Μόνο η κορυφή του παγόβουνου είναι το σκάνδαλο με το περίφημο ομόλογο και τη χρηματιστηριακή εταιρεία ‘Ακρόπολις’. Τα ΜΜΕ ανέδειξαν με ‘έκπληξη’ το θέμα, η κυβέρνηση αποφάσισε μια σειρά μέτρων και μελετών για να ‘διαπιστώσει’ και να ‘λύσει’ το πρόβλημα, το ΠΑΣΟΚ ‘ανακάλυψε’ την αιτία των προβλημάτων των ταμείων και επίσης βρήκε ένα σημείο στο οποίο ελπίζει ότι μπορεί να κάνει αντιπολίτευση στη ΝΔ.
Τα ομόλογα…
Το ελληνικό δημόσιο (όπως και κάθε κράτος) εκδίδει συχνά ομόλογα, τα οποία αποτελούν ένα τρόπο για να δανείζεται και να καλύπτει τα προβλήματα ρευστότητας / ελλείμματα που έχει. Δηλαδή πουλάει τίτλους σε τιμή μικρότερη από την ονομαστική τους αξία και αυτός που τα αγοράζει κερδίζει τη διαφορά όταν λήξουν τα ομόλογα (πχ δεκαετή ομόλογα 1.000.000 ευρώ πωλούνται αντί 800.000 ευρώ και εξαργυρώνονται στο τέλος της δεκαετίας).
Τα ασφαλιστικά ταμεία, συνήθιζαν να επενδύουν τα (σημαντικά) αποθεματικά τους σε ομόλογα επειδή ήταν πάντα μια σίγουρη επένδυση, αφού απέφερε στο τέλος ένα εξασφαλισμένο κέρδος και δεν περιείχε κανένα ρίσκο για τις συντάξεις και τις δαπάνες για υγεία των εργαζομένων.
…και το παιγνίδι με τα ‘κρυφά’ ομόλογα
Από τα μέσα της δεκαετίας του 90 και μετά τα ασφαλιστικά ταμεία, με νόμους που πέρασε η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ωθούνταν να επενδύουν τα αποθέματα τους στο χρηματιστήριο και σε άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες (μέχρι το 1992 η ανάληψη τέτοιων ρίσκων από τα ασφαλιστικά ταμεία απαγορευόταν).
Στην πρόσφατη περίοδο οι κυβερνώντες και οι επικεφαλής των ταμείων (κομματικά στελέχη διορισμένα από την κυβέρνηση) ανακάλυψαν τα ‘κρυφά’ ή αλλιώς ‘σύνθετα’ ομόλογα τα οποία είναι εντελώς διαφορετικά.
Η διαφορά είναι ότι δεν έχουν σταθερές και σίγουρες αποδόσεις όπως τα κανονικά ομόλογα – αντίθετα, εμπεριέχουν αρκετό ρίσκο και μεγάλες διακυμάνσεις.
Με λίγα λόγια η επένδυση σε ‘κρυφά’ ομόλογα (λέγονται κρυφά γιατί δεν εμφανίζονται στον προϋπολογισμό) είναι επικίνδυνες και μπορεί να οδηγήσουν σε οικονομικές απώλειες (θεωρητικά βέβαια μπορούν, υποτίθεται να οδηγήσουν και σε μεγάλα κέρδη).
Το ελληνικό δημόσιο εκδίδει ‘κρυφά’ ομόλογα τα οποία σχεδόν πάντα καταλήγουν στα ταμεία. Και αυτό γίνεται αφενός διότι το δημόσιο έχει συμφέρον να δανείζεται από τα ταμεία, ώστε να ρίχνει τα ελλείμματα αποφεύγοντας τον εξωτερικό δανεισμό. Αφετέρου γιατί τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν τη ρευστότητα και τη δυνατότητα να επενδύσουν σε ομόλογα.
Αν σκεφτεί κανείς ότι από τα 2,2 δις ευρώ ‘σύνθετα’ ομόλογα που έχουν εκδοθεί τα 2 περίπου δις έχουν καταλήξει στα ταμεία, είναι εύκολο να βγει το συμπέρασμα ότι αυτά τα ομόλογα εκδίδονται με σχεδόν αποκλειστικό στόχο τα ταμεία.
Με το που εκδίδεται ένα ομόλογο βγαίνει στην ‘αγορά’ και εκεί διαμορφώνεται καθημερινά και η τιμή του, που μπορεί να αποκλίνει από την ονομαστική του αξία με βάση την προσφορά και τη ζήτηση και να φτάνει, μαζί με τις εκπτώσεις του Δημοσίου, να πωλείται στο 85% ή και 80% της ονομαστικής του αξίας.
