Γερμανία: Παρά τη νίκη της Μέρκελ, η χώρα μπαίνει σε περίοδο αστάθειας

Του Σάσα Στάνισιτς, 
«Σοσιαλιστική Εναλλακτική», γερμανικό τμήμα της CWI

Παρά την εκλογική επιτυχία της Α. Μέρκελ και του κόμματος της, της «Ένωσης» (Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών), οι χτεσινές εκλογές δεν προσφέρονται για πανηγυρισμούς από την αστική τάξη της Γερμανίας.

Από την επόμενη μέρα, και σε ένα κλίμα χειροτέρευσης της κρίσης στην Ευρωζώνη και παγκόσμιας ύφεσης, η νέα κυβέρνηση θα χρειαστεί να συνεχίσει τις επιθέσεις στους εργαζόμενους. Η Μέρκελ, μετά την αποτυχία των Φιλελεύθερων να μπουν στην βουλή, χάνει τον κυβερνητικό της σύμμαχο. Η συνεργασία με τους «Σοσιαλδημοκράτες» και τους «Πράσινους» δεν θα είναι εύκολη, ενώ η «Αριστερά» θα έχει την επόμενη περίοδο σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη με δεδομένο ότι θα είναι το μόνο κόμμα της αντιπολίτευσης στην βουλή.

Η Μέρκελ έχασε τους συμμάχους της

Η αύξηση που είχε σε ψήφους η Ένωση, δεν μπορεί να κρύψει το γεγονός ότι η «μαυροκίτρινη» συμμαχία (Ένωσης-Φιλελευθέρων) που κυβερνούσε μέχρι χτες, είχε συνολικά πτώση στα ποσοστά της.

Ο μεγάλος χαμένος βέβαια, ήταν το κόμμα των Φιλελεύθερων. Ένα κόμμα, που διαχρονικά βρισκόταν στην πρωτοπορία των επιθέσεων ενάντια στους εργαζόμενους. Η αποτυχία τους αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την άρχουσα τάξη, όχι μόνο γιατί έχασαν έναν κυβερνητικό εταίρο – αλλά γιατί φαίνεται να χάνουν ένα κόμμα που μπόρεσε σε ένα βαθμό να κρύψει τα αντιδραστικά χαρακτηριστικά της πολιτικής του πίσω από μια ψευδεπίγραφη προπαγάνδα για τα δικαιώματα των πολιτών.

Τι σημαίνει η αυξημένη υποστήριξη για την Μέρκελ;

Η αύξηση των ψήφων για την Μέρκελ, αντανακλά την σχετική οικονομική σταθερότητα της γερμανικής οικονομίας σε μια χώρα περικυκλωμένη από άλλες που βυθίζονται σε κρίση.

«Οι Γερμανοί επέλεξαν ασφάλεια», σχολίασε ένας αστός αναλυτής. Αυτό είναι εν μέρει σωστό, με την έννοια ότι στη Γερμανία υπάρχει πλατιά η αίσθηση ότι η Μέρκελ μπορεί να διαχειριστεί με τέτοιο τρόπο τα ζητήματα της διεθνούς κρίσης τα επόμενα χρόνια που να προστατεύσει την χώρα από τα χειρότερα.

Αυτή η αύξηση στις ψήφους όμως, δεν σηματοδοτεί σε καμία περίπτωση θετική στάση υπέρ της «Ένωσης» και των πολιτικών της – πολύ περισσότερο δεν εκφράζει κανενός είδους ενθουσιασμό.

Για παράδειγμα, όλες οι σχετικές δημοσκοπήσεις δείχνουν πως τα ζητήματα των μισθών, των εργασιακών συνθηκών και των συντάξεων αποτελούν πρώτη προτεραιότητα για  τα λαϊκά στρώματα. Την ίδια ώρα βλέπουμε το – παράδοξο με μια πρώτη ματιά – φαινόμενο να αυξάνει τις ψήφους του ένα κόμμα που αντιτίθεται στην καθιέρωση κατώτατου μισθού και προωθεί την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια. Η εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι ταυτόχρονα, ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού θεωρεί πως για να αποφευχθεί περαιτέρω κρίση του ευρώ – και κατ’ επέκταση κρίση της γερμανικής οικονομίας – χρειάζεται πάνω απ’ όλα «σταθερότητα». Με αυτό το δεδομένο, ένα τμήμα του πληθυσμού αισθάνεται αυτή την στιγμή πιο «ασφαλές» με την Μέρκελ.

Όμως τα ταξικά ζητήματα – που έτσι και αλλιώς απασχολούν τους Γερμανούς εργαζόμενους – θα έρθουν δυνατά την επόμενη περίοδο στο προσκήνιο καθώς η νέα κυβέρνηση θα προχωρήσει αργά ή γρήγορα σε  επιθέσεις. Θα φανεί έτσι πόσο εύθραυστη είναι η στήριξη στην «Ένωση» και την Μέρκελ.

«Εναλλακτική για την Γερμανία»

Η Μέρκελ κατάφερε να αποφύγει σε γενικές γραμμές την συζήτηση για την κρίση του ευρώ κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Το αποτέλεσμα που πέτυχε το κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία» (σημ: Δεξιό κόμμα που ζητά αποχώρηση της Γερμανίας από το ευρώ. Ιδρύθηκε φέτος) όμως, δείχνει πως αυτό το ζήτημα θεωρείται φλέγον για μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού. Αυτή η τάση θα ενισχυθεί. Από αυτή την άποψη ήταν λάθος για την «Αριστερά» που δεν έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στο ζήτημα, γεγονός που φάνηκε και στην σημαντική διαρροή ψήφων που είχε προς την «Εναλλακτική».

