Ξεκινάει σήμερα, 30/11, η φετινή σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα (Cop28) στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), της έβδομης μεγαλύτερης πετρελαιοπαραγωγού χώρας στον κόσμο. Για να ολοκληρωθεί η ειρωνεία, πρόεδρος της συνόδου θα είναι ο Σουλτάν Αλ Τζάμπερ, επικεφαλής της κρατικής εταιρείας πετρελαίου των ΗΑΕ (Abu Dhabi National Oil Company – ADNOC).
Όπως συνηθίζεται σε αυτές τις συνόδους, δεν πρόκειται να παρθεί καμιά δεσμευτική απόφαση για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων και τον περιορισμό στη χρήση ορυκτών καυσίμων. Εξάλλου κατά κανόνα οι αποφάσεις σχετικά με αυτά τα θέματα δεν παίρνονται στις συνόδους – βιτρίνα του ΟΗΕ. Αντίθετα, επιβάλλονται από τις μεγάλες εταιρείες ενέργειας, τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τις επιχειρήσεις τεχνολογίας, κλπ, στις κυβερνήσεις που υπηρετούν τα συμφέροντά τους.
Σύνοδος – ευκαιρία για νέες δουλειές;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, τα πράγματα δείχνουν να είναι ακόμη πιο σκανδαλωδώς στημένα, αφού σύμφωνα ρεπορτάζ του BBC, η κυβέρνηση των ΗΑΕ και η ADNOC προσπαθούν να αξιοποιήσουν τη σύνοδο προκειμένου να κλείσουν δουλειές με εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου του εξωτερικού. Τα στοιχεία που παρουσιάζει το ρεπορτάζ δείχνουν ότι στο πλαίσιο της προετοιμασίας της συνόδου έχουν γίνει συζητήσεις με εκπροσώπους τουλάχιστον 27 ξένων κυβερνήσεων. Στις συναντήσεις αυτές δεν συζητήθηκε το πως θα περιοριστούν οι εκπομπές αερίων ρύπων, αλλά συμφωνίες για την εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων που θα έχουν σαν αποτέλεσμα νέες εξορύξεις!
Στις συζητήσεις αυτές εμπλέκεται και η Κίνα, την οποία σύμφωνα με τις διαρροές, τα ΗΑΕ διαβεβαίωσαν ότι προτίθενται να «αξιολογήσουν από κοινού διεθνείς ευκαιρίες σχετικά με LNG» (υγροποιημένο φυσικό αέριο) στη Μοζαμβίκη, τον Καναδά και την Αυστραλία. Επιπλέον, ζητήθηκε η συνδρομή του Βραζιλιάνου Υπουργού Περιβάλλοντος για την εξασφάλιση συμφωνίας δισεκατομμυρίων δολαρίων με βραζιλιάνικη εταιρεία επεξεργασίας πετρελαίου και φυσικού αερίου. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του BBC, εκπρόσωπος της Cop28 απάντησε ότι «οι ιδιωτικές συναντήσεις είναι ιδιωτικές και δεν τις σχολιάζουμε».
Αν τα παραπάνω επιβεβαιωθούν, η κατάσταση ξεφεύγει αυτό που ξέραμε μέχρι σήμερα: ότι δηλαδή οι ισχυροί του πλανήτη μαζεύονται κάθε χρόνο παριστάνοντας ότι παίρνουν αποφάσεις για το κλίμα, ενώ στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα. Απ’ ότι φαίνεται, αξιοποιούν συναντήσεις που υποτίθεται περιορίζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης για να εξασφαλίσουν τα κέρδη των μεγάλων πολυεθνικών ενέργειας κλείνοντας συμφωνίες που θα αυξήσουν αντί να μειώσουν τις εκπομπές αέριων ρύπων.
Στην πραγματικότητα, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία φάνηκε ξεκάθαρα η υποκρισία όλων όσων μιλούσαν για τη δυνατότητα να υπάρξει «πράσινη μετάβαση» στον καπιταλισμό. Στο όνομα της απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, οι κυβερνήσεις της Δύσης γύρισαν στην καύση άνθρακα (του πιο «βρώμικου» ορυκτού καυσίμου) και ταυτόχρονα αναζήτησαν νέα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ολόκληρο τον κόσμο, εντείνοντας το πρόβλημα. Η «πράσινη μετάβαση» που στηριζόταν στο κέρδος και όχι στις κοινωνικές ανάγκες αποδείχτηκε φούσκα.
500.000 θάνατοι στην Ε.Ε.
Στο μεταξύ η ρύπανση του αέρα δεν απειλεί μόνο το κλίμα και τα οικοσυστήματα του πλανήτη, αλλά εξοντώνει καθημερινά χιλιάδες ανθρώπους. Μόνο στην ΕΕ το 2021 υπολογίζεται ότι 500.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες που σχετίζονται με τη ρύπανση του αέρα, δηλαδή βασικά με την καύση πετρελαίου, άνθρακα και άλλων ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ενέργειας, στις βιομηχανίες και στις μεταφορές.
Όλα αυτά συμβαίνουν στην Ε.Ε. που θεωρείται πιο «ευαίσθητη» στα περιβαλλοντικά ζητήματα (σε σύγκριση τουλάχιστον με τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ινδία και άλλους μεγάλους ρυπαντές – είναι ενδεικτικό ότι ο Μπάιντεν και ο Σι Τζινπίνγκ δεν μπαίνουν καν στον κόπο να πάνε στην Cop28).
