάθε έντυπο ή ηλεκτρονικό βιβλίο καθώς και οι έντυπες ή ηλεκτρονικές σημειώσεις» (άρ.37).
Δηλαδή τα βιβλία μπορούν να αντικατασταθούν από CD και ουσιαστικά να μην διανέμονται δωρεάν… Όποιος έχει λεφτά μπορεί να τα αγοράζει…
Επίσης το υπ. Οικονομικών μαζί το υπ. Παιδείας θα καθορίζουν τις «προϋποθέσεις για τη δωρεάν σίτιση και στέγαση» κάτι που δίνει τη δυνατότητα δρακόντειων περικοπών και στη φοιτητική μέριμνα.
Τρεις κύκλοι σπουδών – ευέλικτα πτυχία ημιμάθειας
Πολύ σοβαρές είναι οι ανατροπές και στη διάρθρωση των ΑΕΙ και τη δομή των σπουδών. Ουσιαστικά καταργείται το τμήμα και το ενιαίο πτυχίο(1) ανά γνωστικό αντικείμενο.
Οι σπουδές διασπώνται σε τρεις κύκλους. O πρώτος (3 έτη) οδηγεί σε «τίτλο σπουδών» (bachelor). Ο δεύτερος (τουλάχιστον ένα έτος) οδηγεί σε «μεταπτυχιακό δίπλωμα σπουδών» (master) και ο τρίτος (3 έτη) οδηγεί σε «διδακτορικό δίπλωμα σπουδών».
Επίσης, προβλέπεται και «σύντομος κύκλος σπουδών» (2 έτη) που οδηγεί σε «πιστοποιητικό κατάρτισης…το οποίο δεν είναι ισότιμο με τίτλο σπουδών πρώτου κύκλου» (άρ.30) ενώ τέλος υπάρχουν και τα «προγράμματα σπουδών δια βίου μάθησης» που οδηγούν σε «πιστοποιητικά μη τυπικής εκπαίδευσης» (άρ.43).
Οι ταχύρυθμες αυτές σπουδές (βασικό πτυχίο σε 3 έτη αντί για 4 ή 5 που ήταν ως σήμερα, σύντομες σπουδές κλπ) υποβαθμίζουν την επιστημονική γνώση των αποφοίτων και οδηγούν σε κατάρτιση και ημιμάθεια. Επιπλέον η διάσπαση του σημερινού 4ετούς(2)πτυχίου, σε 3+1 χρόνια, βάζει τα δίδακτρα από την πίσω πόρτα στον 4ο χρόνο σπουδών, τον οποίο ο νόμος βαφτίζει μεταπτυχιακό κύκλο (όπως είπαμε και πιο πάνω).
Τέλος η κατάργηση των ενιαίων πτυχίων και η ύπαρξη τίτλων σπουδών πολλών ταχυτήτων (ανάγονται σε διδακτικές μονάδες) έρχεται να συμπληρώσει την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και βοηθά στην κατάργηση της συλλογικής διεκδίκησης εργασιακών δικαιωμάτων.
Εντατικοποίηση των σπουδών
Με σειρά μέτρων ο νόμος εντατικοποιεί τις σπουδές. Στόχος η καθυπόταξη των «ατίθασων» φοιτητών και όχι η αναβάθμιση της ποιότητας των σπουδών. Οι φοιτητές που δεν εγγράφονται «για δυο συνεχόμενα εξάμηνα» ή που ξεπερνάνε την ελάχιστη διάρκεια σπουδών κατά «τέσσερα εξάμηνα» θα διαγράφονται. Θα υπάρχει «μέγιστος αριθμός επαναλήψεως της εξέτασης σε ένα μάθημα» και ανάλογα με το ίδρυμα αυτό μπορεί να σημαίνει και διαγραφή. Για να εξεταστεί ένα μάθημα θα απαιτούνται τουλάχιστον 13 βδομάδες διδασκαλίας και η όποια «παράταση εξαμήνου δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 2 εβδομάδες», μέτρα που σαφώς στρέφονται ενάντια στις καταλήψεις στο μέλλον. Τέλος, προβλέπονται οι «υποχρεωτικές παρακολουθήσεις» και τα «προαπαιτούμενα» μαθήματα (άρ.34).
Στόχος είναι οι φοιτητές να μην συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική-συνδικαλιστική δραστηριότητα και να μη προχωράνε σε αγώνες και καταλήψεις υπό τον φόβο του χαμένου εξαμήνου και της πιθανότητας να διαγραφούν από το πανεπιστήμιο, τη στιγμή μάλιστα που είναι πολύ πιθανόν να είναι ήδη χρεωμένοι στις τράπεζες με κάποιο φοιτητοδάνειο. Επιπλέον οι εργαζόμενοι φοιτητές θα είναι σχεδόν αδύνατο να ανταπεξέλθουν σε τέτοιους εξοντωτικούς ρυθμούς σπουδών.
