Άρθρο των Ανδρέα Παγιάτσου και Βαγγέλη Στογιάννη
Η κινητοποίηση των αγροτών στις 12 και 13 Φλεβάρη με κατάληξη στην Αθήνα και την πλατεία Συντάγματος, ήταν μαζική αλλά δεν είχε τις διαστάσεις που θα περίμενε κανείς με βάση τους υψηλούς τόνους με τους οποίους εξαγγέλθηκε, ειδικά από τις δυνάμεις που πρόσκεινται στο ΚΚΕ.
Ενώ οι αρχικές εξαγγελίες ήταν για κατάληψη της πλατείας από την Παρασκευή μέχρι και την Κυριακή, από το μεσημέρι του Σαββάτου ο Βαγγέλης Μπούτας έριξε το σύνθημα της αποχώρησης και οι σκηνές άρχισαν να ξεστήνονται.
Τη στιγμή που γράφεται το άρθρο αυτό τα μπλόκα συνεχίζονται αλλά ένας σημαντικός αριθμός δηλώνει προθυμία για συζήτηση και διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή σε κάποια μπλόκα σκληραίνει η στάση των αγροτών που δηλώνουν πως δεν υποχωρούν και κλείνουν για περισσότερες ώρες τους δρόμους σε σχέση με πριν την κάθοδο στην Αθήνα. Ενώ το κίνημα κάθε άλλο παρά έχει κλείσει, οι τάσεις υποχώρησης και «διάσπασης» στις γραμμές του είναι εμφανείς.
Η πραγματικότητα είναι πως καμία από τις δυνάμεις που ηγούνται πολιτικά του κινήματος των αγροτών και κύρια η ΝΔ και το ΚΚΕ, δεν είναι διατεθειμένες για σύγκρουση μέχρι το τέλος – για λόγους που εξηγούμε στη συνέχεια. Ο κίνδυνος μιας ήττας του αγροτικού κινήματος που θα αφορά και θα επηρεάζει το σύνολο της κοινωνίας, είναι υπαρκτός.
Προτού πάμε στα δεδομένα του κινήματος και της πορείας του, ας δούμε λίγο τους λόγους που οδήγησαν τους αγρότες σ’ αυτό το κίνημα, του οποίου οι διαστάσεις, όπως έχουμε γράψει ξανά,[1] είναι ιστορικές.
Οι πολιτικές που έβγαλαν τους αγρότες στους δρόμους
Περιγράφοντας τα μέτρα του 3ου Μνημονίου, που μόλις είχε υπογράψει ο Α. Τσίπρας, τον Ιούλιο του 2015, γράφαμε στο «Ξ» πως ένα από τα βασικά μέτρα ήταν η:
- Αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος των αγροτών, που οδηγεί την πλειοψηφία των αγροτών στην καταστροφή.[2]
Ενώ μετά τις εκλογές του Σεπτέμβρη αναφερόμενοι και πάλι στο θέμα των αγροτών γράφαμε ότι προωθούνται τρεις βασικές αλλαγές:
- Η μαζική αύξηση της φορολογίας των αγροτών
- Η δραστική αύξηση στις τιμές του αγροτικού πετρελαίου
- Ο τριπλασιασμός των ασφαλιστικών εισφορών των αγροτών και η κατάργηση του ΟΓΑ.[3]
Εξηγούσαμε αρκετά έγκαιρα, πως με βάση αυτά τα μέτρα, που είχαν αποφασιστεί από το Κουαρτέτο και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η μεγάλη πλειοψηφία των φτωχών αγροτών οδηγούνταν στην εξόντωση.
Αυτό συνειδητοποιούν τα αγροτικά στρώματα εδώ κι ένα μήνα και γι’ αυτό έχουν βγει μαζικά στο δρόμο σε δυναμικές κινητοποιήσεις.
