Οι πρόσφατες εκλογικές επιτυχίες του Μιλέι στην Αργεντινή και του Βίλντερς στην Ολλανδία, επανέφεραν στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης την άνοδο της Ακροδεξιάς διεθνώς.
Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις και αναλύσεις, όλα δείχνουν πως στις ευρωεκλογές που θα πραγματοποιηθούν στις 9 Ιούνη 2024, τα ακροδεξιά κόμματα θα σημειώσουν σημαντική άνοδο σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Πιο συγκεκριμένα, στη δημοσκόπηση της υπηρεσίας Europe Elects και στην ερώτηση «Εάν οι εκλογές διεξάγονταν σήμερα, τι θα ψηφίζατε;» οι ακροδεξιές παρατάξεις που συμμετέχουν στην ευρω-ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID)» θα κέρδιζαν 87 από τις 705 έδρες (σήμερα κατέχουν 60) στο Ευρωκοινοβούλιο. Έναν μήνα πριν, η ίδια έρευνα τους έδινε 77 έδρες, που δείχνει την ανοδική τους πορεία. Στην «Ταυτότητα και Δημοκρατία», συμμετέχουν (ανάμεσα σε άλλα) όλα τα «μεγάλα ονόματα» της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς: η Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν (Γαλλία), η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι (Ιταλία), το AfD (Γερμανία) και το FPΟ (Αυστρία).
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Economist, σε 15 από τις 27 χώρες της ΕΕ τα ακροδεξιά κόμματα καταγράφουν διψήφια ποσοστά στις δημοσκοπήσεις.
Σε 6 χώρες της ΕΕ ακροδεξιά κόμματα κυβερνούν ή συμμετέχουν σε κυβερνήσεις συνεργασίας.
Ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στις χώρες της ΕΕ, με 13 χρόνια θητεία, είναι ο ακροδεξιός Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία.
Στην Ιταλία, την 3η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, η Μελόνι συμπλήρωσε 14 μήνες στην κυβέρνηση.
Στη Γαλλία, τη 2η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κόμμα της Λεπέν θα είναι ξανά πρώτο -όπως και το 2019- στις ευρωεκλογές. Δείχνουν επίσης για πρώτη φορά να έρχεται πρώτο αν γινόντουσαν σήμερα προεδρικές εκλογές στην Γαλλία.
Στη Γερμανία το AfD (Εναλλακτική για την Γερμανία), εμφανίζει διαρκή άνοδο. Κέρδισε τις περιφερειακές εκλογές στο κρατίδιο της Θουριγγίας και βρίσκεται στη 2η θέση όλων των πανεθνικών δημοσκοπήσεων με ποσοστό πάνω από 20%.
Η εμφάνιση της Ακροδεξιάς στον δρόμο
Το καμπανάκι του κινδύνου όμως δεν χτυπάει μόνο από την εμφάνιση της Ακροδεξιάς στις δημοσκοπήσεις και τις εκλογές. Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η αυτοπεποίθηση που αποκτά η κοινωνική βάση της Ακροδεξιάς. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Στην Ισπανία, ο επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο μαζί με ηγετικά στελέχη του κόμματός του, εμφανίστηκαν μαζί με τον ηγέτη του ακροδεξιού Vox, Σαντιάγκο Αμπασκάλ, να παροτρύνουν ορδές τραμπούκων να επιτεθούν στα κεντρικά γραφεία των «προδοτών» του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Μαδρίτη.
- Στην Πολωνία, σε μία από τις μεγαλύτερες ναζιστικές πανευρωπαϊκές συγκεντρώσεις, 40.000 νεοναζί και ακροδεξιοί έκαναν συγκέντρωση και πορεία στη Βαρσοβία με αφορμή την 105η επέτειο για την ανεξαρτησία της χώρας.
- Στην Ιρλανδία, νεοναζί έκαναν επί ώρες επιθέσεις και πογκρόμ σε βάρος μεταναστών χρησιμοποιώντας σαν πρόσχημα την επίθεση με μαχαίρι Ιρλανδού πολίτη αλγερινής καταγωγής έξω από νηπιαγωγείο.
