Οι Πολιτικές των ταυτοτήτων και ο ρόλος τους στην κρίση της Αριστεράς

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόφαση του συνεδρίου του «Ξ» που πραγματοποιήθηκε το σαββατοκύριακο 24 και 25 Μάη στην Αθήνα.

1. Τα τελευταία χρόνια οι Πολιτικές των Ταυτοτήτων (ή Πολιτική των Ταυτοτήτων) έχουν αρχίσει να κυριαρχούν στις αναλύσεις ενός σημαντικού κομματιού της Αριστεράς, και σε ένα ακόμα μεγαλύτερο κομμάτι του αναρχικού χώρου στην Ελλάδα. Επιπλέον, ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτικοποιημένης (αλλά όχι κατ’ ανάγκη οργανωμένης πολιτικά) νεολαίας μιλά με τους όρους των πολιτικών των ταυτοτήτων και χρησιμοποιεί (συνειδητά ή ασυνείδητα) αυτή τη μέθοδο ανάλυσης. 
2. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Πολιτικές των Ταυτοτήτων (ΠτΤ) άρχισαν να διαδίδονται και να αναπτύσσονται στην Ελλάδα με γρήγορο ρυθμό μετά την ήττα των μεγάλων ταξικών αγώνων ενάντια στα μνημόνια (2010-2015). Αυτή ήταν η πορεία τους και διεθνώς, με την έννοια ότι διαδόθηκαν πλατιά σε περιόδους υποχώρησης του κινήματος και ιδιαίτερα την δεκαετία του 1990.
3. Υπάρχουν επίπεδα όπου οι ΠτΤ έχουν κάποια θετική συνεισφορά. Ωστόσο συνολικά σαν μέθοδος ανάλυσης και δράσης δεν βοηθούν την Αριστερά και τα κινήματα να μαζικοποιηθούν και να περάσουν στην αντεπίθεση. Αντιθέτως συμβάλλουν και επιτείνουν την κρίση της Αριστεράς και των κινημάτων διεθνώς. Επιπλέον, αξίζει να σημειώσουμε ότι οι ΠτΤ χρησιμοποιούνται πλέον εκτεταμένα από την Ακροδεξιά–αν και προφανώς με διαφορετικό τρόπο, στοχοποιώντας τα πολλαπλά καταπιεσμένα κομμάτια της κοινωνίας– όπως επίσης και από εκπροσώπους του συστήματος, όταν αυτό είναι προς το συμφέρον τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κόμμα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ όπου καλούσε τις γυναίκες και τους έγχρωμους ανθρώπους (people of color) να ψηφίσουν την Κάμαλα Χάρις στη βάση της «κοινής» τους ταυτότητας ή παλιότερα τον Μπαρακ Ομπάμα.

Η προέλευση των πολιτικών των ταυτοτήτων

4. Οι ΠτΤ δεν είναι μια συνεκτική θεωρία. Κάποιες από τις βασικές ιδέες έχουν τις ρίζες τους στις παρυφές των κινημάτων στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και του 1970. H Combahee River Collective (CRC) που πρώτη χρησιμοποίησε τον όρο «πολιτικές των ταυτοτήτων» (identity politics) και θεωρείται μία από τις ιδρυτικές οργανώσεις αυτού του ρεύματος σκέψης, ήταν μια κολεκτίβα μαύρων φεμινιστριών. Δημιουργήθηκε το 1974, διαλύθηκε το 1980 και ο βασικός κορμός της δεν ξεπέρασε ποτέ τα 15-20 άτομα, παρότι σε συζητήσεις και δράσεις της μπορεί να εμπλεκόταν περισσότερα άτομα. Την περίοδο λειτουργίας της ήταν γνωστή μόνο σε έναν στενό κύκλο ακτιβιστών και ακαδημαϊκών και η επίδρασή της ήταν πολύ περιορισμένη.
5. Οι γυναίκες της CRC οργανώθηκαν ξεχωριστά, σαν μαύρες φεμινίστριες (πολλές από τις οποίες ήταν επίσης ανοιχτά λεσβίες), σαν απάντηση, όπως έγραφαν στο ιδρυτικό τους κείμενο, στον ρατσισμό που αντιμετώπιζαν στις φεμινιστικές οργανώσεις όπου κυριαρχούσαν οι λευκές  γυναίκες και στον σεξισμό που αντιμετώπιζαν από τους μαύρους άντρες στα στις οργανώσεις των Αφροαμερικανών. Ο σεξισμός και ο ρατσισμός είναι στοιχεία που σαφώς υπήρχαν τότε στο κίνημα. Ο ρατσισμός υπήρξε δομικό στοιχείο του κράτους των ΗΠΑ από την γέννησή του. Νομικά, οι Αφροαμερικανοί απέκτησαν πλήρη ισότητα και πλήρη πολιτικά δικαιώματα μόλις το 1966[1]. Και παρότι ένα σημαντικό κομμάτι των λευκών Aμερικανών στήριζε και συμμετείχε στο «κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα» των Aφροαμερικανών, ο ρατσισμός, που καλλιεργούνταν συνειδητά από το σύστημα για πάνω από δυο αιώνες, ήταν διάχυτος στην κοινωνία ακόμα και σε τμήματα του οργανωμένου κινήματος. Ο σεξισμός, αν και ακολούθησε μια διαφορετική ιστορική διαδρομή λόγω της δουλείας, ήταν επίσης ισχυρός.
6. Ωστόσο η επιλογή της ξεχωριστής οργάνωσης και της ανάπτυξης πολιτικών αποκλειστικά γύρω από την ταυτότητα «μαύρη γυναίκα» δεν ήταν μονόδρομος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Άντζελα Ντέιβις, μια από τις πιο γνωστές και επιδραστικές μαύρες αγωνίστριες[2] της εποχής, η οποία ήταν μπροστά στους αγώνες εκείνης της περιόδου μέσα από τις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Αυτό σηματοδοτούσε ότι είχε επιλέξει να αγωνιστεί στη βάση της τάξης και όχι της ταυτότητας «μαύρη γυναίκα», χωρίς αυτό να αφαιρεί την έμφαση στα δικαιώματα και τους αγώνες των μαύρων συνολικά και των μαύρων γυναικών συγκεκριμένα. 
7. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η μαύρη φεμινίστρια Φλορίνς Κένεντι (Florynce Kennedi), συνιδρύτρια του φεμινιστικού κόμματος των ΗΠΑ και της Εθνικής Οργάνωσης Μαύρων Φεμινιστριών (National Black Feminist Organisation) η οποία μεταξύ άλλων έλεγε:

«Η νεγροποίηση είναι το αποτέλεσμα της καταπίεσης – και δεν αφορά μόνο τους μαύρους. Οι ηλικιωμένοι, οι φτωχοί, οι φοιτητές, μπορούν επίσης να νεγροποιηθούν. Σίγουρα, υπάρχουν διαφορές στον βαθμό, αλλά πρέπει να σταματήσουμε να συγκρίνουμε τα τραύματα και να στραφούμε ενάντια στο σύστημα που τα δημιουργεί».[3]

8. Οι ΠτΤ έγιναν πλατύτερα γνωστές και πιο επιδραστικές από τη δεκαετία του 1990 όταν τα μαζικά εργατικά και κοινωνικά κινήματα βρισκόταν σε υποχώρηση. Θεωρητικοποιήθηκαν και αναπτύχθηκαν από τις/τους διανοούμενες/ους και τις/τους ακαδημαϊκούς κυρίως στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Τότε έγινε γνωστή και η CRC, παρότι είχε κλείσει τον κύκλο της, όπως και άλλες/οι θεωρητικοί των ΠτΤ.
9. Σήμερα οι ΠτΤ διδάσκονται στα πανεπιστήμια, στα πλαίσια των σπουδών της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογία, των σπουδών φύλου κ.α. Λαμβάνουν έτσι το κύρος της επιστημονικής προσέγγισης και ανάλυσης. Ο βασικός λόγος για τον οποίο οι ΠτΤ έχουν ενσωματωθεί στα ακαδημαϊκά προγράμματα σπουδών, παρότι ασχολούνται με την καταπίεση διάφορων κοινωνικών ομάδων και στρωμάτων, είναι γιατί δεν απειλούν το σύστημα. Αντιθέτως, έχουν στην πραγματικότητα ενσωματωθεί σε αυτό και η κριτική που ασκούν στους θεσμούς, τις κυβερνήσεις κοκ αποτελούν σε τελική ανάλυση μια από τις βαλβίδες ασφαλείας του συστήματος, που επιτρέπουν στην πίεση να εκτονώνεται.

Κάποια βασικά στοιχεία των πολιτικών των ταυτοτήτων

10. Οι άνθρωποι είμαστε ένας συνδυασμός πολλών χαρακτηριστικών. Ωστόσο οι ΠτΤ συμπεραίνουν ότι μία απ’ όλες τις ταυτότητες, είναι αυτή που μας καθορίζει ή έστω κυριαρχεί. Π.χ. η ταυτότητα γυναίκα, ΛΟΑΤ, μαύρος, μετανάστης κοκ.
11. Η κυρίαρχη ταυτότητα ενός ατόμου συνδέεται, σύμφωνα με τις ΠτΤ, με εμπειρίες καταπίεσης και αποκλεισμού ή/και «προνομίων» (όπως ονομάζονται στις θεωρίες των ΠτΤ). Για παράδειγμα η ταυτότητα ενός μαύρου άντρα συνδέεται με την εμπειρία του ρατσισμού που αντιμετωπίζει ως μαύρος, ενώ η ταυτότητα ενός λευκού άντρα από το «προνόμιο» του λευκού δέρματος.
12. Η ταυτότητα ενός ατόμου και μιας κοινωνικής ομάδας, σύμφωνα με τις ΠτΤ, πολύ συχνά δεν καθορίζεται από ένα μόνο κυρίαρχο χαρακτηριστικό, από μία μόνο μορφή καταπίεσης, αλλά συγκροτείται από περισσότερα κυρίαρχα χαρακτηριστικά και τις πολλαπλές καταπιέσεις και αποκλεισμούς που συνοδεύουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Π.χ. η ταυτότητα μιας μαύρης γυναίκας συγκροτείται από την εμπειρία της καταπίεσης που ζει ως γυναίκα (τον σεξισμό) και την εμπειρία της καταπίεσης που ζει ως μαύρη (τον ρατσισμό). Η ταυτότητα μιας μαύρης τρανς γυναίκας μετανάστριας συγκροτείται από την εμπειρία της καταπίεσης που ζει ως τρανς γυναίκα (την τρανσφοβία), ως μαύρης (τον ρατσισμό λόγω χρώματος) και ως μετανάστριας (την ξενοφοβία και τον ρατσισμό λόγω καταγωγής).
13. Στα πλαίσια των ΠτΤ διαμορφώνεται στη βάση της ταυτότητας μια άτυπη ιεραρχία της καταπίεσης. Π.χ. Ένας λευκός άνδρας έχει προνόμιο απέναντι σε μία λευκή γυναίκα. Μια λευκή γυναίκα έχει μικρότερο βαθμό καταπίεσης, αντιμετωπίζει λιγότερους αποκλεισμούς και άρα έχει προνόμιο σε σχέση με μια λευκή μετανάστρια. Και οι δυο έχουν μικρότερο βαθμό καταπίεσης και προνόμια συγκριτικά με μια μαύρη μετανάστρια κοκ. Την λεγόμενη «θεωρία των προνομίων» θα την εξετάσουμε λίγο πιο αναλυτικά στη συνέχεια.
14. Σύμφωνα με τις ΠτΤ οι πολλαπλά καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες για να παλέψουν ενάντια στην καταπίεση που βιώνουν πρέπει να οργανωθούν στη βάση της κυρίαρχης ταυτότητάς τους. Οι μαύροι πρέπει να οργανωθούν ως μαύροι, οι γυναίκες ως γυναίκες και αντίστοιχα οι μαύρες γυναίκες ως τέτοιες, τα ΛΟΑΤ άτομα ως ΛΟΑΤ ή στη βάση των χωριστών σεξουαλικών εκφράσεων κοκ. Και κάθε καταπιεσμένη κοινωνική ομάδα πρέπει να παλέψει χωριστά για να πετύχει τους δικούς της στόχους οι οποίοι είναι συνήθως ορατότητα, διεκδίκηση συμπεριληπτικού λόγου, εκπροσώπηση σε θεσμούς– συχνά μέσω ποσόστωσης κοκ. 
15. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης βρίσκουμε στο ιδρυτικό κείμενο της Combahee River Collective. Ο αγώνας ενάντια στην καταπίεση των μαύρων γυναικών διαχωρίζεται από τους υπόλοιπους αγώνες, τους οποίους αντιμετωπίζουν ως υπόθεση άλλων.[4]

«Συνειδητοποιούμε ότι οι μόνοι άνθρωποι που νοιάζονται αρκετά για εμάς, ώστε να εργάζονται με συνέπεια για την απελευθέρωσή μας, είμαστε εμείς. Η πολιτική μας προχωράει βασισμένη σε μια υγιή αγάπη για τον εαυτό μας, τις αδελφές μας και την κοινότητά μας, κάτι που μας επιτρέπει να συνεχίζουμε τον αγώνα και τη δράση μας. Αυτή η εστίαση στη δική μας καταπίεση εκφράζεται μέσα από την έννοια της πολιτικής των ταυτοτήτων. Πιστεύουμε ότι η βαθύτερη και δυνητικά πιο ριζοσπαστική πολιτική προέρχεται άμεσα από τη δική μας ταυτότητα, σε αντίθεση με την ενασχόληση να τερματίσουμε την καταπίεση κάποιου άλλου».[5](οι υπογραμμίσεις δικές μας).

