«Πρέπει να καταλάβετε ότι ο Αμαζόνιος είναι της Βραζιλίας, όχι δικός σας. Αν όλη η καταστροφή για την οποία μας κατηγορείτε είχε γίνει πραγματικά, ο Αμαζόνιος θα είχε πάψει να υπάρχει, θα ήταν μια μεγάλη έρημος».
Ζαΐρ Μπολσονάρου, πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας σε ομιλία του το 2016, κατά την οποία αποκάλεσε «ψέματα» τις δορυφορικές εικόνες που έδειχναν την εκτεταμένη αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου.
«Στα ανατολικά, μπορεί να έχουμε την πιο κρύα παραμονή πρωτοχρονιάς που έχει καταγραφεί ποτέ. Ίσως να μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε λίγο αυτή την παλιά καλή υπερθέρμανση του πλανήτη για την αντιμετώπιση της οποίας η χώρα μας, αλλά όχι άλλες χώρες, επρόκειτο να πληρώσει ΤΡΙΣΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ ΔΟΛΑΡΙΑ. Ντυθείτε ζεστά!».
Ντόναλντ Τραμπ, πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, σε tweet του 2017 με το οποίο ειρωνεύεται όσους μιλάνε για την κλιματική αλλαγή και καυχιέται για την απόσυρση της χώρας του από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.
Από κόμματα και «προσωπικότητες» που έχουν βρεθεί σε κυβερνήσεις χωρών όπως οι ΗΠΑ και η Βραζιλία, μέχρι μικρότερες ομάδες και οργανώσεις, ένα μεγάλο κομμάτι της Ακροδεξιάς παγκοσμίως έχει ένα κοινό χαρακτηριστικό: αρνείται την κλιματική αλλαγή και τους κινδύνους που απειλούν το περιβάλλον συνολικά και επιμένει να στηρίζει κάθε καταστροφική επιχειρηματική δραστηριότητα, στο πλαίσιο της σταθερής της προσήλωσης στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μεγάλων εταιρειών ενέργειας, μεταφορών, τεχνολογίας, παραγωγής τροφίμων, κλπ.
Κάποιοι μένουν πίσω, άλλοι παριστάνουν ότι εξελίσσονται
Την ίδια ώρα υπάρχουν τα πιο «ευπροσάρμοστα» κομμάτια της. Αυτά που αρχίζουν σταδιακά να αντιλαμβάνονται πως τέτοιου είδους θέσεις, σε μια εποχή που η καταστροφή του περιβάλλοντος και η κλιματική κρίση αποτελούν κεντρικό θέμα συζήτησης σε παγκόσμιο επίπεδο, τους κάνουν να φαίνονται γραφικοί. Έτσι, κομμάτια της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς «εξηγούν» πως η Ευρώπη πρέπει να κρατήσει τις πόρτες της κλειστές στους «λαθρομετανάστες» που… καταναλώνουν τους φυσικούς πόρους που προορίζονται για τους ντόπιους πληθυσμούς και ενισχύουν με την παρουσία τους την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Πέρα από την περιβαλλοντική «καθαρότητα» –που στην αντίληψη και το πρόγραμμά τους ταυτίζεται με την εθνική– οι προτάσεις τους για το φρενάρισμα της κλιματικής κρίσης δεν κρύβουν μεγάλες εκπλήξεις. Κινούνται, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα θέματα, στην κατεύθυνση αποσπασματικών και αναποτελεσματικών μέτρων στο πλαίσιο πάντα του καπιταλιστικού συστήματος, το οποίο υπηρετούν.
Οι θέσεις τους είναι ένα μίγμα προμοταρίσματος συγκεκριμένων «πράσινων» υποτίθεται μορφών ενέργειας και γενικά «πράσινης» επιχειρηματικότητας, αλλά και αναπαραγωγής της ιδέας ότι η ατομική συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου μπορεί να δώσει λύσεις στα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Λεπέν και Μελόνι
Κόμματα όπως αυτό της Λεπέν, που στο παρελθόν ανήκαν στο μπλοκ της άρνησης της κλιματικής αλλαγής, πλέον μιλάνε για την ανάγκη μείωσης των εκπομπών αέριων ρύπων, αλλά και πιο γενικά για την προστασία του περιβάλλοντος, προσαρμοσμένη βέβαια στις δικές τους αντιλήψεις. Σύμφωνα με την ίδια την Λεπέν:
«Ο περιβαλλοντισμός είναι το φυσικό παιδί του πατριωτισμού γιατί είναι το φυσικό παιδί της επαφής με τις ρίζες … Αν είσαι νομάδας δεν μπορείς να είσαι περιβαλλοντιστής. Αυτοί που είναι νομάδες … δεν ενδιαφέρονται για το περιβάλλον. Δεν έχουν πατρίδα».