Παρόλο που το μέλλον της «Εναλλακτικής» παραμένει ανοιχτό, υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν πρόκειται να αποτελέσει απλά ένα βραχυπρόθεσμο φαινόμενο. Κατέλαβε έναν πολιτικό «χώρο» που με την επερχόμενη επιδείνωση της κρίσης του ευρώ, θα αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Κατάφερε να χτίσει ένα πανεθνικό δίκτυο τοπικών οργανώσεων και διαθέτει πολλά λεφτά.

Στις ευρωεκλογές του 2014, είναι πιθανό να πετύχει μεγαλύτερα ποσοστά εκμεταλλευόμενη τον αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό.

Η «Αριστερά»

Η ηγεσία της «Αριστεράς» δηλώνει ικανοποιημένη με το αποτέλεσμα, τονίζοντας πως αποτελεί πια την τρίτη δύναμη στο κοινοβούλιο, έχοντας ξεπεράσει τους Πράσινους.

Σε σχέση φυσικά με την περίοδο, στις αρχές του 2012, όταν οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα έδινε μάχη ακόμη και για να μπει στην βουλή, η «Αριστερά» μπόρεσε να επανακάμψει. Αυτό έχει κύρια να κάνει με την μεγαλύτερη έμφαση που δόθηκε στην παρέμβαση στα κοινωνικά κινήματα και τους ταξικούς αγώνες, εξέλιξη στην οποία έπαιξαν θετικό ρόλο οι νέοι επικεφαλής του κόμματος, Μπερντ Ρίξινγκερ και Κάτια Κίπινγκ. Ένα σημαντικό τμήμα των μελών του κόμματος κινητοποιήθηκε πιο ενεργά την τελευταία περίοδο εξαιτίας αυτής της στάσης, ενώ 500 νέα μέλη εγγράφηκαν στο κόμμα κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Αυτό δείχνει πως, ακόμα και στις παρούσες συνθήκες, υπάρχουν δυνατότητες για περαιτέρω δυνάμωμα του κόμματος.

Όμως τα παραπάνω, δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός πως η Αριστερά έχασε πάνω από 1 εκ. ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του 2009, δεν μπόρεσε για άλλη μια φορά να εμπνεύσει τους ψηφοφόρους που διαχρονικά απέχουν και είχε σημαντικές απώλειες προς την «Εναλλακτική»!

Αυτή η υποχώρηση δεν είναι καθόλου άσχετη με τα ζητήματα αξιοπιστίας που δημιουργεί η συγκυβέρνηση σε τοπικό επίπεδο με τους «Σοσιαλδημοκράτες» και τους «Πράσινους». Τον επόμενο χρόνο μια σειρά εκλογικές αναμετρήσεις θα λάβουν χώρα στην Ανατολική Γερμανία – αναμετρήσεις στις οποίες το ζήτημα του σχηματισμού τοπικής κυβέρνησης με συνεργασία «Αριστεράς», «Σοσιαλδημοκρατών» και «Πράσινων» θα τεθεί επί τάπητος. Η δεξιά πτέρυγα του κόμματος θα ρίξει όλες της τις δυνάμεις προς αυτή την κατεύθυνση.

Σενάρια συνεργασίας

Αυτή την στιγμή διεξάγονται συνομιλίες μεταξύ «Ένωσης», «Σοσιαλδημοκρατών» και «Πράσινων» για την δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης.

Προς το παρόν, οι ηγέτες των Σοσιαλδημοκρατών κάνουν «μετρημένες» δηλώσεις σχετικά με το ζήτημα, όμως το σενάριο συνεργασίας «Ένωσης» – «Πράσινων» χωρίς τους «Σοσιαλδημοκράτες» είναι μάλλον απίθανο με δεδομένη την αποδυνάμωση των Πράσινων. Το πιθανότερο σενάριο ίσως είναι η συνεργασία και των 3 κομμάτων. Οι «Σοσιαλδημοκράτες» απλώς (ιδιαίτερα μετά τα καταστροφικά αποτελέσματα που είχε για αυτούς η προηγούμενη συνεργασία τους με την «Ένωση») προσπαθούν να βρουν κάποιο «φύλλο συκής» για να το παρουσιάσουν στους ψηφοφόρους τους. Αυτό μπορεί να είναι η καθιέρωση κατώτατου μισθού, η διάσωση των επιδομάτων για τα παιδιά ή κάποιο άλλο μέτρο. Το σενάριο πάντως της κατάρρευσης των συνομιλιών και της προκήρυξης νέων εκλογών είναι μάλλον απίθανο.

Η επόμενη μέρα

Την αμέσως επόμενη μέρα των εκλογών, τα ΜΜΕ άρχισαν ξανά να προειδοποιούν για περαιτέρω χειροτέρευση της κρίσης στην Ευρωζώνη και για τον κίνδυνο κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος. Όπως τόνισε κάποιος αναλυτής στο περιοδικό Focus, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σύντομα στην ανάγκη νέων πακέτων διάσωσης, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Σλοβενία και την Κύπρο.

Τα επόμενα 4 χρόνια δεν θα είναι σαν τα 3 προηγούμενα – η νέα κυβέρνηση θα περάσει σε επιθέσεις ενάντια στους εργαζόμενους που θα κληθούν να πληρώσουν για την κρίση του συστήματος. Αυτές οι επιθέσεις θα γεννήσουν αναπόφευκτα και αντιστάσεις. Αν η «Αριστερά» μπορέσει να χτίσει και να ενδυναμώσει αυτές τις αντιστάσεις, θα γνωρίσει πολύ γρήγορη μαζικοποίηση.