16. Κάποιες από τις οργανώσεις και τα κινήματα που έχουν ως ιδεολογική βάση τις ΠτΤ υποστηρίζουν την πλήρη ανεξαρτησία του κινήματος και του αγώνα τους από όλες τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες, ενώ άλλες υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρχει αλληλεγγύη και συνεργασία μεταξύ κινημάτων των καταπιεσμένων.
17. Για παράδειγμα η Barbara Smith, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της CRC, το 2002, σε μια συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στη συλλογή «This bridge called my back»[6] έλεγε τα ακόλουθα:

«Αλλά, τελικά, κάθε είδους διαχωρισμός οδηγεί σε αδιέξοδο. Είναι χρήσιμο να σφυρηλατούμε την ταυτότητά μας και να χτίζουμε τη δύναμή μας, αλλά πιστεύω ότι τελικά οι ισχυρότερες πολιτικές είναι οι πολιτικές συμμαχιών, που καλύπτουν μια ευρεία βάση συμφερόντων. Δεν υπάρχει περίπτωση μια καταπιεσμένη ομάδα να ανατρέψει από μόνη της ένα σύστημα. Ο σχηματισμός συμμαχιών με αρχές γύρω από συγκεκριμένα ζητήματα είναι πολύ σημαντικός. Δεν χρειάζεται απαραίτητα να συμπαθείς ή να αγαπάς τους ανθρώπους με τους οποίους συμμαχείς». (η υπογράμμιση είναι δική μας)

18. Θα επανέλθουμε στο ζήτημα της αλληλεγγύης μεταξύ των κινημάτων, και τι πραγματικά σημαίνει αυτό, στη συνέχεια.

Η τάξη στο περιθώριο

19. Οι ταυτότητες, με τον τρόπο που περιγράφονται εδώ, είναι υπαρκτές. Μπορούν όμως να αποτελέσουν τη βάση επαναστατικής πολιτικής; Η απάντηση είναι αρνητική.
20. Το βασικό πρόβλημα των ΠτΤ είναι ότι «ξεχνάνε» την τάξη. Για τις ΠτΤ η οικονομική κατάσταση του ατόμου και η τάξη στην οποία ανήκει παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Η τάξη είναι (απλά) μια από τις ταυτότητες των ανθρώπων, αλλά δεν είναι ποτέ η καθοριστική!
21. Ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση της συλλογικότητας ή του ατόμου (θεωρητικής/ου των ΠτΤ) μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερη ή μικρότερη έμφαση στην τάξη. Ωστόσο το κοινό χαρακτηριστικό όλων όσων χρησιμοποιούν τις ΠτΤ σαν μέθοδο πολιτικής ανάλυσης (και δράσης), είναι ότι δεν αναλύουν τον καπιταλισμό σαν ένα ταξικό σύστημα στα πλαίσια του οποίου υπάρχουν διάφορες μορφές και διάφοροι βαθμοί καταπίεσης (και αποκλεισμών). Βλέπουν τον καπιταλισμό σαν ένα «σύστημα καταπιέσεων» ή σαν ένα σύστημα τεμνόμενων καταπιέσεων (intersecting / interlocking oppressions) αλλά δεν κατανοούν τον καθοριστικό ρόλο που παίζει η ταξική καταπίεση σαν η γενεσιουργός αιτία όλων των μορφών καταπίεσης και εκμετάλλευσης.
22. Οι φεμινίστριες της Combahee River Collective ήταν δηλωμένες αντικαπιταλίστριες και μιλούσαν μάλιστα στο όνομα του σοσιαλισμού, γεγονός που χαιρετίζουμε. 

«Αντιλαμβανόμαστε ότι η απελευθέρωση όλων των καταπιεσμένων λαών απαιτεί την καταστροφή των πολιτικοοικονομικών συστημάτων του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού, καθώς και της πατριαρχίας. Είμαστε σοσιαλίστριες επειδή πιστεύουμε ότι η εργασία πρέπει να οργανώνεται για το συλλογικό όφελος όσων κάνουν τη δουλειά και δημιουργούν τα προϊόντα και όχι για το κέρδος των αφεντικών. Οι υλικοί πόροι πρέπει να κατανέμονται ισότιμα μεταξύ εκείνων που δημιουργούν αυτούς τους πόρους. Δεν είμαστε πεπεισμένες, ωστόσο, ότι μια σοσιαλιστική επανάσταση που δεν είναι ταυτόχρονα φεμινιστική και αντιρατσιστική, θα διασφαλίσει την απελευθέρωσή μας».

«Αν και ουσιαστικά συμφωνούμε με τη θεωρία του Μαρξ, όπως αυτή βρίσκει εφαρμογή στις πολύ συγκεκριμένες οικονομικές σχέσεις που ανέλυσε, γνωρίζουμε επίσης ότι η ανάλυσή του πρέπει να επεκταθεί περαιτέρω, προκειμένου να κατανοήσουμε την ιδιαίτερη οικονομική μας κατάσταση ως μαύρες γυναίκες».

23. Ακόμα και αυτές όμως, που είναι στο (άκρο)αριστερό φάσμα των ΠτΤ και με δράση μέσα στο κίνημα, δεν κατάλαβαν τον καθοριστικό ρόλο που παίζει η τάξη στον καπιταλισμό και πως η ταξική καταπίεση είναι η καταπίεση πάνω στην οποία είναι θεμελιωμένος ο καπιταλισμός.
24. Tα παραπάνω αποσπάσματα αποκαλύπτουν, μεταξύ άλλων, ότι η CRC δεν είχε σωστή κατανόηση του σοσιαλισμού – ενδεχομένως να τον ταύτιζαν με τα σταλινικά καθεστώτα της ΕΣΣΔ. Κατ’ αρχήν, μια κοινωνία με σεξισμό και ρατσισμό, δεν είναι μια κοινωνία σοσιαλιστική. Κατά δεύτερο, μια σοσιαλιστική επανάσταση δεν εξαϋλώνει μεν τον ρατσισμό και τον σεξισμό από την μια μέρα στην άλλη, αφαιρεί όμως την ταξική εκμετάλλευση που τους γεννά και με τις σωστές πολιτικές η κοινωνία μπορεί να κάνει σε σύντομο χρονικό διάστημα άλματα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πώς ο αγώνας για το σοσιαλισμό δεν είναι ταυτόχρονα ένας αγώνας αντιρατσιστικός και φεμινιστικός – θα ξαναπιάσουμε όμως αυτό το ζήτημα παρακάτω.
25. Που οδηγεί όμως αυτή η ανάλυση των ΠτΤ για την κοινωνία και τον καπιταλισμό; Η ανάλυση δηλαδή που «εξισώνει» την ταξική με τις υπόλοιπες μορφές καταπίεσης, σαν να είναι απλά μια ακόμα καταπίεση; Στο τέλος του δρόμου και παρά τις αντίθετες προθέσεις, οδηγεί σε μια ανάλυση αταξική. Και αυτό έχει πολύ σοβαρές συνέπειες, τις οποίες θα δούμε κατ’ αρχήν μέσα από μερικά παραδείγματα.
26. Το ιδρυτικό κείμενο της Combahee River Collective αναφέρει χαρακτηριστικά: 

«Στην εισαγωγή της στην [στμ.ανθολογία] “Sisterhood is Powerful“, η Robin Morgan γράφει: “Δεν έχω την παραμικρή ιδέα για το ποιον επαναστατικό ρόλο θα μπορούσαν να παίξουν οι λευκοί ετεροφυλόφιλοι άνδρες, αφού αποτελούν την ενσάρκωση της αντιδραστικής εξουσίας που στηρίζεται σε συμφέροντα“. Ως μαύρες φεμινίστριες και λεσβίες, γνωρίζουμε ότι έχουμε πολύ συγκεκριμένα επαναστατικά καθήκοντα και είμαστε έτοιμες για τη δουλειά και τον αγώνα μιας ολόκληρης ζωής που έχουμε μπροστά μας». (υπογράμμιση δική μας)

27. Οι λευκοί ετεροκανονικοί (στρέιτ) άντρες αντιμετωπίζονται σαν μια ενιαία κατηγορία, με κυρίαρχα χαρακτηριστικά το χρώμα του δέρματος, το φύλο και την σεξουαλική έκφραση και τοποθετούνται στην πλευρά του καταπιεστή. Η τάξη είναι απούσα, σε μια περίοδο μάλιστα όπου οι ΗΠΑ συγκλονίζονται από μεγάλα απεργιακά κινήματα όπως την απεργία 102 ημερών(!) στην GeneralElectric όπου συμμετείχαν 164.000 άτομα (1969-1970), την απεργία των ανθρακωρύχων (1969-1970), την απεργία 210.000 ταχυδρομικών υπαλλήλων (1970) όταν οι απεργίες των δημοσίων υπαλλήλων ήταν παράνομες κ.α. Παράλληλα εξελισσόταν ένα τεράστιο κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Σε αυτά τα κινήματα η συμμετοχή λευκών αντρών ήταν μεγάλη, αντανακλώντας και την δημογραφική πραγματικότητα των ΗΠΑ. Όμως η Combahee River Collective έβλεπε στους λευκούς άντρες μόνο αντεπαναστάτες καταπιεστές.
28. Οι λευκοί στρέιτ άντρες της εργατικής τάξης εκείνης της περιόδου (όπως και της σημερινής) σίγουρα ήταν σεξιστές και ρατσιστές στον έναν ή στον άλλον βαθμό– τουλάχιστον στην συντριπτική πλειοψηφία τους. Αυτό όμως δεν αναιρεί τον επαναστατικό ρόλο που κάτω από ορισμένες πάντα συνθήκες μπορούσαν (και μπορούν) να παίξουν. Και σίγουρα δεν δικαιολογεί την τοποθέτησή τους στο στρατόπεδο του εχθρού. Από την ρωσική επανάσταση του 1917, τις γερμανικές επαναστάσεις του 1919 και 1923, τον Ισπανικό εμφύλιο του 1936, μέχρι τον Μάη του 1968 και τα επαναστατικά γεγονότα της δεκαετίας του 1970, η εργατική τάξη ποτέ δεν ήταν «αγγελικά πλασμένη». Δεν ήταν απαλλαγμένη από τις καταπιεστικές, ιεραρχικές και διχαστικές αντιλήψεις που καλλιεργεί ο καπιταλισμός όπως το σεξισμό, το ρατσισμό, την ομοφοβία κτλ, ούτε από τη θρησκεία και τις προλήψεις που τη συνοδεύουν.
29. Ο Μαρξ εξηγούσε πως η εργατική τάξη (λευκή, έγχρωμη, ανδρική, γυναικεία κοκ) ήταν η μόνη τάξη που μπορεί να ανατρέψει τον καπιταλισμό, όχι γιατί έχει κάποιου είδους ηθική ανωτερότητα, αλλά λόγω της θέσης της στην παραγωγή. Η απόρριψη ενός μεγάλου τμήματος της εργατικής τάξης λόγω σεξιστικών, ρατσιστικών, ομοφοβικών κλπ αντιλήψεων σε τελική ανάλυση δεν επιτρέπει την συγκέντρωση των ταξικών δυνάμεων που απαιτούνται για να ανατρέψουν τον καπιταλισμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να συμβιβαστούμε με αυτές τις αντιλήψεις. Σημαίνει ότι πρέπει να παλεύουμε να τις αλλάξουμε την ίδια στιγμή που επιδιώκουμε να χτίσουμε το μαζικότερο δυνατό ταξικό μέτωπο.

