Ο «Γολγοθάς» του 1ου Ειδικού Σχολείου Θεσ/νίκης – συνέντευξη με την εκπαιδευτικό Ο. Φέτση

Σε αναστάτωση βρίσκονται μαθητές, μαθήτριες, γονείς & εκπαιδευτικοί του 1^ου Ειδικού Σχολείου Θεσσαλονίκης μετά την «κατεπείγουσα» απόφαση που τους/τις ανακοινώθηκε, χωρίς διαβούλευση, για μετεγκατάσταση του σχολείου στην Ξηροκρήνη, περιοχή σε πολύ μακρινή απόσταση. 

Έχουν ήδη απευθυνθεί σε φορείς και συλλογικότητες για στήριξη των αιτημάτων τους, τα οποία συνοψίζονται στα εξής: 

• Να δοθεί η δυνατότητα διαβούλευσης επί του θέματος με συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. 

• Να αρθεί το «κατεπείγον» της μετεγκατάστασης της σχολικής μονάδας, έως ότου βρεθεί κοντινότερο στο υπάρχον σχολικό κτίριο που θα εξυπηρετεί με ευνοϊκούς όρους τη μετακίνηση των μαθητών και των μαθητριών μας προς και από το σχολείο τους και να δοθούν εγγυήσεις για την οικοδόμηση νέου σχολικού κτιρίου που θα πληροί τις απαραίτητες προδιαγραφές στο ίδιο οικόπεδο.

Διαβάστε παρακάτω συνέντευξη που πήρε ο σ. Θανάσης Μαρίνης από την Όλγα Φέτση, εκπαιδευτικό στο 1^ο Ειδικό Σχολείο Θεσσαλονίκης.

• Πες μας δυο λόγια για το 1^ο ειδικό σχολείο, τις ανάγκες που καλύπτει, πόσα χρόνια λειτουργεί, αν οι υποδομές καλύπτουν τις ανάγκες των παιδιών. Οι αρμόδιοι φορείς ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα σας για βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου;

Το 1^ο Ειδικό Δ.Σ. Θεσσαλονίκης στεγάζεται από το 1982 σε λυόμενο κτίριο στη συμβολή των οδών Καραϊσκάκη και Λεωφ. Μ. Αλεξάνδρου. Είναι ένα 7/θεσιο Δημοτικό σχολείο, εξυπηρετεί 38 παιδιά με αναπηρία και συστεγάζεται με το 2^ο 1/θέσιο Ειδικό Νηπιαγωγείο Θεσσαλονίκης. Διαθέτει 9 αίθουσες ειδικά διαμορφωμένες για τις ανάγκες της εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρία, 1 αίθουσα εκπαιδευτικής κουζίνας, 1 αίθουσα αυτορρύθμισης, 1 γυμναστήριο, 1 γραφείο, 2 WC και διάφορους κοινόχρηστους χώρους. Ως Σύλλογος Διδασκόντων αναγνωρίζαμε πάντα την ανάγκη για βελτιστοποίηση των υπαρχόντων δομών, γεγονός που τεκμαίρεται από υπομνήματα που κοινοποιούνταν στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και στο Δήμο κάθε σχολικό έτος με αιτήματα για ανακαινίσεις διαφόρων τύπων, διόρθωση ζημιών, αντικατάσταση φθαρμένου εξοπλισμού κ.α. Ποτέ δε μείναμε αδιάφοροι/ες ως προς τον περιβάλλοντα χώρο μέσα στον οποίο εκπαιδεύονται και μεγαλώνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες μας. Η ανταπόκριση σε αυτά τα αιτήματα μας ήταν από φειδωλή έως και ανύπαρκτη. Τις οποιεσδήποτε επιδιορθώσεις, καλλωπισμούς αιθουσών και άλλες τεχνικές μικρο-εργασίες αναλάμβανε συνήθως το ίδιο το προσωπικό του σχολείου με αυτενέργεια και υπευθυνότητα και με την υποστήριξη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων.