Τότε είναι που μπαίνουν στο παιχνίδι οι χρηματιστηριακές εταιρίες τύπου ‘Ακρόπολις’ οι οποίες αγοράζουν τα ομόλογα στις χαμηλότερες τιμές που διαμορφώνονται στην αγορά, εκμεταλλεύονται τις ‘εκπτώσεις’ που κάνει το Δημόσιο όταν τα εκδίδει, και μέσα από αλλεπάλληλες αγοραπωλησίες τα πουλάνε στο τέλος στα ασφαλιστικά Ταμεία υπερτιμολογημένα, δηλαδή με καπέλο που μπορεί να φτάνει σε πολλά εκατομμύρια ευρώ.
Η Ακρόπολις και το ‘μεγάλο κόλπο’
Αυτό που άνοιξε το χορό των σκανδάλων ήταν η αγορά του πρώτου κρυφού ομολόγου που αγόρασε το ΤΕΑΔΥ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων) υπερτιμολογημένο από τη χρηματιστηριακή εταιρία ‘Ακρόπολις’, με αποτέλεσμα το ταμείο το οποίο διαχειρίζεται τα χρήματα πάνω από 500,000 δημοσίων υπαλλήλων να χάσει πάνω από 5 εκατομμύρια ευρώ.
Αυτό που έγινε ήταν η έκδοση από το ελληνικό δημόσιο ομολόγου αξίας 70 εκατομμυρίων ευρώ, 5ετούς διάρκειας. Η ‘Ακρόπολις’ αγόρασε το ομόλογο μέσω μιας θυγατρικής της κυπριακής εταιρίας, και ενώ η τιμή του στην αγορά ομολόγων (Ηλεκτρονική Δευτερογενής Αγορά Τίτλων) κυμαινόταν από 99,9% έως 100,05% της ονομαστικής του αξίας, το ΤΕΑΔΥ αγόρασε στο 106,75% χάνοντας περισσότερα από 5 εκτατομμύρια ευρώ!
Ακολούθησε η αποκάλυψη του 2ου μεγάλου κόλπου, με δεύτερο ομόλογο 280 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο διατέθηκε με μεγάλη έκπτωση και μέσα σε μια μέρα (!) ‘κατάφερε’ να περάσει από τις διεθνείς χρηματιστηριακές JP Morgan, North Asset Management, Hypovereinsbank, αφήνοντάς τους εκατομμύρια ευρώ κέρδη, προτού καταλήξει πάλι στην ‘Ακρόπολις’ και από εκεί σε τρία ασφαλιστικά ταμεία τα οποία, στην καλύτερη περίπτωση υπολογίζεται ότι θα έχουν διαφυγόντα κέρδη πάνω από 36 εκατομμύρια ευρώ!
Το μεγάλο φαγοπότι
Το παιχνίδι με τα ομόλογα δεν σταματά εδώ καθώς όλο και περισσότερα βγαίνουν καθημερινά στη φόρα. Άλλα 6 είναι τα ομόλογα τα οποία η ‘Ακρόπολις’ έχει αγοράσει υπερτιμολογημένα για λογαριασμό του ΤΕΑΔΥ. Πάνω από 10 ταμεία (τα τελευταία στοιχεία μιλούν για 16) φαίνεται ότι έχουν επενδύσει σε ομόλογα – φούσκες, κάτω από την καθοδήγηση της κυβέρνησης ουσιαστικά, μια και οι διευθυντές των ταμείων είναι όλοι διορισμένα κομματικά στελέχη.
Από το 2005 και μετά έχει αρχίσει ένα πανηγύρι αγοραπωλησιών και επενδύσεων σε ‘κρυφά’ και για αυτό αμφίβολα ομόλογα από τους διευθυντές των ταμείων. Με δεδομένο ότι περίπου 10 δις ευρώ είναι τοποθετημένα από τα αποθεματικά των ταμείων σε ομόλογα τέτοιου τύπου το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιος τα διαχειρίζεται και με ποιον τρόπο.
Οι επικεφαλής των ταμείων, είναι διορισμένα στελέχη της εκάστοτε κυβέρνησης, όπως …απόστρατοι στρατιωτικοί, συνταξιούχοι, μέχρι κι ένας… μπασκετμπολίστας (!). Αυτοί κρατούν το τιμόνι οργανισμών και παίρνουν καθοριστικές αποφάσεις για τον «θησαυρό» των ασφαλισμένων.
