Άρθρο του Δημήτρη Πανταζόπουλου
Αν κάποιος παρακολούθησε την ομιλία της γεν. γραμματέως του ΚΚΕ στο φεστιβάλ της ΚΝΕ και την ιστορική της αναδρομή στα 90 χρόνια ιστορίας του ΚΚΕ ένα μόνο είναι το συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει: η ηγεσία του ΚΚΕ δεν έχει βγάλει κανένα συμπέρασμα από τα ιστορικά λάθη στα οποία τους οδήγησε η πίστη στο σταλινισμό.
Εμφύλιος
Αναφερόμενη στην περίοδο της αντίστασης και του εμφυλίου η Αλέκα Παπαρήγα είπε:
« Οι νέοι και νέες, τα παιδιά δε διδάσκονται ότι από την πρώτη στιγμή της ιταλογερμανικής κατοχής ο αστικός πολιτικός κόσμος κράτησε διαφορετική στάση από το ΚΚΕ. Ένα τμήμα του συνεργάστηκε ανοιχτά με τον κατακτητή, ένα άλλο πήγε στην Αίγυπτο προετοιμαζόμενο να παρεμποδίσει την ολοκλήρωση της νίκης των δυνάμεων της αντίστασης στο επίπεδο της εξουσίας. Τα κατάφερε αξιοποιώντας την έλλειψη επεξεργασμένης στρατηγικής του κινήματος και πιο ειδικά του Κόμματος. Και αυτή όμως η στιγμή, που δε σταθήκαμε στο ύψος των ευθυνών, δεν είχε καμία σχέση με προδοσία και ιδιοτέλεια. Αν το δικό μας λάθος ήταν ο μη υπολογισμός του πραγματικού συσχετισμού δύναμης και οι αυταπάτες για τη στάση των συμμάχων και του αστικού πολιτικού κόσμου, η δική τους επιλογή δεν ήταν προϊόν απειρίας ή λάθους. Στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, στο Λονδίνο, όλοι τους έμειναν συνεπείς στην τάξη τους, ήθελαν να τσακίσουν μέχρι και την τελευταία του ρίζα το δέντρο της αντίστασης».
Μετά από τόσα χρόνια το ΚΚΕ συνεχίζει να μην έχει βγάλει κανένα συμπέρασμα για τα τραγικά λάθη της ηγεσίας του την περίοδο της αντίστασης και του εμφυλίου που οδήγησαν στην προδοσία και την ήττα. Το μόνο που αναγνωρίζει σαν λάθος η ηγεσία του ΚΚΕ είναι «ο μη υπολογισμός του πραγματικού συσχετισμού δύναμης και οι αυταπάτες για τη στάση των συμμάχων και του αστικού πολιτικού κόσμου». Καμία κουβέντα για το Λίβανο και την Καζέρτα, καμία αναφορά στη Βάρκιζα. Πουθενά δεν αναφέρει η Παπαρήγα ότι το ΚΚΕ δεν εξαπατήθηκε από τους αστούς αλλά επεδίωξε τη συμμαχία με κομμάτια της αστικής τάξης πιστό στο μοίρασμα του κόσμου με τη συμμετοχή και του Στάλιν (Γιάλτα) αλλά κυρίως πιστό στη θεωρία των σταδίων που επέβαλε στα κομμουνιστικά κόμματα να περάσουν πρώτα από το στάδιο της «καπιταλιστικής ολοκλήρωσης» και να μην κάνουν το άλμα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αποτέλεσμα αυτής της πολύ συνειδητής πολιτικής ήταν η προδοσία των χιλιάδων αγωνιστών του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και η μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία για τις δυνάμεις της επανάστασης στην ελληνική ιστορία.