• Τον προηγούμενο μήνα σας γνωστοποιήθηκε απόφαση για μετεγκατάσταση του σχολείου στην Ξηροκρήνη, περιοχή σε πολύ μακρινή απόσταση. Ποιο είναι το σκεπτικό αυτής της απόφασης; Προηγήθηκε διάλογος με εκπαιδευτικούς και γονείς; Εξετάστηκαν άλλες εναλλακτικές; 

Στην πραγματικότητα, δεν μας γνωστοποιήθηκε η απόφαση αλλά διέρρευσε η πληροφορία για την μετεγκατάσταση και συγκλήθηκε εκτάκτως Σύλλογος Διδασκόντων για την ενημέρωση μας από τον διευθυντή της σχολικής μας μονάδας. Εικάζουμε ότι δε θα μας γνωστοποιούνταν η απόφαση παρά μόνο λίγο πριν την υλοποίηση της, για να έχει το χαρακτήρα του επιτακτικού και μη αναστρέψιμου. Ενημερωθήκαμε στο Σύλλογο Διδασκόντων ότι το σχολείο κρίθηκε ακατάλληλο κι ότι θα μετεγκατασταθεί, χωρίς περαιτέρω πληροφορίες για το τι σημαίνει πρακτικά αυτή η ακαταλληλότητα. Μάλιστα, μας επισημάνθηκε ότι είναι μια ειλημμένη και μη αναστρέψιμη απόφαση, ότι τα σχέδια είναι έτοιμα και ότι το μόνο δίλημμα που τίθεται είναι «Ή θα μετακινηθείτε ή διαλύεται η σχολική μονάδα και απορροφάται ο μαθητικός πληθυσμός σε άλλα ειδικά σχολεία του Δήμου Θεσσαλονίκης». Στην πραγματικότητα δεν επρόκειτο περί διλήμματος αλλά περί ολοφάνερου εκβιασμού προς όλα τα εμπλεκόμενα μέλη της σχολικής μονάδας. Δεν προηγήθηκε διάλογος με το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, ούτε με το Σύλλογο Διδασκόντων, οι οποίοι μπορούν να απαντήσουν εμπεριστατωμένα και με βιωμένη γνώση των πραγματικών αναγκών, ποιά είναι η καταλληλότερη κτιριακή εγκατάσταση για τα παιδιά τους και τις/τους μαθήτριες/τές μας, αντίστοιχα. Εάν εξετάστηκαν ή όχι εναλλακτικές, επίσης δεν το γνωρίζουμε δεδομένου ότι δε συμμετείχαμε σε καμία συζήτηση για τη λήψη και την υλοποίηση της απόφασης. Όλη η διαδικασία παρέμεινε «μαύρο κουτί» για εμάς και τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων.  

Ποιες θεωρείς ότι θα είναι οι επιπτώσεις από μια τέτοια μετακίνηση στην εκπαίδευση και την ψυχολογία των παιδιών;

Οι προβληματικές διαστάσεις αυτής της αλλαγής είναι πολλές. Κατ’ αρχάς η εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία είναι ένας πολύ ευαίσθητος τομέας που επιβάλλει πολύ προσεκτικούς χειρισμούς σε ότι αφορά τις ξαφνικές και απότομες αλλαγές, χωρίς προετοιμασία των ωφελούμενων και των οικογενειών τους και το βασικότερο χωρίς την εμπλοκή τους και τη συναίνεση τους στη λήψη σχετικών αποφάσεων. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι ακόμα και η αλλαγή αίθουσας και εκπαιδευτικού για κάποιο μαθητή μας, συζητιέται και σχεδιάζεται ενδελεχώς από το Σύλλογο Διδασκόντων, ενημερώνονται οι κηδεμόνες και η οποιαδήποτε απαραίτητη αλλαγή διενεργείται σταδιακά και ήπια, σεβόμενη τους ρυθμούς προσαρμοστικότητας του παιδιού. 

Δεύτερον, τα ωφελούμενα παιδιά μετακινούνται προς και από το σχολείο με σχολικά λεωφορεία από διάφορες περιοχές της πόλης, στη μεγαλύτερη πλειοψηφία τους, ωστόσο, από κοντινές περιοχές (γειτονιές πέριξ της τωρινής τοποθεσίας του σχολείου) συνοδευόμενα από τους γονείς τους. Στην περίπτωση που χρειαστεί να μετακινούνται έως την Ξηροκρήνη πρωί και μεσημέρι θα χρειαστεί να παραμένουν στο λεωφορείο για χρονικό διάστημα πολύ μεγάλο, γεγονός που αποδεδειγμένα προκαλεί μεγάλη ένταση και αναστάτωση στα παιδιά με αναπηρία, που εξελίσσεται τις περισσότερες φορές σε κρίση μη διαχειρίσιμη και επικίνδυνη μέσα στο λεωφορείο, την οποία καλούνται να διαχειριστούν συνοδοί και οδηγοί, χωρίς να έχουν την απαραίτητη κατάρτιση/εκπαίδευση. Οισυναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις είναι πολύ επιβαρυντικές στην καθημερινότητα τους και επεκτείνονται, μάλιστα, στο υπόλοιπο της ημέρας. 