Τα παιχνίδια της κυβέρνησης
Η κυβέρνηση παίζει και εμπαίζει τους αγρότες. «Εξηγεί» πως τα περισσότερα μέτρα είχαν ψηφιστεί τον Αύγουστο και πως τα είχε υπερψηφίσει και η ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ κι επομένως «δεν δικαιούνται» να διαμαρτύρονται σήμερα.
Καμία διαφωνία για το ότι η στάση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ είναι εντελώς υποκριτική, καθώς όντως το 3ο Μνημόνιο πέρασε με τις δικές τους ψήφους. Όμως αυτό δεν αφορά τα φτωχά αγροτικά στρώματα που τώρα συνειδητοποιούν το μέγεθος του πλήγματος που θα δεχτούν.
Η κυβέρνηση βέβαια «χρησιμοποιεί» τα γνωστά επιχειρήματα (που παλιά κατήγγειλε… όταν κυβερνούσαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) για τη «διαφθορά», τη «φοροδιαφυγή», τις «πλούσιες» επιδοτήσεις, την ανάγκη «να συμμετέχουν όλοι ισότιμα» στα βάρη, κλπ κλπ κλπ…
Και η απλή πραγματικότητα
Ας δούμε όμως μερικά απλά δεδομένα:
- Ο αγροτικός πληθυσμός έχει μειωθεί από το 25% του πληθυσμού τη δεκαετία του 1970 στο 9% σήμερα. Αν υπήρχε «φαγοπότι» στον αγροτικό τομέα, γιατί έφυγαν μαζικά οι αγρότες για να έρθουν στις πόλεις; Μήπως για να απολαύσουν τους ψηλούς μισθούς και τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν σ’ αυτές;
- Οι επιδοτήσεις που δίνονται στους αγρότες δεν μοιράζονται ισότιμα: το 85% απορροφάται από το 10%, και το υπόλοιπο 90% των αγροτών μοιράζεται μεταξύ τους το 15% των επιδοτήσεων. Ο αγρότης λοιπόν δεν είναι ένα «ενιαίο πράγμα»: από τη μια οι πλούσιοι, από την άλλη οι φτωχοί.
- Όσοι έχουν επισκεφθεί μπλόκα αγροτών θα έχουν δει ότι η πλειοψηφία των τρακτέρ είναι σχεδόν «αρχαία», 30 και 40 χρόνων μηχανήματα, σε πολύ κακή κατάσταση.
- Είναι το πιο μαζικό κίνημα αγροτών εδώ και πολλές δεκαετίες. Στο μπλόκο της Νίκαιας, στο θεσσαλικό κάμπο, η συγκέντρωση 4.000 τρακτέρ είναι χωρίς προηγούμενο. Ξεπερνά κατά πολύ τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις που είχε καταφέρει ποτέ να κινητοποιήσει το ΚΚΕ, το οποίο στο απόγειο της δύναμης του (τώρα είναι πολύ ασθενέστερο) μπορούσε να συσπειρώσει μέχρι 1.500 τρακτέρ.
- Είναι γνωστό σε όλους ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι αγρότες είναι χρεωμένοι – για να μην πούμε υπερχρεωμένοι. Μέχρι πρόσφατα τα χρέη τους ήταν προς την Αγροτική Τράπεζα. Τώρα πια δεν υπάρχει Αγροτική Τράπεζα, καθώς έχει απορροφηθεί από την Πειραιώς. Αυτό σημαίνει πως όχι μόνο οι αγρότες δεν έχουν πια τη δυνατότητα να παίρνουν νέα δάνεια από μια τράπεζα «ειδικού σκοπού» (όπως είναι εντελώς απαραίτητο για τον αγροτικό τομέα) αλλά στο βαθμό που δεν μπορούν να ξεπληρώσουν τα παλιά τους χρέη απειλούνται με κατάσχεση των περιουσιών τους.
Όλα τα πιο πάνω δείχνουν πως υπάρχει ένα μαζικό κίνημα βάσης το οποίο αποτελείται από τη μάζα των φτωχών αγροτών οι οποίοι ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι είναι αντιμέτωποι με την καταστροφή. Και γι’ αυτό αγωνίζονται για να την αποτρέψουν.
