Η ψήφιση του νέου νόμου για τα πανεπιστήμια από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ, το ΛΑΟΣ και τη Δημοκρατική Συμμαχία δείχνει ότι οι αλλαγές στα πανεπιστήμια – δηλαδή η ουσιαστική κατάργηση της δημόσιας δωρεάν παιδείας – αποτελούν μια στρατηγική επιλογή μεγάλης σημασίας για το κεφάλαιο και τα κόμματα αυτά που το υπηρετούν.
Παράλληλα, η αγωνία τους για να επιτευχθεί η περιβόητη «συναίνεση» και οι πανηγυρισμοί που ακολούθησαν την ψήφιση του νόμου από τους 250 βουλευτές αντανακλούν την προσπάθεια του κατεστημένου να δημιουργήσει ένα πλαστό κλίμα κοινωνικής αποδοχής της κυβερνητικής πολιτικής. Γιατί όλη η αυτή η παρέα των λωποδυτών ξέρει καλά ότι η πολιτική τους δεν έχει την κοινωνική συναίνεση και ότι ένα πιθανό μέτωπο στον χώρο της παιδείας μπορεί να βάλει ξανά φωτιά σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε κατάσταση βρασμού εδώ και καιρό. Η δική τους «συναίνεση» είναι προσπάθεια να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Όμως η δύναμη των 250 δεν είναι τίποτα μπροστά στη δύναμη των εκατομμυρίων. Η τελευταία λέξη ανήκει στους δρόμους. Εκεί μπορούν να καταργηθούν οι νόμοι ανεξάρτητα από το πόσοι βουλευτές τους ψήφισαν στη Βουλή. Και ο νόμος Διαμαντοπούλου πρέπει και μπορεί να ανατραπεί στους δρόμους!
Δημόσια παιδεία τέλος
Ο νέος νόμος για τα πανεπιστήμια καταργεί οριστικά ότι θετικό είχε απομείνει στη δημόσια δωρεάν παιδεία στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ και προσαρμόζει την τριτοβάθμια εκπαίδευση στα συμφέροντα του κεφαλαίου.
Οι σχολές στον έλεγχο του κεφαλαίου
Καταρχήν ανοίγουν οι πόρτες για την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στις σχολές με μέτρα όπως:
- η θεσμοθέτηση «επώνυμων» εδρών στα ιδρύματα (δηλαδή έδρες που θα ελέγχονται από ιδιώτες χορηγούς),
- η εξάρτηση της χρηματοδότησης από την «αξιολόγηση» και
- η ίδρυση «Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου» για την αξιοποίηση της περιουσίας του κάθε ιδρύματος.
Η ήδη πενιχρή κρατική χρηματοδότηση θα μειωθεί ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα την εξάρτηση των ιδρυμάτων από τις ιδιωτικές χορηγίες. Στο κυνήγι των ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων τα ιδρύματα θα προσφέρουν «γη και ύδωρ» στον εκάστοτε επενδυτή προσαρμόζοντας την έρευνα και την εκπαίδευση στις δικές του ορέξεις και συμφέροντα.
Παράλληλα κάθε ίδρυμα θα προσπαθεί να προσελκύσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη φοιτητική «πελατεία» για τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που θα προσφέρει αλλά και πελάτες για τα ερευνητικά του προϊόντα που θα πουλά προς ενίσχυση των εσόδων του. Τα ελληνικά πανεπιστήμια θα μπορούν επίσης να ανοίγουν παραρτήματα στο εξωτερικό έτσι οι επιχειρηματίες της εκπαίδευσης θα μπορούν να διευρύνουν τις «δουλειές» σε νέες «αγορές» και να αυξάνουν τα κέρδη τους. Με δυο λόγια τα ιδρύματα θα μετατραπούν σε «μαγαζιά» και θα λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Δίδακτρα
Τα δίδακτρα θα έρθουν σύντομα να συμπληρώσουν αυτή την ιδιωτικοοικονομική λειτουργία όπου η παροχή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης δεν θα είναι υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα του καθένα μας αλλά προϊόν προς αγορά και πώληση. Σε ένα τέτοιο πανεπιστήμιο δεν θα έχουν θέση τα δωρεάν συγγράμματα, η δωρεάν στέγαση ή σίτιση (έστω και ως ένα βαθμό όπως ίσχυε ως τώρα) και οι άλλες φοιτητικές παροχές. Αντίθετα ο φοιτητής- πελάτης θα πληρώνει για κάθε «υπηρεσία».
