Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία κοντεύει να κλείσει 4 μήνες, ένα κύμα τεράστιας ανησυχίας κατακλύζει τις χώρες της Δύσης (ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, ΕΕ) και την ουκρανική κυβέρνηση.
Η ελπίδα των Δυτικών ότι ο ουκρανικός στρατός θα μπορούσε να συγκρατήσει τη ρωσική εισβολή και να προκαλέσει την ήττα της Ρωσίας αποδείχτηκε μη ρεαλιστική, παρά την πρωτοφανή (από το τέλος του πρώτου ψυχρού πολέμου το 1990) σε μέγεθος αποστολή οπλικών συστημάτων από τη Δύση στην Ουκρανία.
Μετά την πρώτη φάση του πολέμου, η επικέντρωση της Ρωσίας στην κατάκτηση των ανατολικών και νότιων περιοχών της Ουκρανίας της φέρνει σημαντικά κέρδη. Η Ρωσία έχει καταλάβει πάνω από το 20% των ουκρανικών εδαφών, σύμφωνα με επίσημη παραδοχή του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι, και προχωρά αργά αλλά σταθερά, ισοπεδώνοντας στο δρόμο της τα πάντα. Σύμφωνα και πάλι με επίσημες πηγές της ουκρανικής κυβέρνησης, η Ουκρανία έχει 100-200 νεκρούς στρατιώτες σε καθημερινή βάση, ενώ οι τραυματίες κυμαίνονται ανάμεσα σε 500 με 1000. Η οικονομική καταστροφή βέβαια είναι ανυπολόγιστη.
Τα δυτικά έντυπα, που μέχρι πρόσφατα παινεύανε τον ηρωισμό του ουκρανικού στρατού (όπως και των ουκρανών Ναζί) και κοροϊδεύανε τα λάθη της ρωσικής πλευράς, αρχίζουν να αναφέρονται σε λιποταξίες και χαμηλό ηθικό στον ουκρανικό στρατό καθώς και σε καρατομήσεις αξιωματικών (λόγω «ανικανότητας») τις οποίες κάνει ο Ζελένσκι. Αναγνωρίζουν ταυτόχρονα ότι ο ρωσικός στρατός έχει κάνει τις απαραίτητες προσαρμογές και δεν μπορεί να τον σταματήσει ο ουκρανικός. Με αυτά τα δεδομένα και για τους επόμενους μερικούς τουλάχιστον μήνες, όσο συνεχίζεται ο πόλεμος τόσο περισσότερα εδάφη θα χάνει η Ουκρανία. Μετά το καλοκαίρι αυτό μπορεί να αλλάξει ανάλογα με το τι στρατιωτική βοήθεια θα δώσει η Δύση στην Ουκρανία. Σε κάθε περίπτωση, όσο συνεχίζεται αυτή η σφαγή, οι νεκροί δεν θα μετριούνται σε χιλιάδες αλλά σε δεκάδες χιλιάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες.
***
Το ερώτημα που αρχίζει να τίθεται από πολλούς Δυτικούς αναλυτές, είναι αν συμφέρει στη Δύση να σταματήσει αυτός ο πόλεμος εγκαταλείποντας τον αρχικό στόχο που ήταν η ήττα της Ρωσίας. Είναι πια ξεκάθαρο ότι υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες στις γραμμές τους.
Γιατί το κόστος αυτού του πολέμου για τη Δύση είναι τεράστιο. Η διεθνής οικονομία οδηγείται ξεκάθαρα προς την ύφεση, της οποίας το βάθος δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οι οικονομίες των πλούσιων βιομηχανικών χωρών μπαίνουν σε μια φάση στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή μια κατάσταση στην οποία υπάρχει ψηλός πληθωρισμός και στασιμότητα της οικονομίας ή ύφεση, ταυτόχρονα. Αυτό είναι ότι χειρότερο για την σταθερότητα του καπιταλιστικού συστήματος. Οι φτωχές χώρες του πλανήτη οδηγούνται σε ένα νέο κύκλο εφιαλτικών συνθηκών, με χρεοκοπίες και εκτίναξη της φτώχειας και της πείνας – τουλάχιστον 40 χώρες υπολογίζεται να βρεθούν σε κατάσταση επισιτιστικής κρίσης. Ο ευρωπαϊκός Νότος (Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Πορτογαλία) είναι αντιμέτωπος με μια νέα κρίση χρέους καθώς τα επιτόκια δανεισμού από κοντά στο 0% που ήταν μέχρι πριν μερικές βδομάδες βρίσκονται σήμερα κοντά στο 4 – 5%.
