Αθηνά Καρυάτη, «Νέα Διεθνιστική Αριστερά» (κυπριακό τμήμα της CWI) Λευκωσία, Κύπρος
Στις 25 του Ιούνη η Κύπρος κατέθεσε αίτηση για να μπει στο μηχανισμό στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε απαραίτητη για να μπορέσει να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες και συγκεκριμένα την Λαϊκή Τράπεζα. Στις 2 Ιούλη μαζί με την προεδρία της ΕΕ η Κύπρος «υποδέχτηκε» και κλιμάκιο της Τρόικας το οποίο ήρθε να αξιολογήσει την κατάσταση και να φτιάξει τους όρους του μνημονίου το οποίο θα διαπραγματευτεί μετά τις 16 του Ιούλη με την κυπριακή κυβέρνηση.
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Η οικονομία της Κύπρου, παρόλο που χτυπήθηκε από την κρίση ιδιαίτερα στους κλάδους των οικοδομών και του τουρισμού, και παρόλο που η ανεργία έχει φτάσει στο 11.1%, εξακολουθεί να έχει, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σχετικά καλούς οικονομικούς δείχτες : Μετά τα 3 πακέτα λιτότητας που πήρε τον προηγούμενο Δεκέμβρη και με τα νέα μέτρα περικοπών που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη περίοδο το έλλειμμα υπολογίζεται ότι μπορεί να πέσει στο 3% μέχρι το τέλος του 2012, ενώ το χρέος είναι σήμερα στο 71% του ΑΕΠ.
Το βασικό πρόβλημα είναι οι τράπεζες οι οποίες είναι εκτεθειμένες στα ελληνικά ομόλογα και σε ελληνικά τοξικά δάνεια, δάνεια σε επιχειρήσεις και άτομα που δεν θα ξεπληρωθούν. Για αυτό το λόγο ήδη από το 2009 η οικονομία της Κύπρου υποβιβάζονταν από τους οίκους αξιολόγησης, φτάνοντας τα ομόλογα της να έχουν αξιολογηθεί ως «σκουπίδι» από όλους και να μην μπορεί να δανειστεί από τις «αγορές».
Οι κυπριακές τράπεζες από νωρίς είχαν πρόβλημα ρευστότητας. Το 2009 η κυβέρνηση εγγυήθηκε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα 3 δισ. ευρώ προκειμένου να δοθούν αυτά τα χρήματα στις κυπριακές τράπεζες με 1% επιτόκιο. Αυτά τα χρήματα όμως αντί να τα επενδύσουν στην κυπριακή οικονομία, σε αναπτυξιακά έργα και σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους στον πληθυσμό, οι τράπεζες επέλεξαν, με τις ευλογίες της Κεντρικής Τράπεζας, να τα τζογάρουν στα ελληνικά ομόλογα, για να βγάλουν εύκολο κέρδος, αφού δανείστηκαν με 1% και δάνειζαν με 6%!.
Μετά το κούρεμα του ελληνικού χρέους, όμως, οι κυπριακές τράπεζες βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση ανακεφαλαιοποίησης με πιο προβληματική την Λαϊκή Τράπεζα η οποία με βάση τους «κανόνες της αγοράς» δεν είναι βιώσιμη.
Κρατικοποίηση των ζημιών και ιδιωτικοποίηση των κερδών…
Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε μέσα σε μία μέρα να προχωρήσει στην κρατικοποίηση της Λαϊκής Τράπεζας, της ανακεφαλαιοποίησης της τράπεζας από το κράτος, χωρίς όμως να έχει τον έλεγχο και τη διοίκηση της Τράπεζας – αυτή εξακολουθεί να παραμένει στα χέρια της παλιάς διοίκησης! Συγκεκριμένα κι ενώ η συμμετοχή του κράτους στην τράπεζα είναι 92% με τα χρήματα που δώθηκαν, η συμμετοχή στο διοικητικό συμβούλιο είναι μόνο με 5 από τις 13 θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο, τις οποίες επέλεξε η κυβέρνηση του ΑΚΕΛ να τις δώσει σε τεχνοκράτες, πρώην κατόχους θέσεων στο σάπιο τραπεζικό σύστημα!
Μέχρι τις 30 Ιούνη η Λαϊκή Τράπεζα έψαχνε να βρει επενδυτές να αγοράσουν τις μετοχές της. Η μετοχή της είχε πέσει στα 0.06 € (από μέχρι και 2,5 € που είχε φτάσει) όμως κανείς δεν αγόραζε! Προφανώς γιατί ήθελαν να βγάλει το κράτος το φίδι από την τρύπα, όπως και έκανε.
