Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Αγροτικής παραγωγής (FAO) ένας στους οκτώ ανθρώπους στον πλανήτη, δηλαδή περίπου 870 εκατομμύρια, υποσιτίζονται. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι υποσιτισμένοι του κόσμου είναι κάτοικοι της Ασίας και της Αφρικής (πάνω από 800 εκατομμύρια) ενώ άλλα περίπου 50 εκατομμύρια πεινασμένων εντοπίζονται στη Λατινική Αμερική.(i)
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Μηχανολόγων Μηχανικών της Μεγάλης Βρετανίας, περίπου η μισή παραγωγή τροφίμων στον πλανήτη, συνολικά γύρω στα 2 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων, πετιέται στον κάλαθο των αχρήστων!ii
Το συγκλονιστικό αυτό στοιχείο, γίνεται ακόμη χειρότερο αν αναλογιστεί κανείς ότι απ’ αυτούς τους 2 δισ. τόνους, τα 1,6 εκατομμύρια τόνοι, δηλαδή το 80%, χάνονται επειδή δεν ανταποκρίνονται στα «αισθητικά» κριτήρια που απαιτεί η αγορά! Με άλλα λόγια τεράστιες ποσότητες, κατά τα άλλα καλής ποιότητας φρούτων και λαχανικών, είτε δεν μαζεύονται ποτέ από τα χωράφια, είτε αν μαζευτούν απορρίπτονται στη συνέχεια, γιατί δεν είναι «καλοσχηματισμένα» ή είναι μεγαλύτερα ή μικρότερα από τα πρότυπα που έχουν δημιουργήσει οι εταιρίες τροφίμων!
Ένας δεύτερος παράγοντας, που αφορά τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές του πλανήτη, με τις φτωχότερες υποδομές, είναι το γεγονός ότι οι αγρότες δεν έχουν τα μέσα να συντηρήσουν την παραγωγή τους – έτσι ένα μέρος της σαπίζει πριν προλάβει να φτάσει στην αγορά. Σύμφωνα με την έρευνα, το 40% της παραγωγής φρούτων στην Ινδία, για παράδειγμα, πετιούνται λόγω έλλειψης συστημάτων ψύξης στα μέσα μεταφοράς τους!
Τέλος, οι εταιρίες τροφίμων ευθύνονται για την τεράστια σπατάλη με έναν επιπλέον τρόπο: Στις ΗΠΑ και την Αγγλία, μεγάλες αλυσίδες super market κάνουν συμβόλαια με τους παραγωγούς, σύμφωνα με τα οποία απαιτείται η παράδοση συγκεκριμένων ποσοτήτων αγροτικών προϊόντων. Σε περίπτωση που ένας παραγωγός δεν καταφέρει να παραδώσει το σύνολο της ποσότητας που έχει εγγυηθεί, είναι υποχρεωμένος να πληρώνει πρόστιμα στις εταιρίες! Το αποτέλεσμα είναι ότι οι παραγωγοί υποχρεώνονται στην ουσία να αυξήσουν την παραγωγή τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε τελικά ένα μεγάλο κομμάτι της να καταλήγει στα σκουπίδια, αφού ο μόνος σκοπός της αύξησης, είναι να διασφαλίσει ότι οι αλυσίδες super market θα μπορούν να πάρουν τις ποσότητες που απαιτούν.
«Παράπλευρες απώλειες»
Όταν όμως μια τόσο τεράστια ποσότητα τροφίμων πετιέται, δεν είναι μόνο τα ίδια τα τρόφιμα που έχουν χαθεί. Μαζί τους χάνονται και οι τεράστιες ποσότητες νερού και ενέργειας που απαιτούνται για την παραγωγή τους, ενώ παράλληλα φθείρονται σημαντικά (λόγω της συνεχώς εντεινόμενης χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων) οι τεράστιες αγροτικές εκτάσεις στις οποίες καλλιεργούνται. Ας ρίξουμε μια ματιά σε λίγα μόνο (αν και αρκετά τρομακτικά) στοιχεία της έρευνας:
Νερό:
- Τον τελευταίο αιώνα, η έλλειψη νερού για ανθρώπινη χρήση έχει αυξηθεί δυο φορές περισσότερο από την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού
- Το 70% της ποσότητας του νερού που ξοδεύεται παγκοσμίως, πηγαίνει στην αγροτική παραγωγή
- 1.300 κυβικά μέτρα νερό ξοδεύονται για να παραχθεί η τροφή ενός ανθρώπου για ένα χρόνο
- 500 – 4.000 λίτρα νερού απαιτούνται για την παραγωγή ενός κιλού σιτηρών
- 5.000 – 20.000 λίτρα νερού απαιτούνται για την παραγωγή ενός κιλού κρέατος
Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ περίπου 1 δις άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό.(iii)
Ενέργεια:
-
Κατά μέσο όρο 7 – 10 θερμίδες (της όποιας μορφής ενέργειας χρησιμοποιείται) απαιτούνται για την παραγωγή μιας θερμίδας τροφής
- 3 θερμίδες απαιτούνται για την παραγωγή μιας θερμίδας φυτικής τροφής
- 35 θερμίδες απαιτούνται για την παραγωγή μιας θερμίδας προερχόμενης από μοσχαρίσιο κρέας
- 50% της ενέργειας που ξοδεύεται για την παραγωγή τροφής συνολικά, πηγαίνει στην παραγωγή λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων
Ο απόλυτος παραλογισμός!