***
Σ’ αυτή τη συνθήκη η Δύση έχει να αντιμετωπίσει δυο εξαιρετικά δυσεπίλυτα προβλήματα.
Το πρώτο είναι πως ό,τι μέτρα οικονομικής πολιτικής και αν δοκιμάσει να πάρει για να σταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομία, οι εξελίξεις του πολέμου μπορούν να τα ανατρέψουν. Στην τελευταία της ανακοίνωση στις 9 Ιούνη, με την οποία ανάγγειλε αυξήσεις επιτοκίων της τάξης του 0,75%, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα [euro2day.gr] σημείωσε πως στο «απαισιόδοξο σενάριο» η τιμή του πετρελαίου μπορεί να φτάσει το 2023 τα $175 το βαρέλι (από $100 στο βασικό της σενάριο) και του φυσικού αερίου τα 250 € η μεγαβατώρα (από 80€ στο βασικό σενάριο). Όταν οι τιμές της ενέργειας κινούνται σε τέτοια ύψη καμία οικονομική πολιτική από τη μεριά των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη δεν μπορεί να σώσει τις οικονομίες τους από πολύ σοβαρή και βαθιά κρίση.
Το δεύτερο είναι πως έχουν ήδη εξαντλήσει τα οικονομικά εργαλεία/πολιτικές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη ύφεση, γιατί τα χρησιμοποίησαν ήδη στη διεθνή οικονομική κρίση του 2008-9 και στην κρίση του 2020 που προκλήθηκε από την πανδημία του κορονοϊού. Σε συνθήκες ύφεσης η λελογισμένη πολιτική είναι να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες και να μειωθούν τα επιτόκια έτσι ώστε καταναλωτές, επενδυτές και κυβερνήσεις να έχουν φθηνό χρήμα για να ρίξουν στις οικονομίες – αυτά έκαναν και το 2008-9 και το 2020-21. Το φθηνό (πάμφθηνο κατ’ ακρίβεια, με επιτόκια στο 0% ή και αρνητικά) χρήμα της προηγούμενης περιόδου όμως, μαζί με τα πρωτοφανή σε καιρό ειρήνης δημόσια ελλείμματα και χρέη που δημιούργησαν για να αποφύγουν τις χειρότερες συνέπειες των προηγούμενων δύο οικονομικών κρίσεων, τους υποχρεώνουν σήμερα να προχωρήσουν σε περιστολή δαπανών και αυξήσεις επιτοκίων – το ακριβώς αντίθετο από αυτό που θα χρειαζόταν να κάνουν, πράγμα που ωθεί τις οικονομίες στην ύφεση.
***
Οι πρώτες διαφωνίες στο μέτωπο της Δύσης φάνηκαν καθαρά όταν ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ζήτησε από τον Ζελένσκι να αποδεχθεί την παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία για να υπάρξει τερματισμός του πολέμου. Η δεύτερη ηχηρή διαφοροποίηση ήρθε από τον περιβόητο εγκληματία πολέμου, πρώην υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ. Ο Κίσινγκερ που παραμένει ένας από τους πιο ικανούς εκπροσώπους των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, μιλώντας στο Νταβός αλλά και σε συνεντεύξεις που ακολούθησαν, είπε με τον πιο καθαρό τρόπο ότι πρέπει να γίνουν εδαφικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία για να υπάρξει ειρήνη ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση. Στον απόηχο αυτών των εξελίξεων είχαμε την διαφοροποίηση του πρώην πρωθυπουργού της ΝΔ Κώστα Καραμανλή από τις πολιτικές της κυβέρνησης Μητσοτάκη, με τις οποίες άφησε να εννοηθεί ότι κακώς η Ευρώπη ακολουθεί τις επιλογές των ΗΠΑ. Και τέλος τη μέρα που γράφεται αυτό το άρθρο, οι άνθρωποι που καθορίζουν τις εξελίξεις στην ΕΕ, Μακρόν, Σόλτς, και Ντράγκι, επισκέπτονται τον Ζελένσκι. Οι… κακές γλώσσες λένε πως αφού διατρανώσουν την αλληλεγγύη τους στην Ουκρανία, πίσω από τις κάμερες θα τον πιέσουν να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη ρωσική πλευρά – δηλαδή να δηλώσει πρόθυμος για εδαφικές παραχωρήσεις. Ο Ζελένσκι βέβαια θα πει όχι.
***
Για τη Δύση είναι μπροστά γκρεμός και πίσω ρέμα. Ο καπιταλισμός είναι σε μια από τις χειρότερες συγκυρίες των τελευταίων δεκαετιών. Ο μεγάλος απών, για μια ακόμη φορά, είναι η Αριστερά.