Συγκυβέρνηση το ‘89
Αναφερόμενη στις αρχές του ’90 η Α. Παπαρήγα έκανε ένα μικρό ιστορικό άλμα αναφέρθηκε στις δυσκολίες του ΚΚΕ το ’91 λέγοντας:
«Το 1991 δε σταθήκαμε απλά στο ύψος των περιστάσεων όταν αποφύγαμε την εθελοντική διάχυση, άρα αυτοδιάλυση, του Κόμματος στον τότε Συνασπισμό της Αριστεράς. Το σημαντικό είναι ότι κρατήσαμε την ιστορική συνέχεια του ΚΚΕ, δε χάθηκε ούτε μια μέρα χωρίς να παρεμβαίνουμε στους καθημερινούς αγώνες. Αν και λαβωμένοι βρεθήκαμε ετοιμοπόλεμοι να διαφωτίσουμε, να πάρουμε πρωτοβουλίες αγώνα καθώς η Συνθήκη του Μάαστριχτ, που ψηφίστηκε από όλους πλην ΚΚΕ, άνοιγε το πράσινο φως για να περάσουν στη ζωή τα πρώτα βάρβαρα μέτρα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων».
Γιατί άραγε το ΚΚΕ ήταν λαβωμένο το ’91; Η γραμματέας του αρνείται να αναφερθεί στην συγκυβέρνηση του ’89. μήπως δεν ήταν ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ ο Φλωράκης που συμφώνησε με την ΝΔ την συγκυβέρνηση; Μήπως δεν ήταν ακριβώς αυτός ο λόγος που ολόκληρη η ΚΝΕ διασπάστηκε αρνούμενη αυτή την επιλογή. Για άλλη μία φορά η ηγεσία του ΚΚΕ αντί να αντιμετωπίσει την ιστορία προτιμά τη σιωπή.
Νέοι αριστεροί σχηματισμοί
Στην ομιλία της η γραμματέας του ΚΚΕ αναφέρθηκε και στις πολιτική των συμμαχιών του κόμματος της και στην εμφάνιση νέων αριστερών σχηματισμών:
«Στην πρότασή μας για συμμαχία δίνουμε κοινωνική και πολιτική ταυτότητα με βάση αντικειμενικές δυνάμεις και όχι συνθήματα, αφηρημένα οράματα και υποκειμενικούς αυτοπροσδιορισμούς.
Η συμμαχία που προτείνουμε εδράζεται στα κοινά συμφέροντα της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολουμένων, της φτωχής αγροτιάς. Σ’ αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις συμπεριλαμβάνουμε και τους μετανάστες που εργάζονται στη χώρα μας, είτε έχουν είτε δεν έχουν νομιμοποιηθεί.
Εξειδικεύουμε τη συμμαχία σε ειδικά προγράμματα δράσης για τη νεολαία και τις γυναίκες που ανήκουν ή προοπτικά εντάσσονται σ’ αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις.
Την εδραιώνουμε και την επεκτείνουμε και στο επίπεδο της πολιτικής συμμαχίας. Σήμερα αυτή φαίνεται πιο δύσκολη αλλά αυτό είναι ζήτημα συσχετισμού. Οι συσχετισμοί αλλάζουν με τη θέληση και τη δράση του λαού. Όσο πιο γρήγορα απεγκλωβιστούν λαϊκές δυνάμεις από την ηττοπάθεια και την επιρροή της στρατηγικής των μονοπωλίων, τόσο πιο γρήγορα θα επέλθουν αλλαγές και στη διάταξη των πολιτικών δυνάμεων. Αλλαγές ουσιαστικές και όχι μόνο στη μορφή, όπως έγινε στο παρελθόν, όταν η ΝΔ αντικατέστησε την ΕΡΕ, το ΠΑΣΟΚ την Ενωση Κέντρου. Κάτω από το βάρος θετικών εξελίξεων στο κίνημα και στη λαϊκή συνείδηση, είναι δυνατό να εμφανιστούν νέα πολιτικά σχήματα που θα προσανατολίζονται σε ρήξη με τα μονοπώλια, τον ιμπεριαλισμό, με τη στρατηγική του κεφαλαίου. Τότε και δική μας ευθύνη είναι να ανταποκριθούμε. Είναι και δικό μας θέμα να βοηθήσουμε, όμως δεν εξαρτώνται τα πάντα από εμάς.