Μια τελευταία ματιά στα στοιχεία της έρευνας είναι αρκετή για να μη μείνει καμιά αμφιβολία για την παράνοια που μας έχουν επιβάλει οι εταιρίες ειδών διατροφής. Η κολοσσιαία κατασπατάληση των περιορισμένων πόρων του πλανήτη, έχει δύο πτυχές:
Από τη μία, η καλλιέργεια φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, κλπ είναι πολύ πιο «δαπανηρή» σε νερό και λιπάσματα σε σχέση με το παρελθόν. Κι αυτό γιατί η παγκόσμια παραγωγή αγροτικών προϊόντων βασίζεται σε σπόρους κατασκευασμένους σε εργαστήρια, προκειμένου να μπορούν να καλλιεργούνται σε εντελώς ξένες περιοχές και συνθήκες για το κάθε φυτό. Αυτό όμως έχει σαν συνέπεια να απαιτούν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.
Από την άλλη, υπάρχει το τεράστιο θέμα των διατροφικών προτύπων: ενώ ο τρίτος κόσμος ζει στην εξαθλίωση και την πείνα, στις «ανεπτυγμένες» χώρες, η κατανάλωση (και ειδικά η κατανάλωση κρέατος), υπερβαίνει κατά πολύ τις πραγματικές ανάγκες. Πέρα από τα σημαντικά προβλήματα για την υγεία, η υπερκατανάλωση κρέατος έχει τεράστιο κόστος για τον πλανήτη και το περιβάλλον. Στην πραγματικότητα η μείωση και μόνο της υπερβολικής και πέρα από κάθε όριο λογικής κατανάλωσης κρέατος στις βιομηχανικά «ανεπτυγμένες» χώρες, θα ήταν αρκετή τουλάχιστον για να περιοριστεί σημαντικά αυτή η τεράστια σπατάλη πόρων, αφού:
- Το 78% της συνολικής έκτασης που αξιοποιείται παγκοσμίως για την παραγωγή τροφής είναι κτηνοτροφική γη
-
Για να παραχθεί ένα κιλό λάχανα απαιτούνται («σπαταλούνται» στην πραγματικότητα, για τους λόγους που αναφέραμε πιο πάνω) 237 λίτρα νερού, ένα κιλό ντομάτες 214 λίτρα νερού, ενώ για να παραχθεί ένα κιλό χοιρινού κρέατος απαιτούνται 5.988 λίτρα νερού
Όχι στην κερδοσκοπία στα τρόφιμα!
Οι ισχυροί του πλανήτη προσπαθούν να μας πείσουν ότι ένα μεγάλο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού υποσιτίζεται, επειδή το σύνολο του πληθυσμού αυξάνεται. Είναι προφανές ότι αν ένας στους οκτώ κατοίκους της γης πεινάει, την ίδια ώρα που το ένα δεύτερο της παραγωγής τροφίμων σαπίζει στις χωματερές, το πρόβλημα δεν είναι η επάρκεια τροφής, αλλά η αδυναμία όλο και μεγαλύτερων κομματιών της ανθρωπότητας να έχει πρόσβαση σ’ αυτήν.
Όσο τα τρόφιμα αποτελούν αντικείμενο κερδοσκοπίας, όσο οι αγορές και τα χρηματιστήρια μπορούν να παίζουν με τις τιμές των αγροτικών προϊόντων, όσο τα κριτήρια για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να φτάσει στο πιάτο μας δεν είναι η ασφάλεια ή η θρεπτική του αξία, αλλά το κατά πόσο ανταποκρίνεται στο μοντέλο που εξυπηρετεί καλύτερα την κερδοσκοπία των πολυεθνικών των τροφίμων, τόσο η πείνα, η δίψα και ο παραλογισμός θα διαιωνίζονται.
_________________________________
i http://www.fao.org/hunger/en/
ii http://www.imeche.org/knowledge/themes/environment/global-food