Οι δυνατότητες για ένα παλλαϊκό κίνημα και ο ρόλος των ηγεσιών
Για μια ακόμη φορά όμως αποδεικνύεται πως δεν φτάνει η διάθεση, η οργή, η εφευρετικότητα και οι πρωτοβουλίες της βάσης. Αν οι ηγεσίες «δεν θέλουν», τότε ο αυθορμητισμός της βάσης πνίγεται.
Το Ξεκίνημα είχε κάνει μια σειρά από προτάσεις ενόψει της καθόδου των αγροτών[4]
- Η Αριστερά, και ειδικά το ΚΚΕ που είναι το κύριο κόμμα της Αριστεράς, όφειλε να πάρει μια σειρά από πρωτοβουλίες με στόχο τη σύνδεση της πάλης των φτωχών αγροτών μαζί με τους εργαζόμενους και με τους μικρομεσαίους των πόλεων, που επίσης καταστρέφονται από τις πολιτικές των Μνημονίων, με στόχο ένα κοινό μέτωπο για την ανατροπή αυτών των πολιτικών.
- Τα πρωτοβάθμια και άλλα σωματεία έπρεπε να κινητοποιήσουν τα μέλη τους να κατέβουν στο Σύνταγμα πιέζοντας τις κορυφές του συνδικαλιστικού κινήματος.
- Το Εργατικό Κέντρο Αθήνας όφειλε να καλέσει απεργία ή τουλάχιστον στάση εργασίας από το μεσημέρι της Παρασκευής 12/2 καλώντας τα λαϊκά στρώματα στο Σύνταγμα.
- Η κατάληψη της πλατείας Συντάγματος δεν έπρεπε να σταματήσει τη δεύτερη μέρα, αλλά να συνεχιστεί. Οι αγρότες θα μπορούσαν να αφήσουν αντιπροσωπείες τους στην Αθήνα και μαζί με εργαζόμενους και νεολαία να κρατήσουν την κατάληψη της πλατείας.
- Έπρεπε να ασκηθεί η μάξιμουμ πίεση σε ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ ώστε να καλεστεί 24ωρη γενική απεργία την επόμενη βδομάδα και 48ωρη τη μεθεπόμενη βδομάδα της κατάληψης της πλατείας Συντάγματος.
Έτσι θα μπορούσε να χτιστεί ένα παλλαϊκό κίνημα φτωχών αγροτών, εργατών και μικρομεσαίων των πόλεων.
Οι δυνατότητες για κάτι τέτοιο φάνηκαν πολύ καθαρά στη γενική απεργία της 4ης Φλεβάρη στις πόλεις της περιφέρειας, μερικές από τις οποίες νέκρωσαν ολοκληρωτικά σαν αποτέλεσμα της καθόδου όλων ανεξαίρετα των λαϊκών στρωμάτων στον αγώνα.[5]
Οι ευθύνες
Αν δεν υπήρξε αυτό το μέτωπο οι ευθύνες βαρύνουν τις ηγεσίες. Και αν για τη ΝΔ θα αποτελούσε έκπληξη αν δεν κοίταζε πώς να καρφώσει πισώπλατα των αγώνα, για το ΚΚΕ κάποιοι θα περίμεναν κάτι καλύτερο. Όμως, τα δεδομένα και πάλι, κραυγάζουν: ο σημαντικότερος συνδικαλιστής του ΚΚΕ έκανε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση για τον αριθμό των τρακτέρ που η κυβέρνηση θα επέτρεπε να φτάσουν στο Σύνταγμα!!! Αυτού του είδους η διαπραγμάτευση και αν σ’ αφήνει άφωνο!!! Δεν μπορούσαν μερικές εκατοντάδες τρακτέρ, ας μην ήταν χιλιάδες, να ξεκινήσουν για την Αθήνα και η κυβέρνηση να αναλάβει αυτή την ευθύνη να τα σταματήσει με τη βία των ΜΑΤ – αντί να τα συμφωνήσει ο Μπούτας με τον «ταξικό του εχθρό»;
Οι ηγεσίες δεν θέλουν
Καμία από τις ηγεσίες δεν ήθελε και δεν θέλει αυτό το κίνημα να φτάσει μέχρι το τέλος. Κι ο λόγος είναι απλός. Ο Τσίπρας ήταν κολλημένος με την πλάτη στον τοίχο γιατί η Τρόικα δεν θα τον άφηνε να κάνει ούτε μία σημαντική παραχώρηση στους αγρότες. Επομένως το αγροτικό κίνημα, για να καταφέρει να κερδίσει, θα έπρεπε να απειλήσει τον Τσίπρα με πραγματική σύγκρουση κι ανατροπή της πολιτικής του.