Τα «καλά νέα»
Στη γενική τάση ανόδου της Ακροδεξιάς υπάρχουν και εξαιρέσεις. Για παράδειγμα στις τελευταίες εκλογές στην Ισπανία, το Vox έχασε 19 έδρες και σχεδόν 500.000 ψήφους πέφτοντας από το 15 στο 12%.
Στην Πολωνία το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης παρέμεινε πρώτο στις εκλογές αλλά με πτώση των ποσοστών του και απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας από συνασπισμό κομμάτων της αντιπολίτευσης υπό τον Ντόναλτ Τουσκ.
Στην Ελλάδα, το κόμμα των Σπαρτιατών λίγους μήνες μετά την είσοδό του στη βουλή, βρίσκεται σε φάση δικαστικής διερεύνησης και πολιτικής εξαΰλωσης, ενώ ο Κασιδιάρης είχε πτώση των ποσοστών στις δημοτικές εκλογές στον Δήμο της Αθήνας. Επιπλέον η απόπειρα πανευρωπαϊκής σύναξης στη 1 Νοέμβρη που προετοιμαζόταν επί μήνες από όλες τις εγχώριες εκφάνσεις του νεοναζισμού, ακυρώθηκε χάρη στην αποφασιστική ενωτική δράση του αντιφασιστικού κινήματος.
Προφανώς πρόκειται για εξαιρέσεις που δεν αναιρούν τον γενικό κανόνα της ανόδου της Ακροδεξιάς τόσο σε ψήφους όσο και σε κοινωνική επιρροή. Δείχνουν όμως ότι η άνοδος της Ακροδεξιάς δεν είναι «μονόδρομος» ή ένα φαινόμενο εκτός ελέγχου –τουλάχιστον όχι προς το παρόν.
Η προσαρμοστικότητα της Ακροδεξιάς
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα κόμματα της Ακροδεξιάς αποτελούν μετεξελίξεις μεταπολεμικών περιθωριακών νεοναζιστικών μορφωμάτων.
Με το πέρασμα του χρόνου, καταλαβαίνοντας ότι η σύνδεσή της με τον ναζισμό και τον φασισμό απωθεί ευρύτερες μάζες, η Ακροδεξιά ακολούθησε τη στρατηγική της «κανονικοποίησης» και της απόκρυψης των πραγματικών ιδεολογικών της αρχών.
Η Μαρίν Λεπέν, η πρωτεργάτρια αυτής της αλλαγής, ήρθε σε ευθεία σύγκρουση με τον αμετανόητα νεοναζί πατέρα της Ζαν Μαρί Λεπέν και άρχισε τον «καλλωπισμό» του κόμματός της.
Αντίστοιχα η Μελόνι, που προέρχεται από το φασιστικό κόμμα MSI και δήλωνε νοσταλγός του Μουσολίνι, σταδιακά άμβλυνε τις θέσεις της και έκρυβε το παρελθόν της. Σήμερα, ακόμα και σε κόντρα με την υπόλοιπη διεθνή Ακροδεξιά, στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας είναι αναφανδόν υπέρ του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας.
Συνολικά η Ακροδεξιά όταν φτάνει στα πρόθυρα της εξουσίας παρουσιάζει μια τάση εξωραϊσμού των θέσεών της ώστε αφενός να μειώσει τις κοινωνικές αντιδράσεις και αφετέρου να μπορέσει να σχηματίσει ή να συμμετέχει σε κυβερνητικά σχήματα.
Εκατομμύρια ψηφοφόροι, τσακισμένοι από την κρίση, που δεν βλέπουν κάποια άλλη εναλλακτική και που διαμορφώνουν άποψη βασικά από τα καθεστωτικά ΜΜΕ, βλέπουν στην Ακροδεξιά «λογικοφανείς» θέσεις, αντισυστημικό προφίλ και καινούργια πρόσωπα. Ανάμεσά τους, υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας ναζιστών, αλλά σε καμία περίπτωση αυτό δεν χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των ψηφοφόρων- για τους οποίους πρέπει να γίνει προσπάθεια ώστε να απαγκιστρωθούν από τις ιδέες της Ακροδεξιάς.