Γι’ αυτό μάλιστα ο νόμος προβλέπει τα φοιτητικά δάνεια και τις «ανταποδοτικές υποτροφίες». Δηλαδή κάθε νέος που θα θέλει να σπουδάσει θα χρεώνεται στις τράπεζες για να το καταφέρει. Πρόκειται για την οριστική κατάργηση κάθε έννοιας δημόσιας-δωρεάν παιδείας. Για να καταλάβουμε τι έρχεται στην πλήρη διάσταση αρκεί να κοιτάξουμε τι έγινε στην Αγγλία το χειμώνα που μας πέρασε όταν η κυβέρνηση προχώρησε στον τριπλασιασμό (!) των διδάκτρων στα πανεπιστήμια (από 3 στις 9 χιλιάδες στερλίνες – 8 χλ ευρώ – το χρόνο!). Αυτή η απόφαση στερεί το δικαίωμα στην πανεπιστημιακή μόρφωση από εκατοντάδες χιλιάδες νέους, κάθε χρόνο, που πολύ απλά δεν έχουν αρκετά χρήματα για να σπουδάσουν.
Ευέλικτα πτυχία ημιμάθειας
Πολύ σοβαρές και βαθιές είναι οι ανατροπές και στη δομή των σπουδών. Ουσιαστικά οι σπουδές γίνονται πιο «ευέλικτες» και παύει να ισχύει ότι ξέραμε μέχρι σήμερα: οι βασικές σπουδές που οδηγούν σε ένα ενιαίο πτυχίο ανά τμήμα, οι μεταπτυχιακές σπουδές και το διδακτορικό. Οι παλιές προπτυχιακές σπουδές σπάνε σε δυο κύκλους (συνθήκη της Μπολόνια).
Ο πρώτος, 3ετής κύκλος, θα οδηγεί στο λεγόμενο bachelor και ο δεύτερος, μονοετής ή διετής, στο λεγόμενο master. Κατόπιν θα ακολουθεί το διδακτορικό. Παράλληλα τα ιδρύματα θα μπορούν να παρέχουν και διάφορα άλλα «προγράμματα σπουδών» κατάρτισης, δια βίου μάθησης κλπ, τα οποία θα μπορούν να είναι ακόμη πιο σύντομα (ένα – δύο χρόνια) και θα οδηγούν σε πιστοποιητικά παρακολούθησης και όχι σε «πτυχία».
Δηλαδή μιλάμε για πτυχία, τίτλους και «πιστοποιητικά» πολλών ταχυτήτων. Όλες αυτές οι “ευέλικτες” σπουδές θα μετρώνται με τις γνωστές «διδακτικές μονάδες» που ο κάθε φοιτητής θα συγκεντρώνει κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής του από πρόγραμμα σε πρόγραμμα και από σχολή σε σχολή καθώς θα προσπαθεί να φτιάξει έναν όσο το δυνατόν πιο «ισχυρό» ατομικό φάκελο προσόντων.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια διαδικασία ταχύρυθμης κατάρτισης – ημιμάθειας, και όχι ολοκληρωμένης επιστημονικής εκπαίδευσης, ενός μέρους του εργατικού δυναμικού ώστε να εξυπηρετούνται οι πιο άμεσες ανάγκες των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Το ερώτημα βέβαια είναι τι είδους επιστήμονας μπορεί να γίνει κάποιος με τέτοιες fast–track διαδικασίες; Αυτό βέβαια δεν απασχολεί το ΠΑΣΟΚ και τους συμμάχους του (ΝΔ, ΛΑΟΣ, Δ.Σ).