Το ποσό που ο καθημερινός τύπος αναφέρει ότι χρειαζόταν η Λαϊκή τράπεζα ήταν 1.8 δις δηλαδή γύρω στο 10% του ΑΕΠ της Κύπρου! Για να βρει η Κύπρος αυτά τα λεφτά απευθύνθηκε στον μηχανισμό στήριξης της ΕΕ.
Μετά την ανακοίνωση της ένταξης της Κύπρου στο μηχανισμό, άρχισαν να εμφανίζονται κι άλλα προβλήματα στον τραπεζικό τομέα. Η τρόικα στην έκθεσή της αναφέρει ότι θα χρειαστούν 4.5 δις για την στήριξη των τραπεζών το οποίο αποτελεί το 25% του ΑΕΠ της Κύπρου!
Μηχανισμός – μνημόνιο: ο μπαμπούλας που έγινε φίλος;
Ο μηχανισμός και το μνημόνιο αποτελούσαν εδώ και χρόνια το μπαμπούλα για να δεχτούν οι εργαζόμενοι περικοπές. Τα κόμματα του κεφαλαίου, ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, αλλά ακόμη και το ΑΚΕΛ, απειλούσαν τους εργαζόμενους ότι «για να αποφύγουμε το μηχανισμό χρειαζόμαστε όλοι να πληρώσουμε το μερίδιο μας στην κρίση» χρειαζόμαστε να «εξυγιάνουμε τα δημόσια οικονομικά μας» το οποίο στην πράξη σήμαινε περικοπές σε θέσεις εργασίας στο δημόσιο, περικοπές στις δαπάνες στην Υγεία, την Παιδεία, τους Δήμους, καθώς και μειώσεις μισθών. Όλες αυτές τις θυσίες, παρόλο που υπήρχε μια μικρή αντίδραση στην αρχή, τις αποδέχτηκαν οι εργαζόμενοι για να μην μπούμε στο μηχανισμό.
Ήδη ζήσαμε το σκάνδαλο με την έλλειψη γιατρών την προηγούμενη περίοδο και στις 11/7 ανακοινώθηκε ότι τα νοσοκομεία θα λειτουργούν με βερεσέ για τα υλικά τους και ότι το προσωπικό είναι απλήρωτο από το Φλεβάρη! Αυτό είναι που σημαίνει στην πραγματικότητα οι περικοπές στο δημόσιο τομεά! Αυτές οι θυσίες ήταν η αρχή και τελικά φάνηκε πως έγιναν μάταια αφού τώρα για να σώσουμε τις τράπεζες και τα κέρδη των μεγαλομετόχων μπαίνουμε στο μηχανισμό κι όπως δείχνει η ευρωπαική εμπειρία οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που θα πληρώσουν ακριβά αυτή την απόφαση.
2-3 βδομάδες πριν γινει η αίτηση ο Χριστόφιας προσπαθεί να μας καθησυχάσει λέγοντας αρχικά ότι δεν θα μπούμε σε μνημόνιο. Ότι «η δική μας περίπτωση είναι διαφορετική». Όταν είδε όμως ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο άρχισε να λέει ότι δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το μηχανισμό και το μνημόνιο! Πλέον όλα δείχνουν ότι η Κύπρος θα ζητηθεί να ακολουθήσει έναν παρόμοιο δρόμο με όλες τις άλλες χώρες που μπήκαν στο μηχανισμό.
Τι σημαίνει μνημόνιο;
Σε όλες τις χώρες που μπήκαν στο μηχανισμό, Ιρλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία, την ένταξή τους ακολούθησε ένα μνημόνιο. Το πόσο βαρύ ήταν, εξαρτάται από την κατάσταση της οικονομίας όμως πάντα τα βάρη πέφτουν στις πλάτες των εργαζομένων.
Στην Ελλάδα μέσα στα 3 χρόνια του μνημονίου οι μισθοί έπεσαν στο 50% η ανεργία έφτασε στο 22%, ενώ στη νεολαία ξεπέρασε στο 50%. Πολλοί εργαζόμενοι έχουν φτάσει στα όρια της εξαθλίωσης, οι άστεγοι έχουν πολλαπλασιαστεί, κόσμος ζει με συσσίτια καθώς δεν μπορεί να πληρώσει ούτε για το φαγητό του, συνταξιούχοι απευθύνονται στους «Γιατρούς χωρίς Σύνορα» στο κέντρο της πόλης για φάρμακα. Έχουν ξεκινήσει το ξεπούλημα των δημοσίων εταιριών, αυξήσει τους φόρους και κάθε λίγο και λιγάκι επιβάλουν κι ένα νέο χαράτσι σε λογαριασμούς. Όταν μπήκε η Ελλάδα στο μηχανισμό το χρέος της ήταν στο 120%. Πριν το κούρεμα θα έφτανε το 190% και υπολογίζεται το 2020 να φτάσει στο 120% πάλι εκεί όπου ξεκίνησε, έχοντας όμως εξαθλιώσει τον πληθυσμό! Κι όλα αυτά για να δοθούν τα χρήματα στους δανειστές!