Τρίτον, στην περιοχή που σχεδιάζεται να μετεγκατασταθεί η σχολική μας μονάδα λειτουργεί ήδη το 4^ο Ειδικό ΔΣ Θεσσαλονίκης και εξυπηρετεί τα παιδιά των γύρω περιοχών. Αντιθέτως, στην περιοχή που εκτείνεται από τα Ξυλάδικα μέχρι και την ευρύτερη περιοχή της Πυλαίας, όπου βρίσκονται άλλα 4 μέχρι στιγμής ειδικά σχολεία (10^ο, Αυτισμού, ΕΛΕΠΑΠ και 6^ο), δεν υπάρχει κανένα άλλο ειδικό σχολείο για να εξυπηρετήσει τα παιδιά με αναπηρία με τη λιγότερη δυνατή παραμονή τους εντός των σχολικών λεωφορείων. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει καμία σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας ειδικής αγωγής σε ολόκληρο το κέντρο και τις ανατολικές περιοχές (εκτός της Πυλαίας και της Σχολής Τυφλών)! 

Τέλος, το σημείο στο οποίο βρίσκεται επί του παρόντος η σχολική μας μονάδα προσφέρει τη δυνατότητα για γρήγορη και ασφαλή πρόσβαση σε υπαίθριους χώρους της παραλίας, περιφραγμένους, ασφαλείς και με τον κατάλληλο εξοπλισμό, δυνατότητα που έχει αξιοποιηθεί πολλαπλώς και συχνά για την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία και τη σωματική εκτόνωση των μαθητών και των μαθητριών μας. Στα 42 χρόνια που λειτουργεί η σχολική μονάδα στην εν λόγω γειτονιά, έχουν εγκαθιδρυθεί  σχέσεις οικειότητας με τα γύρω εμπορικά μαγαζιά, τους/τις κατοίκους της περιοχής, μουσεία και κέντρα πολιτισμού, συλλόγους και σχολεία που γειτνιάζουν με το δικό μας. Αυτό το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων εξυπηρετεί με ποικίλους και δημιουργικούς τρόπους την ανάγκη των παιδιών μας για κοινωνικοποίηση, εκπαίδευση στην αυτοεξυπηρέτηση, δημιουργική απασχόληση, εκπαίδευση στην ασφαλή μετακίνηση και διασκέδαση, τη γνωριμία με τη γειτονιά και την αποδοχή από αυτήν.

Μια σχολική μονάδα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και η κτιριακή του θέση, μορφή και κατάσταση εμπλέκεται με ποικίλους τρόπους με τις δυναμικές και αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε αυτήν και με τον περιβάλλοντα κοινωνικό χώρο. Η οποιαδήποτε κτιριακή μεταβολή επιφέρει μια σειρά από συνακόλουθες, έντονες αλλαγές σε όλο το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων του σχολείου. Πόσο μάλλον όταν επιχειρείται να γίνει βίαια, χωρίς τη συμμετοχή των δρώντων υποκειμένων της σχολικής μονάδας, χωρίς τη συγκατάθεση τους για τις νέες εγκαταστάσεις, με αποφάσεις που έχουν ληφθεί «κεκλεισμένων των θυρών», χωρίς ενημέρωση και προετοιμασία του εργατικού δυναμικού που θα κληθεί να τις υλοποιήσει. Η απόφαση αφορά τις ζωές ανθρώπων, παιδιών και δη ευπαθών και ευάλωτων ομάδων μαθητών/τριών και όχι  εμπορεύματα που μεταφέρονται από μια αποθήκη σε μια άλλη. 