Ένα άλλο μικρότερο μέρος του φοιτητικού δυναμικού θα προχωρά (κατόπιν εξετάσεων και πάντα με το αζημίωτο) στις υψηλότερες βαθμίδες ώστε να αποτελέσει το στελεχιακό δυναμικό των επιχειρήσεων. Πρόκειται για μια διαδικασία που (πέρα από το ότι υποβαθμίζει την ποιότητα των σπουδών και τις γνώσεις των αυριανών επιστημόνων) έρχεται να συμπληρώσει την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και την κατάργηση κάθε έννοιας συλλογικής διεκδίκησης εργασιακών δικαιωμάτων.
Καθυπόταξη του φοιτητικού κινήματος, κατάργηση του ασύλου
Ένα τέτοιο «επιχειρηματικό» πανεπιστήμιο, που στόχο θα έχει την αύξηση των εσόδων και τη μείωση των εξόδων, ώστε να είναι «ανταγωνιστικό» δεν μπορεί φυσικά να δεχτεί το «αγκάθι» που ονομάζεται φοιτητικό κίνημα. Τα ιδιωτικά συμφέροντα δεν μπορούν να δεχτούν καταλήψεις, αποχές, συνελεύσεις και κάθε είδους κινητοποιήσεις που θίγουν την εύρυθμη λειτουργία της «επιχείρησής» τους. Παράλληλα το κατεστημένο, συνολικά, θέλει να καθυποτάξει το φοιτητικό κίνημα που, παρά τις όποιες αδυναμίες, “κοιλιές” και προβλήματα, έχει δώσει πολύ μεγάλους αγώνες στο παρελθόν, με πιο πρόσφατο το 2006-2007 (νόμος Γιαννάκου και άρθρο 16).
Γι’ αυτό το λόγο ο νέος νόμος καταργεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Η αστυνομία θα μπορεί πλέον να μπαίνει ανά πάσα στιγμή στους πανεπιστημιακούς χώρους για να διαλύει καταλήψεις και να αποτρέπει κινητοποιήσεις και αποφάσεις συνελεύσεων.
Αυτή είναι η εμπειρία όλων των ευρωπαϊκών χωρών όπου δεν υπάρχει άσυλο: η άγρια καταστολή κάθε κινητοποίησης των φοιτητών, των καθηγητών ή των εργαζομένων στα πανεπιστήμια. Καθόλου τυχαία για το θέμα του ασύλου η Διαμαντοπούλου κέρδισε το χειροκρότημα και την επιδοκιμασία των πιο αντιδραστικών στοιχείων στη Βουλή όπως του ακροδεξιού, εθνικιστή και φιλοφασίστα, Άδωνη Γεωργιάδη. Ο Γεωργιάδης μάλιστα αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου έσπευσε να μας διευκρινίσει πως θα χρησιμοποιηθεί η κατάργηση του ασύλου απειλώντας ανοιχτά το indymedia (σάιτ αντιπληροφόρησης που εκπέμπει από το ΕΜΠ) ότι τώρα θα μπει στο Πολυτεχνείο και τους τσακίσει.
Παράλληλα με την κατάργηση του ασύλου ο νόμος περιέχει και σειρά άλλων μέτρων που στοχεύουν στην καθυπόταξη των «ατίθασων» φοιτητών. Τέτοια μέτρα είναι η πρόβλεψη για 13 βδομάδες ελάχιστο χρόνο διδασκαλίας για κάθε μάθημα ειδάλλως αυτό δεν θα εξετάζεται, η ανώτατη διάρκεια σπουδών (ν+2 χρόνια, όπου ν=ελάχιστη διάρκεια σπουδών) οι υποχρεωτικές παρακολουθήσεις, οι αλυσίδες μαθημάτων και τα προαπαιτούμενα μαθήματα.
Ο συνδυασμός αυτών των μέτρων θα δημιουργήσει ένα ασφυκτικό και εντατικοποιημένο περιβάλλον σπουδών, όπου πολλοί φοιτητές θα φοβούνται να συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική-συνδικαλιστική δραστηριότητα ή σε καταλήψεις υπό τον φόβο του χαμένου εξαμήνου και της πιθανότητας να διαγραφούν από το πανεπιστήμιο τη στιγμή μάλιστα που είναι πολύ πιθανόν να είναι ήδη χρεωμένοι με κάποιο φοιτητοδάνειο γι’ αυτές τις σπουδές.