Σημαίνει λοιπόν επίθεση ενάντια στα εργατικά δικαιώματα και το κοινωνικό κράτος, σημαινει πέρασμα του κέντρου αποφάσεων από την κυπριακή κυβέρνηση στους τεχνοκράτες της τρόικας, σημαίνει οι αποφάσεις να παίρνονται με κριτήριο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του διεθνούς και ντόπιου κεφαλαίου σε βάρος των εργαζομένων.
Είναι μακριά η Κύπρος;
Μπορεί το πρόβλημα της Κύπρου να είναι μόνο οι τράπεζες, όμως το πρόγραμμα στο οποίο θα μπει (κι αυτό το έχει ήδη δηλώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση) θα είναι το ίδιο με της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Την ίδια στιγμή η οικονομία είναι πολύ μικρή και το δάνειο που συζητιέται να παρθεί θα φανεί πολύ περισσότερο από ότι στην Ελλάδα.
Οι ανάγκες της Κύπρου ξεκίνησαν με 1.8 δισ. € το οποίο θα ήταν για να καλύψει τις ανάγκες της Λαϊκής. Αυτό αποτελεί το 10% του ΑΕΠ κι άρα το χρέος θα μεγάλωνε από το 71% στο 81% του ΑΕΠ. Τελικά όμως μετά την αίτηση της Κύπρου στο μηχανισμό έχουν αρχίσει να βγαίνουν κι άλλα προβλήματα του τραπεζικού τομέα στη επιφάνεια, καθώς και το ότι η κυπριακή δημοκρατία θα χρειαστεί μέχρι και 4 δις μέχρι το 2014 για να αποπληρώσει ένα κόμμάτι του ήδη υπάρχοντος χρέους. Ακόμα, εδώ και καιρό έχει ανακοινωθεί ότι η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε επισφαλή δάνεια στην Ελλάδα είναι 24 δις.
Η τρόικα αξιολόγησε ότι μόνο για τον τραπεζικό τομέα χρειάζονται 4.5 δις. € άμεσα. Έτσι «προσφέρει» 10 δις. € για να καλυφθούν όλες οι ανάγκες.
Αν τελικά η Κύπρος δανειστεί 10 δισ. € αυτό σημαίνει 56% περίπου του ΑΕΠ της! Άρα αυτόματα το χρέος της θα εκτιναχθεί στο 120-130% – τόσο όσο άρχισε και η Ελλάδα! Πώς θα το ξεπληρώσει η Κύπρος αυτό το χρέος;
Αν παίρναμε μέτρα νωρίτερα θα το αποφεύγαμε;
ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ, από την στιγμή κατάθεσης της αίτησης για ένταξη στο μηχανισμό έχουν ξεκινήσει μια απίστευτη προπαγάνδα, λέγοντας ότι αν παίρναμε μέτρα πιο πριν θα γλιτώναμε τον μηχανισμό, και ότι τελικά φταίει η γενικότερη δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης, δηλαδή το ότι έδωσε χρήματα σε επιδόματα, αύξησε τους κατώτατους μισθούς, έδωσε πασχαλινά δώρα κτλ, στους εργαζόμενους προσπαθώντας να κρύψουν ποιος πραγματικά φταίει – δηλαδή οι τράπεζες και το τζογάρισμά τους για το εύκολο κέρδος.
Τι μέτρα όμως εννοούν; Δεν εννοούν τίποτα λιγότερο από το να γίνονταν περικοπές, ιδιωτικοποιήσεις κατάργηση της ΑΤΑ από πριν. Να επιβάλαμε δηλαδή στον εαυτό μας ένα πολύ σκληρό μνημόνιο το οποίο θα «γλίτωνε» λεφτά από τον προϋπολογισμό για να μπορέσουμε να τα δώσουμε στις τράπεζες!