Διαταξικά Μέτωπα;

30. Ένα πιο διαχρονικό παράδειγμα από το χώρο του φεμινισμού έχει να κάνει με το ερώτημα αν οι γυναίκες πρέπει να οργανώνονται διαταξικά – να οργανώνονται και να κινητοποιούνται μαζί, ανεξάρτητα δηλαδή από την τάξη στην οποία ανήκουν. Το ερώτημα αυτό δεν περιορίζεται βέβαια στον χώρο του φεμινισμού. Η ίδια συζήτηση υπάρχει στις γραμμές όλων των πολλαπλά καταπιεσμένων κοινωνικών ομάδων.
31. Η λογική των ΠτΤ οδηγεί κατά κανόνα σε μια θετική απάντηση και σε αυτό το σημείο οι ΠτΤ συναντιούνται με τον αστικό φεμινισμό. Θεωρούν ότι οι γυναίκες έχουν κοινή εμπειρία καταπίεσης και αποκλεισμών, κοινά συμφέροντα, άρα στα πλαίσια των φεμινιστικών διεκδικήσεων πρέπει να είναι ενωμένες, ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκουν. Εξάλλου, όπως ήδη ειπώθηκε, στα πλαίσια των ΠτΤ η τάξη είναι απλά μια ακόμα ταυτότητα, ίδιου «βάρους» με τις υπόλοιπες – όχι από μόνη της καθοριστική.  Τι σημαίνει αυτή η θέση στην πραγματική ζωή;
32. Το 2016 ως Ξεκίνημα βοηθούσαμε και συμμετείχαμε σ’ έναν αγώνα που έδιναν οι εργολαβικές καθαρίστριες των λεωφορείων της ΟΣΥ (τα λεωφορεία των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας). Ήταν απλήρωτες από 4 έως 6 μήνες και είχαν κατέβει σε απεργία διαρκείας με παράλληλη περιφρούρηση των χώρων εργασίας τους στα αμαξοστάσια. Η πρόεδρος της ΟΣΥ ήταν επίσης γυναίκα, και δήλωνε φεμινίστρια. Στις συναντήσεις που είχε  με τις καθαρίστριες τις πίεζε και συγκαλυμμένα τις απειλούσε να γυρίσουν απλήρωτες στη δουλειά, για να μην δημιουργηθεί πρόβλημα στις αστικές συγκοινωνίες.Η προσέγγισή της και τα επιχειρήματά της ήταν απαράδεκτα και εξοργιστικά για τις καθαρίστριες, πολλές από τις οποίες ήταν μετανάστριες, χωρίς «δίχτυ στήριξης» στην Ελλάδα, και οι οποίες αντιμετώπιζαν σοβαρότατο πρόβλημα επιβίωσης. Στις 8 Μαρτίου εκείνης της χρονιάς, πριν ξεκινήσει η φεμινιστική πορεία, η πρόεδρος της ΟΣΥ επιχείρησε να προσεγγίσει το μπλοκ των καθαριστριών για να υπάρξει κάποιου είδους συμφιλίωση και συμπόρευση στα πλαίσια της φεμινιστικής πορείας. Οι καθαρίστριες εξοργίστηκαν.
33. Είναι προφανές ότι δεν μπορείς να συμπορευτείς, ούτε να δώσεις οποιαδήποτε μάχη από κοινού με έναν άνθρωπο που σου ασκεί αφόρητες πιέσεις να σταματήσεις την απεργία και να γυρίσεις απλήρωτη στη δουλειά, με το επιχείρημα «είμαστε όλες γυναίκες». Η Αριστερά που υιοθετεί τις  αντιλήψεις των ΠτΤ και των διαταξικών αγώνων μπορεί να κερδίσει την συμπάθεια προοδευτικών στελεχών της άρχουσας τάξης, δεν θα καταφέρει ποτέ όμως να αλλάξει τον κόσμο.
34. Στα πλαίσια της ίδιας λογικής, η Αριστερά που αναλύει την κοινωνία κάτω από την επιρροή των ΠτΤ, θεωρεί ότι κάθε θέση κύρους και εξουσίας που καταλαμβάνει μια γυναίκα, ένας μαύρος, ένας Ρομά κοκ αποτελεί προχώρημα για το σύνολο της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκει – αποτελεί προχώρημα δηλαδή για όλες τις γυναίκες, όλους τους μαύρους, όλους τους Ρομά κοκ.
35. Έτσι, όταν ο Ομπάμα έγινε πρόεδρος στις ΗΠΑ, ο πρώτος μαύρος πρόεδρος στην ιστορία της χώρας, πολλοί πίστεψαν ότι αυτό αποτελεί προχώρημα για όλους τους Αφροαμερικανούς. Παρότι ήταν όμως Πρόεδρος των ΗΠΑ από το 2008 μέχρι το 2017, ούτε ο ρατσισμός αμβλύνθηκε στις ΗΠΑ, ούτε μειώθηκαν οι αριθμοί των μαύρων που δολοφονούνταν από την αστυνομία. Για την ακρίβεια, την περίοδο Ομπάμα υπήρξε ρεκόρ δολοφονιών Αφροαμερικανών από αστυνομικούς, οδηγώντας από το 2013 σε ξέσπασμα κινημάτων όπως το «Black Lives Matter».
36. Αντίστοιχα όταν η Μέρκελ έγινε καγκελάριος στη Γερμανία ή η Μελόνι πρωθυπουργός στην Ιταλία δεν υπήρξε καμία βελτίωση στη θέση των γυναικών στην Γερμανία και την Ιταλία ούτε οποιαδήποτε μείωση του σεξισμού, των ποσοστών της έμφυλης βίας κοκ.
37. Ο Ομπάμα, όσο και η Μέρκελ, η Μελόνι, ή ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Ρίσι Σούνακ που είναι παιδί Ινδών μεταναστών, όχι μόνο δεν βελτίωσαν τις συνθήκες για τους μαύρους, τις γυναίκες, τους μετανάστες αντίστοιχα κοκ αλλά άσκησαν πολιτικές λιτότητας χτυπώντας το βιοτικό επίπεδο και τα δικαιώματα των λαϊκών στρωμάτων συνολικά. Ο Ομπάμα και ο Σούνακ έχουν αδιαμφισβήτητα βιώσει ρατσισμό, όπως αντίστοιχα η Μέρκελ και η Μελόνι σεξισμό. Στα πλαίσια του καπιταλισμού όμως τα στελέχη της άρχουσας τάξης (είτε βρίσκονται στο κοινοβούλιο είτε σε κάποιο ΔΣ επιχείρησης) θα επιλέγουν τα συμφέροντα της τάξης τους, ανεξάρτητα από το φύλο, το χρώμα, την καταγωγή, την θρησκεία τους κοκ. Και επιλέγοντας τα συμφέροντα της τάξης τους δεν θα διστάζουν στιγμή να χτυπήσουν τα λαϊκά στρώματα των πολλαπλά καταπιεσμένων κοινωνικών ομάδων στις οποίες υποτίθεται πως ανήκουν.

Ποιος είναι ο εχθρός; – Α 

38. Οι ΠτΤ περιγράφουν σε λεπτομέρεια την καταπίεση των διάφορων κοινωνικών ομάδων, και σε αυτό το επίπεδο έχουν σημαντική προσφορά καθώς συμβάλουν σε μια βαθύτερη κατανόηση της ιστορίας, των βιωμάτων και των προβλημάτων των πιο καταπιεσμένων κοινωνικών ομάδων. Η καταπίεση και οι αποκλεισμοί που βίωναν και βιώνουν οι μαύρες ή οι λατινοαμερικανικής καταγωγής γυναίκες στις ΗΠΑ για παράδειγμα, διαφέρει από τα αντίστοιχα βιώματα των λευκών γυναικών, όπως στην Ελλάδα διαφέρει η καταπίεση και οι αποκλεισμοί που βιώνουν οι γυναίκες Ρομ, οι νέες μαύρες Ελληνίδες (από μετανάστες γονείς), οι ανάπηρες γυναίκες, οι ΛΟΑΤ γυναίκες κοκ.
39. Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα αποτελεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματος των γυναικών στις ΗΠΑ. Για την πλειοψηφία των λευκών γυναικών στις ΗΠΑ το δικαίωμα αυτό αφορούσε την την νομιμοποίηση της άμβλωσης, και για τις γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων αφορούσε επιπλέον το δικαίωμα στην δωρεάν άμβλωση μέσα από το δημόσιο σύστημα υγείας. Για τις Αφροαμερικανές όμως, όπως και για τις Ινδιάνες, τις Λατίνες, κ.α. το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματός τους είχε να κάνει και με τον αγώνα για να σταματήσουν οι υποχρεωτικές στειρώσεις! Το αμερικανικό κράτος επιδοτούσε τις στειρώσεις κατά κύριο λόγο των γυναικών αλλά και αρκετών αντρών των πιο φτωχών στρωμάτων της κοινωνίας. Οι στειρώσεις αυτές αφορούσαν κατά τα 2/3 έγχρωμους ανθρώπους και κυρίως έγχρωμες γυναίκες, με τις επεμβάσεις να γίνονται πολύ συχνά χωρίς να το γνωρίζουν (π.χ. μετά από τοκετό) και χωρίς να έχουν συναινέσει, ή μετά από εκβιασμούς (π.χ. για τερματισμό των προνοιακών επιδομάτων που λάμβαναν). Υπολογίζεται ότι τον 20^ο αιώνα στις ΗΠΑ στειρώθηκαν τουλάχιστον 70.000-100.000 άτομα. 
40. Η βαθύτερη γνώση και κατανόηση της ιστορίας, των διαφορετικών βιωμάτων και βαθμών καταπίεσης και αποκλεισμών, θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε πιο ενωτικά και μαζικά κινήματα. Ωστόσο οι πολιτικές των ταυτοτήτων δεν οδηγούν σε αυτή την κατεύθυνση, δεν προτείνουν κάτι τέτοιο.
41. Παρότι περιγράφουν σε λεπτομέρεια την καταπίεση των διάφορων κοινωνικών ομάδων, δεν εξετάζουν από που προέρχεται και για ποιο λόγο υπάρχει η καταπίεση. Δεν εξηγούν ότι οι διάφορες μορφές καταπίεσης συνυπάρχουν στην κοινωνία, καλλιεργούνται και αναπαράγονται από το σύστημα με κάθε μέσο (την Παιδεία, τα ΜΜΕ, την κυρίαρχη κουλτούρα, την Εκκλησία, τους νόμους κοκ)για να μπορεί η άρχουσα τάξη να εκμεταλλεύεται πιο εύκολα τις καταπιεσμένες μάζες και να μεγιστοποιεί τα κέρδη της αξιοποιώντας την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε». Και αυτό που καθορίζει την άρχουσα τάξη δεν είναι ούτε το φύλο, ούτε το χρώμα, ούτε η φυλή κοκ. Είναι ο πλούτος και η ιδιοκτησία μέσων παραγωγής.
42. Παραφράζοντας ένα παράδειγμα του Kenan Malik, οι μαύροι σκλάβοι στις ΗΠΑ δεν έγιναν σκλάβοι επειδή ήταν μαύροι. Η διαφορετική «φυλή» (και οι ιδιότητες που υποτίθεται ότι την συνόδευαν) ήταν μια «ανακάλυψη» για να δικαιολογηθεί η δουλεία μέσω της οποίας η άρχουσα τάξη κερδοφορούσε.
43. Επειδή οι ΠτΤ δεν βλέπουν τον κεντρικό ρόλο της ταξικής καταπίεσης για το σύστημα, δεν καταλήγουν και στην αναγκαιότητα οι καταπιεσμένοι αυτού του κόσμου να ενωθούν και να παλέψουν μαζί ενάντια στον καπιταλισμό–στο σύστημα δηλαδή που γεννά και αναπαράγει όλες τις μορφές καταπίεσης και εκμετάλλευσης (όπως έκαναν και όλα τα ταξικά εκμεταλλευτικά συστήματα ιστορικά). Οι Πολιτικές των Ταυτοτήτων δεν αποτελούν επαναστατική πολιτική.
44. Ακόμα κι αν υπάρχει αναφορά στον καπιταλισμό και την ανάγκη ανατροπής του, όπως για παράδειγμα στο ιδρυτικό κείμενο της CRC,αυτή η αναφορά στερείται τελικά ουσίας γιατί στην πραγματικότητα βρίσκεται σε αντίφαση με την υπόλοιπη ανάλυση – παρά τις ειλικρινείς προθέσεις των μελών της συλλογικότητας να συμβάλλουν στην ανατροπή του συστήματος (θεωρητικά και κινηματικά) και στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
45. Στα παραπάνω θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει ότι πολλές οργανώσεις που χρησιμοποιούν τις ΠτΤ σαν μέθοδο ανάλυσης δίνουν έμφαση στην αλληλεγγύη που πρέπει να έχουν τα διαφορετικά κινήματα των καταπιεσμένων.
46. Αναφέρθηκαν και νωρίτερα τα λεγόμενα της Barbara Smith, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της CRC, σαν παράδειγμα:

«Αλλά, τελικά, κάθε είδους διαχωρισμός οδηγεί σε αδιέξοδο. Είναι χρήσιμο να σφυρηλατούμε την ταυτότητά μας και να χτίζουμε τη δύναμή μας, αλλά πιστεύω ότι τελικά οι ισχυρότερες πολιτικές είναι οι πολιτικές συμμαχιών, που καλύπτουν μια ευρεία βάση συμφερόντων. Δεν υπάρχει περίπτωση μια καταπιεσμένη ομάδα να ανατρέψει από μόνη της ένα σύστημα. Ο σχηματισμός συμμαχιών με αρχές γύρω από συγκεκριμένα ζητήματα είναι πολύ σημαντικός. Δεν χρειάζεται απαραίτητα να συμπαθείς ή να αγαπάς τους ανθρώπους με τους οποίους συμμαχείς». (η υπογράμμιση είναι δική μας)

47. Ωστόσο η αλληλεγγύη στον σκοπό και στις δράσεις ενός κινήματος είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το κοινό σκοπό και τον κοινό αγώνα των κινημάτων και ιδιαίτερα από τον κοινό αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Η αλληλεγγύη μεταξύ των κινημάτων είναι πάρα πολύ σημαντική, δεν μπορεί να υποκαταστήσει όμως τον κοινό σκοπό και τον κοινό αγώνα των καταπιεσμένων για την ανατροπή του συστήματος των καταπιεστών. Ιδιαίτερα καθώς για την ανατροπή του συστήματος χρειάζεται ένα πολιτικό πρόγραμμα που να στοχεύει σ’ αυτή την ανατροπή, να δείχνει τον τρόπο για να γίνει αυτή δυνατή και να προετοιμάσει την επόμενη μέρα και την εναλλακτική εξουσία –την εξουσία των εργαζομένων σε μια κοινωνία σοσιαλιστική. Και αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη πολιτικού (αριστερού επαναστατικού) φορέα που να παίξει αυτό το ρόλο. Όμως η ανάγκη επαναστατικού προγράμματος και πολιτικού φορέα απουσιάζει ολοκληρωτικά από τις ΠτΤ.
48. Αυτό είναι εμφανές και στο προαναφερόμενο παράδειγμα. Η Barbara Smith μιλά για συμμαχίες πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα, για να ανατραπεί το ένα ή το άλλο σύστημα καταπίεσης, αλλά δεν μιλά (σε αυτό το σημείο ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο στη πολυσέλιδη συνέντευξή της) για συντονισμό των αγώνων και συγκρότηση πολιτικού φορέα με στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού.
49. Οι ΠτΤ είναι ένα ρεύμα σκέψης και ανάλυσης στην ουσία του ρεφορμιστικό. Δίνει μεγάλη έμφαση στα επί μέρους κοινωνικά κινήματα υποτιμώντας όμως ταυτόχρονα το εργατικό κίνημα– που είναι το πιο ενωτικό και μαζικό, που έχει δυνητικά τη μεγαλύτερη δύναμη απ’ όλα τα κινήματα και που έχει τη δυνατότητα της ανατροπής του καπιταλισμού καθώς λόγω της θέσης του στην παραγωγή μπορεί να καταλάβει την οικονομική και πολιτική εξουσία. Παράλληλα, είναι ένα ρεύμα σκέψης που θέλει την Αριστερά να είναι ένα σύνολο «ανεξάρτητων» κινημάτων με παράλληλους δρόμους, που κάποιες φορές τέμνονται, αλλά δεν ενοποιούνται και δεν συγκροτούν επαναστατικό κόμμα.
50. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η έννοια του επαναστατικού κόμματος που θα παίξει κρίσιμο ρόλο στο συντονισμό και στην καθοδήγηση των αγώνων του εργατικού κινήματος δεν υπάρχει στις ΠτΤ. Γιατί, σε αντίθεση με την ταξική επαναστατική πολιτική, οι ΠτΤ, ιδιαίτερα σήμερα, δεν έχουν ως στόχο την μεταφορά της οικονομικής εξουσίας από την πλούσια ελίτ στα εργατικά και λαϊκά στρώματα, την ανατροπή του συστήματος καταπίεσης και το χτίσιμο μιας κοινωνίας κατ’ αρχήν σοσιαλιστικής και στη συνέχεια κομμουνιστικής. Οι πολιτικές των ταυτοτήτων εστιάζουν στην συμπερίληψη και την αναλογική εκπροσώπηση ατόμων στη βάση του φύλου, του χρώματος, της καταγωγής, της σεξουαλικής προτίμησης κοκ στις υπάρχουσες δομές εξουσίας, τις οποίες αφήνουν ουσιαστικά ανέγγιχτες ακόμα και αν αναφέρονται γενικά στην αναγκαιότητα «αντισυστημικής πάλης».

Ποιος είναι ο εχθρός; – Β 

51. Η έννοια του προνομίου υπήρχε για πολλά χρόνια στις συζητήσεις και στα κείμενα των πολιτικών των ταυτοτήτων. Συστηματοποιήθηκε και θεωρητικοποιήθηκε όμως από την Peggy McIntosh.
52. Η θεωρία των προνομίων, παρά τις προθέσεις της McIntosh, ενέτεινε την εγγενή τάση των ΠτΤ να ιεραρχούν τις καταπιέσεις και τα προνόμια και τελικά να στρέφουν, πολλές φορές, τις καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες την μία απέναντι στην άλλη. «Check your privilege» («τσέκαρε/έλεγξε το προνόμιο σου») είναι μια φράση που χρησιμοποιείται κατά κόρον στον ακαδημαϊκό χώρο και στα κινήματα στην Βρετανία, στις ΗΠΑ και αλλού, όπου η ταυτότητα και ο βαθμός καταπίεσης που την συνοδεύει καταλήγει να μετατρέπεται η ίδια σε «επιχείρημα» για να αποκρούσει μια διαφωνία.
53. Μια λευκή φοιτήτρια που κάνει π.χ. κριτική στον Franz Fanon[7] θα ακούσει τον καθηγητή της στο πανεπιστήμιο να της λέει «άσε κάποιον έγχρωμο να μιλήσει καλύτερα» (πρόκειται για πραγματικό περιστατικό). Μια πολιτική διαφωνία ανάμεσα σ’ έναν άντρα και μια γυναίκα μπορεί να καταλήξει (το έχουμε δει να συμβαίνει αρκετά συχνά) με τον χαρακτηρισμό του άντρα ως σεξιστή, ακόμα κι αν η συμπεριφορά του άντρα δεν ήταν σεξιστική. Αυτή την λογική αξιοποιεί και το σύστημα σήμερα, όταν για παράδειγμα ονομάζει αντισημιτισμό κάθε διαμαρτυρία και κριτική απέναντι στη γενοκτονία των Παλαιστινίων που διαπράττει το Ισραήλ.
54. Ας θυμίσουμε ένα παράδειγμα ιεράρχησης προνομίων και καταπιέσεων / αποκλεισμών. Ένας λευκός στρέιτ  άντρας έχει προνόμιο απέναντι σ’ έναν λευκό γκέι άντρα. Και οι δύο ως άντρες έχουν προνόμιο απέναντι σε μια λευκή γυναίκα, η οποία έχει προνόμιο απέναντι σε μια μαύρη γυναίκα, ενώ και οι δυο έχουν προνόμιο απέναντι σε μια τρανς γυναίκα κοκ.
55. Στην κορυφή αυτής της περίπλοκης (από ένα σημείο και έπειτα) πυραμίδας των προνομίων και των καταπιέσεων είναι ο λευκός cis straight άντρας[8]. Θεωρείται ότι έχει τα περισσότερα προνόμια, ότι ωφελείται από την καταπίεση όλων των υπόλοιπων κοινωνικών ομάδων και έχει ευθύνη (ή μερίδιο της ευθύνης) γι’ αυτή την καταπίεση. Ο λευκός cis straight άντρας ενσαρκώνει δηλαδή τον σεξισμό, το ρατσισμό, την ομοφοβία κοκ και ωφελείται από αυτά. 
56.  Σύμφωνα με την Frances Kendall[9]: 

«Οποιοσδήποτε από εμάς έχει προνόμιο φυλής, το οποίο έχουν όλοι οι λευκοί άνθρωποι, και επομένως τη δύναμη να μετατρέψουν τις προκαταλήψεις μας σε νόμο, είναι εξ ορισμού ρατσιστής, γιατί ωφελούμαστε από ένα ρατσιστικό σύστημα». (Οι εμφάσεις δικές μας). 

57. Και σύμφωνα με το ιδρυτικό κείμενο της CRC

«οι λευκοί ετεροφυλόφιλοι άνδρες, αποτελούν την ενσάρκωση της αντιδραστικής εξουσίας που στηρίζεται σε συμφέροντα»

58. Για μια ακόμα φορά, για τις ΠτΤ δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν αυτός ο λευκός cis straight άνδρας είναι οδοκαθαριστής ή ο Άρης Πορτοσάλτε. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν ανήκει στα φτωχά λαϊκά στρώματα ή αν είναι μεγαλοεπιχειρηματίας. Στην πραγματικότητα ο φτωχός λευκός cis straight άνδρας έχει απείρως περισσότερα κοινά με π.χ. την επισφαλώς εργαζόμενη γυναίκα, με τον έγχρωμο μετανάστη κοκ. Ωστόσο οι πολιτικές των ταυτοτήτων θεωρούν ότι τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά είναι πως είναι λευκός, cis καιstraight και αυτά αυτομάτως τον κάνουν να εκπροσωπεί την πατριαρχία και τη βία κατά των γυναικών, τον ρατσισμό απέναντι στους μετανάστες, τα εγκλήματα της αποικιοκρατίας και την διακίνηση σκλάβων (στην περίπτωση των ΗΠΑ και των αποικιοκρατικών χωρών) κοκ και να ωφελείται από αυτά τα συστήματα καταπίεσης.
59. Προφανώς οι λευκοί άνδρες, ακόμα κι αν είναι φτωχοί, αντιμετωπίζουν λιγότερους κινδύνους σε σχέση με άλλες κοινωνικές ομάδες. Π.χ. Έχουν λιγότερες πιθανότητες να τους πυροβολήσει η αστυνομία στις ΗΠΑ σε σχέση με τους μαύρους. Έχουν απείρως λιγότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα βιασμού και ενδοοικογενειακής βίας σε σχέση με μια γυναίκα. Αυτά τα αυτονόητα δικαιώματα όμως (να μην σε πυροβολούν αυθαίρετα, να μην σε χτυπούν και να μην σε βιάζουν, κοκ) ονομάζονται ξαφνικά προνόμια! Και επιπλέον, επειδή ο λευκός cis straight άνδρας έχει αυτά τα «προνόμια» τοποθετείται αυτομάτως στην απέναντι πλευρά, στην πλευρά των καταπιεστών. 
60. Μεταφέροντας όμως τελικά την ευθύνη για την καταπίεση στον λευκό cis straight άντρα ανεξάρτητα από την τάξη και το οικονομικό του υπόβαθρο και μετατρέποντάς τον στον βασικό εχθρό, αφαιρείται η ευθύνη από την άρχουσα τάξη και τις κυβερνήσεις της. Έτσι αντί η πάλη να κατευθύνεται ενάντια στην άρχουσα τάξη και το σύστημα που γεννά όλες τις καταπιέσεις, κατευθύνεται απέναντι σ’ έναν ψεύτικο εχθρό: την λευκότητα, την ετεροκανονικότητα, κοκ.
61. Η Peggy MacIntonsh στο κείμενο «White Privilege: Unpacking the Invisible Knapsack»[10] (1989), που αποτελεί βασικό κείμενο της «θεωρίας των προνομίων», όταν μιλά για την ανάγκη «συστημικής αλλαγής» δεν αναφέρεται στον καπιταλισμό και την ταξική δομή του. Δεν μιλά για το πως θα ανατραπεί ένα πολιτικό και οικονομικό σύστημα όπου την εξουσία και τον πλούτο κατέχει μια ολιγάριθμη ελίτ σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και των φτωχών. Δεν αμφισβητεί τη δομή του συστήματος εξουσίας. Επιδίωξή της είναι, το σύστημα εξουσίας να γίνει πιο «συμπεριληπτικό». Να ενσωματώσει δηλαδή περισσότερους εκπροσώπους των πολλαπλά καταπιεσμένων κοινωνικών ομάδων.