Επιπλέον οι εργαζόμενοι φοιτητές θα είναι σχεδόν αδύνατο να ανταπεξέλθουν σε τέτοιους εξοντωτικούς ρυθμούς σπουδών – με διαρκή το φόβο της διαγραφής τους.
Η πρόβλεψη του νόμου για δυνατότητα «μερικής φοίτησης» για τους εργαζόμενους φοιτητές που μπορούν να αποδείξουν ότι δουλεύουν τουλάχιστον 20 ώρες την εβδομάδα είναι γελοία και εξοργιστική για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που εργάζονται για να σπουδάσουν! Γιατί όλοι ξέρουν ότι οι φοιτητές κατά κανόνα δουλεύουν σε συνθήκες μαύρης εργασίας (χωρίς ένσημα και αποδείξεις) ενώ πολλές φορές μπορεί να δουλεύουν τον ένα μήνα αλλά όχι τον επόμενο. Στις ευρωπαϊκές χώρες και ειδικά στη Βρετανία (την οποία τόσο αγαπά η Διαμαντοπούλου) ένα σημαντικό ποσοστό των φοιτητών αναγκάζεται να εγκαταλείψει τις σπουδές του λόγω της δουλειάς.
Διοίκηση ιδιωτικής επιχείρησης
Καταλαβαίνουμε τώρα ποιο σκοπό έρχεται να υπηρετήσει ο νέος, εντελώς αντιδημοκρατικός, τρόπος διοίκησης των ιδρυμάτων.
Η λεγόμενη «αυτοδιοίκηση» των πανεπιστημίων έτσι όπως αυτή εκφράζονταν στα διάφορα όργανα συν-διοίκησης (Σύγκλητος, Συνελεύσεις Τμήματος, κλπ) παρά τα σοβαρά προβλήματα που είχε ήταν μια διαδικασία στην οποία συμμετείχαν (έστω και λειψά) όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας (καθηγητές όλων των βαθμίδων, ερευνητικό προσωπικό, εργαζόμενοι, φοιτητές). Ήταν μια διαδικασία όπου η διοίκηση είχε ένα στοιχείο δημοκρατικής ανάδειξης από την πανεπιστημιακή κοινότητα. Όλα αυτά τώρα καταργούνται και ο τρόπος διοίκησης γίνεται πιο αντιδημοκρατικός και ανεξέλεγκτος.
Το κύριο διοικητικό όργανό θα είναι πλέον το 15μελές Συμβούλιο Διοίκησης, στο οποίο θα συμμετέχουν έξι εξω-πανεπιστημιακοί παράγοντες (βασικά μεγαλοστελέχη επιχειρήσεων και δη εκπρόσωποι του εκάστοτε χορηγού) 8 καθηγητές και ένας φοιτητής με συμβουλευτική (!) ψήφο. Ο φοιτητής μάλιστα θα εκλέγεται από ενιαίο ψηφοδέλτιο, γεγονός που δείχνει την προσπάθεια της κυβέρνησης για ουσιαστική κατάργηση των πολιτικών παρατάξεων.
Το Συμβούλιο θα παίρνει όλες τις σοβαρές αποφάσεις και ουσιαστικά θα διοικεί κάθε ίδρυμα. Η Σύγκλητος θα έχει μόνον «ακαδημαϊκές» αρμοδιότητες. Ο Πρύτανης, που θα έχει αυξημένες εξουσίες όπως και κάθε άλλος «διευθύνοντας σύμβουλος» κάποιας ιδιωτικής επιχείρησης, θα εκλέγεται μόνον από τους καθηγητές μέσα από 2 ή 3 υποψηφίους που θα προεπιλέγονται (!) από το Συμβούλιο. Πρόκειται ένα μοντέλο διοίκησης ουσιαστικά ίδιο με αυτό μιας ιδιωτικής επιχείρησης με τον manager – διευθύνοντα σύμβουλο και το Διοικητικό Συμβούλιο, στο οποίο οι εργαζόμενοι δεν έχουν κανέναν ουσιαστικό λόγο.