Το χειρότερο βέβαια δεν είναι η ‘αναρμοδιότητά’ τους αλλά το γεγονός ότι δεν έχουν καμία μα καμία σχέση με τα συμφέροντα των ίδιων των εργαζομένων που δεκαετίες τώρα έχουν χτίσει τα ταμεία τους μέσα από τις εισφορές τους και τώρα βλέπουν τη δική τους περιουσία να γίνεται παιχνίδι στα χέρια των κομματικών αξιωματούχων των χρηματιστηριακών εταιριών και των τραπεζιτών.
Εργατικός έλεγχος και διαχείριση
Καμία ‘επιτροπή διαφάνειας’ και καμία ‘ανεξάρτητη αρχή’, όπως αυτές που προτείνουν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, δεν μπορεί να εγγυηθεί τα χρήματα των εργαζομένων.
ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ήταν αυτοί που όλες τις προηγούμενες δεκαετίες οδήγησαν τα ασφαλιστικά ταμεία στο σημείο που είναι σήμερα.
* Από τη δεκαετία του 1950 και για 25 χρόνια περίπου, μέχρι τα τέλη της δεκ του 70, τα ασφαλιστικά ταμεία ήταν υποχρεωμένα να καταθέτουν άτοκα τα αποθεματικά τους στην Τράπεζα της Ελλάδος. Μέσω αυτής τα χρήματα περνούσαν με μορφή άτοκων δανείων και επιχορηγήσεων στους βιομήχανους και τους τραπεζίτες για να ‘αναπτύξουν’ υποτίθεται την ελληνική οικονομία. Μιλάμε για μια περίοδο που ο πληθωρισμός έτρεχε με 20%-25% που σημαίνει πως μέσα σε μια περίοδο 4 – 5 χρόνων, ένα ποσό χάνει όλη σχεδόν την αξία του. Η πολιτική αυτή στοίχισε στα ταμεία 58 δις ευρώ!! (τα στοιχεία σύμφωνα με αναλογιστική μελέτη του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ το 2001)
* Οι χιλιάδες απολύσεις που γίνονται κάθε χρόνο με τη μορφή των ‘εθελούσιων εξόδων’ έχουν βάλει βόμβα στα θεμέλια των ταμείων. Πχ τα ταμεία της Εθνικής έχουν γίνει ελλειμματικά λόγω των μαζικών ‘εθελούσιων εξόδων’ τα προηγούμενα χρόνια επειδή από τη μια χάνονται τεράστια ποσά από τις εισφορές των εργαζομένων και από την άλλη ξοδεύονται άλλα τόσα για τις πρόωρες συντάξεις.
* Το 25-30% των εργοδοτών δεν πληρώνει τις εισφορές του στο ΙΚΑ. Τα ποσά είναι τεράστια και αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι, στο περυσινό συνέδριο της Ομοσπονδίας Εργαζομένων του ΙΚΑ, μόνο σε 1,8 δις ευρώ υπολογίστηκε η ετήσια εισφοροδιαφυγή των εργοδοτών σε βάρος του ιδρύματος.
* Το ίδιο το κράτος αρνείται ουσιαστικά να πληρώσει τα χρέη του προς το ΙΚΑ που φτάνουν τα 4,1 δις ευρώ
Οι νόμοι των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ που επέτρεψαν στα ταμεία να τζογάρουν τα αποθεματικά τους σε μετοχές κλπ είχαν σαν συνέπεια να χαθούν τεράστια ποσά από ‘επενδύσεις’ των προϊσταμένων των ταμείων, κυρίως την περίοδο της χρηματιστηριακής κρίσης του 2001.
Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι κανένας ‘ανεξάρτητος θεσμός’ δεν μπορεί να διασφαλίσει τα χρήματα των ασφαλισμένων. Οι μόνοι που μπορούν να το κάνουν είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Γιατί πρόκειται για τα δικά τους χρήματα και μόνο αυτοί μπορούν να τα υπερασπίσουν.
Είναι ανάγκη οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να επαναφέρουν στο προσκήνιο το σύνθημα για εργατικό έλεγχο και διαχείριση των ταμείων, με διοικήσεις εκλεγμένες και ελεγχόμενες από του ίδιους, κάτω από συνθήκες απόλυτης διαφάνειας και με νομικό πλαίσιο που να απαγορεύει αυστηρά κάθε προσπάθεια για κερδοσκοπικά παιγνίδια.
Οτιδήποτε άλλο θα αφήνει τα ταμεία, πάντα και μόνιμα, έρμαιο των καπιταλιστών και των κερδοσκόπων.