«Αν και η συστημική αλλαγή χρειάζεται πολλές δεκαετίες, υπάρχουν πιεστικά ερωτήματα για μένα και φαντάζομαι και για άλλους ανθρώπους σαν εμένα, αν σε καθημερινή βάση τοποθετούμε ψηλά στη συνείδησή μας την κατανόηση σχετικά με το προνόμιο του να είναι κανείς ανοιχτόχρωμος. Πως θα αξιοποιήσουμε αυτή την κατανόηση; Όπως έχουμε μάθει από το παράδειγμα των ανδρών, το ερώτημα είναι ανοιχτό: Θα επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε το αδικαιολόγητο προνόμιό μας για να αποδυναμώσουμε το σύστημα των κρυφών προνομίων; Θα χρησιμοποιήσουμε ένα μέρος της αυθαίρετα αποκτηθείσας δύναμής μας για να προσπαθήσουμε να ανασυγκροτήσουμε το σύστημα εξουσίας σε ευρύτερη βάση;».(υπογράμμιση δική μας)

62. Να δούμε όμως και μέσα από ένα σύγχρονο παράδειγμα πως η θεωρία των προνομίων και οι ΠτΤ αποκρύπτουν τον βασικό εχθρό και οδηγούν σε λάθος κατεύθυνση τους αγώνες.
63. Στην «Εφημερίδα των Συντακτών» δημοσιεύτηκε στις 13/7/2024 ένα άρθρο με τον τίτλο «Η ασυλία της πατριαρχίας». Ένα μεγάλο μέρος του άρθρου καταπιάνεται με την σωματική και λεκτική επίθεση που έκανε ο πρώην υπουργός γεωργίας Λ. Αυγενάκης σε έναν υπάλληλο αεροδρομίου το καλοκαίρι του 2024 (η επίθεση καταγράφηκε από τις κάμερες του αεροδρομίου).
64. Το περιστατικό αναλύεται ως εξής:

«Ένας άντρας με εξουσία επιτίθεται σε έναν άνδρα που διεκπεραιώνει μια εργασία, επικαλείται τη δύναμή του και την ασυλία του όταν οι γύρω τους προσπαθούν να τον ηρεμήσουν και αποδεικνύει τις μεταστάσεις της πατριαρχίας και την ύπαρξη της ηγεμονικής αρρενωπότητας εις βάρος των δευτερευουσών αρρενωποτήτων που υποτιμούνται ή καταπιέζονται».

«Η πολιτεία θα πρέπει να αντιληφθεί πως θα πρέπει να υιοθετήσει πολιτικές που δεν θα υπηρετούν την πατριαρχική κοινωνική δομή και δεν θα καθιστούν το φύλο, την τάξη και τη φυλή κυρίαρχα υποκείμενα τόσο στην κοινωνία όσο και στο γλωσσικό σύστημα. Η υιοθέτηση πολιτικών δεν εμπεριέχει μόνο θέσπιση νομικού πλαισίου αλλά και εκπαίδευση, τυπική και άτυπη.» (οι εμφάσεις δικές μας).

65. Αυτό το άρθρο έχει χάσει εντελώς την ουσία. Δεν μιλά για τον υπουργό της ΝΔ, που ασκεί πολιτικές υπέρ των μεγαλοεπιχειρηματιών, που περνά διαρκώς μέτρα που συρρικνώνουν το εισόδημα, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των εργαζομένων και που η αλαζονεία του φτάνει σε βαθμό να θεωρεί ότι μπορεί να απειλεί και να χτυπά δημόσια έναν εργαζόμενο. Αναλύει το περιστατικό με βάση την «αρρενωπότητα», η οποία στην περίπτωση του Αυγενάκη είναι «ηγεμονική» και «τοξική» και στην περίπτωση του υπαλλήλου «δευτερεύουσα»…. 
66. Η ανάλυση αυτή όχι μόνο δεν οδηγεί στην ανάγκη να οργανωθούμε και να παλέψουμε ενάντια στη ΝΔ και τις πολιτικές της, αλλά η αρθρογράφος καταλήγει να απευθύνεται στην ουσία στην ίδια τη ΝΔ ζητώντας της να υιοθετήσει πολιτικές ενάντια στην πατριαρχία! Γιατί η «πολιτεία» στην οποία αναφέρεται η αρθρογράφος, δεν είναι ένας ανεξάρτητος θεσμός. Η πολιτεία, στα πλαίσια του συστήματος στο οποίο ζούμε, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ελέγχεται και καθορίζεται από το εκάστοτε κόμμα που είναι στην κυβέρνηση.
67. Να δούμε ένα ακόμα παράδειγμα πως οι ΠτΤ και ιδιαίτερα η μετατροπή της «λευκότητας» στον βασικό εχθρό καλύπτουν, ενίοτε και στηρίζουν τις δομές του συστήματος εξουσίας.
68. Στις πρώην αποικίες και τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι δικτάτορες και τα αυταρχικά ή δικτατορικά καθεστώτα πολύ συχνά δεν αντιμετωπίζονται (από την ανάλυση των ΠτΤ) ως άρχουσες τάξεις που πρέπει να ανατραπούν γιατί καταπιέζουν βάναυσα και εκμεταλλεύονται τα λαϊκά στρώματα των χωρών τους. Λαμβάνουν «ελαφρυντικά» σαν «υποκείμενα τραυματισμένα από την αποικιοκρατία» και την «λευκή εξουσία». Αναλύονται σαν καθεστώτα που έχουν περιορισμένες επιλογές, λόγω της εκμετάλλευσης από τη «Δύση». Αν μάλιστα βρίσκονται στο στόχαστρο των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων κάθε κριτική πρέπει να σιγάσει.
69. Εδώ οι ΠτΤ συναντιούνται με τις παραδόσεις της σταλινικής Αριστεράς για να υπερασπιστούν από κοινού δικτατορικά καθεστώτα λιγότερο ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών όπως του Καντάφι στη Λιβύη, του Άσαντ στη Συρία, το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, καθώς και καπιταλιστικά – θρησκευτικά κόμματα όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ταξική ανάλυση πάει περίπατο…

Οι πολιτικές των ταυτοτήτων στο χώρο του φεμινισμού

70. Στο χώρο του φεμινισμού, η κυριαρχία των ΠτΤ είναι ευδιάκριτη αυτή την περίοδο. Μια από τις συνέπειες είναι μια σειρά λανθασμένα συμπεράσματα και επικίνδυνες θέσεις για το κίνημα. Για λόγους χώρου όμως θα πιάσουμε πιο αναλυτικά ένα μόνο παράδειγμα. Τη θέση που θέλει όταν μια γυναίκα καταγγέλλει κακοποίηση ή παρενόχληση να πιστεύουμε την καταγγέλλουσα χωρίς δισταγμό, γιατί «οι γυναίκες δεν λένε ψέματα γι’ αυτά τα θέματα».
71. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, η καταγγελία μιας γυναίκας δεν πρέπει να ερευνηθεί αντικειμενικά εξετάζοντας και της δυο πλευρές, γιατί ισοδυναμεί με αμφισβήτηση του θύματος, και αυτό είναι μια πατριαρχική και κακοποιητική συμπεριφορά. 
72. Η μεγάλη πλειοψηφία των καταγγελιών που κάνουν γυναίκες για περιστατικά έμφυλης βίας είναι αληθινές. Γιατί σε μια κοινωνία που μεγαλώνει τις γυναίκες να πιστεύουν ότι φταίνε για την κακοποίησή τους, που αντιμετωπίζονται με δυσπιστία, που ρίχνεται κομμάτι ή ολόκληρη η ευθύνη για την κακοποίηση στις κακοποιημένες γυναίκες κοκ[11]πράγματι χρειάζεται πολύ κουράγιο για να μπει μια γυναίκα στη διαδικασία της καταγγελίας και να αντιμετωπίσει αυτές τις αντιδράσεις που σωστά έχουν χαρακτηριστεί ως μια ακόμα κακοποίηση.
73. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι καταγγελίες είναι πάντα αληθινές. Οι γυναίκες δεν έχουν κάποια «ειδική ποιότητα» στον καπιταλισμό, που της κάνει έστω και σε συγκεκριμένα θέματα να λένε πάντα την αλήθεια. Και αυτό ισχύει για όλα τα πολλαπλά καταπιεσμένα στρώματα.
74. Στην Ελλάδα, μέσα από τη δουλειά των «Μαχητικών και Ελεύθερων» έχουμε βοηθήσει γυναίκες με παιδιά να εγκαταλείψουν το σπίτι στο οποίο κακοποιούνταν και κινδύνευαν, έχουμε σταθεί δίπλα σε θύματα βίας που είχαν τη δύναμη να προχωρήσουν την καταγγελία νομικά, έχουμε κάνει εκστρατεία σε γειτονιές όπου καταγγέλθηκε απόπειρα βιασμού και πολλά ακόμα. Έχουμε διώξει άτομα από τις γραμμές μας γιατί άσκησαν έμφυλη βία και έχουμε κουβεντιάσει με συντρόφους όταν δεν συνειδητοποιούσαν ότι κάποιες πτυχές της συμπεριφοράς τους ήταν (άθελά τους) σεξιστικές.
75. Έχουμε όμως την εμπειρία και από ψεύτικες καταγγελίες. Κάποιες ήταν με σκοπιμότητα. Οργανώσαμε σε εργατικό χώρο εκστρατεία για να υπερασπιστούμε εργαζόμενη και αφότου η εκστρατεία νίκησε, ανακαλύψαμε ότι η καταγγέλλουσα μας χρησιμοποίησε για να πετύχει ευνοϊκή μεταχείριση και καλύτερη θέση εργασίας στο χώρο δουλειάς της.
76. Κάποιες άλλες καταγγελίες που δεν αντιστοιχούσαν σε πραγματικά περιστατικά δεν έκρυβαν από πίσω τους δόλο. Μία από αυτές, για παράδειγμα, ήταν αποτέλεσμα προβλημάτων ψυχικής υγείας.
77. Πώς πρέπει λοιπόν να αντιμετωπίζουμε τις καταγγελίες σαν κίνημα και σαν οργανώσεις; Κατ’ αρχήν με τεράστια ευαισθησία, με στήριξη σε κάθε καταγγέλλουσα και χωρίς να αντιδρούμε αντανακλαστικά με την δυσπιστία που κυριαρχεί απέναντι στα θύματα. Ωστόσο σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα από τη σχέση που μπορεί να έχουμε με την καταγγέλλουσα ή με τον φερόμενο θύτη, χρειάζεται να κάνουμε μια αντικειμενική έρευνα και να εξετάσουμε και τις δυο πλευρές, στο βαθμό που είναι πάντα εφικτό.  
78. Η αντικειμενική έρευνα είναι απαραίτητη κατ’ αρχήν για την προστασία των πραγματικών θυμάτων. Κατά δεύτερο για την αξιοπιστία του φεμινιστικού κινήματος και της Αριστεράς. Και τρίτο γιατί αν επικρατήσει η λογική ότι (από θέση αρχής)πρέπει να πιστεύουμε κάθε καταγγελία κακοποίησης και πως δεν πρέπει να ερευνούμε αντικειμενικά κάθε περιστατικό, σε μια περίοδο που το κίνημα θα γίνει πραγματικά επικίνδυνο για την κυβέρνηση και το σύστημα, θα αρκούν μερικές καταγγελίες για να εξουδετερώνονται βασικά στελέχη των εργατικών σωματείων, των κοινωνικών κινημάτων, των πολιτικών οργανώσεων κοκ, προκαλώντας σύγχυση και απογοήτευση στα κινήματα και τους αγώνες. Μπορεί να απέχουμε αρκετά από αυτό το επίπεδο ταξικής πάλης, ωστόσο νοοτροπίες που ριζώνουν στο κίνημα δεν αλλάζουν από την μια στιγμή στην άλλη για να παραβλέψουμε τέτοιου είδους ζητήματα.
79. Όταν συμμετείχαμε στην ISA,διαφωνήσαμε με λογικές που ήθελαν στο όνομα της προστασίας της καταγγέλλουσας, τόσο η ταυτότητα της καταγγέλλουσας όσο και οι κατηγορίες απέναντι στο θύτη να μην ανακοινώνονται στην Οργάνωση, ούτε καν στο σύνολο των ηγετικών οργάνων, παρά μόνο στην επιτροπή ελέγχου και έναν μικρό αριθμό ηγετικών στελεχών. Αυτές δεν είναι διαδικασίες με διαφάνεια, διαδικασίες που να μπορούν τα μέλη της Οργάνωσης να ελέγξουν, να παρέμβουν για να διορθώσουν ενδεχόμενα λάθη κοκ. Επιπλέον είναι διαδικασίες διαλυτικές για τις πολιτικές οργανώσεις (όπως φάνηκε άλλωστε πολύ σύντομα), ενώ κάτω από ορισμένες συνθήκες επιτρέπεουν και την πολιτική εξόντωση / διαγραφή διαφωνούντων, τάσεων κοκ.