Τα καθόλου νέα ιδεολογήματα της Ακροδεξιάς
Ο «Αγών μου» του Χίτλερ και η φασιστική θεωρία του Μουσολίνι έχουν αντικατασταθεί κατά κύριο λόγο από νέες σοβαροφανείς θεωρίες, που βέβαια στη βάση τους είναι πλήρως αντιδραστικές.
Μία τέτοια θεωρία είναι η λεγόμενη «Μεγάλη Αντικατάσταση». Σύμφωνα με αυτή, μεθοδεύεται η αντικατάσταση της Λευκής Φυλής στην Ευρώπη και την Αμερική από μουσουλμάνους και «μελαμψούς», κυρίως μέσω της μαζικής μετανάστευσης.
Αυτές οι θεωρίες προσπαθούν να παρουσιάσουν μια εικόνα της πραγματικότητας εντελώς αντεστραμμένη. Εμφανίζουν τους καταπιεσμένους λαούς των πρώην αποικιών ως «νέους αποικιοκράτες» και τα ιμπεριαλιστικά κράτη ως «πολιορκούμενα». Φυσικά, μια τέτοια λογική δεν μπορεί να σταθεί σε καμιά σοβαρή παράθεση στοιχείων. Είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας να παρουσιάζονται τα Δυτικά κράτη και οι πολυεθνικές που ελέγχουν ως θύματα- η αλήθεια είναι πως ευθύνονται για τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι λαοί που ζούνε σε αυτές τις χώρες βέβαια δεν φέρουν ευθύνη γι’ αυτό- αντίθετα έχουν δώσει μεγάλους αγώνες ενάντια σε αυτά τα αποικιοκρατικά εγκλήματα. Η Ακροδεξιά από την άλλη, τα έχει υποστηρίξει όλα (πολέμους, εθνοκαθάρσεις, γενοκτονίες, οικονομική εκμετάλλευση, δικτατορίες, κα).
Πανταχού παρούσες συνεχίζουν βέβαια να είναι οι αντισημιτικές θεωρίες συνωμοσίας ότι «οι Εβραίοι είναι πίσω από όλα», «ελέγχουν τον πλανήτη και τις τράπεζες», «ήξεραν εκ των προτέρων για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη» κοκ.
Όλα τα παραπάνω έρχονται πασπαλισμένα με ισχυρή δόση ιστορικού αναθεωρητισμού όπου όλα μπορούμε να τα συζητάμε εκ του μηδενός σαν να μην υπάρχει καθόλου ιστορική γνώση.
Για παράδειγμα, το Άουσβιτς ήταν όντως στρατόπεδο συγκέντρωσης με θαλάμους αερίων ή ήταν απλά ένα εργοστάσιο; Το Ολοκαύτωμα υπήρξε ή είναι ένας μύθος των Εβραίων; Υπήρχαν νεκροί στο Πολυτεχνείο το 73; Και άλλα τέτοια που προσβάλλουν ακόμα και την κοινή λογική.
Η Ακροδεξιά επιχειρεί συνειδητά να ξαναγράψει την ιστορία με βάση το δικό της ιδεολογικό αφήγημα- που κατά βάση είναι ο ναζισμός και ο φασισμός προσαρμοσμένα στις σημερινές συνθήκες και απαλλαγμένα από τη σύνδεσή τους με τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι, τον Φράνκο κοκ.
Η ουσία όμως δεν έχει αλλάξει. Ο αντικομμουνισμός, ο αντισημιτισμός και η ξενοφοβία προωθούνται με πιο «μεταβατικό» και εύπεπτο τρόπο. Το παραδοσιακό σύνθημα των προηγούμενων δεκαετιών «‘Εξω οι ξένοι» έχει αντικατασταθεί κυρίως με την ισλαμοφοβία. Η Ακροδεξιά στέκεται παραδοσιακά ενάντια στα δικαιώματα των γυναικών, όπως η άμβλωση και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Προβάλλει συνωμοσιολογικές θεωρίες αντιεμβολιαστών και αρνητών της κλιματικής αλλαγής. Αντιδρά σε κάθε προοδευτική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Σπέρνει εθνικισμό, καταπάτηση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και πολεμικές κραυγές με κάθε ευκαιρία.