Βάση της συμμαχίας είναι η αντίθεση και η ρήξη με τα μονοπώλια, τον ιμπεριαλισμό, κατά συνέπεια και με τα κόμματα που τα υπηρετούν. Δεν απαιτούμε συμφωνία με το σοσιαλισμό, ταύτιση με την ιδεολογία του ΚΚΕ. Εκτιμάμε όμως ότι η προοπτική της λαϊκής εξουσίας μπορεί να αποτελέσει κοινό τόπο, ώστε η συμμαχία να εγγυηθεί αλλαγή κατεύθυνσης, άλλο δρόμο ανάπτυξης, φιλεργατικό, φιλολαϊκό, χωρίς τις δεσμεύσεις που επιβάλλουν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Δε γίνεται να υπηρετεί κανείς δύο αφεντάδες, επαναλαμβάνουμε ή το λαό ή τα μονοπώλια».
Πολύ ωραία απαντάμε. Καλά τα λόγια και η θεωρία αλλά αυτό που δεν μας είπε η ηγεσία του ΚΚΕ είναι με ποιόν θα συμμαχήσει. Ποιες είναι οι πολιτικές δυνάμεις με τις οποίες το ΚΚΕ θα κάνει τη συμμαχία του.
Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ που στην διακήρυξη του δεν λέει πολύ διαφορετικά πράγματα από αυτά που ανέφερε η Α. Παπαρήγα στην ομιλία της δεν μπορεί να γίνει σύμμαχος του ΚΚΕ; Είναι φανερό ότι το ΚΚΕ επιμένει στον απομονωτισμό και τη λογική «εμείς οι μόνοι συνεπείς». Γιατί είναι εύκολο να εγκαλείς τους πάντες και τα πάντα στην αριστερά αλλά αν ισχύει η παραδοχή της ηγεσίας του ΚΚΕ ότι,
«στο ερώτημα "πώς θα βγούμε από τα αδιέξοδα" απαντάμε με την πρόταση της κοινωνικής και πολιτικής συμμαχίας που παίρνει υπόψη το συσχετισμό δύναμης, τις διαφορές των συμμάχων στο ζήτημα του σοσιαλισμού. Με τις προτάσεις μας για όλα τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα, με την πάλη να επιβάλουμε κάποιες λύσεις σήμερα, έστω και μερικές, προσωρινές. Αλλά δε μένουμε εδώ, γιατί ο καθημερινός αγώνας, σήμερα, περισσότερο από χτες, πρέπει να κατευθύνεται προς την ανατροπή και τη νίκη της λαϊκής εξουσίας, της λαϊκής οικονομίας»,
τότε απαιτούνται και ουσιαστικές πρωτοβουλίες. Δεν μπορεί να κρύβονται στον «Περισσό» πίσω από το «δεν εξαρτώνται τα πάντα από εμάς».
Το ΚΚΕ όλα αυτά τα χρόνια είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αριστεράς αλλά δεν πήρε καμία πρωτοβουλία για ουσιαστικές συνεργασίες. Σήμερα που ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να το ξεπερνά εκλογικά η ηγεσία του περιορίζεται σε καταγγελίες για «οπορτουνισμό» και αντιπολιτευτικές κραυγές». Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε λέμε εμείς. Η αλήθεια είναι ότι η ηγεσία του ΚΚΕ δεν μπορεί να απαντήσει στις ανησυχίες των αγωνιστών της βάσης του κόμματος και της ΚΝΕ γιατί αρνείται τη συνεργασία με το ΣΥΡΙΖΑ και ταυτόχρονα τη δυνατότητα στην αριστερά να ξεπεράσει το 20% αποκτώντας έτσι μία ισχυρή δυναμική στην κοινωνία και να ανατρέψει το πολιτικό σκηνικό.