Ενώ κάθε άνθρωπος με στοιχειώδη λογική αντιλαμβάνεται ότι το φυσικό περιβάλλον είναι ένα ενιαίο σύνολο το οποίο –όπως και κάθε τι που το απειλεί– δεν μπορεί να διακοπεί ή να περιοριστεί από ανθρώπινα σύνορα, η Λεπέν επιχειρεί να αναποδογυρίσει την πραγματικότητα ισχυριζόμενη ότι η προστασία του περιβάλλοντος ταυτίζεται με τον… πατριωτισμό.
Για να καταλήξει τελικά σε προτάσεις στο όνομα υποτίθεται της μείωσης των εκπομπών αερίων ρύπων, που απλά εξυπηρετούν ένα διαφορετικό τμήμα των επιχειρηματικών συμφερόντων στον τομέα της ενέργειας. Προτάσεις που τελικά κρύβουν εξίσου μεγάλους, αν όχι μεγαλύτερους, περιβαλλοντικούς κινδύνους: η βασική πρόταση του κόμματός της σε σχέση με την παραγωγή ενέργειας είναι η ανανέωση και επέκταση των πυρηνικών εργοστασίων της Γαλλίας, τα οποία ήδη καλύπτουν περίπου το 70% του συνόλου των ενεργειακών αναγκών της.
Παρόμοιες είναι οι θέσεις της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Τζ. Μελόνι και του κόμματός της. Η προσπάθειά των «Αδερφών της Ιταλίας» να παρουσιάσουν ένα πιο «χαλαρό» προφίλ παρά τα σαφή τους ακροδεξιά χαρακτηριστικά, αναγκάζουν το κόμμα να πάρει θέση στο ζήτημα του περιβάλλοντος. Στο ίδιο μήκος κύματος με την Λεπέν, η Μελόνι έχει δηλώσει ότι:
«Δεν υπάρχει τίποτα πιο “δεξιό” από την οικολογία. Η δεξιά αγαπάει το περιβάλλον γιατί αγαπάει τη γη, την ταυτότητα, την πατρίδα».
Το κόμμα της βέβαια δεν έχει ακριβώς αυτό που λέμε επεξεργασμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ούτε καν στο επίπεδο των στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων. Έχει όμως (όπως και η Λεπέν) σαφή προτίμηση στην πυρηνική ενέργεια. Επί πρωθυπουργίας της έχουν ήδη ξεκινήσει σημαντικές αλλαγές σε αυτό το επίπεδο. Τον περασμένο Μάρτη η ιταλική βουλή αποφάσισε να συμπεριλάβει τους πυρηνικούς σταθμούς στις μεθόδους παραγωγής ενέργειας μετά από δεκαετίες (η Ιταλία είχε κλείσει τα πυρηνικά της εργοστάσια το 1987, λίγο καιρό μετά το δυστύχημα του Τσέρνομπιλ). Παρά το γεγονός ότι η πρόταση έγινε από ένα μικρότερο κόμμα, υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση, με τον Υπουργό Περιβάλλοντος Π. Φρατίν να δηλώνει πως η πυρηνική ενέργεια είναι ασφαλής και καθαρή.
«Έλληνες» και «Σπαρτιάτες» αγκομαχούν
Όσο για την ελληνική Ακροδεξιά, η προσπάθειά της να παρουσιαστεί σαν μια περιβαλλοντικά φιλική δύναμη, είναι ακόμη πιο «πρωτόγονη» και πολύ πίσω από τη σχετικά προχωρημένη ευρωπαϊκή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Η. Κασιδιάρης, ο οποίος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου του 2019 (εκπροσωπώντας ακόμη τη Χρυσή Αυγή) επιχείρησε να ψελλίσει δυο λόγια σχετικά με το θέμα.