Μάχη για τον «τύπο» σε βάρος της ουσίας

80. Σε πολλούς κινηματικούς χώρους που σκέπτονται και δρουν στη βάση των ΠτΤ–αλλά και σε πολλούς επαγγελματικούς χώρους που θέλουν ειλικρινά ή υποκριτικά να έχουν μια εικόνα προοδευτική–δίνεται πολύ μεγάλη έμφαση στην «πολιτικά ορθή γλώσσα» και σε εργαλεία όπως η ποσόστωση σε εκλεγμένα όργανα και θέσεις ευθύνης. Ακόμα, δίνεται προτεραιότητα στη δημιουργία «ασφαλών χώρων» και μεγάλη προσοχή στην ατομική συμπεριφορά των μελών της συλλογικότητας.
81. Φυσικά κανένα από τα παραπάνω δεν είναι από μόνο του αρνητικό. Το θέμα είναι πώς και με ποια ισορροπία χρησιμοποιούνται, και αν η υπερβολική έμφαση στον «τύπο» καταλήγει τελικά σε βάρος της ουσίας.
82. Το 2021 η προσήλωση συγκεκριμένων πολιτικών χώρων στην ποσόστωση οδήγησε σε ακύρωση του αντιρατσιστικού φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Σε μια περίοδο ανόδου της Ακροδεξιάς και ανασύνταξης των φασιστών στο δρόμο, το γεγονός ότι δεν μπορούσε να επιτευχθεί μια ακριβής αναλογία 50% ανδρών και γυναικών στα πάνελ των συζητήσεων αποτέλεσε τον βασικό πολιτικό για να ακυρωθεί όλο το φεστιβάλ!
83. Το 2023 στην Πόλη Ανάποδα (ΠΑ)στη Θεσσαλονίκη επιβλήθηκε η ποσόστωση 50% ανδρών και γυναικών στην συλλογική εκπροσώπηση του σχήματος*. Για να μην αλλοιωθεί το 50-50 προτιμήθηκε να μείνουν εκτός συλλογικής εκπροσώπησης άτομα με ιστορία στο κίνημα, που θα είχαν σημαντική προσφορά στην συντονιστική ομάδα και μπορούσαν παράλληλα να διευρύνουν το ακροατήριο της ΠΑ. Ωστόσο επικράτησε να τηρηθεί ο τύπος του 50-50 σε βάρος της ουσίας.
84. Μια πιο συνολική τοποθέτηση για το ζήτημα της ποσόστωσης βρίσκεται στην επιστολή που υπογράψανε 25 γυναίκες της ΠΑ σαν απάντηση στο παραπάνω γεγονός [βλ. Παράρτημα].
85. Όσον αφορά στη γλώσσα, η μάχη ενάντια στην ρατσιστική, σεξιστική, ομοφοβική κλπ γλώσσα είναι μια σωστή μάχη, η οποία δινόταν πάντα από κομμάτια της Αριστεράς. Χαρακτηριστικό είναι ότι λίγα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, το πρώτο συνέδριο εργαζομένων γυναικών συζήτησε μεταξύ άλλων για την σεξιστική λέξη «baba» (γριά στρίγγλα) και το αν θα έπρεπε να απαγορευτεί.
86. Τις προηγούμενες δεκαετίες στην Ελλάδα δόθηκε μια μάχη που συμπεριλάμβανε και το εσωτερικό των οργανώσεων της Αριστεράς και των κινημάτων ενάντια στη σεξιστική γλώσσα, στα σεξιστικά αστεία, τα ρατσιστικά ανέκδοτα, τις ομοφοβικές εκφράσεις κοκ. Και πράγματι από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα έχει γίνει πολύ μεγάλη πρόοδος, ιδιαίτερα στο επίπεδο της οργανωμένης Αριστεράς, αλλά και σε στρώματα της κοινωνίας.
87. Είμαστε ακόμα πολύ μακριά από μια γλώσσα απαλλαγμένη από τον σεξισμό, το ρατσισμό, την ομοφοβία, ή μια γλώσσα που να μην είναι προσβλητική για άτομα με ψυχικά νοσήματα, με αναπηρία κοκ. Δεν θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετικά. Η γλώσσα σε γενικές γραμμές συμβαδίζει με το επίπεδο συνείδησης της κοινωνίας.
88. Σήμερα στους πολιτικούς χώρους της Αριστεράς και της Αναρχίας στην Ελλάδα, η συζήτηση για την γλώσσα αφορά κυρίως τη χρήση του ουδέτερου σαν συνολικό τρόπο ομιλίας, ο οποίος θεωρείται από μια σειρά πολιτικούς χώρους ότι είναι ο πιο συμπεριληπτικός λόγος (π.χ. «τ@ φοιτητ@» αγωνίζονται, αντί «οι φοιτητές/τριες αγωνίζονται ή οι φοιτητές/τριες/@ αγωνίζονται).
89. Δεν θα εστιάσουμε εδώ στο ζήτημα της αποκλειστικής χρήσης του ουδέτερου σαν το μόνο τρόπο να έχουμε έναν συμπεριληπτικό λόγο – κατά τη γνώμη μας δεν είναι ο μόνος τρόπος και στα Ελληνικά δεν φαίνεται να είναι και ο καλύτερος, καθώς δεν είναι κατανοητός από πλατιά στρώματα της κοινωνίας και ιδιαίτερα από τα λαϊκά στρώματα της κοινωνίας.
90. Θα εστιάσουμε στο γεγονός ότι σε πάρα πολλούς από τους χώρους που έχουν ως θεωρητική βάση τις ΠτΤ η πολιτική συζήτηση έχει μετατραπεί σε γλωσσικό ναρκοπέδιο. Η μη χρήση του ουδέτερου, ένα λάθος άρθρο ή αντωνυμία, μια λέξη που δεν θεωρείται «πολιτικά ορθή» γίνεται αφορμή για να «ακυρωθεί» το περιεχόμενο της τοποθέτησης και το άτομο που μιλά μαζί. Το περιεχόμενο της τοποθέτησης, η πρόθεση και η δράση του ατόμου μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, πολύ πίσω από τη γλώσσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επίθεση που δέχτηκε (ανένταχτη) συντρόφισσα, στέλεχος του φεμινιστικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη το 2024 όταν σε μία σύσκεψη αναφέρθηκε εκ παραδρομής σε τρανς άτομο με το παλιό του (ανδρικό) όνομα. Παρότι αυτό έγινε μόνο σε μια από τις πολλές συσκέψεις, παρότι έγινε μόνο μια φορά από τις δεκάδες (ή και περισσότερες) που του είχε απευθυνθεί, παρότι ήταν εμφανές ότι έγινε κατά λάθος και παρότι η πολιτική δράση της συντρόφισσας ήταν και είναι υποστηρικτική στα δικαιώματα των τρανς ατόμων, κατηγορήθηκε από τμήματα της συνέλευσης για τρανσφοβική συμπεριφορά πράγμα που έπαιξε ρόλο, ανάμεσα σε άλλα, για να διαλυθεί η συνέλευση.
91. Προφανώς κανένα άτομο δεν είναι υπεράνω διόρθωσης και κριτικής. Δεν μιλάμε όμως γι’ αυτό. Την καλοπροαίρετη επισήμανση και κριτική που έχει ως στόχο να βοηθήσει ένα άτομο να καταλάβει γιατί η έκφραση ή ο λόγος του μπορεί να είναι προσβλητικός για συγκεκριμένα κομμάτια της κοινωνίας και διαιωνίζει σεξιστικές, ρατσιστικές, ομοφοβικέςκλπ αντιλήψεις. Η επισήμανση, η κριτική σε καλό (όχι επιθετικό και εριστικό) τόνο, η εξήγηση, είναι απαραίτητα για να προχωρήσει τόσο ο κόσμος της Αριστεράς και των κινημάτων όσο βέβαια και η κοινωνία. Όταν όμως για μια «λαθεμένη» γλωσσική διατύπωσηκάποια άτομα ξεσηκώνουν πόλεμο, τότε είναι φανερό πως ζουν πέρα κι έξω από την πραγματικότητα και τις ανάγκες της κοινωνίας αλλά και των στρωμάτων που υποτίθεται πως υποστηρίζουν.
92. Οι φανατικοί της πολιτικά ορθής γλώσσας, με όποιον τρόπο την ορίζουν, για να δικαιολογήσουν τη στάση τους προβάλλουν πολλές φορές το ψευδο-επιστημονικό επιχείρημα ότι η γλώσσα καθορίζει τη σκέψη. Στην επιστήμη της γλωσσολογίας όμως αυτή η θεωρία (Sapir Whorf hypothesis) θεωρείται εδώ και πάρα πολλά χρόνια ξεπερασμένη και παρωχημένη. Η γλώσσα είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη σκέψη, χωρίς να παίζει από μόνη της πρωταρχικό ή καθοριστικό ρόλο. 
93. Ένα παράδειγμα που χρησιμοποιείται συχνά για να εξηγήσει ότι θεωρίες όπως η Sapir Whorf Hypothesis είναι λανθασμένες είναι το ακόλουθο. Υπάρχουν γλώσσες που δεν έχουν γραμματικά γένη (άρθρα, αντωνυμίες και καταλήξεις ουσιαστικών που να διαχωρίζουν μεταξύ αρσενικού, θηλυκού και ουδέτερου). Τέτοιες γλώσσες είναι για παράδειγμα τα τουρκικά, τα φιλανδικά, τα αρμένικα κ.α. Σύμφωνα με θεωρίες όπως η Sapir Whorf hypothesis οι κοινωνίες που μιλούν γλώσσες χωρίς γραμματικά γένη θα έπρεπε να έχουν μικρότερο βαθμό σεξισμού σε σχέση με κοινωνίες που μιλούν π.χ. Ελληνικά, Γερμανικά, Ιταλικά κοκ, γλώσσες δηλαδή που έχουν γραμματικά γένη.[12]. Όμως στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
94. Δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στην σεξιστική, ρατσιστική, ομοφοβική κλπ γλώσσα. Αντιθέτως πρέπει να την επισημαίνουμε και να δίνουν μάχη εναντίον της – με τον τόνο και την έκταση της μάχης να καθορίζεται πάντα από την πρόθεση, την ιστορία, το πολιτικό επίπεδο κλπ του/της συνομιλητή/ριας μας. Την ίδια στιγμή η δική μας έμφαση πρέπει να είναι η ουσία των λεγόμενών μας, και το πρώτο μέλημα σε σχέση με την γλώσσα που χρησιμοποιούμε (προφορικά ή γραπτά) να αφορά το αν είναι κατανοητή από τα πλατιά στρώματα των εργαζομένων και της νεολαίας. Σε μια περίοδο όπου η ακαδημαϊκή γλώσσα κυριαρχεί σε μεγάλα κομμάτια της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο.
95. Η συνείδηση του κόσμου προχωρά μέσα από την εξήγηση, το παράδειγμα, τον κοινό αγώνα. Όχι μέσα από τον πιο «ψαγμένο» τρόπο έκφρασης, που παράλληλα είναι δυσνόητος για την πλειοψηφία της κοινωνίας.