Πρόσφατα η Ε.Ε. αποφάσισε να κατεβάσει τα επιτρεπτά όρια για συγκεκριμένους αέριους ρύπους, με βάση τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Αυτή η «ευαισθησία» πάντως δεν φαίνεται να είχε κάτι το επείγον για τους ευρωπαίους ηγέτες, αφού η εφαρμογή της αρχικής απόφασης πήρε παράταση αρκετών χρόνων (θα ξεκινήσει να ισχύει από το 2035!). Στο μεταξύ, η θέσπιση ορίων για τους ρύπους που εκλύονται στην ατμόσφαιρα δεν σημαίνει κάτι ιδιαίτερο σε πρακτικό επίπεδο, αφού όταν οι ρύποι αυτοί ξεπερνούν τα επιτρεπτά όρια (κάτι που συμβαίνει συχνά), αυτό δεν οδηγεί σε σοβαρές κυρώσεις ενάντια στις βιομηχανίες που ρυπαίνουν και άρα δεν τις υποχρεώνει να πάρουν μέτρα για να τους μειώσουν.
Ορυκτά καύσιμα μέχρι να σβήσει ο ήλιος
Την ίδια ώρα σε ολόκληρο τον κόσμο οι εξορύξεις πετρελαίου, άνθρακα, φυσικού αερίου, κλπ, συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Υπάρχουν μάλιστα εταιρείες ενέργειας που θεωρούν ότι είναι υποχρέωση του κράτους (δηλαδή των εργαζόμενων και των φτωχών) να πληρώσει τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές, ή ακόμη και στις απολύτως ανεπαρκείς τεχνολογίες μείωσης των ρύπων που εφαρμόζονται στις καταστροφικές τους δραστηριότητες.
Στον Καναδά για παράδειγμα, όπου το 2024 αναμένεται να αυξηθεί κατά 8% η διάνοιξη νέων πηγαδιών πετρελαίου και φυσικού αερίου οι εταιρείες εξόρυξης ζητάνε νέες φοροαπαλλαγές. Το ακόμη πιο εξοργιστικό είναι ότι δεν τις ζητάνε για να στραφούν σε πιο φιλικές για το περιβάλλον μορφές ενέργειας, ούτε για να επενδύσουν στην έρευνα γύρω από τις ανανεώσιμες πηγές, αλλά για να αλλάξουν απλά κάποιες από τις μεθόδους ή τον εξοπλισμό που χρησιμοποιούν σήμερα στις εξορύξεις. Έτσι, ενδέχεται να μειωθούν οι αέριοι ρύποι που παράγονται από την ίδια τη διαδικασία της εξόρυξης, αλλά δεν θα αντιμετωπιστούν οι ακόμη πιο σοβαρές επιπτώσεις των εξορύξεων, που έχουν να κάνουν με τη ρύπανση του εδάφους ή της θάλασσας σε περίπτωση διαρροών πετρελαίου ή φυσικού αερίου (που είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα υπάρξουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό). Επιπλέον δεν επηρεάζει τον μεγάλο όγκο των αέριων ρύπων που προκύπτουν κυρίως από την καύση των υδρογονανθράκων σε επόμενο στάδιο και όχι από τη διαδικασία της εξόρυξης.
Με ή χωρίς φοροαπαλλαγές πάντως, η βιομηχανία εξόρυξης ορυκτών καυσίμων επεκτείνεται αντί να περιορίζεται. Τον περασμένο Σεπτέμβρη δόθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση άδεια έναρξης ενός μεγάλου σχεδίου εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα, που περιλαμβάνει εκατοντάδες νέα υποθαλάσσια πηγάδια. Αποφάσεις σαν την παραπάνω όμως, δεν εντείνουν απλά την κλιματική κρίση (κάποιες από τις επιπτώσεις της οποίας, ιδιαίτερα αυτές που σχετίζονται με το λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της στάθμης των θαλασσών ενδέχεται να είναι ήδη μη αναστρέψιμες) αλλά βάζουν και σε τεράστιο κίνδυνο χερσαία και θαλάσσια οικοσυστήματα. Ιδιαίτερα οι υποθαλάσσιες εξορύξεις διαταράσσουν την ισορροπία κάθε μορφής ζωής (από το πλαγκτόν μέχρι τα μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά) ήδη από τη φάση των σεισμικών ερευνών, δηλαδή πολύ πριν προκύψει διαρροή ή ατύχημα, κάτι που είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συμβεί σε κάποια φάση της ζωής του εξορυκτικού πρότζεκτ.
Πέρα από τον «ανεπτυγμένο» κόσμο
Κι αν οι μεγάλες επιχειρήσεις ενέργειας δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό όταν καταστρέφουν το περιβάλλον σε εδάφη της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, μπορεί να φανταστεί κανείς τι συμβαίνει στον αναπτυσσόμενο κόσμο, στις φτωχές χώρες της Νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Μέσα στον τελευταίο χρόνο τα πεδία ερευνών και εξορύξεων σε πολλές από αυτές τις περιοχές πληθαίνουν.
Έξι νέα σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου ανακαλύφθηκαν το καλοκαίρι στη Μαλαισία. Οι ακτές της Ναμίμπια, μετά από νέες ανακαλύψεις μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων των τελευταίων μηνών, έχουν γίνει ένα από τα πιο σημαντικά πεδία περιβαλλοντικής υποβάθμισης και ανταγωνισμού ανάμεσα στις μεγάλες πολυεθνικές ενέργειας. Κι αυτά είναι μόνο λίγα παραδείγματα…
Αυτό είναι το μέλλον που επιφυλάσσουν σε ολόκληρο τον πλανήτη οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις που τις υπηρετούν. Ένα μέλλον με σκάνδαλα, ψέματα, αμύθητα κέρδη για τους ίδιους, φτώχεια και εκμετάλλευση, ακραία υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου και της υγείας των κοινωνιών. Ένα μέλλον όπου η ίδια η επιβίωση του πλανήτη έρχεται μετά τα συμφέροντα και τους ανταγωνισμούς τους.
