Του Χάρη Σαββίδη
Η εντυπωσιακή απάντηση που έδωσαν οι Ιταλοί στις πολιτικές που επιβάλλουν τα Μνημόνια και το Βερολίνο, πυροδοτεί μια νέα φάση της ευρωπαϊκής κρίσης.
Η πολιτική απονομιμοποίηση γίνεται όλο και πιο προφανής αλλά οι κυβερνήσεις κάνουν ότι… δεν καταλαβαίνουν. Δεν μπορούν, όμως, να ξεφύγουν από την πραγματικότητα που δημιουργούν οι πολιτικές αυτές: Ραγδαία φτωχοποίηση του μεγαλύτερου κομματιού της κοινωνίας, ανεργία και ύφεση.
Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγκάστηκε στις τελευταίες επίσημες εκτιμήσεις της να παραδεχθεί ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν θα υποχωρήσει φέτος κάτω από το όριο του 3% του ΑΕΠ όχι μόνο στην Ισπανία αλλά και στην Ολλανδία και τη Γαλλία.
Οι αγορές πιέζουν τις κυβερνήσεις να προχωρήσουν με γοργό βηματισμό τον δρόμο της λιτότητας και της διάλυσης κάθε κατάκτησης των εργαζομένων τις προηγούμενες δεκαετίες. Η ύφεση που προκαλούν επιβάλλει την λήψη όλο και περισσότερων μέτρων, δοκιμάζοντας τα όρια ανοχής και αντοχών των εργαζομένων στην Ευρωζώνη. Λογικό είναι οι ακολουθούμενες πολιτικές να χάνουν τη δημοκρατική νομιμοποίησή τους σε κάθε εκλογική ευκαιρία ανά την Ευρώπη.
Αυτό βέβαια δεν συνεπάγεται ότι θα προκύψει αυτόματα ένας οργανωμένος νέος πόλος, που θα αντιταχθεί πολιτικά στις πολιτικές των Μνημονίων, θα κερδίσει και θα τις ανατρέψει. Πρόκειται για μια εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία, που λαμβάνει ποικίλες μορφές ανάλογα με τα εθνικά χαρακτηριστικά. Στην Ελλάδα αυτό το ρόλο καλείται να διαδραματίσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Στην Ιταλία προκύπτει ένα νέο, «ανεξερεύνητο» φαινόμενο, ο Μπέπε Γκρίλο και το «κίνημά» του.
Ανεξάρτητα, όμως, από τις ανατροπές σε επίπεδο πολιτικών ισορροπιών, το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ιταλία προκάλεσε μια νέα μεγάλη ρωγμή, στους «αμυντικούς» σχεδιασμούς των κυβερνήσεων απέναντι στην κρίση χρέους.
Σύμφωνα με αυτούς, σε περίπτωση που τα ομόλογα ενός κράτους-μέλους δεχθούν πιέσεις στην αγορά, η κυβέρνηση θα μπορεί να προσφύγει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Αφού υπογράψει Μνημόνιο για τις πολιτικές που θα ακολουθήσει, ο Μηχανισμός και η ΕΚΤ θα παρέμβουν στην αγορά, αγοράζοντας ομόλογα του κράτους.
Στο σχέδιο υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο: η ενδιαφερόμενη κυβέρνηση θα πρέπει πρώτα να υπογράψει Μνημόνιο. Πρόκειται για τον βασικό όρο που επέβαλλε η Γερμανία, για να δώσει την συγκατάθεσή της.
Εδώ όμως προκύπτει το εξής. Στους επόμενους μήνες θα υπάρχει κυβέρνηση που θα είναι ικανή να λάβει τέτοιες αποφάσεις;
Σε περίπτωση που οι «επενδυτές» αποφασίσουν να «επιτεθούν» στα ιταλικά ομόλογα, δεν υπάρχει κανείς να τα προστατέψει. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία ή ως αποτέλεσμα μιας υποβάθμισης από τους οίκους αξιολόγησης. Ήδη απ’ τον οίκο Moody’s έχουν φύγει οι πρώτες… τροχιοδεικτικές… .
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, το μέγεθος της ιταλικής οικονομίας είναι τέτοιο που θα επαναφέρει, ισχυρότερες από ποτέ, τις αμφιβολίες για το μέλλον της Ευρωζώνης. Οι πιέσεις θα μεταδοθούν στο ευρώ και τα ομόλογα των υπολοίπων κρατών της Ευρω-περιφέρειας.
Δύο μόλις μέρες μετά τις ιταλικές εκλογές, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, ο Σόιμπλε, έσπευσε να ξεκαθαρίσει: «Ποτέ δεν είπα ότι η κρίση τελείωσε».
