Μετάφραση άρθρου της Βίκυ Λάρα από την Ισπανία, που δημοσιεύτηκε στο internationaliststandpoint.org
Η κυβέρνηση συνασπισμού του ισπανικού κράτους, με επικεφαλής το σοσιαλδημοκρατικό PSOE και με αρκετούς υπουργούς των Ουνίδας Ποδέμος (οι Unidas Podemos αποτελούνται βασικά από την «Ενωμένη Αριστερά» και το Ποδέμος) ενέκρινε τον Μάιο έναν νέο νόμο που περιλαμβάνει προοδευτικές διατάξεις σχετικά με τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Ο νόμος προτάθηκε από το Υπουργείο Ισότητας, με επικεφαλής την Ιρένε Μοντέρο των Ποδέμος και παρόλο που κάποια σημεία του αφαιρέθηκαν ή άλλαξαν κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης με την υπόλοιπη κυβέρνηση, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό προχώρημα.
Βήματα μπροστά για το δικαίωμα στην άμβλωση
Οι κύριες αλλαγές που περιλαμβάνονται στον νόμο αφορούν στα δικαιώματα της άμβλωσης.
Αυτό που ισχύει από το 2010, με νόμο που πέρασε η τότε κυβέρνηση του Θαπατέρο (PSOE), είναι ότι η άμβλωση μπορεί να πραγματοποιηθεί νόμιμα μέχρι την 14η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Όμως αυτό δεν εφαρμόστηκε παντού, κυρίως επειδή ορισμένοι γιατροί αρνούνταν να πραγματοποιήσουν αμβλώσεις, επικαλούμενοι «λόγους συνείδησης». Αυτό σήμαινε ότι πολλές γυναίκες έπρεπε να ταξιδέψουν πολύ μακριά απ’ την κατοικία τους για να κάνουν έκτρωση ή ότι έπρεπε να πάνε σε ιδιωτικές κλινικές. Ως αποτέλεσμα, σήμερα στην Ισπανία μόνο το 20% των αμβλώσεων πραγματοποιούνται σε δημόσια νοσοκομεία.
Επιπλέον, τα ΜΜΕ αποκάλυψαν πρόσφατα ότι σε νοσοκομεία όπου όλοι οι γιατροί είναι «αντιρρησίες», αναγκάζουν τους νέους γυναικολόγους που έρχονται να εργαστούν στο νοσοκομείο να δηλώσουν επίσης αντιρρησίες. Σε διαφορετική περίπτωση η μόνη τους εργασία στο νοσοκομείο θα είναι να πραγματοποιούν αμβλώσεις. Μια γιατρός εξήγησε επίσης πώς της αρνήθηκαν την άμβλωση στο δημόσιο νοσοκομείο όπου εργάζεται και αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει ιδιωτικές υπηρεσίες.
Αυτό είναι ένα από τα πρακτικά ή νομοθετικά εμπόδια στην άμβλωση που θα προσπαθήσει να εξαλείψει ο νέος νόμος. Επίσης, θα απαγορεύεται στους γιατρούς δημοσίων νοσοκομείων που δηλώνουν «αντιρρησίες συνείδησης» να κάνουν αμβλώσεις σε ιδιωτικά νοσοκομεία και επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι όλα τα δημόσια νοσοκομεία θα πραγματοποιούν αμβλώσεις, ώστε οι γυναίκες να μην αναγκάζονται πλέον να ταξιδεύουν για τον λόγο αυτό.
Μια άλλη σημαντική αλλαγή είναι ότι ο νέος νόμος θα επιτρέπει στα κορίτσια ηλικίας 16-17 ετών να κάνουν έκτρωση χωρίς τη γνώση ή την άδεια των γονέων τους. Αυτό ήταν ένα εμπόδιο που έπληττε κυρίως τα πιο ευάλωτα κορίτσια, όπως τα κορίτσια που υφίστανται σεξουαλική κακοποίηση μέσα στην οικογένειά τους, τα κορίτσια που βρίσκονται σε ιδρύματα, των οποίων οι γονείς είναι στη φυλακή κ.λπ.
Το συντηρητικό νομοσχέδιο του Λαϊκού Κόμματος
Το 2014, η τότε κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος προσπάθησε να περάσει έναν πολύ ισχυρό περιορισμό των δικαιωμάτων στις αμβλώσεις, με στόχο να επαναφέρει τους νόμους της δεκαετίας του 1980 με ακόμη πιο οπισθοδρομικές ανατροπές. Η πρόταση προερχόταν από τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Γκαγιαρδόν, ο οποίος ήθελε να απαγορεύσει όλες τις αμβλώσεις εκτός από τις περιπτώσεις βιασμού ή σοβαρού κινδύνου για την υγεία ή τη ζωή της μητέρας. Έτσι, για παράδειγμα, η δυσπλασία του εμβρύου δεν λαμβάνονταν καν υπόψη στο πρώτο σχέδιο νόμου. Ο Γκαγιαρδόν συνέχισε να δικαιολογεί το νομοσχέδιο λέγοντας ότι «η μητρότητα κάνει μια γυναίκα αυθεντική γυναίκα», δείχνοντας την οπισθοδρομική αντίληψή του για τις γυναίκες ως μηχανές αναπαραγωγής και φροντίστριες των οικογενειών τους. Αυτή η προσέγγιση εξυπηρετούσε επίσης την ανάγκη του συστήματος να επιστρέψουν οι γυναίκες στα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της πολύ βαθιάς ύφεσης του 2008-9 και των επακόλουθων περικοπών στις δημόσιες υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση, η υγεία και οι υπηρεσίες φροντίδας ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρία.