Η πρόβλεψη για δυνατότητα «μερικής φοίτησης» για τους εργαζόμενους φοιτητές που «αποδεδειγμένα εργάζονται τουλάχιστον 20 ώρες τη βδομάδα» (άρ.33) είναι εντελώς υποκριτική! Γιατί οι φοιτητές/τριες κατά κανόνα δουλεύουν σε συνθήκες μαύρης εργασίας (χωρίς ένσημα και αποδείξεις). Στις ευρωπαϊκές χώρες και ειδικά στη Βρετανία (την οποία τόσο αγαπά η Διαμαντοπούλου) ένα σημαντικό ποσοστό των φοιτητών αναγκάζεται να εγκαταλείψει τις σπουδές του λόγω της δουλειάς.
Κατάργηση του ασύλου
Το πανεπιστημιακό άσυλο καταργείται και ο Πρύτανης είναι «υπεύθυνος για τη λήψη μέτρων για την προστασία και ασφάλεια του προσωπικού και της περιουσίας του ιδρύματος» (άρ.8).
Δίνεται η δυνατότητα για ανάθεση της φύλαξης σε ιδιωτικές «σεκιούριτι» ενώ η αστυνομία θα μπορεί πλέον να μπαίνει ανά πάσα στιγμή στους πανεπιστημιακούς χώρους για να διαλύει καταλήψεις και να αποτρέπει κινητοποιήσεις.
Αυτή είναι η εμπειρία όλων των ευρωπαϊκών χωρών όπου δεν υπάρχει άσυλο: η άγρια καταστολή κάθε κινητοποίησης. Καθόλου τυχαία για το θέμα του ασύλου η Διαμαντοπούλου κέρδισε το χειροκρότημα και την επιδοκιμασία των πιο αντιδραστικών στοιχείων στη Βουλή όπως του ακροδεξιού, εθνικιστή και φιλοφασίστα, Άδωνη Γεωργιάδη, ο οποίος μάλιστα αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου έσπευσε να απειλήσει ότι η αστυνομία θα κλείσει το indymedia τώρα που καταργήθηκε το άσυλο.
Διοίκηση ιδιωτικής επιχείρησης
Αλλάζει εκ βάθρων ο τρόπος διοίκησης και γίνεται πιο αντιδημοκρατικός. Η «αυτοδιοίκηση» των πανεπιστημίων (Σύγκλητος, Συνελεύσεις Τμήματος κλπ) παρά τα σοβαρά προβλήματα που είχε, ήταν μια διαδικασία στην οποία συμμετείχαν (έστω και λειψά) όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Το κύριο διοικητικό όργανό είναι πλέον το 15μελές «Συμβούλιο Διοίκησης». Τα έξι μέλη του θα είναι εξω-πανεπιστημιακοί (υπάρχει μήπως αμφιβολία ότι αυτοί θα είναι βασικά μεγαλοστελέχη επιχειρήσεων και δη εκπρόσωποι του εκάστοτε χορηγού;) τα οχτώ, εσωτερικά μέλη θα είναι καθηγητές, και ένας φοιτητής με συμβουλευτική(!) ψήφο. Τα εσωτερικά μέλη θα εκλέγονται μόνον από τους «καθηγητές του ιδρύματος…με ενιαίο ψηφοδέλτιο». Κατόπιν, τα εσωτερικά μέλη, επιλέγουν μόνα τους τα 6 εξωτερικά! Οι φοιτητές, οι εργαζόμενοι, οι μη μόνιμοι καθηγητές δεν έχουν κανέναν λόγο σε όλα αυτά!
Το Συμβούλιο θα παίρνει όλες τις σοβαρές αποφάσεις (χαράζει τη στρατηγική του ιδρύματος, τις συνεργασίες με την οικονομία, κλείνει τις προγραμματικές συμφωνίες με το κράτος, αποφασίζει για τον εσωτερικό κανονισμό, ορίζει τα δίδακτρα για τα μεταπτυχιακά κα). Ουσιαστικά θα διοικεί κάθε ίδρυμα. Η Σύγκλητος θα έχει μόνον «ακαδημαϊκές» αρμοδιότητες (στα πλαίσια φυσικά των αποφάσεων του Συμβουλίου).
Ο Πρύτανης θα είναι καθηγητής από οποιοδήποτε πανεπιστήμια της χώρας ή του εξωτερικού, θα έχει πολύ αυξημένες εξουσίες (πχ «οργανώνει και καταργεί προγράμματα σπουδών με απόφασή του, με γνώμη της Συγκλήτου και απόφαση του Συμβουλίου») και θα εκλέγεται μόνον από τους καθηγητές μέσα από 2 ή 3 υποψηφίους που θα προεπιλέγονται (!) από το Συμβούλιο (άρθρο8).
Πρόκειται ένα μοντέλο διοίκησης ουσιαστικά ίδιο με αυτό μιας ιδιωτικής επιχείρησης με τον Πρύτανη – manager – διευθύνοντα σύμβουλο, και το Διοικητικό Συμβούλιο, στο οποίο οι εργαζόμενοι δεν έχουν κανέναν ουσιαστικό λόγο. Αυτού του τύπου η διοίκηση θα έχει σαν βασικό μέλημα τη μείωση των εξόδων και την αύξηση των εσόδων και η ποιότητα των σπουδών θα έρχεται φυσικά σε δεύτερη μοίρα.