Μαρξισμός και ταυτότητες

96. Το γεγονός ότι υπάρχουν κομμάτια της κοινωνίας που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις και αποκλεισμούς, μεγαλύτερο βαθμό καταπίεσης κλπ, δεν είναι κάτι που ανακάλυψαν οι ΠτΤ. 
97. Η επαναστατική Αριστερά (και όχι μόνο) πάντα αναγνώριζε ότι οι γυναίκες, οι μαύροι, οι λαοί στις (πρώην) αποικίες κοκ έχουν λιγότερα δικαιώματα, κι’ ότι αντιμετωπίζουν πολύ μεγαλύτερο βαθμό καταπίεσης. Διεκδικούσε ίσα δικαιώματα γι’ αυτά τα κομμάτια της κοινωνίας, στήριζε, συμμετείχε, οργάνωνε, τους αγώνες για να κατακτηθούν αυτά τα δικαιώματα. Και, εστίαζε στα δικαιώματα που πρέπει να κατακτηθούν για όλα τα άτομα και όχι στα «προνόμια» που πρέπει να περιοριστούν για κάποια στρώματα.
98. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν ακόμα αδυναμίες όπως και κατάλοιπα σεξιστικών, ομοφοβικών, ρατσιστικών κλπ αντανακλαστικών και συμπεριφορών στον έναν ή στον άλλον βαθμό. Μεγαλώνουμε και ζούμε στον καπιταλισμό και είναι αδύνατο να μένουμε ανεπηρέαστοι. Το ζήτημα είναι μέσα από τις συλλογικές μας διαδικασίες αλλά και ατομικά να αναγνωρίζουμε και να δουλεύουμε πάνω σε αυτές τις αδυναμίες και τα κατάλοιπα.
99. Πολλοί υποστηρικτές των πολιτικών ταυτότητας ισχυρίζονται πως ο Μαρξ και ο Ενγκελς έκαναν μόνο οικονομικές αναλύσεις και πως είχαν μια χοντροκομμένη ταξική προσέγγιση που παραγνώριζε τις υπόλοιπες μορφές καταπίεσης (class reductionist). Όμως αυτό δεν ισχύει. Όπως επίσης δεν ισχύει για μια σειρά μεγάλες επαναστατικές μορφές της μαρξιστικής παράδοσης. Τον Λένιν, τον Τρότσκι, την Λούξεμπουργκ, την Τσέτκιν, την Κολοντάϊ κ.α. Αντιθέτως έπιαναν τα ζητήματα των πολλαπλών καταπιέσων με ριζοσπαστικές για την εποχή τους θέσεις.
100. Η προσέγγιση των κλασσικών του Μαρξισμού στα ζητήματα των πολλαπλών καταπιέσεων είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο από μόνο του, που δεν θα μπορέσουμε να πιάσουμε εδώ αναλυτικά. Θα αρκεστούμε σε μερικά σύντομα παραδείγματα.
101. Μαρξ είχε, για παράδειγμα, γράψει άρθρα για τις συνέπειες της αποικιοκρατίας στην Ινδία. Πέρα από την οικονομική εκμετάλλευση της Ινδίας από τα Δυτικά κεφάλαια, αναφερόταν και στη διάλυση των κοινοτικών και κοινωνικών δομών των Ινδών όπως και στην υποκρισία του Δυτικής αστικής τάξης.

«…Οι Άραβες, οι Τούρκοι, οι Τάταροι, οι Μογγόλοι, οι οποίοι διαδοχικά κατέλαβαν την Ινδία, σύντομα εξινδουίστηκαν, καθώς οι βάρβαροι κατακτητές, σύμφωνα με έναν αιώνιο νόμο της ιστορίας, υποτάσσονταν οι ίδιοι στον ανώτερο πολιτισμό των υπηκόων τους. Οι Βρετανοί ήταν οι πρώτοι κατακτητές που ήταν ανώτεροι και ως εκ τούτου, απρόσβλητοι από τον ινδουιστικό πολιτισμό. Τον κατέστρεψαν διαλύοντας τις ιθαγενικές κοινότητες, ξεριζώνοντας την ντόπια βιομηχανία και ισοπεδώνοντας όλα όσα ήταν σπουδαία και μεγάλα στην τοπική κοινωνία. Οι σελίδες της ιστορίας της κυριαρχίας τους στην Ινδία δεν αναφέρουν σχεδόν τίποτα άλλο, πέρα από αυτή την καταστροφή…».

«Οι Ινδοί δεν πρόκειται να δρέψουν τους καρπούς των νέων στοιχείων της κοινωνίας που διασκορπίστηκαν ανάμεσά τους από τη βρετανική αστική τάξη, έως ότου στην ίδια τη Μεγάλη Βρετανία η κυρίαρχη αυτή τάξη ανατραπεί από το βιομηχανικό προλεταριάτο, ή έως ότου οι ίδιοι οι Ινδοί αποκτήσουν αρκετή δύναμη και καταφέρουν να αποτινάξουν τον αγγλικό ζυγό μια και καλή. Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε με ασφάλεια να περιμένουμε ότι μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα θα δούμε την αναγέννηση αυτής της μεγάλης και ενδιαφέρουσας χώρας, της οποίας οι ευγενικοί αυτόχθονες είναι -για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση του πρίγκιπα Soltykov– ακόμη και στις πιο χαμηλές κοινωνικά τάξεις, “plus fins et plus adroits que les Italiens” (πιο εκλεπτυσμένοι και πιο επιδέξιοι από τους Ιταλούς), των οποίων η υποταγή εξισορροπείται από μια ήρεμη ευγένεια, οι οποίοι, παρά τη φυσική τους βραδύτητα έχουν καταπλήξει τους Βρετανούς αξιωματικούς με τη γενναιότητά τους, των οποίων η χώρα υπήρξε η πηγή των γλωσσών μας, των θρησκειών μας, και οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τον τύπο του αρχαίου Γερμανού στους Jat, και τον τύπο του αρχαίου Έλληνα στους Βραχμάνους.

Δεν μπορώ να αφήσω το θέμα της Ινδίας χωρίς κάποιες καταληκτικές παρατηρήσεις.

Η βαθιά υποκρισία και η εγγενής βαρβαρότητα του αστικού πολιτισμού ξεδιπλώνεται απροκάλυπτα μπροστά στα μάτια μας, καθώς μετακινείται από την πατρίδα του, όπου προσλαμβάνει αξιοσέβαστες μορφές, στις αποικίες, όπου εμφανίζεται απογυμνωμένος. Είναι οι υπερασπιστές της ιδιοκτησίας, αλλά υπήρξε ποτέ επαναστατικό κόμμα που να ξεκίνησε αγροτικές επαναστάσεις όπως αυτές στη Βεγγάλη, στο Μαντράς και στη Βομβάη; Δεν κατέφυγαν στην Ινδία -για να δανειστώ μια έκφραση του μεγάλου ληστή, του ίδιου του λόρδου Κλάιβ- σε φρικτούς εκβιασμούς, όταν η απλή διαφθορά δεν μπορούσε να συμβαδίσει με το μέγεθος της απληστίας τους; Ενώ στην Ευρώπη φλυαρούσαν για το απαραβίαστο της ιερότητας του εθνικού χρέου, δεν κατέσχεσαν στην Ινδία τα μερίσματα των Ρατζάδων [στμ τοπικών αρχοντων] που είχαν επενδύσει τις ιδιωτικές τους οικονομίες στα ίδια τα ταμεία της Εταιρείας;»[13]

102. Ένα άλλο παράδειγμα έρχεται από το κείμενά του για την Ιρλανδία. Ο Μαρξ ήταν ένθερμος υποστηρικτής του αγώνα για την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας και χωρίς να χάσει την πίστη του στην επαναστατική δύναμη του βρετανικού προλεταριάτου, στηλίτευε την προκατάληψη και τον ρατσισμό των βρετανών εργατών απέναντι στους Ιρλανδούς εργάτες και εξηγούσε πως αυτό τελικά λειτουργεί σε βάρος και των ίδιων των βρετανών εργατών.

«Κάθε βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της Αγγλίας διαθέτει πλέον μια εργατική τάξη διαιρεμένη σε δύο εχθρικά στρατόπεδα, τους Άγγλους προλετάριους και τους Ιρλανδούς προλετάριους. Ο απλός Άγγλος εργάτης μισεί τον Ιρλανδό εργάτη ως ανταγωνιστή που ρίχνει το βιοτικό του επίπεδο. Βλέπει τον εαυτό του, σε αντίθεση με τον Ιρλανδό εργάτη, ως μέλος του κυρίαρχου έθνους και κατά συνέπεια γίνεται εργαλείο των Άγγλων αριστοκρατών και καπιταλιστών εναντίον της Ιρλανδίας, ενισχύοντας έτσι την κυριαρχία τους πάνω του».[14]

103. Παρακολουθούσε επίσης και στήριζε τον αγώνα για την απελευθέρωση των μαύρων σκλάβων στις ΗΠΑ. Εξηγούσε πως η εργατική τάξη στις ΗΠΑ δεν θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς να απελευθερωθούν οι σκλάβοι και ότι ο αγώνας κατά της δουλείας ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του αγώνα κατά του καπιταλισμού. Εξηγούσε επίσης πώς ο ρατσισμός και η δουλεία ήταν τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε η άρχουσα τάξη για να διαιρεί, να ελέγχει και να εκμεταλλεύεται πιο αποτελεσματικά την εργατική τάξη στην οποία συμπεριλάμβανε τους μαύρους δούλους. Η Διεθνής Ένωση Εργατών, στην οποία οι Μαρξ και ‘Ενγκελς παίζανε καθοριστικό ρόλο, (η «1^η Διεθνής») είχε στείλει μάλιστα συγχαρητήρια επιστολή στον Αβραάμ Λίνκολν για την επανεκλογή του ως Πρoέδρου των ΗΠΑ, καθώς αυτός ηγούταν πολιτικά του αγώνα για την απελευθέρωση των μαύρων σκλάβων.[15]
104. Στο κεφάλαιο (1^οςΤόμος, Κεφ. 10) έγραφε επίσης: «Οι λευκοί εργάτες δεν μπορούν ποτέ να απελευθερωθούν, όσο οι μαύροι εργάτες παραμένουν σκλάβοι».
105. Σε σχέση με την καταπίεση των γυναικών είναι χαρακτηριστική η θέση του ότι η κοινωνική πρόοδος μπορεί να μετρηθεί με βάση την θέση των γυναικών στην κοινωνία (Επιστολές στον Κούγκελμαν 1868). Επιπλέον μαζί με τον Ένγκελς εισήγαγαν την έννοια της κοινωνικής αναπαραγωγής, εξετάζοντας την ζωή στον καπιταλισμό πιο συνολικά. Η θεωρία για την αποξένωση (Entfremdung / Entausserung) δείχνει επίσης την διεισδυτική ματιά που είχαν στην ανθρώπινη φύση.
106. Ο Φ. Ένγκελς στο έργο του «Η Καταγωγή της Οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», μεταξύ άλλων, αναλύει την εξέλιξη της πατριαρχίας, καταπιάνεται με την πυρηνική οικογένεια ως μηχανισμό καταπίεσης, και μιλά για την ανατροπή των έμφυλων ρόλων στο σοσιαλισμό, την κατάργηση στην ουσία του γάμου και την απελευθέρωση των σεξουαλικών σχέσεων.
107. Στα πλαίσια της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (1^η Διεθνής), λειτουργούσε και η Διεθνής Ένωση Γυναικών (IWA- International Women’s Association)  που είχε ως αντικείμενο τον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών. Ανάμεσα στις ηγετικές μορφές ήταν η Έλενορ Μαρξ, η οποία οργάνωνε εργατικά σωματεία, πάλευε για την πλήρη ισότητα ανδρών και γυναικών και έκανε φιλική κριτική προς τις σουφραζέτες λέγοντας πως ο αγώνας των γυναικών δεν πρέπει να περιορίζεται στο δικαίωμα της ψήφου.
108. Αξίζει να σταθούμε επίσης στην ρωσική επανάσταση του 1917.
109. Να θυμηθούμε πως το πρώτο Σύνταγμα[16] της επαναστατημένης Ρωσίας (1918) έδωσε στις γυναίκες πλήρη πολιτικά δικαιώματα (κεφ.13) και πως ο νέος ποινικός κώδικας (1920) νομιμοποιούσε μεταξύ άλλων την έκτρωση, η οποία μπορούσε να γίνει δωρεάν στα νοσοκομεία. Παράλληλα δημιουργήθηκαν δομές για τη χειραφέτηση των γυναικών όπως το Zhenotdel. Οι γυναίκες του Zhenotdel ταξίδευαν σε όλη την ΕΣΣΔ για να μιλήσουν για τις επαναστατικές ιδέες, να ενημερώσουν τις γυναίκες για τα δικαιώματά τους και να τις παρακινήσουν να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή όπως επίσης να εργαστούν σε θεσμούς και ιδρύματα του νέου κράτους.
110. Στο πρώτο πανρωσικό συνέδριο εργαζομένων γυναικών που πραγματοποιήθηκε το 1918 για να συζητηθούν τα προβλήματα των γυναικών και οι πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν, πιάστηκε ακόμα και το ζήτημα της σεξιστικής γλώσσας (!). Ένα από τα ψηφίσματα του συνεδρίου ζητούσε να απαγορευτεί η λέξη «baba» («γριά στρίγγλα χωριάτισσα» – δεν υπάρχει ακριβής μετάφραση) που χρησιμοποιούταν υβριστικά απέναντι στις γυναίκες.[17]
111. Ο Λένιν επεσήμαινε τον κρίσιμο ρόλο που έπαιξαν οι γυναίκες στην επανάσταση του 1917 και καταπιανόταν με τα ζητήματα της γυναικείας χειραφέτησης τόσο πριν όσο και μετά την επανάσταση του 1917.