Λέγοντας αυτά, ακόμη δεν έχουν ψηφίσει τα νομοσχέδια για την φοροδιαφυγή ούτε την αύξηση του εταιρικού φόρου. Αντίθετα με το που ανακοινώθηκε ότι έρχεται η Τρόικα, βιάστηκαν να αρχίσουν την υπεράσπιση του εταιρικού φόρου – δηλαδή όχι των μισθών, όχι του βιοτικού μας επιπέδου, αλλά των κερδών των εταιριών! Είναι φανερό πλέον ότι αυτούς εξυπηρετούν και είναι διατεθειμένοι να καταπατήσουν όλα τα εργασιακά δικαιώματα, όλο το κοινωνικό κράτος, να ξεπουλήσουν όλες τις δημόσιες υπηρεσίες προκειμένου να σώσουν τα κέρδη των τραπεζών τους και των εταιριών τους.
Μπορούσε να γίνει κι αλλιώς;
Η ένταξη της Κύπρου στο μηχανισμό και σε μνημόνιο γίνεται δυστυχώς από την αριστερή κυβέρνηση του ΑΚΕΛ και την προεδρία Χριστόφια.
Το ΑΚΕΛ, αν θέλει να λέγεται αριστερό, όφειλε να μπει μπροστά στον αγώνα για να μην μπει η Κύπρος στο μηχανισμό και να μην υπογράψει μνημόνιο, να μην υποθηκεύσει το μέλλον των εργαζομένων για να ξεπληρώσει τις ζημιές των τραπεζών κι όχι να υπερασπίζεται το μνημόνιο ή να καθησυχάζει τους εργαζόμενους ότι δεν θα είναι καταστροφικό!
Τι θα έπρεπε να κάνει;
Αν ήθελε να είναι συνεπές με την ιδεολογία του, το ΑΚΕΛ θα έπρεπε να έχει κρατικοποιήσει την Λαϊκή, κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση, κι όχι απλά να αγοράσει τις μετοχές της μέχρι να βρει που να τις ξαναπουλήσει, αφήνοντας στο μεταξύ τον έλεγχο της τράπεζας στα χέρια της παλιάς διοίκησης.
Αυτό έπρεπε να γίνει χωρίς αποζημίωση στους μεγαλομετόχους μια και αυτοί ευθύνονται για την κατάσταση που περιήλθε η τράπεζα. Αποζημιώσεις έπρεπε να δοθούν μόνο στους μικρομετόχους.
Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να διαχειριστεί την τράπεζα ώστε να μειωθούν τα επιτόκια στα δάνεια, και να γίνουν επενδύσεις προς όφελος της κοινωνίας, επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Κάτι το οποίο αρνούνται να κάνουν οι κεφαλαιοκράτες της Κύπρου και διεθνώς. Με μια τέτοια πολιτική δεν θα χρειαζόταν να μπει σε κανένα μηχανισμό της ΕΕ, και σε κανένα μνημόνιο που θα σημαίνει σκληρές επιθέσεις ενάντια στο βιοτικό επίπεδο των Κυπρίων εργαζομένων για να ξεπληρωθούν τα χρέη των Τραπεζιτών.
Αγώνας για να μην πληρώσουν οι εργαζόμενοι για την κρίση των τραπεζών
Η είσοδος της Κύπρου στο μηχανισμό και το μνημόνιο δεν πρέπει να περάσει έτσι. Ήδη οι εργαζόμενοι δεχτήκαμε 3 πακέτα μέσα στο Δεκέμβρη του 2011. Ένα ακόμη κατατέθηκε πριν μερικές μέρες όπου παρόλο που προβλέπει περικοπές μόνο στους υψηλόμισθους αξιωματούχους του δημοσίου, δεν μπορούμε καθόλου να εμπιστευτούμε πως θα γίνει έτσι, ενώ με την αύξηση του ΦΠΑ στα τσιγάρα και τα ποτά, πλήττονται όλα τα στρώματα των εργαζομένων και ιδιαίτερα οι χαμηλόμισθοι ενώ οι τραπεζίτες και οι εταιρίες δεν έχουν πληρώσει καθόλου ακόμη το «μερίδιο της κρίσης» που τους αναλογεί!
Οι εργαζόμενοι δεν έχουμε καμία άλλη λύση από το να μπούμε στην μάχη για να σταματήσουμε το μνημόνιο. Δεν μας μένει άλλη λύση από το να οργανωθούμε και να δημιουργήσουμε μια άλλη Αριστερά που να παλεύει για τα δικά μας δικαιώματα και όχι των τραπεζών, που θα προχωρήσει σε κρατικοποιήσεις, με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο των τραπεζών και των σημαντικών τομέων της οικονομίας, που θα προχωρήσει σε έναν σχεδιασμό της οικονομίας προς όφελος της κοινωνίας. Στόχος μας, μια σοσιαλιστική κοινωνία μέσα σε μια σοσιαλιστική Ευρώπη.