Λουκέτα σε ιδρύματα και σχολές
Τέλος, ο νόμος (άρ.7) προβλέπει ότι με προεδρικό διάταγμα των υπουργείων Οικονομικών και Παιδείας μπορούν να «συγχωνεύονται, καταργούνται ΑΕΙ και σχολές» σύμφωνα με τις «δυνατότητες της εθνικής οικονομίας». Αυτό σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή η κυβέρνηση μπορεί να βάλει λουκέτο σε ολόκληρο πανεπιστήμιο με βάση τις επιταγές του Μνημονίου και της Τρόικα.
Ιστορική στιγμή – προτάσεις για το κίνημα
Το φοιτητικό και εκπαιδευτικό κίνημα βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη μάχη. Οι φοιτητικές καταλήψεις έχουν εξαπλωθεί σε δεκάδες και εκατοντάδες σχολές. Η ιστορία έχει δείξει ότι το κίνημα μπορεί να ανατρέπει ψηφισμένους νόμους. Η ανατροπή του νόμου όμως δεν είναι κάτι απλό ή εύκολο. Όπως έδειξε η εμπειρία του 2006-2007 εκτός από μαζικότητα και διάρκεια το φοιτητικό κίνημα χρειάζεται σχέδιο και πάνω από όλα συμμαχίες με τα άλλα στρώματα της εκπαίδευσης και το εργατικό κίνημα. Σε αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε:
· Ζωντανές καταλήψεις – με εκδηλώσεις και συζητήσεις μέσα στις σχολές. Για αυτό χρειάζονται καλά οργανωμένες και λειτουργικές Συντονιστικές Επιτροπές Κατάληψης, που να συνεδριάζουν σε τακτική βάση όχι για να συζητούν «αιωνίως» αλλά για να λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν την πορεία του κινήματος πρακτικά και συγκεκριμένα και να τις υλοποιούν.
· Πανεκπαιδευτικό Μέτωπο – καταλήψεις διαρκείας σε σχολές και σχολεία, κλιμακούμενες απεργίες (αρχικά επαναλαμβανόμενες 24ωρες και 48ωρες στην κατεύθυνση των απεργιών διαρκείας) από τους εκπαιδευτικούς και τους εργαζόμενους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
· Δημιουργία κοινών Πανεκπαιδευτικών Συντονιστικών – με εκπροσώπους από τους φοιτητές, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς για να οργανωθεί το Πανεκπαιδευτικό Μέτωπο. Τα Πανεκπαιδευτικά Συντονιστικά χρειάζεται να προχωρήσουν στην επεξεργασία ενός κοινού προγράμματος πάλης.
· Σύνδεση με το εργατικό κίνημα. Η πάλη για την ανατροπή του νόμου πρέπει να σημαίνει και πάλη για την ανατροπή της κυβέρνησης. Έτσι κι αλλιώς αυτοί προτιμούν να πέσουν παρά να χαλάσουν το χατίρι της τρόικας. Ακόμα όμως κι αν κάτω από την έκρηξη της κοινωνίας υποχωρούσαν, ποιος ανόητος θα εμπιστευόταν ληστές για να φυλάνε το σπίτι του; Γι’ αυτό, το φοιτητικό και εκπαιδευτικό κίνημα χρειάζεται να κερδίσουν την ενεργή υποστήριξη του υπόλοιπου εργατικού κινήματος και της κοινωνίας. Χρειάζεται συντονισμός με τους κλάδους των εργαζομένων που είτε βρίσκονται ήδη είτε θα μπούνε σε αγώνες την επόμενη περίοδο. Χρειάζονται κοινές απεργίες και γενικές απεργίες.
· Δημοκρατικά και λειτουργικά φοιτητικά συντονιστικά – Για να γίνουν όλα τα παραπάνω το φοιτητικό κίνημα χρειάζεται ένα πραγματικά δημοκρατικό και αποτελεσματικό όργανο αγώνα. Το Φοιτητικό Συντονιστικό λειτουργούσε μέχρι σήμερα με χαοτικό και αντιδημοκρατικό τρόπο. Για να αλλάξει αυτό χρειάζεται τις αποφάσεις στο Φοιτητικό Συντονιστικό να τις παίρνουν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των γενικών συνελεύσεων των σχολών, οι οποίοι να λογοδοτούν στις ΓΣ, και αυτές να μπορούν να τους αλλάζουν ανά πάσα στιγμή(3).
_________________________________
Σημειώσεις
1 Για παράδειγμα μέχρι σήμερα όλοι οι φοιτητές/τριες που ολοκλήρωναν τις 4ετεις σχολές του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου έπαιρναν το ίδιο πτυχίο, αυτό του Φιλόλογου. Το ίδιο ίσχυε και για τους απόφοιτους του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ κοκ.
2 Για τα Πολυτεχνεία και τις Γεωπονικές 5ετές και τις Ιατρικές 6ετές πτυχίο
3 Βλέπε: https://xekinima.org/arthra/view/article/foititiko-syntonistiko-eklegmenon-anakliton-antipro/