Κάτι τέτοιο θα έφερνε ξανά στο προσκήνιο τις γνωστές απειλές των δανειστών για κόψιμο της χρηματοδότησης κι έξοδο από την ευρωζώνη. Το «στόρι» το έχουμε δει ξανά και οφείλουμε να το γνωρίζουμε. Για να νικήσουν λοιπόν οι αγρότες είναι υποχρεωτικό να συνδέσουν τον αγώνα τους με τους εργαζόμενους στις πόλεις και να θέσουν μαχητικά και τολμηρά το πλαίσιο: ανατροπή αυτών των πολιτικών, άρνηση αποπληρωμής του χρέους, έξοδος από την Ευρωζώνη, έλεγχος στην κίνηση κεφαλαίων και στο εξωτερικό εμπόριο, εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας, κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση, σχεδιασμός της οικονομίας για τις ανάγκες του συνόλου. Πάνω σ’ αυτή τη βάση μπορεί να υπάρξει ο παραγωγικός μετασχηματισμός της οικονομίας, ξεκινώντας από τον αγροτικό τομέα.
Η Αριστερά που χρειαζόμαστε
Το ΚΚΕ, η μόνη δύναμη της Αριστεράς με σοβαρές δυνάμεις στον αγροτικό κόσμο, είναι πολύ μακριά από μια τέτοια αντίληψη. Όπως είναι πολύ μακριά από οποιαδήποτε προσπάθεια ενός παλλαϊκού μετώπου – αφού αρνείται να συνεργαστεί με οποιονδήποτε, ποτέ και πουθενά.
Αυτά όμως είναι που χρειάζεται η κοινωνία κι αυτό είναι που λείπει. Μια Αριστερά που να παλεύει για το πιο πάνω πολιτικό πλαίσιο, με σχέδιο δράσης, μαχητικότητα κι αποφασιστικότητα, κι ενωτική προς όλες τις οργανώσεις και ρεύματα του κινήματος για τους κοινούς στόχους. Μια, με άλλα λόγια, μαζική επαναστατική Αριστερά.
Στο μεταξύ η υπόλοιπη αλλά χωρίς επαρκείς δυνάμεις Αριστερά, κάνει και οφείλει να κάνει ό,τι μπορεί για να στηρίξει τους αγρότες, να αποκαλύψει τα ψέματα της κυβερνητικής προπαγάνδας, να λειτουργήσει ενωτικά μεταξύ της και να χτίσει δεσμούς ανάμεσα στο εργατικό και αγροτικό κίνημα της χώρας. Η φάση του αγροτικού κινήματος είναι κρίσιμη και το τελικό αποτέλεσμα δεν έχει ακόμη κριθεί. Τη στιγμή που γράφεται το άρθρο αγρότες σ’ όλη τη χώρα προχωρούν σε καταλήψεις εφοριών και αποκλεισμούς τραπεζών. Η ιστορία του αγροτικού κινήματος και στη χώρα μας και διεθνώς έχει δείξει πως οι αγώνες του χαρακτηρίζονται από πείσμα, εκρηκτικότητα και αντοχή. Το σίγουρο είναι πως κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος και πως η «ιστορία (σίγουρα) δεν έχει τελειώσει».