Ιστορική στιγμή
Το φοιτητικό και εκπαιδευτικό κίνημα βρίσκονται μπροστά σε μια ιστορική στιγμή. Η κυβέρνηση έχει ήδη ψηφίσει το νόμο και προσπαθεί να αξιοποιήσει τη «συναίνεση» για να εμφανιστεί πιο δυνατή απέναντι στον «εχθρό λαό». Στην πραγματικότητα όμως φοβάται. Γιατί η ιστορία έχει δείξει ότι το κίνημα μπορεί να ανατρέπει ψηφισμένους νόμους.
Φυσικά η ανατροπή του νόμου δεν είναι μια απλή ή εύκολη υπόθεση, ειδικά στις σημερινές συνθήκες όπου η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει καταφέρει να περάσει όλα τα μέτρα που έχει κατεβάσει ως τώρα (μνημόνιο, μεσοπρόθεσμο κλπ). Πρέπει επίσης να είναι καθαρό ότι ανατροπή του νόμου Διαμαντοπούλου σημαίνει ανατροπή της ίδιας της κυβέρνησης. Γιατί ο Παπανδρέου και η συμμορία του δεν πρόκειται να εφαρμόσουν καμιά άλλη πολιτική εκτός από αυτήν που υπαγορεύουν τα συμφέροντα των ελλήνων και ξένων καπιταλιστών και της Τρόικα.
Η μάχη θα είναι δύσκολη. Όμως πρέπει να δοθεί και να οργανωθεί με στόχο τη νίκη. Διαφορετικά όχι μόνο καταργείται οριστικά η δημόσια-δωρεάν πανεπιστημιακή εκπαίδευση αλλά επιπλέον η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ καταγράφει άλλη μια νίκη απέναντι στο εργατικό κίνημα συνολικά.
Πανεκπαιδευτικό Μέτωπο για την ανατροπή του νόμου
Για να ανατραπεί ο νόμος χρειάζεται να παραλύσει ολόκληρη η εκπαίδευση μέσα από συντονισμένες πανεκπαιδευτικές κινητοποιήσεις.
Η κυβέρνηση κατεδαφίζει ολόκληρη την δημόσια παιδεία και όχι μόνο τα πανεπιστήμια και οι επιθέσεις αφορούν τους πάντες και όχι μόνο τους φοιτητές ή τους πανεπιστημιακούς. Οι συγχωνεύσεις – καταργήσεις σχολείων θα συνεχιστούν και θα συμπληρωθούν από λουκέτα και σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ (το προβλέπει και ο νόμος Διαμαντοπούλου).
Αυτό πρακτικά σημαίνει καταλήψεις διαρκείας σε πανεπιστήμια, ΤΕΙ και σχολεία και παράλληλα κλιμακούμενες απεργίες (επαναλαμβανόμενες 24ωρες και κατόπιν 48ωρες στην κατεύθυνση των απεργιών διαρκείας) από τους εκπαιδευτικούς και τους εργαζόμενους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Για να επιτευχθεί το Πανεκπαιδευτικό Μέτωπο πρέπει να δημιουργηθούν κοινά Πανεκπαιδευτικά Συντονιστικά Αγώνα εκπροσώπων (εκλεγμένων από τις συνελεύσεις, υπόλογων σε αυτές και ανακλητών) των φοιτητών, των μαθητών, των εκπαιδευτικών και των εργαζομένων.
Ενα από τα πρώτα βήματα ενός τέτοιου Πανεκπαιδευτικού Μετώπου χρειάζεται να είναι το να κερδίσει την ενεργή υποστήριξη του υπόλοιπου εργατικού κινήματος. Τα Πανεκπαιδευτικά Συντονιστικά Αγώνα θα πρέπει να καλέσουν το υπόλοιπο εργατικό κίνημα και ειδικά το μαχητικό του μέρος να κατέβει σε απεργίες, με στόχο όχι μόνο την ανατροπή του ψηφισμένου νόμου Διαμαντοπούλου αλλά της ίδιας της κυβέρνησης.
Προτάσεις για το φοιτητικό κίνημα
Το Φοιτητικό Κίνημα πρέπει και μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Ιδιαίτερα καθώς η αριστερά έχει ισχυρές δυνάμεις στο χώρο και οι φοιτητές έχουν μεγάλες παραδόσεις αγώνες, πολύμηνων καταλήψεων και μαζικών διαδηλώσεων.