Το φεμινιστικό κίνημα και οι δυνάμεις της Αριστεράς αντιστάθηκαν μαχητικά σε αυτή την προσπάθεια και την ιδεολογία που κρύβεται πίσω από αυτήν. Το μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου αποσύρθηκε και ο Γκαγιαρδόν αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Αλλά το μεγάλο ξέσπασμα του φεμινιστικού κινήματος ήρθε το 2017-18, με τις φεμινιστικές απεργίες που οργανώθηκαν στις 8 Μαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα των Γυναικών, εκείνων των ετών. Οι γυναίκες σε αυτές τις διαδηλώσεις, διεκδικούσαν την επέκταση των δημόσιων υπηρεσιών, ώστε η φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων να μην χρειάζεται να συνεχίσει να πέφτει στις πλάτες των γυναικών, πάλευαν ενάντια σε όλες τις διακρίσεις και τη βία κατά των γυναικών, για τον τερματισμό της επιρροής της καθολικής εκκλησίας στα σώματα των γυναικών, ιδίως σε σχέση με τα δικαιώματα στην άμβλωση, κ.λπ. Ήταν θεμελιώδους σημασίας για το κίνημα η ανατροπή των περιορισμών στην άμβλωση που εισήγαγε το 2015 η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος όσον αφορά στη γονική άδεια για τα κορίτσια 16-17 ετών, μαζί με άλλους περιορισμούς και τις δυσκολίες για να γίνει άμβλωση στο πλησιέστερο δημόσιο νοσοκομείο.
Ο σημερινός νέος νόμος έρχεται να αντιστρέψει τους περιορισμούς και τις δυσκολίες που εισήγαγε το Λαϊκό Κόμμα. Προχωρά μάλιστα ένα βήμα μπροστά από τον νόμο του 2010 που νομιμοποίησε τις αμβλώσεις.
Άλλα θετικά σημεία που περιλαμβάνονται στο νόμο
Ο νόμος περιλαμβάνει επίσης και άλλα προοδευτικά στοιχεία σε σχέση με τα αναπαραγωγικά και σεξουαλικά δικαιώματα. Ένα πολύ σημαντικό σημείο είναι η δυνατότητα αναρρωτικής άδειας για τις γυναίκες από την 39η εβδομάδα της εγκυμοσύνης (οι Ποδέμος πρότειναν αρχικά από την 36η εβδομάδα) και έως και τριήμερη αναρρωτική άδεια για σοβαρούς πόνους στην έμμηνο ρύση.
Αυτό το τελευταίο σημείο αποτέλεσε στόχο κριτικής και γελοιοποίησης από τα κυρίαρχα και κοινωνικά μέσα ενημέρωσης. Το παραπάνω έρχεται και πάλι να υπενθυμίσει την κατάσταση που δυστυχώς υφίστανται οι γυναίκες συνεχώς στο σύστημα υγείας, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου συστήματος υγείας, όπου τα προβλήματα υγείας και τα βάσανά τους συνήθως υποβαθμίζονται.
Ο νόμος ήθελε ακριβώς να τερματίσει το στίγμα ή το αίσθημα ενοχής ή ντροπής όταν ζητείται αναρρωτική άδεια λόγω επώδυνης περιόδου, καθώς και να σταματήσει το ταμπού σε σχέση με την περίοδο, καθώς πρόκειται για μια φυσική διαδικασία που οι γυναίκες περνούν μια φορά το μήνα.
Ένα άλλο πολύ συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες είναι η μαιευτική βία, η οποία περιλαμβάνει πρακτικές όπως η εφαρμογή θεραπειών ή πρακτικών που οι γυναίκες δεν έχουν εγκρίνει ή για τις οποίες δεν έχουν ενημερωθεί κατά τη διάρκεια του τοκετού. Ωστόσο, αυτό δεν έχει ακόμη συμπεριληφθεί στον νόμο και θα αποτελέσει μια από τις διεκδικήσεις του φεμινιστικού κινήματος.