Προσαρμόζεται σε ό,τι έχει απομείνει από αυτό που αποκαλείται αστική δημοκρατία, προκειμένου να αυξήσει την επιρροή της και να κατακτήσει την εξουσία σε μια σειρά χώρες.
Υπάρχει διέξοδος;
Σε πρόσφατο άρθρο των Financial Times ο Γκίντεον Ράχμαν γράφει:
«Όλα αυτά αναπόφευκτα φέρνουν μνήμες και φόβους για το πώς η Ακροδεξιά κατέστρεψε την ευρωπαϊκή δημοκρατία την περίοδο του Μεσοπολέμου. Αλλά τα στοιχεία μέχρι στιγμής είναι ότι η σύγχρονη ευρωπαϊκή Ακροδεξιά μπορεί να λειτουργήσει μέσα στις δημοκρατίες, χωρίς να τις καταστρέφει».[8]
Τι τεράστια αυταπάτη ή συνειδητή πλάνη μέσα σε 4 μόλις γραμμές από τη δημοσιογραφική ναυαρχίδα του διεθνούς κεφαλαίου! Η παρουσίαση της Ακροδεξιάς σαν «μια κανονική» άποψη εντός της αστικής δημοκρατίας κινδυνεύει να της αφήσει χώρο να ξεδιπλώσει το στρατηγικό της σχέδιο: δηλαδή την κατάλυση κάθε έννοιας δημοκρατίας!
Ήταν οι λυσσαλέοι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, η παγκόσμια οικονομική κρίση του ‘29 και ο φόβος των κοινωνικών επαναστάσεων που οδήγησαν τμήματα της άρχουσας τάξης σε κάποιες χώρες στη συνειδητή παραχώρηση της εξουσίας στους φασίστες.
Είναι προφανές πως τα δεξιά και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα όχι μόνο δεν είναι ορκισμένοι αντίπαλοι της Ακροδεξιάς αλλά στην πραγματικότητα, αφού την εξέθρεψαν με τις κυβερνητικές πολιτικές τους, έκαναν τα στραβά μάτια επί δεκαετίες στις επιθέσεις ταγμάτων εφόδου, σήμερα υιοθετούν την πολιτική της ατζέντα και κάνουν κυβερνητικές συνεργασίες μαζί της.
Αλλά και από την άλλη πλευρά, ενώ χρησιμοποιούν αντισυστημική ρητορική, στο οικονομικό πεδίο οι ακροδεξιοί παραμένουν πιστοί στυλοβάτες του καπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού, παρά τις επιμέρους διαφορές στα μείγματα οικονομικής πολιτικής που έχουν οι σχηματισμοί της.
Πάνω από όλα, η άνοδος της Ακροδεξιάς, βασίζεται στο πολιτικό κενό που έχει αφήσει η κατάρρευση των αριστερών δυνάμεων και οι διαρκείς κρίσεις που περνάει η Αριστερά τα τελευταία χρόνια και την πολύπλευρη διεθνή κρίση σε οικονομικό, περιβαλλοντικό, γεωπολιτικό επίπεδο.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Οπότε το βασικό ερώτημα είναι: Τι μπορούμε να κάνουμε για να εμποδίσουμε την επέλαση της Ακροδεξιάς;
Στην προσπάθεια να απαντηθεί αυτό το ερώτημα χρειάζεται να ξεκινήσουμε κατανοώντας πως το μέγεθος του προβλήματος και της απειλής δεν πρέπει να υποτιμούνται.
Αν η Ακροδεξιά γίνει κυβέρνηση στις μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ και του πλανήτη, αυτό θα σημαίνει ακόμα περισσότερη φτώχεια, καταπάτηση δικαιωμάτων, περιβαλλοντική καταστροφή και αύξηση των εθνικισμών, των ανταγωνισμών και των πολεμικών συγκρούσεων.
