Του Δημήτρη Χατζηκώστα
Η Πορτογαλία μπήκε σε μνημόνιο από το Μάιο του 2011 και το πρώτο «πρόγραμμα διάσωσης» λήγει τον ερχόμενο Μάιο. Ο δεξιός πρωθυπουργός Κοέλιο δηλώνει πως τα «δύσκολα είναι πίσω μας» (τι μας θυμίζει, άραγε;) και πανηγυρίζει για την έξοδο της οικονομίας από την ύφεση και την επιβράδυνση του ρυθμού στην πτώση των επενδύσεων και της κατανάλωσης. Πίσω από αυτό το success story όμως κρύβονται τα αποτελέσματα της σκληρής λιτότητας:
- Η ανεργία παραμένει κολλημένη στο 17, 4% επίσημα, στην πραγματικότητα 27%, με τα 2/3 των ανέργων να μην έχουν καμιά πηγή εισοδήματος και αυτό παρά το γεγονός ότι 100.000 νέοι κάθε χρόνο μεταναστεύουν.
- Το 68% των νέων θέσεων εργασίας είναι επισφαλείς.
- Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης αυξήθηκε στα 66 χρόνια και μπορεί να αυξάνεται επ’ αόριστον.
- Το κοινωνικό κράτος καταρρέει, σχολεία έκλεισαν και οι ασθενείς στήνουν ουρές από τα ξημερώματα για να προλάβουν να εξεταστούν, τη στιγμή που αυξήθηκε η κρατική επιδότηση σε ιδιωτικές μονάδες Εκπαίδευσης και Υγείας.
- Οι δημόσιες επιχειρήσεις ξεπουλιούνται και αυτή τη στιγμή σειρά έχουν τα Ταχυδρομεία και το Νερό.
- Η αύξηση των εξαγωγών για την οποία πανηγύριζε η κυβέρνηση, δείχνει να επιβραδύνεται λόγω της φάσης επιβράδυνσης στην οποία έχουν μπει η Βραζιλία (βασικός εισαγωγέας πορτογαλικών προϊόντων) και άλλες αναδυόμενες οικονομίες.
- Παρά την εξόντωση της κοινωνίας, το χρέος έφτασε στο 127%. Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα η Πορτογαλία θα βγει στις αγορές κι ότι είναι πιθανό να πάει για δεύτερο «πακέτο» και δεύτερο μνημόνιο.
Γενικευμένη οργή
Οι Πορτογάλοι εργαζόμενοι όμως δεν ήταν «καλοί μαθητές» της τρόικα. Όλα τα μέτρα συνάντησαν αντιστάσεις με κορυφαίες τις δύο Γενικές Απεργίες, τον Νοέμβριο του ’12 και τον Ιούνιο του ’13. Ενδιάμεσος σταθμός υπήρξε η μεγαλειώδης πορεία 1,5 εκατ. ανθρώπων στις 2 Μαρτίου, που αποτέλεσε και την έκρηξη μιας γενικευμένης οργής ενάντια συνολικά στην τρόικα και τη λιτότητα.
Αν αυτή η οργή είχε αξιοποιηθεί από τα Συνδικάτα και την Αριστερά με ένα πρόγραμμα κλιμάκωσης των απεργιών και των διαδηλώσεων, θα μπορούσε να ρίξει την κυβέρνηση. Όμως τα Συνδικάτα μετά την απεργία του Ιουνίου δεν κάλεσαν καμιά άλλη απεργιακή κινητοποίηση. Η πρόταση της Συνομοσπονδίας CGTP για μια απαγορευμένη πορεία στη «Γέφυρα της 25ης Απρίλη», όπως ενθουσίασε τα πιο μαχητικά τμήματα των εργαζομένων και ειδικά των νέων, έτσι τους απογοήτευσε η άρον- άρον απόσυρσή της όταν η κυβέρνηση αρνήθηκε να δώσει άδεια για τη διαδήλωση.
Κρίση στην κυβέρνηση, το κράτος και τις δυνάμεις καταστολής.
Ένας άλλος παράγοντας αστάθειας για την κυβέρνηση και το κεφάλαιο στη χώρα, είναι ο μη πλήρης έλεγχος των δυνάμεων καταστολής.
Η παράδοση της Επανάστασης των Γαρυφάλλων του’ 74, όταν οι κατώτεροι αξιωματικοί κινητοποιήθηκαν ενάντια στη δικτατορία, έχει αφήσει το στίγμα της μέχρι σήμερα. Παρ’ ότι η κατάσταση σήμερα είναι πολύ διαφορετική, εντούτοις υπάρχουν πολλά δείγματα ριζοσπαστικοποίησης στο κατώτερο στράτευμα και την αστυνομία.
Ενώσεις υπαξιωματικών έχουν βγάλει ανακοινώσεις ότι είναι με το κίνημα και ενάντια στην κυβέρνηση, ενώ πέρσι τον Μάρτιο, συμμετείχαν και με μπλοκ στις πορείες. Τον περασμένο Δεκέμβριο μια μεγάλη πορεία αστυνομικών κατάφερε να σπάσει τον κλοιό των ΜΑΤ έξω από τη Βουλή και να ανέβει τα σκαλοπάτια της Βουλής, μια ενέργεια που θεωρείται παράνομη.
Η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να μείνει αλώβητη από αυτό το κύμα οργής. Μετά την απεργία του Ιουνίου, ο υπουργός Οικονομικών αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Αμέσως μετά, αποχώρησε από τον κυβερνητικό συνασπισμό και το μικρό κεντροδεξιό κόμμα CDS.
Η μαζική Αριστερά κατώτερη των περιστάσεων
Ήταν μόνο η ατολμία των συνδικαλιστικών ηγεσιών και των κομμάτων της αριστεράς (Κομμουνιστικό Κόμμα και Μπλόκο της Αριστεράς) που έδωσαν τη δυνατότητα και το χρόνο στον Κοέλιο να ανασυντάξει τις δυνάμεις του και να επαναφέρει το CDS στην κυβέρνηση.
Πράγματι, τα δύο κόμματα της Αριστεράς έχουν αποδειχθεί κατώτερα των περιστάσεων και στο επίπεδο του προγράμματος, αλλά και στο επίπεδο των προτάσεων δράσης για την ανατροπή της κυβέρνησης, παρ’ ότι λεκτικά το έχουν θέσει ως στόχο. Η αδυναμία αυτή αντανακλάστηκε και στις τοπικές εκλογές του φθινοπώρου, όπου το μεν Μπλόκο έχασε 50.000 ψήφους, το δε ΚΚ απλά «κράτησε» τις δυνάμεις του κερδίζοντας μόλις 10.000 ψήφους σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές.
Το κενό αυτό στην Αριστερά είναι το πιο μεγάλο άμεσο πρόβλημα του κινήματος και της κοινωνίας. Είναι αναγκαία μια πρωτοβουλία που θα αγκαλιάζει τα καλύτερα στοιχεία αυτών των δύο κομμάτων μαζί με τα πιο προχωρημένα στρώματα του εργατικού κινήματος που θα θέσει το στόχο για μια κυβέρνηση της Αριστεράς με ένα πρόγραμμα σοσιαλιστικής διεξόδου από την κρίση.