Παρόλα αυτά, ο νόμος αναγνωρίζει και απαγορεύει άλλες πρακτικές ως αναπαραγωγική βία: εξαναγκαστική εγκυμοσύνη ή άμβλωση, στείρωση γυναικών με αναπηρία και, πολύ σημαντικό, παρένθετη εγκυμοσύνη. Ο νόμος αναγνωρίζει την παρένθετη μητρότητα ως μορφή βίας που πλήττει τις φτωχές γυναίκες και απαγορεύει επίσης τη διαφήμιση των πρακτορείων που τη διευκολύνουν. Αυτή ήταν και η επιχειρηματολογία του φεμινιστικού κινήματος και δείχνει ξεκάθαρα ότι η παρένθετη μητρότητα δεν είναι ένα πραγματικό φεμινιστικό αίτημα, αλλά ένα φιλελεύθερο αίτημα που θέλει να χρησιμοποιήσει τα σώματα των γυναικών ως εμπορεύματα.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό αίτημα του φεμινιστικού κινήματος είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η οποία επίσης περιλαμβάνεται στον νέο νόμο. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα είναι υποχρεωτική σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και θα παρέχεται επίσης στους εκπαιδευτικούς και τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, μεταξύ άλλων δημοσίων υπαλλήλων.
Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για ένα πολύ σημαντικό μέτρο, ιδίως δεδομένης της πίεσης που ασκείται από τη δεξιά ιδεολογία και ιδίως την Ακροδεξιά, κατά της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία. Η Ακροδεξιά λέει συστηματικά ψέματα για τη σεξουαλική αγωγή που παρέχεται στα σχολεία, προκειμένου να δημιουργήσει σκάνδαλα σχετικά με αυτήν. Το Vox, το βασικό ακροδεξιό κόμμα στη χώρα, έχει μάλιστα πετύχει σε ορισμένες περιοχές τη λεγόμενη «γονική εξαίρεση» (ως ανταπόδοση της κοινοβουλευτικής υποστήριξης που παρέχει στις περιφερειακές κυβερνήσεις του Λαϊκού Κόμματος) που σημαίνει ότι οι γονείς μπορούν να ζητήσουν να μην συμμετέχουν τα παιδιά τους στα λίγα εργαστήρια και μαθήματα για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που πραγματοποιούνται στα σχολεία της πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Η αύξηση των φαινομένων σεξιστικής και έμφυλης βίας μεταξύ των νέων δείχνει ξεκάθαρα ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι πιο αναγκαία από ποτέ στα σχολεία, ιδίως όταν τα πολύ μικρά παιδιά έχουν πρόσβαση σε πορνογραφικό υλικό μέσω των κινητών τους τηλεφώνων και αυτό το υλικό δείχνει κυρίως πράξεις βίας κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού.
«Ο αγώνας είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός»
Αυτό είναι το σύνθημα πολλών εργατικών και κοινωνικών κινημάτων στην Ισπανία, συμπεριλαμβανομένου του φεμινιστικού κινήματος.
Όπως δείχνει η εμπειρία με τον νόμο του 2010 για τα δικαιώματα στην άμβλωση, οι νόμοι δεν αρκούν για να εγγυηθούν τα δικαιώματα των γυναικών της εργατικής τάξης και, ως εκ τούτου, πρέπει να συνεχίσουμε να παλεύουμε για να διασφαλίσουμε τα δικαιώματά μας που κατακτήθηκαν με σκληρούς αγώνες.
Η ανατροπή της απόφασης Roe κατά Wade στις ΗΠΑ δείχνει ότι ακόμη και τα δικαιώματα που θεωρούνται θεμελιώδη και παγιωμένα μπορούν να ανατραπούν από δεξιούς και ακροδεξιούς πολιτικούς.
Οι νέοι νόμοι για τις αμβλώσεις και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα έχουν εγκριθεί από την κυβέρνηση, αλλά δεν έχουν ακόμη ψηφιστεί από το κοινοβούλιο. Γι’ αυτό πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι θα αγωνιστούμε για κάθε προοδευτικό και θετικό μέτρο που εισάγει αυτός ο νέος νόμος και δεν θα ανεχτούμε να υποβαθμιστεί περαιτέρω.
Ήδη, τμήματα του νόμου δεν έγιναν δεκτά στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ποδέμος και PSOE, όπως η μείωση του ΦΠΑ στα προϊόντα περιόδου, η άδεια μετ’ αποδοχών από την 36η εβδομάδα της εγκυμοσύνης και η αναγνώριση άλλων μορφών μαιευτικής βίας που υφίστανται οι γυναίκες κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Ακόμα και όταν ο νόμος ψηφιστεί, θα χρειαστεί μεγάλη χρηματοδότηση για να εφαρμοστεί σωστά, καθώς θα απαιτηθεί αύξηση των γιατρών και των δημόσιων μονάδων υγείας, χρηματοδότηση της εκπαίδευσης κ.λπ. Στο σημερινό πλαίσιο της κρίσης, κάποιοι μπορεί να μπουν στον πειρασμό να πουν ότι αυτά τα αναπαραγωγικά ζητήματα δεν είναι σημαντικά και ότι θα πρέπει να ανησυχούμε περισσότερο για τον πληθωρισμό, τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων κ.λπ. Ωστόσο, πρόκειται επίσης για θεμελιώδη δικαιώματα σε σχέση με τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως η υγεία και η εκπαίδευση, οι συνθήκες εργασίας για τις γυναίκες, και πάνω απ’ όλα το δικαίωμα να αποφασίζουμε για το σώμα και τη ζωή μας, τα οποία επηρεάζουν ιδιαίτερα τις γυναίκες της εργατικής τάξης.