Πρέπει να συμφωνήσουμε επίσης ότι φραγμό στην Ακροδεξιά δεν θέλουν και δεν μπορούν να επιβάλλουν δεξιά, σοσιαλδημοκρατικά και γενικά συστημικά κόμματα. Αυτό δεν αναιρεί τη σημασία και την αναγκαιότητα της συμμετοχής της βάσης και των ψηφοφόρων αυτών των κομμάτων στον αγώνα ενάντια στην Ακροδεξιά. Έπειτα χρειάζεται να χτίσουμε σε όλα τα επίπεδα κοινωνικές συμμαχίες βάσης που να υπερασπίζονται έμπρακτα όλα τα δικαιώματα όλων όσων απειλούνται. Αυτό πρακτικά σημαίνει τοπικές πρωτοβουλίες, αντιφασιστικές επιτροπές, φεμινιστικές οργανώσεις, περιβαλλοντικά κινήματα σε όσο το δυνατόν περισσότερες γειτονιές, εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους.
Ειδικά ο ρόλος του αντιφασιστικού κινήματος διεθνώς είναι καθοριστικός. Αποτελεί την πρώτη και βασική γραμμή άμυνας του κινήματος απέναντι στις επιθέσεις των ομάδων κρούσης της Ακροδεξιάς, και μπορεί να πετυχαίνει ιστορικής σημασίας νίκες όπως η καταδίκη της Χρυσής Αυγής το 2020.
Όμως, το αντιφασιστικό κίνημα εξ ορισμού δεν μπορεί να καλύψει όλο το φάσμα της απάντησης που χρειάζεται για να νικηθεί η Ακροδεξιά. Μπορεί όμως να παίξει καθοριστικό ρόλο στο να ανοίξει την συζήτηση για το πως θα οργανώσουμε τη μάχη κατά της Ακροδεξιάς και σε πολιτικό επίπεδο.
Και σε αυτό το πλαίσιο είναι πιο απαραίτητο από ποτέ το χτίσιμο μιας αριστερής εναλλακτικής πρότασης, σε εθνική και διεθνή κλίμακα. Με απλό κατανοητό μεταβατικό πρόγραμμα που να έχει σαφή στόχο την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος. Απαλλαγμένης από τις ιστορικά καταδικασμένες αντιλήψεις της σοσιαλδημοκρατίας και του σταλινισμού.
Με φρέσκα, ανιδιοτελή πρόσωπα, βγαλμένα από τα εργατικά και κοινωνικά κινήματα, που να εκπροσωπούν όλες τις γενεές, τα φύλα, τις καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες. Με εσωτερική δημοκρατία, αλληλεγγύη και ενωτική διάθεση, που θα μπει μπροστά να δώσει την μάχη ενάντια στις σκοταδιστικές δυνάμεις αλλά και στο καπιταλιστικό σύστημα που γεννά, συντηρεί και χρησιμοποιεί την Ακροδεξιά όταν νιώσει πως η ηγεμονία του απειλείται.
________________________
[1] kathimerini.gr: «Καλπάζουν» στην Ε.Ε. ακροδεξιοί και ευρωσκεπτικιστές
[2] efsyn.gr: Η ακροδεξιά «απειλεί» τη δεύτερη θέση των Σοσιαλιστών στο ευρωκοινοβούλιο
[3] kathimerini.gr: Economist: Η φιλελεύθερη Ευρώπη να αλλάξει τακτική έναντι των λαϊκιστών
[4] protothema.gr: Ευρωεκλογές 2024: Η γαλλική ακροδεξιά αναμένεται να αναδειχθεί πρώτη πολιτική δύναμη, σύμφωνα με δημοσκόπηση
[5] epohi.gr: Ακροδεξιό τσουνάμι από την Χάγη μέχρι τις Βρυξέλλες
[6] hellasultras.gr: Η Ευρώπη των Εθνών δεν πέθανε!Ρεπορτάζ από Πολωνία!
[7] hellasultras.gr: ”Kick Them Out, Shame on You”!η Ιρλανδία έδειξε το δρόμο.
[8] newsbeast.gr: Η ακροδεξιά ανεβαίνει και μπορεί να αλλάξει ριζικά την Ευρώπη