Πτώση του σταλινισμού
Από την ομιλία της Α. Παπαρήγα βγήκε όμως και μία «είδηση». Το ΚΚΕ κατάφερε μετά από 20 σχεδόν χρόνια να εξηγήσει γιατί ανατράπηκε ο «σοσιαλισμός» στη Σοβιετική Ένωση και τις υπόλοιπες χώρες του ανατολικού μπλοκ. Γιατί μπορεί η γραμματέας του ΚΚΕ να τόνισε ότι:
«Είμαστε υπερήφανοι γιατί, στην πιο δύσκολη περίοδο για το σοσιαλιστικό σύστημα και το κομμουνιστικό κίνημα, όταν τα "ποντίκια", στελέχη και αρχηγοί, "εγκατέλειπαν το καράβι", εμείς μιλούσαμε για νίκη της αντεπανάστασης. Υπερασπιστήκαμε το ρόλο και την προσφορά του σοσιαλισμού τον 20ό αιώνα, την ιστορική αναγκαιότητά του, το γεγονός ότι η εποχή μας παραμένει εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό»,
αλλά αυτό δεν αρκεί να εξηγήσει γιατί το σύστημα που υπερασπίστηκε το ΚΚΕ κατέρρευσε (ή μάλλον ανατράπηκε) σε λίγες μόνο ημέρες. Έτσι λοιπόν η γραμματέας του ΚΚΕ ανακοίνωσε ότι
«ότι μέσα στον Οκτώβρη θα δημοσιευτούν οι θέσεις της ΚΕ για το 18ο Συνέδριο, που θα εξετάσει δύο θέματα, τον απολογισμό του Κόμματος και τις πολιτικές εξελίξεις, και ένα νέο κείμενο με συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση».
Δυστυχώς όμως το ΚΚΕ δεν πρόκειται να σπάσει με τον σταλινισμό και να εξηγήσει ότι η ρίζα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης βρίσκεται στην γραφειοκρατία και την έλλειψη δημοκρατίας στην ΕΣΣΔ. Αντίθετα η ηγεσία του καταφεύγει στην δοκιμασμένη λύση της λατρείας του Στάλιν. Έτσι λοιπόν σύμφωνα με τα κομμάτια του κείμένου του ΚΚΕ που κυκλοφόρησαν στον τύπο υπεύθυνοι για την παλινόρθωση είναι οι ηγέτες της ΕΣΣΔ μετά το Στάλιν και κυρίως ο Γκορμπατσόφ. Η θεωρεία του «χουρτσοφικού ρεβιζιονισμού» και της «αποσταλινοποίησης» που για χρόνια επικαλείται ο χώρος των μαοϊκών αποτελεί την εύκολη λύση για το ΚΚΕ. Ο πατερούλης Στάλιν καλά τα έκανε αλλά οι άλλοι μετά τα χάλασαν όλα. Αυτό που δε λέει όμως η ηγεσία του ΚΚΕ γιατί τόσα χρόνια το ΚΚΕ δεν τα είχε καταλάβει όλα αυτά και στήριζε άκριτα κάθε επιλογή της σοβιετικής ηγεσίας και γιατί χρειάστηκε 18 χρόνια για να τα καταλάβει.
Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και σε άλλα σημεία της ομιλίας της Α. Παπαρήγα αλλά νομίζουμε ότι τα παραπάνω είναι αρκετά χαρακτηριστικά της λογικής και της αντίληψης της ηγεσίας του ΚΚΕ. Είναι φανερό ότι στον Περισσό παραμένουν αθεράπευτα σταλινικοί. Άλλωστε ή ΄γραμματέας του το ξεκαθάρισε στην ομιλία της:
«ας αφήσουμε την καραμέλα της σταλινολογίας, της Γιάλτας και ό,τι άλλο έχουμε ακούσει κατά κόρον».
Όσο το ΚΚΕ δεν βγάζει συμπεράσματα από την ιστορία του και την ιστορία της ΕΣΣΔ τόσο η ηγεσία του θα απομονώνεται και η βάση του κόμματος και της ΚΝΕ θα ψάχνουν απαντήσεις και θα προβληματίζονται όλο και περισσότερο.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους, και πάνω απ’ όλα λόγω της άρνησης του ΚΚΕ να συνεργαστεί με οποιονδήποτε, αφού όλοι οι υπόλοιποι είναι «προδότες» η σκυτάλη είναι στον ΣΥΡΙΖΑ για να δυναμώσει η αριστερά και να δοθούν με καλύτερους όρους και προϋποθέσεις οι μάχες που έρχονται.