«Οι γυναίκες του προλεταριάτου φέρθηκαν θαυμάσια τον καιρό της επανάστασης. Χωρίς αυτές δεν θα νικούσαμε.»

Κλάρα Τσέτκιν, «Αναμνήσεις για τον Β.Ι. Λένιν», 1920

«…αν δεν αποσπάσουμε τις γυναίκες από τις συνθήκες του σπιτιού και της κουζίνας που τις αποβλακώνουν, δεν είναι δυνατό να εξασφαλίσουμε πραγματική ελευθερία, δεν είναι δυνατό να οικοδομήσουμε ακόμη και δημοκρατία, χωρίς πια να γίνεται λόγος για σοσιαλισμό».

Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ.31, σελ 42,43

«Η γυναίκα εξακολουθεί να είναι σκλάβα του σπιτιού παρ’ όλους τους απελευθερωτικούς νόμους, γιατί την πιέζει, την πνίγει, την αποβλακώνει, την ταπεινώνει το μικρό σπιτικό νοικοκυριό, που την καρφώνει στην κουζίνα και στα παιδιά και σπαταλά την εργατική της δύναμη σε μια δουλειά μέχρι εξωφρενισμού μη παραγωγική, τιποτένια, εκνευριστική, αποβλακωτική, βασανιστική».

Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τομ.39, σελ 23-25

112. Αντίστοιχα και ο Λ. Τρότσκι έγραφε:

«…είναι ολοφάνερο ότι αν δεν υπάρξει πραγματική ισότητα ανάμεσα στον άντρα και την γυναίκα στην οικογένεια […] δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά για ισότητα στην κοινωνική ζωή ή στην πολιτική. Όσο καιρό η γυναίκα είναι αλυσοδεμένη με το νοικοκυριό, την φροντίδα της οικογένειας, το μαγείρεμα και το ράψιμο, περιορίζονται στο ελάχιστο όλες οι δυνατότητες της να συμμετέχει στην κοινωνική και πολιτική ζωή»

Λ. Τρότσκι, «Προβλήματα της καθημερινής ζωής», 1923

113. Για να μπορέσουν λοιπόν οι γυναίκες να απελευθερωθούν από τα δεσμά του νοικοκυριού και της αποκλειστικής ευθύνης της ανατροφής των παιδιών οι Μπολσεβίκοι επιχείρησαν να κοινωνικοποιήσουν ένα σημαντικό μέρος των οικιακών εργασιών και της φροντίδας των παιδιών. Έτσι ίδρυσαν δημόσια μαγειρεία, δημόσια «πλυντήρια» (εξαιρετικά σημαντικό σε μια εποχή που το πλύσιμο όλων των ρούχων και σκεπασμάτων γινόταν στο χέρι!) δημόσια ραφτάδικα (για την επιδιόρθωση των ρούχων κλπ) βρεφικούς και παιδικούς σταθμούς, διάφορα εκπαιδευτικά κέντρα κοκ.
114. Όσον αφορά τις αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας, ο Λένιν έκανε σκληρή κριτική και στους άντρες συντρόφους του για τον τρόπο που συμπεριφερόταν στις γυναίκες. 

«Δυστυχώς και για πολλούς συντρόφους μας ακόμα μπορούμε να πούμε: ‘‘Ξύστε τον Κομμουνιστή και θα βρείτε τον Φιλισταίο’’. Φυσικά θα πρέπει να ξύσεις το πιο ευαίσθητο μέρος, τον ψυχισμό του σε σχέση με τη γυναίκα. Υπάρχει άραγε πιο εύγλωττη απόδειξη γι’ αυτό, από τ’ ότι οι άντρες παρακολουθούν αδιάφοροι πώς οι γυναίκες φθείρονται με τις μικροδουλειές στο νοικοκυριό του σπιτιού, που είναι δουλειά μονότονη, εξαντλητική και που καταβροχθίζει χρόνο και δυνάμεις, πως εξαιτίας της δουλειάς αυτής στενεύει ο ορίζοντάς τους, θαμπώνει το μυαλό, ατονίζει ο χτύπος της καρδιάς και εξασθενίζει η θέληση;»

Κλάρα Τσέτκιν, «Αναμνήσεις για τον Β.Ι. Λένιν», 1920 

(Περισσότερα για τον ρόλο των γυναικών στην επανάσταση του 1917 και την χειραφέτηση των γυναικών στην Σοβιετική Ένωση εδώ.)

115. Επιπλέον, ο πρώτος ποινικός κώδικας της Σοβιετικής Ένωσης (1922) αποποινικοποιούσε την ομοφυλοφιλία (επαναποικοποιήθηκε με την επικράτηση του Σταλινισμού το 1934) ενώ δόθηκε χώρος για επιστημονικές συζητήσεις πάνω στο ζήτημα.
116. Τέλος, το Σύνταγμα του 1918 καταργούσε την καταπίεση των εθνικών μειονοτήτων (κεφ. 5).

«Η Ρωσική Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία, αναγνωρίζοντας τα ίσα δικαιώματα όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από τη φυλετική ή εθνική τους προέλευση, διακηρύσσει ότι όλα τα προνόμια που σχετίζονται, με τα παραπάνω, καθώς και η καταπίεση των εθνικών μειονοτήτων, αντιβαίνουν στους θεμελιώδεις νόμους της Δημοκρατίας». 

117. Δεν ήταν λόγια χωρίς περιεχόμενο. Γιατί έδινε επίσης το δικαίωμα της Αυτοδιάθεσης σ’ όλες τις εθνότητες της πρώην ρωσικής αυτοκρατορίας (η Φιλανδία επέλεξε την Ανεξαρτησία) και της αυτοδιοίκησης σε όσες θα συμμετείχαν στην ΕΣΣΔ (στην ουσία όλες οι υπόλοιπες).
118. Κοιτώντας δε προς τις αποικίες και τις φτωχές χώρες του κόσμου έθετε ως στόχο να σταματήσει τη δουλεία και την εκμετάλλευση από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (κεφ.3).

«Για τον σκοπό αυτό, το Τρίτο Συνέδριο των Σοβιέτ επιμένει να βάλει τέλος στη βάρβαρη πολιτική του αστικού πολιτισμού που επιτρέπει στους εκμεταλλευτές από λίγα «εκλεκτά» έθνη να υποδουλώνουν εκατοντάδες εκατομμύρια εργαζόμενους στην Ασία, στις αποικίες και γενικά στις μικρές χώρες».

119. Με αυτές τις παραδόσεις έσπασε ο Σταλινισμός κάνοντας μια συντηρητική και αντιδραστική στροφή στα θέματα της γυναικείας χειραφέτησης και της ομοφυλοφιλίας. Τα δε σταλινικά κόμματα διεθνώς ακολούθησαν μια αντίστοιχη πολιτική. Οι μόνοι αγώνες που προωθούνταν ήταν οι οικονομικοί – συνδικαλιστικοί και «κεντρικά πολιτικά ζητήματα», ενώ ζητήματα όπως της γυναικείας καταπίεσης, του ρατσισμού κλπ θεωρούνταν δευτερεύοντα ζητήματα που λυνόταν σε μια σοσιαλιστική κοινωνία. Η σταλινική θεωρία του «Σοσιαλισμού σε μια χώρα» έβαζε δε ταφόπλακα στην διεθνιστική ταξική αλληλεγγύη (παρά τις αντίθετες εξαγγελίες) και στον αγώνα για την εξάπλωση της επανάστασης διεθνώς. 
120. Όταν λοιπόν οι υποστηριχτές/τριες των Πολιτικών των Ταυτοτήτων υποστηρίζουν ότι οι κλασσικοί του Μαρξισμού, ξεκινώντας από τους Μαρξ και Ένγκελς και συνεχίζοντας με τους Λένιν, Τρότσκι, Ρόζα Λούξεμπουργκ, κλπ, δεν ασχολήθηκαν με τις «πολλαπλές καταπιέσεις» αλλά μόνο με την οικονομική πτυχή της ταξικής πάλης, απλά δεν λένε την αλήθεια. Προτού μπουν στη διαδικασία της κριτικής οφείλουν να μελετούν καλύτερα τα κείμενα και την ιστορική εμπειρία.

---

[1] Το 1966, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ στην υπόθεση Harper v. Virginia Board of Elections αποφάνθηκε ότι ο εκλογικός φόρος το οποίο η 24η τροπολογία είχε καταργήσει για τις ομοσπονδιακές εκλογές το 1964, ήταν επίσης αντισυνταγματικοί και για τις πολιτειακές και τοπικές εκλογές. Ο φόρος αυτός αποτελούσε σημαντικό εμπόδιο για την ψήφο των μαύρων.

[2] Εκείνη την περίοδο η Angela Davis δεν αυτοπροσδιοριζόταν ως φεμινίστρια και ταύτιζε τον φεμινισμό με την λευκές γυναίκες της μεσαίας τάξης. Είχε όμως σημαντική συμβολή στον αγώνα για τα δικαιώματα και τη χειραφέτηση των γυναικών θεωρητικά και κινηματικά.

[3] msmagazine.com: The Verbal Karate of Florynce R. Kennedy, Esq.

[4] Σημ: ο μόνος άλλος αγώνας στον οποίο αναφέρουν ότι θα έχουν ενεργή εμπλοκή είναι ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό, για τον οποίο μπορούν «να δουλέψουν μαζί» με τους μαύρους άντρες.

[5] americanstudies.yale.edu: The Combahee River Collective Statement

[6] mastersofsexshortcourse.wordpress.com: The bridge called my back

[7] Ο Φρανς Φάνον (1925-1961) ήταν επαναστάτης φιλόσοφος, ψυχίατρος και αντιαποικιακός στοχαστής, το έργο του οποίου επικεντρώθηκε στις ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της αποικιοκρατίας. Ο Φανόν ήταν μαύρος. Γεννήθηκε στη Μαρτινίκα, μια γαλλική αποικία στην Καραϊβική, σπούδασε στη Γαλλία και μετακόμισε στην Αλγερία, όπου ενεπλάκη στον πόλεμο της ανεξαρτησίας της χώρας από την γαλλική αποικιοκρατία.

[8] Cis ονομάζεται ένα άτομο όταν νιώθει άνετα με το φύλο με το οποίο γεννήθηκε / όταν η ταυτότητα φύλου του συμφωνεί με το βιολογικό του φύλο. Δεν είναι όμως όλοι οι άνθρωποι cisgendered. Yυπάρχουν άτομα trans, intersex, genderfluid κ.α.

[9] franceskendall.com: Books by Frances E. Kendall

[10] collegeart.org: WHITE PRIVILEGE AND MALE PRIVILEGE: A Personal Account of Coming to See Correspondences Through Work in Women’s Studies (1988)

[11] xekinima.org: 5.000 βιασμοί κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Φτάνει Πια!, xekinima.org: Η πατριαρχία κακοποιεί, βιάζει, δολοφονεί – Μέτρα προστασίας τώρα!, xekinima.org: 25 Νοέμβρη: η μάχη για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών

[12] Φυσικά η σεξιστική γλώσσα δεν εξαρτάται μόνο από την ύπαρξη ή μη γραμματικών γενών, αλλά και από άλλα γλωσσικά στοιχεία όπως π.χ. στερεοτυπικές εκφράσεις, παροιμίες κ.α. Αναφέρουμε όμως το γένος γιατί αφορά τη συζήτηση για την γλώσσα και την ομιλία στο ουδέτερο γένος.

[13] marxists.architexturez.net: The Future Results of British Rule in India

[14] marxists.org: Marx to Sigfrid Meyer and August Vogt
In New York

[15] marxists.org: Address of the International Working Men’s Association to Abraham Lincoln, President of the United States of America

[16] marxists.org: Amendments to the R.S.F.S.R. Constitution of 1918 *

[17] xekinima.org: «Οι Μπολσεβίκοι, η Οκτωβριανή Επανάσταση και η θέση της γυναίκας»