Γενικά, υπεύθυνο για την κλιματική αλλαγή είναι το «διεθνές σύστημα εξουσίας», αυτοί που «επιβάλλουν την παγκοσμιοποίηση, που καταστρέφει τα έθνη, τις πατρίδες και τους λαούς». Επιπλέον, είναι ανάγκη «να επιβληθούν αυστηρότατες κυρώσεις στη βιομηχανία» και «εκεί όπου παράγονται αέρια του θερμοκηπίου». Μετά από όλα αυτά βέβαια, το συμπέρασμα είναι πως «τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, αν ο κάθε ένας από μας ξεχωριστά δεν ευαισθητοποιηθεί, αν δεν πάρουμε απόφαση να αλλάξουμε τρόπο ζωής». Η βαθυστόχαστη αυτή ανάλυση κλείνει με την προτροπή να πηγαίνουμε στο περίπτερο με τα πόδια και όχι με το αυτοκίνητο που παράγει ρύπους…
Όπως και σε όλα τα υπόλοιπα θέματα, η δήθεν αντισυστημική Ακροδεξιά προτείνει αυτό ακριβώς που προτείνει και το σύστημα: ο καθένας να λειτουργεί μόνος του. Αν κάποιος ατομικά αλλάξει τις καθημερινές του συνήθειες μπορεί υποτίθεται να «κάνει τη διαφορά», την ώρα που τα αφεντικά του ίδιου συστήματος αντιμετωπίζουν τους φυσικούς πόρους του πλανήτη σαν προσωπική τους περιουσία και ρυπαίνουν σαν να μην υπάρχει αύριο.
Τελικά, αυτό που υπερισχύει είναι η με κάθε κόστος εξυπηρέτηση των «εθνικών συμφερόντων» (ή για να είμαστε πιο ακριβείς των συμφερόντων των μεγάλων επιχειρήσεων – που εκτός των άλλων τυχαίνει να είναι πολυεθνικές, δηλαδή καθόλου εθνικές). Ανάμεσα σε άλλα, το «κυβερνητικό πρόγραμμα» του σημερινού κόμματος του Η. Κασιδιάρη «Έλληνες» (που αναμφίβολα σύντομα θα αποτελεί πρόγραμμα των «Σπαρτιατών», μέσω των οποίων κατάφερε να ξαναμπεί στη βουλή) αναφέρει:
«Τα Ελληνικά ενεργειακά κοιτάσματα αποτελούν την βάση και ταυτόχρονα τον κινητήριο μοχλό για την άνθηση της ελληνικής οικονομίας. Χωρίς αξιοποίηση του ορυκτού μας πλούτου, δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη στο άμεσο μέλλον… Το 1938, επί Ιωάννου Μεταξά, έγιναν οι πρώτες γεωτρήσεις για τον εντοπισμό πετρελαίου στο Κατάκωλο Ηλείας, ενώ τα έτη 1970-73 ο Γεώργιος Παπαδόπουλος προχώρησε τις ερευνητικές δραστηριότητες στον Πρίνο προς όφελος της χώρας μας… Oι ΕΛΛΗΝΕΣ, θα ανακηρύξουν άμεσα την Ελληνική ΑΟΖ και θα ξεκινήσουν τις εξορύξεις όλων των Ελληνικών υδρογονανθράκων, παρέχοντας τεράστια ώθηση για την συνολική ανάπτυξη της Εθνικής μας οικονομίας…»
Με λίγα λόγια, το υποτιθέμενο εθνικό συμφέρον επιτάσσει εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, από τις οποίες θα κερδίσουν βασικά οι επενδυτές, ενώ το μόνο που θα μείνει πίσω μετά την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων θα είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος και πολλών παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων (από την αλιεία μέχρι τον τουρισμό). Αν στο μεταξύ η έρευνα και η εξόρυξη υδρογονανθράκων οδηγήσει σε νέες εντάσεις, ή ακόμη και μικρά ή μεγαλύτερα «θερμά επεισόδια» με την Τουρκία, τόσο το καλύτερο για τους «Έλληνες», τους «Σπαρτιάτες», και άλλα τμήματα της ελληνικής Ακροδεξιάς.
Τελικά η μόνη σχέση που έχουν τα διάφορα ακροδεξιά κόμματα και οργανώσεις με το περιβάλλον, είναι η σχέση τους με τις επιχειρήσεις που το καταστρέφουν. Είτε πρόκειται για αρνητές της κλιματικής αλλαγής που στηρίζουν τον τομέα των ορυκτών καυσίμων, είτε για τους πιο «εκσυγχρονισμένους» που επιλέγουν το πράσινο ξέπλυμα «οικολογικών» εναλλακτικών όπως η πυρηνική ενέργεια, η ουσία είναι η ίδια.
Από τη δική μας πλευρά, αυτή των κινημάτων, της Αριστεράς, αλλά και των δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της καταστροφής τα καθήκοντα είναι καθαρά – μάχη για το περιβάλλον, ενάντια στην Ακροδεξιά, ενάντια στην υποκρισία των καπιταλιστών και το σύστημα τους.