• Ποια η αντίδραση εκπαιδευτικών και γονέων; Τι διεκδικείτε; Σκοπεύετε να κάνετε κάποιες δράσεις; Ποια η στάση της διοίκησης του Δήμου Θεσσαλονίκης;

 Η αντίδραση των εκπαιδευτικών και του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων υπήρξε άμεση μετά την πληροφόρηση μας για τα σχέδια που αφορούσαν το σχολείο μας. Έχουν γίνει ήδη συναντήσεις του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων με τους/τις αρμόδιους/ες στο Δήμο, με δημοτικές/ούς συμβούλους της αντιπολίτευσης και με δημοσιογράφους. Υπάρχει συνεργασία και με το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του 89^ου Δημοτικού Σχολείου, ο οποίος, επίσης, μάχεται εδώ και λίγους μήνες ενάντια σε αντίστοιχη απόφαση για το δικό τους σχολείο. Έχουν γίνει προτάσεις από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων για μετεγκατάσταση του σχολείου σε κοντινότερες περιοχές. Σχεδιάζονται δράσεις για κοινοποίηση του ζητήματος ευρύτερα στην κοινωνία των συμπολιτών/ισσών μας. Μας απασχολεί όλους και όλες τους/τις εμπλεκόμενους/ες ποια είναι τα σχέδιά του Δήμου για το απώτερο μέλλον της σχολικής μας μονάδας.Υπάρχει πρόβλεψη και η απαραίτητη πολιτική βούληση για οικοδόμηση νέου, καταλληλότερου κτιρίου; Δεδομένου του γεγονότος ότι μας αποκρύφθηκε για μεγάλο και κρίσιμο διάστημα η απόφαση μετακίνησης, είναι λογικό να αναρωτιόμαστε για τις προθέσεις τους και κατά πόσο θα μας κοινοποιηθούν ή θα μείνουμε για άλλη μια φορά στο σκοτάδι. Ποιο είναι το «κατεπείγον» αυτής της απόφασης που μας εγκλωβίζει σε αυτόν τον πρωτοφανή εκβιασμό «Ή θα μετακινηθείτε ή διαλύεστε;» Και αν υπάρχει πράγματι «κατεπείγον», γιατί δε μας κοινοποιείται η τεκμηρίωση της απόφασης αυτής; Τέλος, δεν μπορούμε να μη προβληματιστούμε για το γεγονός ότι από τις πέντε σχολικές μονάδες που επίκειται το κλείσιμο και η μετεγκατάσταση τους, οι τρεις τουλάχιστον βρίσκονται σε οικόπεδα «φιλέτα» μπροστά ή πολύ κοντά στην παραλία, προφανώς πολύ μεγάλης επενδυτικής αξίας. Αναρωτιόμαστε, είναι τυχαίο αυτό το γεγονός; Η στάση του Δήμου, μέχρι στιγμής, και από την ενημέρωση που έχουμε από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων είναι ότι η απόφαση είναι ειλημμένη και οι αρμόδιες υπηρεσίες αμετακίνητες στην απόφαση τους. Να σημειωθεί εδώ, γιατί έχει ενδιαφέρον για τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις, ότι επίκειται μεν η μετεγκατάσταση του 1ου ειδικού σχολείου στην Ξηροκρήνη τον Σεπτέμβριο για λόγους ακαταλληλότητας του κτιρίου, θα λειτουργήσει, ωστόσο, κατά τους θερινούς μήνες στο ίδιο «ακατάλληλο» υποτίθεται κτίριο «Πρόγραμμα Θερινής Δημιουργικής Απασχόλησης» μαθητών/τριών για το 2024. Επίσης, μέχρι πριν από λίγους μήνες, όταν κρίθηκε ως ακατάλληλο το κτίριο που στεγάζει το Ειδικό Σχολείο Αυτισμού στην Πυλαία και αναζητούνταν λύσεις για το μαθητικό δυναμικό του, είχε επιλεγεί και η δική μας σχολική μονάδα ως μία από αυτές που θα απορροφούσαν μέρος του μαθητικού του δυναμικού. Είναι παράδοξα όλα αυτά και μαρτυρούν, κατά τη γνώμη μου, έλλειψη συστηματικού και  καθολικού σχεδιασμού στις στρατηγικές για τη διαχείριση του κτιριακού των σχολικών μονάδων, εν γένει. 

Τα αιτήματα του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, τα οποία συμμεριζόμαστε και στηρίζουμε οι εκπαιδευτικοί του σχολείου, είναι σαφή : Να δοθεί η δυνατότητα διαβούλευσης επί του θέματος με συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. Να αρθεί το «κατεπείγον» της μετεγκατάστασης της σχολικής  μονάδας, έως ότου βρεθεί κοντινότερο στο υπάρχον σχολικό κτίριο που θα εξυπηρετεί με ευνοϊκούς όρους τη μετακίνηση των μαθητών και των μαθητριών μας προς και από το σχολείο τους και να δοθούν εγγυήσεις για την οικοδόμηση νέου σχολικού κτιρίου που θα πληροί τις απαραίτητες προδιαγραφές στο ίδιο οικόπεδο.