Τις επόμενες ημέρες και βδομάδες χρειάζεται σε κάθε σχολή να γίνει προσπάθεια για αναβολή της εξεταστικής και για πραγματοποίηση γενικής συνέλευσης των φοιτητών. Σήμερα αυτό που προέχει είναι ο αγώνας και όχι η εξεταστική. Η κυβερνητική επίθεση είναι τόσο απροκάλυπτη που ούτε καν η ΠΑΣΠ και η ΔΑΠ δεν τολμούν να υπερασπιστούν τον νέο νόμο και προσυπογράφουν αποφάσεις σε ΔΣ φοιτητικών συλλόγων για την άμεση σύγκλιση συνελεύσεων (πχ Πολιτικοί Μηχανικοί Βόλου). Η ΠΑΣΠ μάλιστα φαίνεται να έχει σοβαρό πρόβλημα στις γραμμές της και ο γραμματέας της αναγκάστηκε να κάνει πύρινες δηλώσεις ενάντια στον νόμο και την υπουργό παιδείας. Αυτό το κλίμα ευνοεί τις πιθανότητες να ξεσπάσει φοιτητικό κίνημα, χωρίς φυσικά να το κάνει εύκολο ή απλό.
Οι συνελεύσεις χρειάζεται να πάρουν αποφάσεις για να δοθεί μια άμεση και δυνατή απάντηση στην κυβέρνηση με κάποιες πρώτες καταλήψεις και συλλαλητήρια. Το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών καλεί για την Πέμπτη 1η Σεπτέμβρη. Επόμενο σταθμό μπορεί να αποτελέσει και η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης όπου το εκπαιδευτικό κίνημα πρέπει να δώσει δυναμικό παρόν.
Οι ευθύνες της Αριστεράς
Η αριστερά μέσα και έξω από τα πανεπιστήμια βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες ευθύνες.
Το ΚΚΕ (στις σχολές ΜΑΣ) έχει σηκώσει υψηλούς τόνους ενάντια στην κυβέρνηση σε σχέση με τον νόμο Διαμαντοπούλου. Αν όμως δεν εγκαταλείψει τον απομονωτισμό του, την προσπάθεια για ξεχωριστές, κατ` ουσία κομματικές, κινητοποιήσεις και δεν επιδιώξει τη συνεννόηση με τις άλλες αριστερές δυνάμεις στις σχολές (ΑΝΤΑΡΣΥΑ-ΕΑΑΚ και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΡΕΝ) για κοινές προτάσεις στις συνελεύσεις τότε αυτά θα μείνουν κούφια λόγια και κορώνες.
Ταυτόχρονα το σύνολο των αριστερών οργανώσεων και κομμάτων οφείλουν να κινητοποιήσουν τις συνδικαλιστικές τους δυνάμεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στην κατεύθυνση του πανεκπαιδευτικού μετώπου. Το Πανεκπαιδευτικό Μέτωπο μπορεί να χτιστεί μόνο μέσα από δημοκρατικά συντονιστικά εκλεγμένων αντιπροσώπων των συνελεύσεων, μακριά από προσπάθειες για αντιδημοκρατικά καπελώματα κλπ. Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην παραπάνω κατεύθυνση έχουν να παίξουν και οι ανένταχτοι αγωνιστές της αριστεράς, πιέζοντας τις οργανωμένες δυνάμεις και παίρνοντας και οι ίδιοι πρωτοβουλίες όπως αυτές που περιγράψαμε.
Η ψήφιση του νέου νόμου για τα πανεπιστήμια είναι ακόμη ένα επεισόδιο στον πόλεμο που έχει κηρύξει η κυβέρνηση, με τη «συναίνεση» των φίλων της, στην κοινωνία. Μπορεί να ψήφισε το νόμο αλλά τρέμει μπροστά στην προοπτική ενός νέου κινήματος στην παιδεία. Τρέμει την κοινωνία που βράζει. Το κίνημα μπορεί να ανατρέψει το νόμο! Μπορεί μαζί του να ανατρέψει και την κυβέρνηση! Αυτή τη δυνατότητα έχουμε καθήκον να παλέψουμε να την κάνουμε πραγματικότητα στις επόμενες μέρες και βδομάδες!