• Πες μας δυο λόγια για την κατάσταση στα ειδικά σχολεία συνολικά, ποια η πολιτική της Κυβέρνησης, ποια η στάση της εκπαιδευτικής κοινότητας;

Η κατάσταση στα ειδικά σχολεία που υπάγονται στις δυο Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Θεσσαλονίκης είναι εξαιρετικά προβληματική ως προς το κτιριακό. Τα περισσότερα λειτουργούν σε ακατάλληλα κτίρια, που δεν έχουν οικοδομηθεί εξαρχής με την προοπτική να φιλοξενήσουν άτομα με αναπηρία και δεν ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους (ασανσέρ, ράμπες, ευρυχωρία για μετακίνηση με αμαξίδια, υλικο-τεχνικός εξοπλισμός για διευκόλυνση της προσβασιμότητας σε δραστηριότητες εντός και εκτός του σχολικού κτιρίου, ασφαλείς αύλειους χώρους, ασφαλείς και προσβάσιμους χώρους για προστασία σε περίπτωση σεισμού κ.α.). 

Το ζήτημα είναι συνολικό και αφορά και τα σχολεία τυπικής εκπαίδευσης, στα οποία, επίσης, φοιτούν πλέον πάρα πολλά παιδιά με αναπηρίες, είτε με παράλληλη στήριξη, είτε σε τμήματα ένταξης. Αυτό που διαπιστώνουμε, με λύπη και αγανάκτηση πολλές φορές, οι εκπαιδευτικοί που εργαζόμαστε σε δομές ειδικής αγωγής είναι ότι υπάρχει μια σταδιακή και εντεινόμενη παραμέληση και αδιαφορία για το τι συμβαίνει στην ειδική αγωγή. Οι αποφάσεις για το παρόν και το μέλλον της ειδικής αγωγής, και της εκπαίδευσης γενικά, λαμβάνονται άνωθεν από ανθρώπους του ΥΠΑΙΘΑ και του ΙΕΠ (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) με πλήρη απουσία συμμετοχής των εργαζομένων εκπαιδευτικών που καλούνται, ωστόσο, να τις υλοποιήσουν πολλές φορές ακόμα και εκβιαστικά (βλέπετε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης σχολικής μονάδας και ατομικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών που συνεχίζουν και επιβάλλονται μέσω της δικαστικής οδού και με απειλές για πειθαρχικές διώξεις και στερήσεις μισθού σε όσους/ες εκπαιδευτικούς αντιτίθενται σθεναρά στην κατηγοριοποίηση των σχολείων και μέσω αυτής στη δημιουργία σχολείων πολλών ταχυτήτων).

 Τα σχολεία μας είναι υποχρηματοδοτημένα και υποστελεχωμένα. Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών για την ειδική αγωγή δεν έχουν αναθεωρηθεί εδώ και 20 περίπου χρόνια. Οι σχολικές εγκαταστάσεις τους έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους και στο φιλότιμο των εκπαιδευτικών και των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων. Οι λύσεις που επιχειρούνται να δοθούν είναι αποσπασματικές, πρόχειρες, στερούνται συνολικού οράματος για την εκπαίδευση και επιστημονικής τεκμηρίωσης και διενεργούνται πάντα εντός ενός ασφυκτικού οικονομικού πλαισίου. Να υπενθυμίσω, εδώ, ότι το φθινόπωρο του 2022 η τότε Υπουργός Παιδείας Ν. Κεραμέως εγκαινίασε με «πανηγυρισμούς και ιαχές» δυο προκάτ κατασκευές που λειτουργούν έως και σήμερα ως παραρτήματα Νηπιαγωγείων για να εξυπηρετηθούν παιδιά του Δήμου Πυλαίας που δεν εξυπηρετούνταν από νηπιαγωγεία της γειτονιάς! Νομίζω, ότι δε χρειάζεται κάποιος επιπλέον σχολιασμός για να αντιληφθούμε ότι η δημόσια παιδεία υποβαθμίζεται συστηματικά παντοιοτρόπως. Είμαστε εμείς, οι γονείς, οι κηδεμόνες και οι εκπαιδευτικοί που έχουμε χρέος να την υπερασπιστούμε και να σταθούμε ανυποχώρητοι/ες σε όσα ονειρευόμαστε και διεκδικούμε.